·        ΛΑΓΟΘΗΡΕΣ  [Türkoba]     

         Το χωριό βρίσκεται βόρεια της Καλλικράτειας. Πιθανόν την ονομασία του να έλαβε από κυνήγι [θήρα] λαγών, με το οποίο παλιότερα ασχολούνταν πολλοί κάτοικοί του. Πριν την ανταλλαγή η τουρκική ονομασία του ήταν Αρναούτκιοϊ, ενώ σήμερα είναι Türkoba.

        Οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία και την αμπελουργία. Όσον αφορά τον πληθυσμό της κοινότητας γνωρίζουμε ότι το 1780 υπήρχαν 17 οικίες. Το 1910-1912 ζούσαν 306 Έλληνες. Ο ναός του χωριού τιμώνταν στον άγιο Αθανάσιο. Κτίστηκε κατά τη διάρκεια της ποιμαντορίας του επισκόπου Μετρών και Αθύρων Ζαχαρία [1853-1861]. Το 1889 η κοινότητα επ΄ονόματι του αγίου Αθανασίου είχε αγοράσει επτά χωράφια αντί ποσού 10.660 γροσίων, τα οποία ήταν γραμμένα εικονικά στον Σωτήρη Εμμανουήλ.

        Στα Λαγόθηρα υπήρχε το αγίασμα του αγίου Αθανασίου, που θεράπευε τους δαιμονισμένους, οι  οποίοι έπρεπε να παραμείνουν 40 ημέρες για να θεραπευτούν. Γιόρταζε στις 2 Μαΐου. Στη μνήμη του γινόταν πανήγυρις και το επισκέπτονταν πολλοί πιστοί από τα γειτονικά χωριά. Οι κάτοικοι των Λαγοθήρων, την ημέρα της γιορτής του, συνήθιζαν να αποφεύγουν τον ήλιο.

        Στα Λαγόθηρα για τη μόρφωση των νέων λειτουργούσε μιά σχολή. Το 1872/1873 αναφέρεται παιδαγωγείο στο κελλί του ιερέως με 20 μαθητές. Το 1892 λειτουργούσε ένα γραμματοδιδασκαλέιο με 13 μαθητές και ένα δάσκαλο. Το 1910 υπήρχε μία τριτάξια δημοτική σχολή με ένα γραμματοδιδάσκαλο. Στα Λαγόθηρα δεν υπήρχε ιδιαίτερο σχολικό κτήριο, ως σχολή χρησιμοποιούνταν μια οικία του χωριού. Τα τελευταία χρόνια πριν την ανταλλαγή καθήκοντα δασκάλου εκτελούσε ο Νικόλαος Στάνκογλου, αδερφός της γιαγιάς μου Αναστασίας.

Ο δάσκαλος Νικόλαος Στάνκογλου

        Από το πρωτόκολλο της μητροπόλεως Μετρών και Αθύρων  με ημερομηνία 8 Μαΐου 1918, πληροφορούμαστε ότι η διοίκηση Μετρών έστειλε τακρίριο στη μητρόπολη, με το οποίο ζητούσε κα εκκενωθεί το χωριό και να παραδοθούν ο ναός, το σχολείο και τα κοινοτικά κτήματα.

        Γενικά μπορούμε να πούμε ότι τα Λαγόθυρα ήταν ένα μικρό και πτωχό χωριό της επαρχίας Μετρών και Αθύρων, το οποίο δεν διαδραμάτισε κάποιο σημαντικό ρόλο στα εκκλησιαστικά-κοινοτικά πράγματα της περιοχής. Η κοινότητα εντάχθηκε στα σχέδια της ανταλλαγής πληθυσμών και οι κάτοικοί της αναχώρησαν στις 24 Μαΐου  1924 για την Ελλάδα.  Μετέφεραν μαζί τους όλα τα ιερά σκεύη και τα βιβλία του ναού και εγκαταστάθηκαν στην Όλυνθο της Χαλκιδικής.

       Σήμερα στα Λαγόθηρα σώζονται αρκετά παλαιά ελληνικά σπίτια, δύο παλαιές κρήνες, τις οποίες όπως παλαιότερα έτσι και οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού τις χρησιμοποιούν για πόσιμο νερό και για τις οικιακές ανάγκες τους. Στη δεύτερη κρήνη υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη ταφόπετρα της μοδίστρας Τριανταφυλλιάς, που πέθανε σε νεαρή ηλικία το 1840. Οι κάτοικοι του χωριού υποστηρίζουν ότι προέρχεται από το ναό του αγίου Αθανασίου, ο οποίος βρισκόταν εκεί κοντά. Μεταξύ του κατεδαφισθέντος ναού και της δεύτερης κρήνης σώζεται ένα φρέαρ, πιθανόν παλαιότερα να ήταν αγίασμα. Στο χώρο όπου κατεδαφίστηκε ο ναός του αγίου Αθανασίου ανεγέρθηκε τουρκική αστική σχολή.

•  ΝΕΑ ΟΛΥΝΘΟΣ

         Σε μικρή απόσταση από την επαρχιακή οδό Νέων Μουδανιών - Γερακινής βρίσκεται η Νέα Όλυνθος. Η Νέα Όλυνθος είναι η συνέχεια του βυζαντινού χωριού Μυριόφυτο. Μετά το 1922 προστέθηκαν στους λίγους ντόπιους κατοίκους πολλοί πρόσφυγες , από το χωριό Λαγόθηρες της Ανατολικής Θράκης,  και τη Μικρά Ασία και το χωριό μετονομάστηκε σε Νέα Όλυνθος. Η σύγχρονη Όλυνθος είναι μεγάλος οικισμός με 1.131 κατοίκους το 2001.  Σήμερα αποτελεί Δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Πολυγύρου στο νομό Χαλκιδικής. Απέχει από τον Πολύγυρο 24 χιλιόμετρα. Είναι σε πεδινή περιοχή. Παράγεται βρώσιμη ελιά , αγουρέλαιο και φιστίκια Αιγίνης. Εκτός από τη γεωργία, κύρια ασχολία είναι και η κτηνοτροφία. Στον οικισμό λειτουργεί νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, αγροτικό ιατρείο, ενώ δραστηριοποιείται πολιτιστικός σύλλογος, ο οποίος διοργανώνει εκδηλώσεις, όπως τη Γιορτή Ελιάς, η οποία διαρκεί τρεις ημέρες.  

        Σημαντικές εορτές είναι του Αγίου Αθανασίου (2 Μαΐου), όπως στους Λαγόθηρες,  του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) και των Αγίων Αναργύρων (1 Ιουλίου), οπότε και γίνονται πανηγύρια και τον Ιούλιο κουρμπάνια. Πολύ κοντά στο χωριό, το 1928, ο Αμερικανός καθηγητής Ντ. Ρόμπινσον έφερε στην επιφάνεια έπειτα από ανασκαφές την αρχαία πόλη της Ολύνθου.

Η Νέα Όλυνθος	Η Αρχαία Όλυνθος