·       ΝΕΟΧΩΡΙ   [Ovayenice]     

Χάρτης της επαρχίας Μετρών και Αθύρων	Το Νεοχώρι σήμερα

          Το Νεοχώρι (Nihor)  ήταν χτισμένο τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Τσακηλίου, απείχε δε 6 χιλ από τις Μέτρες.  Ονομαζόταν και Νιχώρι, ενώ στα τούρκικα Yeniköy, σήμερα η τουρκική του ονομασία είναι Ovayenice. Στην Ανατολική Θρ΄κη υπήρχαν πολλά χωριά με την ίδια ονομασία. Ήταν αμιγώς ελληνικό χωριό και δεν είχε χτιστεί πριν το 1780. Ο Καλλισθένης Χουρμουζιάδης μας πληροφορεί ότι το Νιχώρι παλαιότερα ήταν αγρόκτημα, το οποίο είχε χαρίσει κάποιος φονιάς σε κάποια Σουλτάνα. Όταν κάηκε το τσιφλίκι του Ελμπασανίου, οι Καρυώτες, που ήταν εργάτες στο τσιφλίκι, αναγκάστηκαν να αγοράσουν από τη Σουλτάνα το αγρόκτημα και να το μετατρέψουν σε χωριό.  Οι κάτοικοί του ασχολούνταν με τη γεωργία,  την κτηνοτροφία, την αμπελουργία και τη δεντροκαλλιέργεια. Το 1863 ζούσαν 60 ελληνικές οικογένειες. Κατά τα έτη 1910-1912 κατοικούσαν 958 Έλληνες.

        Ο ναός του χωριού τιμώνταν στον άγιο Γεώργιο και κτίστηκε γύρω στα 1835. Πριν την ανοικοδόμησή του οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν στο γειτονικό χωριό Τσακήλι. Το 1882 καθήκοντα εφημερίου εκτελούσε ο π. Α. Γεωργιάδης, ενώ το 1907 ο αρχιμανδρίτης Αγαθάγγελος. Στο Νιχώρι υπήρχαν τρία αγιάσματα:

α. Της αγίας Κυριακής, γιόρταζε στις 7 Ιουλίου και γινόταν μεγάλη πανήγυρη. Οι κάτοικοι την ημέρα αυτή έκαναν κουρμπάνι.

β. Της οσιομάρτυρος Παρασκευής γιόρταζε στις 26 Ιουλίου. Στη μνήμη της θυσίαζαν ένα πρόβατο.

γ. Των αγίων Πάντων, την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή. Γινόταν μεγάλη πανήγυρη στο αγίασμα. Μετά την απόλυση της λειτουργίας οι κάτοικοι του χωριού συγκεντρώνονταν στο σχολείο, όπου ενώπιον του ιεράρχου Μετρών και Αθύρων γίνονταν οι προφορικές εξετάσεις των μαθημάτων, που αποτελούσαν και το κριτήριο της προόδου τους. Οι μαθητές εξετάζονταν στη γραμματική και στην αρχαία ελληνική γλώσσα.

Το Νιχώρι  σήμερα

       Όσον αφορά την εκπαίδευση της κοινότητας το 1872/1873 αναφέρεται η λειτουργία μιας  δημοτικής σχολής με 40 μαθητές , στην οποία δίδασκε ένας δάσκαλος που παράλληλα εκτελούσε και χρέη ψάλτου έχοντας ως μισθό το ποσό των175 γροσίων μηνιαίως. Το 1902 υπήρχαν, ένα νηπιαγωγείο-παρθεναγωγείο με 50 νήπια-μαθήτριες και μία δασκάλισσα και ένα γραμματοδιδασκαλείο με 65 μαθητές και ένα γραμματο-διδάσκαλο. Το 1910 λειτουργούσαν μια τετρατάξια δημοτική σχολή αρρένων με ένα δάσκαλο και μια τριτάξια δημοτική σχολή θηλέων με μια δασκάλισσα. Στα πρακτικά του Μικτού Επαρχιακού Συμβουλίου της επαρχίας Μετρών και Αθύρων, με ημερομηνία 11 Μαρτίου 1916 διαβάζουμε, ότι κατά το έτος αυτό η λειτουργία της σχολής ετύγχανε ελλειμματική. Για την κατάσταση αυτή ευθυνόταν ο διευθυντής της σχολής Αρσένιος Μανούδης, ο οποίος παραμελούσε τα καθήκοντά του και καταγινόταν με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις του. Την κατάσταση αντιμετώπισε το Μικτό Επαρχιακό Συμβούλιο στη συνεδρίαση αυτή και αποφάσισε να παύσει τον διευθυντή από τα σχολικά καθήκοντά του και να παραμείνει μόνο ως ψάλτης.

         Κατά τα έτη 1920-1922 δίδασκε η Σοφία Τραϊανού, ενώ τα δύο τελευταία χρόνια, πριν την ανταλλαγή, δίδασκε ο Χαράλαμπος Δημητριάδης, ο οποίος δίδαξε προηγουμένως για πολλά χρόνια στα σχολεία της κοινότητος Μετρών [1890-1922].

       Οι κάτοικοι του χωριού αναχώρησαν για την Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν σε δύο χωριά της Μακεδονίας: Το μεγαλύτερο μέρος εγκαταστάθηκε το χωριό Αμυγδαλιά στην περιοχή Κοζάνης, ενώ οι υπόλοιποι κάτοικοι στο χωριό Αγκαθιά του νομού Πιερίας.

        Σήμερα το χωριό ονομάζεται Ovayenice και έχει 1325 κατοίκους. Σώζονατι μία παλαιά ελληνική οικία και μία δεξαμενή που κτίστηκε το 1910. Ο ναός του αγίου Γεωργίου κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του 1950 και στη θέση του ανοικοδομήθηκε δεξαμενή. Από τα υπολείμματα του ναού στην πλατεία δεσπόζει ένα κομμάτι κιονόκρανο. Το χωριό έχει αλλάξει μορφή με την ανέγερση νέου τύπου οικιών και δεν θυμίζει σε τίποτε το ελληνικό Νιχώρι.

         Περισσότερες πληροφορίες:http://neohori.blogspot.gr/