|
Μέτρο του καλού το ωφέλιμο
[Πλάτων, Θεαίτητος 152a- μτφρ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος]
(Η λεγόμενη «Απολογία» ή «Υπεράσπιση» του Πρωταγόρα).
|
| Γιατί εγώ υποστηρίζω, βέβαια, ότι η αλήθεια είναι όπως την
έχω γράψει, δηλαδή ότι καθένας μας είναι μέτρο και για όσα υπάρχουν
και για όσα δεν υπάρχουν, κι ότι πραγματικά είναι αναρίθμητες
οι διαφορές του ενός από τον άλλο ως προς αυτό, αφού άλλα πράγματα
υπάρχουν και φαίνονται σύμφωνα με την άποψη του ενός και άλλα
σύμφωνα με την άποψη του άλλου. Καθόλου δεν ισχυρίζομαι ότι
η σοφία και ο σοφός άνθρωπος είναι πράγματα ανυπόστατα· ως σοφό
όμως θεωρώ ακριβώς τον άνθρωπο πού όταν σε κάποιον από εμάς
ορισμένα πράγματα φαίνονται —και είναι γι' αυτόν— κακά, εκείνος
έχει τη δύναμη αλλάζοντας του τη γνώμη να τον κάνει να του φαίνονται
και να είναι καλά. . . . Όταν κάποιος, εξαιτίας της κακής κατάστασης
της ψυχής του, έχει απόψεις με ανάλογα κακό χαρακτήρα, στον
άνθρωπο αυτόν ή αγαθή κατάσταση προκαλεί, πιστεύω, άλλες, όμοιες
με αυτήν, απόψεις, που ορισμένοι, από άγνοια, τις χαρακτηρίζουν
ως αληθινές, ενώ εγώ τις χαρακτηρίζω ως πιο καλές από τις άλλες,
κι όχι —με κανένα τρόπο— ως πιο αληθινές. Και τους σοφούς .
. . πού καταπιάνονται με τα σώματα τους λέω γιατρούς, ενώ αυτούς
πού καταπιάνονται με τα φυτά γεωργούς. Υποστηρίζω λοιπόν ότι
και οι γεωργοί, όταν ένα φυτό έχει κάποια αρρώστια, του γεννούν
υγιεινές αισθήσεις αντί για τις αρρωστημένες, κι ότι οι γνωστικοί
και άξιοι ρήτορες κάνουν τους πολίτες να θεωρούν ως δίκαια τα
σωστά πράγματα κι όχι τα ανήθικα. Γιατί ό,τι θεωρεί ή καθεμιά
πόλη δίκαιο και καλό, είναι δίκαιο και καλό γι' αυτήν — επί
όσο χρόνο το θεωρεί ως τέτοιο. Ο σοφός όμως κάνει τα επιμέρους
πράγματα να είναι και να φαίνονται αντί για ανήθικα σωστά. Κάτι
ανάλογο συμβαίνει και με τον σοφιστή: Ο σοφιστής που έχει τον
τρόπο να καθοδηγεί τους μαθητές του σ' αυτή την κατεύθυνση,
είναι σοφός κι αξίζει πολλά χρήματα για όσους μαθητεύουν σ'
αυτόν. Κι έτσι συμβαίνει να είναι ορισμένοι πιο σοφοί από άλλους
και συνάμα καμιά γνώση να μην είναι λαθεμένη· όσο για σένα πρέπει
να το δεχτείς, είτε το θέλεις είτε όχι, ότι είσαι μέτρο. Με
αυτές τις παρατηρήσεις ή διδασκαλία αυτή κρατιέται ακέραιη. |
|