|
Διδακτή η αρετή
ΔΙΣΣΟΙ ΛΟΓΟΙ 6 [μτφρ. Ν. Μ. Σκουτερόπουλος]
|
| (1) Προβάλλεται ένας ισχυρισμός, ο οποίος ούτε αληθινός είναι,
ούτε καινούριος, ότι τάχα η σοφία και η αρετή είναι κάτι που
ούτε να το διδάξει μπορεί κανείς ούτε να το μάθει· κι όσοι προβάλλουν
αυτό τον ισχυρισμό επικαλούνται τις ακόλουθες αποδείξεις: (2)
Ότι άμα δώσεις ένα πράγμα σε κάποιον, δεν είναι δυνατόν να εξακολουθείς
να το έχεις. Μία λοιπόν απόδειξη είναι αυτή. (3) Άλλη απόδειξη
είναι ότι αν ήταν κάτι το όποιο διδάσκεται, θα υπήρχαν και αναγνωρισμένοι
δάσκαλοι, όπως συμβαίνει με τη μουσική. (4) Τρίτη απόδειξη είναι
πως όσοι αναδείχτηκαν στην Ελλάδα ως σοφοί άνθρωποι θα είχαν
μεταδώσει τη σοφία τους στα παιδιά τους και στους φίλους τους.
(5) Μια τέταρτη απόδειξη είναι ότι ορισμένοι που έχουν πάει
ήδη στους σοφιστές δεν αποκόμισαν καμιά ωφέλεια. (6) Μια πέμπτη
απόδειξη είναι ότι πολλοί οι οποίοι δεν σχετίζονταν με σοφιστές
έχουν διαπρέψει. (7) Εγώ προσωπικά θεωρώ αυτό τον ισχυρισμό
πολύ απλοϊκόν. Γιατί ξέρω ότι οι δάσκαλοι διδάσκουν γράμματα
—αυτά πού τυχαίνει να γνωρίζει ένας δάσκαλος— και οι κιθαριστές
πώς να παίζει κανείς κιθάρα. Σχετικά τώρα με τη δεύτερη απόδειξη,
ότι τάχα δεν υπάρχουν αναγνωρισμένοι δάσκαλοι, τι άλλο, τέλος
πάντων, διδάσκουν οι σοφιστές παρά σοφία και αρετή; (8) Και
τι ήσαν οι Αναξαγόρειοι και οι Πυθαγόρειοι; Ως προς την τρίτη
απόδειξη έχω να παρατηρήσω ότι ο Πολύκλειτος τω όντι έμαθε στο
γιο του να φτιάχνει ανδριάντες. (9) Κι αν κάποιος δεν κατόρθωσε
να μεταδώσει τις γνώσεις του, αυτό δεν αποτελεί ένδειξη για
τίποτε· αν όμως έστω ένας τις δίδαξε πραγματικά, αυτό αποτελεί
απόδειξη ότι είναι δυνατό να τις διδάξει κανείς. (10) Σχετικά
με το τέταρτο σημείο, ότι δηλαδή ορισμένοι δεν έγιναν σοφοί,
παρόλο ότι φοίτησαν σε ικανούς σοφιστές, έχω να παρατηρήσω ότι
και πολλοί άνθρωποι, μόλο που σπούδασαν, δεν έμαθαν γράμματα.
(11) Υπάρχει επίσης μια αξιόλογη φυσική προδιάθεση, χάρη στην
οποία κάποιος πού δεν μαθήτευσε στους σοφιστές μπορεί, με την
ευφυΐα του, να αντιλαμβάνεται αμέσως πολλά πράγματα, εφόσον
πρωτύτερα έχει, λάβει κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις ακριβώς από
εκείνους οι οποίοι μας μαθαίνουν και τις λέξεις· πράγματα που
λίγο ως πολύ τα μαθαίνει άλλος από τον πατέρα του κι άλλος από
τη μητέρα του. (12) Κι αν κάποιος δεν έχει πεισθεί ότι τις λέξεις
τις μαθαίνουμε, αλλά νομίζει ότι με το πού γεννιόμαστε τις ξέρουμε,
ας το αντιληφθεί από τα παρακάτω: Αν υποθέσουμε ότι αμέσως μόλις
γεννιόταν ένα παιδί, το έπαιρνε κάποιος και το έστελνε στην
Περσία και το ανάτρεφαν εκεί, χωρίς να ακούει την ελληνική γλώσσα.
Το παιδί θα μιλούσε περσικά. Κι αν κάποιος έφερνε εδώ ένα παιδί
από εκεί, το παιδί θα μιλούσε ελληνικά. Έτσι μαθαίνουμε το λεξιλόγιο,
και δεν ξέρουμε ποιους είχαμε για δασκάλους. (13) Με αυτό ολοκληρώνεται
το επιχείρημά μου κι έχεις την αρχή, το τέλος και τη μέση του.
Και δεν υποστηρίζω ότι η σοφία και η αρετή είναι πράγματα που
μπορεί κανείς να τα διδαχτεί, αλλά ότι κατά τη γνώμη μου οι
παραπάνω αποδείξεις είναι επαρκείς. |
|