Οι Δεσμοί Των Ουσιαστικών
o διευθυντής του σχολείου
Είναι φορές που ένα ουσιαστικό (σχολείο) συνοδεύει ένα «άλλο» (διευθυντής) για να προσδιορίσει ή να διευκρινίσει την έννοιά του. Τη σχέση των δύο αυτών ουσιαστικών μπορούμε να τη λέμε δεσμό (izafet). Δείτε μερικά ακόμη παραδείγματα
okulun müdürü o διευθυντής του σχολείου
okul müdürü διευθυντής σχολείου
taş köprü πέτρινη γέφυρα
Ahmet'in okulunun müdürü o διευθυντής του σχολείου του Αχμέτ
Στα τουρκικά το τελευταίο ουσιαστικό (müdür στο 1ο παράδειγμα) οι φιλόλογοι το λένε «προσδιοριζόμενο» (tamlanan) ενώ το πρώτο (okul - σχολείο) «προσδιορίζον» (tamlayan). Τα δύο ουσιαστικά σχηματίζουν έναν νοηματικό δεσμό, που στη συνέχεια μπορεί να εκλειφθεί ως ένα νέο - σύνθετο - ουσιαστικό.
Ας το δούμε πιο αναλυτικά.

Οι Δεσμοί Των Ουσιαστικών

Στο 1ο παράδειγμα
okulun müdürü o διευθυντής του σχολείου
το πρώτο ουσιαστικό (προσδιορίζον) βρίσκεται στη γενική πτώση (in) ενώ το δεύτερο (προσδιοριζόμενο) έχει το κτητικό επίθημα του γ! προσώπου (i).
Ο δεσμός των δύο αυτών ουσιαστικών λέγεται από τους φιλολόγους Σαφής (belirtili)

Στο 2ο παράδειγμα
okul müdürü διευθυντής σχολείου
το πρώτο ουσιαστικό (προσδιορίζον) βρίσκεται στην οριστική πτώση (ακατάληκτο) ενώ το δεύτερο (προσδιοριζόμενο) έχει πάλι το κτητικό επίθημα του γ! προσώπου (i).
Ο δεσμός των δύο αυτών ουσιαστικών λέγεται από τους φιλολόγους Ασαφής (belirtisiz)

Στο 3ο παράδειγμα
taş köprü πέτρινη γέφυρα
και τα δύο ουσιαστικά βρίσκονται στην οριστική πτώση (ακατάληκτα).
Ο δεσμός των δύο αυτών ουσιαστικών λέγεται από τους φιλολόγους Ακατάληκτος (takısız)
Παρόλο που ο δεσμός λέγεται «ακατάληκτος» θα μπορούσε η σύνταξη να είναι και
taştan köprü από πέτρα γέφυρα --> πέτρινη γέφυρα
Δηλαδή το πρώτο ουσιαστικό να είναι στην αφαιρετική πτώση (den). O δεσμός αυτός δείχνει συνήθως την «ουσία» από την οποία είναι φτιαγμένο κάτι.

Στο 4ο παράδειγμα
Ahmet'in okulunun müdürü o διευθυντής του σχολείου του Αχμέτ
βλέπουμε να εμπλέκονται περισσότερες της μία γενικές (in) και περισσότερα των δύο ουσιαστικά. Τούτο τον δεσμό αποκαλούν οι φιλόλογοι Αλυσιδωτό.

Οι Δεσμοί Των Ουσιαστικών (ad tamlaması)
δεσμός
προσδιορίζον
(tamlayan)
προσδιοριζόμενο
(tamlanan)
παράδειγμα σχόλιο
Σαφής
belirtili
ουσιαστικό στη γενική + Ουσιαστικό με κτητικό στο γ! πρόσωπο
ουσιαστικόin + Ουσιαστικόi
okul
σχολείο
müdür
διευθυντής
okulun müdürü
του σχολείου o διευθυντής του
o διευθυντής του σχολείου
o διευθυντής του πολύ
συγκεκριμένου σχολείου
για το οποίο γίνεται λόγος
Ayşe okul
σχολείο
Ayşe'nin okulu
της Αϊσέ το σχολείο της
το σχολείο της Αϊσέ
το σχολείο της πολύ
συγκεκριμένης Αϊσέ
για την οποία γίνεται λόγος
Ασαφής
belirtisiz
ουσιαστικό + Ουσιαστικό με κτητικό στο γ! πρόσωπο
ουσιαστικό + Ουσιαστικόi
okul
σχολείο
müdür
διευθυντής
okul müdürü
σχολείο o διευθυντής του
διευθυντής σχολείου
διευθυντής σε σχολείο
(αόριστα)
yaz
καλοκαίρι
ev
κατοικία
yaz evi
καλοκαίρι η κατοικία του
κατοικία θέρους --> θερινή κατοικία --> έπαυλη
θερινή κατοικία
(αόριστα)
«Ακατάληκτος»
takısız
(ουσιαστικό ή ουσιαστικό στην αφαιρετική πτώση) + Ουσιαστικό
(ουσιαστικό ή ουσιαστικόden) + Ουσιαστικό
taş
πέτρα
köprü
γέφυρα
taş köprü
πέτρινη γέφυρα
δείχνει την
ύλη από την οποία
είναι φτιαγμένη
taş
πέτρα
köprü
γέφυρα
taştan köprü
από πέτρα γέφυρα --> πέτρινη γέφυρα
Αλυσιδωτός
zincirleme
ουσιαστικά στη γενική + δεσμοί στη γενική + Ουσιαστικό με κτητικό στο γ! πρόσωπο
ουσιαστικάin + δεσμοίin + Ουσιαστικόi
Ahmet'in okulu
το σχολείο του Αχμέτ
müdür
διευθυντής
(Ahmet'in okulu)nun müdürü
o διευθυντής του σχολείου του Αχμέτ
Αλυσιδωτοί
προσδιορισμοί
Yanis
Γιάννης
yaz evi
θερινή κατοικία
kapı
πόρτα
(Yanis)'in (yaz evi)nin kapısı
η πόρτα της θερινής κατοικίας του Γιάννη

Η Κλίση του Δεσμού

Σε όλες τις περιπτώσεις των σχέσεων, το ουσιαστικό που κλείνεται είναι το τελευταίο, δηλαδή το «προσδιοριζόμενο» (tamlanan), το οποίο μπορεί να βρίσκεται και στον πληθυντικό αριθμό.
Το άλλο ουσιαστικό παραμένει αμετάβλητο και μόνο στην Σαφή και την Αλυσιδωτή σχέση μπορεί να είναι και στον πληθυντικό αριθμό.
Η Κλίση στη Σαφή Σχέση
πτώση παραδείγματα (όλοι οι πληθυντικοί επιτρέπονται)
λιτή okulun müdürü o διευθυντής του σχολείου
okulun müdürleri oι διευθυντές του σχολείου
okulların müdürü o διευθυντής των σχολείων
okulların müdürleri oι διευθυντές των σχολείων
in ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ. Αν θες να πεις π.χ.
«το σπίτι του διευθυντή του σχολείου», πας σε Αλυσιδωτή σχέση
(okulun müdürü)nün evi
όπου το προσδιοριζόμενο ουσιαστικό είναι πλέον το σπίτι (ev)
i okulun müdürünü τον διευθυντή του σχολείου
e okulun müdürüne προς τον διευθυντή του σχολείου
de okulun müdürüde στον διευθυντή του σχολείου
den okulun müdürüden από τον διευθυντή του σχολείου

Η Κλίση στη Ασαφή Σχέση
πτώση παραδείγματα (πληθυντικός επιτρέπεται μόνο στην τελευταία λέξη)
λιτή okul müdürü διευθυντής σχολείου
okul müdürleri διευθυντές σχολείου
in ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ. Αν θες να πεις π.χ.
«το σπίτι του διευθυντή σχολείου», πας σε Αλυσιδωτή σχέση
(okul müdürü)nün evi
όπου το προσδιοριζόμενο ουσιαστικό είναι πλέον το σπίτι (ev)
i okul müdürünü τον διευθυντή σχολείου
e okul müdürüne προς τον διευθυντή σχολείου
de okul müdürüde στον διευθυντή σχολείου
den okul müdürüden από τον διευθυντή σχολείου