Οι Πτώσεις

Πτώσεις λένε τις διαφοροποιήσεις ενός ουσιαστικού (συνήθως στη κατάληξη), ανάλογα με το πώς χρησιμοποιείται.

Οι τούρκοι τις «πτώσεις» τις λένε «καταστάσεις» (hâl - το γνωστό χάλι - ή durum). Θυμίζω την έκφραση «Τί χάλι είναι αυτό;» που στην ουσία σημαίνει «Τί κατάσταση είναι αυτή;» Προσοχή! το a του hâl είναι μακρό και γι' αυτό στον πληθυντικό θα γίνει hâller (μην το μπερδεύετε με το halı --> χαλί).

Στα ελληνικά, οι πτώσεις είναι μέρος της κλίσης του ουσιαστικού ενώ στα τουρκικά οι «πτώσεις» διαμορφώνονται με την προσθήκη επιθημάτων.
Τα ουσιαστικά στη τουρκική έχουν μάλον 6 πτώσεις (οι φιλόλογοι δεν το έχουν ξεκαθαρίσει ακόμα). Από αυτές η μία, που μπορούμε να τη λέμε και λιτή, δεν έχει επίθημα ενώ οι υπόλοιπες σχηματίζονται με την προσθήκη συγκεκριμένων επιθημάτων.
Τα επιθήματα αυτά ακολουθούν τους κανόνες της φωνητικής αρμονίας και της μετάλλαξης των συμφώνων.
Στο κείμενο που ακολουθεί λέγοντας «ουσιαστικό» π.χ. oda, δεν θα εννοούμε μόνο τον ενικό αριθμό αλλά και τον πληθυντικό odalar καθώς επίσης και κάθε πιθανή προσθήκη κτητικού επιθήματος π.χ. odam, οdalarım, odası κλπ

H Σειρά των Επιθημάτων στα Ουσιαστικά
ουσιαστικό + επίθημα πληθυντικού + κτητικό επίθημα + επίθημα πτώσης
oda δωμάτιo odada στo δωμάτιo odamda στo δωμάτιό μου odalarımda στα δωμάτιά μου

Ευρετήριο Πτώσεων
Λιτή πτώση	i πτώση	e πτώση	de πτώση	den πτώση	in «πτώση»

Yalın Hâl - Λιτή Πτώση

Εδώ το «ουσιαστικό» βρίσκεται στη πιο απλή του μορφή (χωρίς επίθημα πτώσης). Με τη μορφή αυτή χρησιμοποιείται π.χ. ως υποκείμενο σε μία πρόταση αλλά κι ως αντικείμενο.
Μερικοί την ταυτίζουν με την ονομαστική της ελληνικής.
Στα παραδείγματα που ακολουθούν, όλες οι εκδοχές του köpek... (υποκείμενα) καθώς και του gazete (αντικείμενο) βρίσκονται στη λιτή πτώση. Το οριστικό άρθρο (ο Αχμέτ, ο σκύλος, οι σκύλοι) του υποκειμένου της πρότασης, υπονοείται από τα συμφραζόμενα.

i Hâli ή Belirtme Durumu - Οριστική Πτώση

Λέγεται έτσι, γιατί το επίθημα παίζει το ρόλο του οριστικού άρθρου (τον την το, τους τις τα).
Μερικοί την ταυτίζουν με την αιτιατική της ελληνικής.
Ουσιαστικά, που βρίσκονται στην οριστική πτώση, χρησιμοποιούνται στις προτάσεις ως αντικείμενα.
Π.χ. Ο Νίκος διαβάζει την εφημερίδα.

i Hâli - Οριστική Πτώση
	το «ουσιαστικό»	μαξιλάρι μεταξύ φωνηέντων	επίθημα (κανόνας 4)	η οριστική πτώση	παράδειγμα
ουσιαστικό που τελειώνει σε σύμφωνο	ev σπίτι		-i	evi το σπίτι	Teyzem evi boyuyor H θεία μου το σπίτι βάφει
	evler σπίτια			evleri τα σπίτια	Teyzem evleri boyuyor H θεία μου τα σπίτια βάφει
	evlerin σπίτια σου			evlerini τα σπίτια σου	Teyzem evlerini boyuyor H θεία μου τα σπίτια σου βάφει
	sokak δρόμος			sokağı τον δρόμο	Polis sokağı kapattı H αστυνομία τον δρόμο μπλόκαρε
ουσιαστικό χωρίς επίθημα που τελειώνει σε φωνήεν	banka τράπεζα	y		bankayı την τράπεζα	Haramiler bankayı soydular Οι κλέφτες την τράπεζα λήστεψαν
ουσιαστικό με επίθημα που τελειώνει σε φωνήεν	kedisi γάτα του	n		kedisini την γάτα του	Ahmet kedisini seviyor Ο Αχμέτ την γάτα του αγαπά

e Hâli ή Yönelme Durumu - Δοτική Πτώση

Για την ακρίβεια πτώση προσανατολισμού. Λέγεται έτσι, γιατί το επίθημα e δηλώνει «κίνηση» προς μία κατεύθυνση. Από «εδώ» προς τα «εκεί».
Μερικοί την ταυτίζουν με την δοτική της ελληνικής και γι' αυτό θα την λέμε έτσι.
Θα την αποδίδαμε με τις λέξεις προς το ή στο ή για το. Π.χ. Ο Νίκος πηγαίνει προς την πλατεία.

e Hâli - Δοτική Πτώση
	το «ουσιαστικό»	μαξιλάρι μεταξύ φωνηέντων	επίθημα (κανόνας 2)	πτώση δοτική	παράδειγμα
ουσιαστικό που τελειώνει σε σύμφωνο	ev σπίτι		-e	eve προς το (στο) σπίτι	Teyzem eve gidiyor H θεία μου στο σπίτι πηγαίνει
	evler σπίτια			evlere προς τα (στα) σπίτια	Teyzem evlere gidiyor H θεία μου προς τα σπίτια πηγαίνει
	evlerin σπίτια σου			evlerine προς τα (στα) σπίτια σου	Teyzem evlerine gidiyor H θεία μου στα σπίτια σου πηγαίνει
	ırmak ποτάμι			ırmağa προς το (στο) ποτάμι	Bu yol ırmağa doğru gider Αυτός ο δρόμος ίσια στο ποτάμι βγάζει
	gün ημέρα			güne προς το (στο) φως	güne bakan ηλιοτρόπιο (αυτό που κοιτάζει προς το φως)
ουσιαστικό χωρίς επίθημα που τελειώνει σε φωνήεν	banka τράπεζα	y		bankaya προς την (στην) τράπεζα	Haramiler bankaya koştular Οι κλέφτες προς την τράπεζα έτρεξαν
ουσιαστικό με επίθημα που τελειώνει σε φωνήεν	kedisi γάτα του	n		kedisine προς την γάτα του	Ahmet kedisine gördü Ο Αχμέτ προς την γάτα του κοίταξε

Αλλα παραδείγματα

bardağa süt koy στο ποτήρι γάλα βάλε

tarlaya doğru ίσια προς το χωράφι

akşama kadar ως το βράδυ

sabaha karşı προς το πρωί

anneme göre κατά την άποψη της μητέρας μου

de Hâli ή Kalma Durumu - Τοπική Πτώση

Λέγεται έτσι, γιατί το επίθημα de δηλώνει τον «τόπο» ή και τον «χρόνο» των «εξελίξεων» με μία αίσθηση «στατικότητας».
Στα ελληνικά το αποδίδουμε με το στο που όμως δεν είναι προς το. Π.χ. Στο Ναύπλιο χιόνισε. Θα σε δω στις επτά

de Hâli - Τοπική Πτώση
	το «ουσιαστικό»	μαξιλάρι	επίθημα (κανόνας 2)	τοπική πτώση	παράδειγμα
	ev σπίτι		-de	evde στο σπίτι	Evde bir banyo var mı? Στο σπίτι ένα μπάνιο υπάρχει;
	sokak δρόμος			sokakta στο δρόμο	Sokakta çok çamur var Στο δρόμο πολύ λάσπη υπάρχει
	köprü γέφυρα			köprüde στην γέφυρα	Trenimiz köprüdε durdu To τρένο μας στην γέφυρα σταμάτησε
	yaz καλοκαίρι			yazda το καλοκαίρι	Yazda ırmaklar kurudur Το καλοκαίρι τα ποτάμια ξεραίνονται
	dağlar βουνά			dağlarda στα βουνά	Ali bey dağlardaymiş O Αλή μπέι στα βουνά ίσως είναι
	araban αυτοκίνητό σου			arabanda στο αυτοκίνητό σου	Arabanda klima var mı? Στο αυτοκίνητό σου κλιματιστικό υπάρχει;
ουσιαστικό με επίθημα που τελειώνει σε φωνήεν	arabası αυτοκίνητό της	n		arabasında στο αυτοκίνητό της	Arabasında klima var mı? Στο αυτοκίνητό της κλιματιστικό υπάρχει;

den Hâli ή Uzaklaşma Durumu - Aφαιρετική Πτώση

Για την ακρίβεια πτώση απομάκρυνσης. Λέγεται έτσι, γιατί το επίθημα den φανερώνει μιαν «απομάκρυνση» από κάποιον «τόπο», αλλά και σχεδόν οτιδήποτε θα μπορούσε να αποδοθεί στα ελληνικά με το από. Στη βιβλιογραφία η πτώση αυτή αναφέρεται ως αφαιρετική και γι' αυτό την υιοθετούμε. Π.χ.
Ερχομαι από την Λάρισα. Την έπιασε από το χέρι. Από τον Θεό θα το βρεις. Τοίχος από πέτρα. Μετά από το καλοκαίρι.

den Hâli - Aφαιρετική Πτώση
	το «ουσιαστικό»	μαξιλάρι	επίθημα (κανόνας 2)	αφαιρετική πτώση	παράδειγμα
	kale κάστρο		-den	kaleden από το κάστρο	Kaleden iniyorum Απ' το κάστρο κατεβαίνω
	dükkân μαγαζί			dükkândan από το μαγαζί	Dükkândan çıkan, düştüm Από το μαγαζί βγαίνοντας, έπεσα
	dertin καϋμός σου			dertinden από τον καϋμό σου	Dertinden kibrit oldum Απ' τον καϋμό σου σπίρτο έγινα
	bura εδώ			buradan από εδώ	Buradan telefon edebilir miyim? Από εδώ να τηλεφωνήσω μπορώ;
	Allah Αλλάχ			Allahtan από τον Αλλάχ	Sen Allahtan bulacaksın Εσύ από τον θεό θα το βρεις
	baş αρχή			baştan από την αρχή	Baştan çıkardın beni Από την αρχή με απέρριψες
ουσιαστικό με επίθημα που τελειώνει σε φωνήεν	derti καϋμός του	n		dertinden από τον καϋμό του	Dertinden kibrit oldum Απ' τον καϋμό του σπίρτο έγινα

in Hâli ή Tamlayan Durumu - Γενική «Πτώση»

«Tamlayan» durumu για την ακρίβεια σημαίνει «προσδιορίζουσα» πτώση.
Το επίθημα in φανερώνει «κυριότητα», «ιδιοκτησία», δίνει την αίσθηση του «ανήκειν».
Στα ελληνικά θα το αποδίδαμε με το του και γι' αυτό μερικοί την ταυτίζουν με την γενική πτώση της ελληνικής.
Οι τούρκοι φιλόλογοι αποφεύγουν να την αποκαλούν πτώση γιατί δεν κάνει «παιχνίδι» με τα ρήματα, όπως στα ελληνικά. Ο ρόλος της είναι, βασικά, να «δένει» ουσιαστικά.
Π.χ. Τα άνθη του αγρού μοσχοβολούν.

in Hâli - Γενική Πτώση
το «ουσιαστικό»	μαξιλάρι μεταξύ φωνηέντων	επίθημα (κανόνας 4)	γενική πτώση	παράδειγμα
ev σπίτι	n	-in	evin του σπιτιού	evin anahtarı του σπιτιού το κλειδί
evler σπίτια			evlerin των σπιτιών	evlerin odaları των σπιτιών τα δωμάτια
tarlam χωράφι μου			tarlamın του χωραφιού μου	tarlamın çiçeği του χωραφιού μου τo άνθος
tarla χωράφι			tarlanın του χωραφιού	tarlanın çiçeği του χωραφιού το άνθος
Σημαντική Εξαίρεση στο Μαξιλάρι η Λέξη Su
su νερό	y	-in	suyun του νερού	suyun akıntısma gitmek πάω με το ρεύμα του νερού