ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΠΡΩΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗ ΓΗ

Οι πρώτοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στην Αφρική πριν από 2.500.000 χρόνια.

Ικανός άνθρωπος (homo habilis): ζούσε ομαδικά και κατασκεύαζε εργαλεία

Όρθιος άνθρωπος (homo erectus): βελτίωσε την κατασκευή εργαλείων και ανακάλυψε τη φωτιά. Εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και την Ασία

Σοφός άνθρωπος (homo sapiens): διέθετε μεγαλύτερο εγκέφαλο και έθαβε τους νεκρούς τοποθετώντας κτερίσματα

Σοφότατος άνθρωπος (homo sapiens sapiens): επινόησε την τέχνη και εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο

Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Το κλίμα ήταν …………………. από ό,τι σήμερα. Ο άνθρωπος φυλαγόταν σε …………. και μετακινούνταν ακολουθώντας τα …………….. του. Κατοικεί κοντά σε όχθες ποταμών, πηγές νερού και βουνά/λίμνες. Ο άνθρωπος είναι ………………. και τροφοσυλλέκτης, ενώ ασχολείται και με την αλιεία. Στην ανατολική Ευρώπη κυνηγάει μαμούθ, ενώ στη δυτική κυνηγάει τάρανδους, αίγαγρους και αντιλόπες, ενώ στη μεσογειακή Ευρώπη βόδια, ελάφια/κουνέλια και άλογα. Κατασκευάζει όπλα και εργαλεία από ……… και κέρατα ζώων.

Στον ελλαδικό χώρο ο παλαιολιθικός άνθρωπος κινήθηκε στη Θεσσαλία, στη ……………………., στην Αργολίδα, την Κέρκυρα και σε …………..  ………… .

Η ΤΕΧΝΗ

Είναι η δημιουργία αντικειμένων και ………………… για τις βασικές ανάγκες αλλά και για την επιβίωση, τη ……………… και τη διακόσμηση. Στα έργα περιλαμβάνονται ζωγραφιές και αγαλματίδια από …………, κόκκαλο ή λίθο. Επίσης κατασκευάζουν κοσμήματα: περιδέραια, βραχιόλια και σκουλαρίκια. Οι σπηλαιογραφίες που βρέθηκαν είναι εικόνες ζώων και σπανιότερα ανθρώπων ζωγραφισμένες με χρώματα ή ……………… σε τοίχους σπηλαίων. Εκφράζουν την αντίληψη των παλαιολιθικών ανθρώπων για τη δημιουργία της ζωής. Την εποχή αυτή ξεκινά και η δημιουργία της ………… και η ταφή των νεκρών.

2. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Ο άνθρωπος γίνεται γεωργός και …………………… .

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

α) Μόνιμη εγκατάσταση και δημιουργία οικισμών

β) Απασχόληση με τη γεωργία και την κτηνοτροφία

γ) Χρήση κεραμικής

Περίπου το 3.500 π.Χ. το κλίμα γίνεται ………………… και το κυνήγι σπανιότερο. Ο άνθρωπος προχωρά στην παραγωγή της τροφής του. Αρχίζει η ……………….. και η κτηνοτροφία. Η γεωργία γεννιέται σε μία εύφορη ημισέληνο που περιλαμβάνει τη Μεσοποταμία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο. Επεκτείνονται στη Β. Αφρική και Ευρώπη και αργότερα σε Αμερική και Ασία. Καλλιεργήθηκαν δημητριακά. Για ευκολότερη καλλιέργεια εφευρίσκουν διάφορα εργαλεία από λίθο, όπως το αλέτρι, για το όργωμα, το δρεπάνι για το θερισμό και τη μυλόπετρα για να αλέθουν τους σπόρους.

Αναπτύσσονται νέες τεχνικές, όπως η κατασκευή κεραμικών σκευών για αποθήκευση δημητριακών και για ψήσιμο τροφών. Υφαίνουν …………… από μαλλί προβάτων ή λινάρι.

Επιλέγουν τη μόνιμη εγκατάσταση σε κάποιες περιοχές και χτίζουν σπίτια με ξύλα, …………… ή πέτρες. Συγκεντρώνονται και δημιουργούν τα πρώτα ………… . Σύντομα εμφανίζονται τεχνίτες και ανταλλάσσουν τα προϊόντα τους με τρόφιμα.

Η ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (σελ. 10, 11)

Στην Ελλάδα οι αλλαγές της νεολιθικής περιόδου αρχίζουν να γίνονται αντιληπτές γύρω στο 5.500 π.Χ. . Νεολιθικοί οικισμοί εντοπίζονται στη Θεσσαλία και τη ………………………, σε βραχώδεις περιοχές νησιών, στους πρόποδες βουνών, σε ……………, σε παραλιακές και ………………. περιοχές. Λιμναίος οικισμός εντοπίστηκε στο Δισπηλιό της Καστοριάς.

Η ενασχόληση με τη γεωκτηνοτροφία είναι ο κύριος οικονομικός πόρος την εποχή αυτή στην ………… . Καλλιεργούνται κυρίως δημητριακά/καλαμπόκια και όσπρια. Εκτρέφονται αιγοπρόβατα, βοοειδή και χοίροι. Κατασκευάζονται χρήσιμα αντικείμενα οικιακής χρήσης κεραμικά, …………… ή οστέινα.

Ο άνθρωπος της Νεολιθικής εποχής ανήκει σε ομάδα που ονομάζεται ………………… . Από μελέτες της ταφής των νεκρών προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο νεολιθικός άνθρωπος στην Ελλάδα είχε έντονο ………………………. συναίσθημα.

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Εκτός από τα ειδώλια και άλλα διακοσμητικά αντικείμενα της Παλαιολιθικής εποχής πλάθονται πήλινα αγγεία/βάζα και ψήνονταν στη φωτιά για να γίνουν …………… και ανθεκτικά. Με το πέρασμα του χρόνου γίνονται κομψότερα και αποκτούν διακόσμηση. Έχουν παράλληλες ή ………………….. γραμμές, τρίγωνα/τετράγωνα, σπείρες και μαιάνδρους και ζωγραφίζονται με απαλά χρώματα. Τα νεολιθικά ειδώλια είναι από πηλό και έχουν ζωγραφιστά σχέδια. Παριστάνουν κυρίως γυναικείες/ανδρικές μορφές, όρθιες ή ……………… κάποτε με παιδί στην αγκαλιά. Τα γυναικεία ειδώλια εικονίζουν τη μεγάλη μητέρα θεά. Άλλοι όμως πιστεύουν ότι σε αυτά τονίζεται η σημασία της γυναίκας-……………. στη διαιώνιση της ζωής.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Οι άνθρωποι της Παλαιολιθικής εποχής μετακινούνταν συχνά (νομάδες). Μπορούσαν να χρησιμοποιούν πήλινα αγγεία;

2. Με ποια κριτήρια επιλέγουν οι άνθρωποι έναν τόπο για μόνιμη κατοικία-πατρίδα;

3. Γιατί υπάρχουν στην Ελλάδα πολλοί νεολιθικοί οικισμοί;