Πείραμα

3. Οξειδοαναγωγική αντίδραση. Είναι φανερό ότι χρειάζονται δύο κατιόντα αργύρου για την πρόσληψη των δύο ηλεκτρονίων, που αποβάλλει κάθε άτομο χαλκού. Επομένως, για να ισοσταθμίσουμε τη μεταφορά των ηλεκτρονίων, πρέπει να πολλαπλασιάσουμε την ημιαντίδραση αναγωγής επί δύο:

Βασική συνθήκη όλων των οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων μεταφοράς ηλεκτρονίων είναι ότι:
«ο αριθμός των ηλεκτρονίων που αποβάλλονται κατά την οξείδωση είναι ίσος
 με τον αριθμό των ηλεκτρονίων που προσλαμβάνονται κατά την αναγωγή».

Οξειδωτικά και αναγωγικά μέσα

Στην παραπάνω οξειδοαναγωγική αντίδραση, ο χαλκός αποβάλλοντας ηλεκτρόνια (οξειδώνεται) προκαλεί την αναγωγή των ιόντων αργύρου. Απεναντίας, τα ιόντα αργύρου προσλαμβάνοντας τα ηλεκτρόνια (ανάγονται) προκαλούν την οξείδωση του χαλκού. Γενικά:

• Οι ουσίες (στοιχεία, χημικές ενώσεις ή ιόντα) που προκαλούν την οξείδωση άλλων ουσιών ονομάζονται οξειδωτικά μέσα ή απλώς οξειδωτικά.
• Οι ουσίες (στοιχεία, χημικές ενώσεις ή ιόντα) που προκαλούν την αναγωγή άλλων ουσιών ονομάζονται αναγωγικά μέσα ή απλώς αναγωγικά.

Τα διάφορα οξειδωτικά και αναγωγικά μέσα διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την ισχύ, την τάση δηλαδή που έχουν να προσλαμβάνουν ή να αποβάλλουν ηλεκτρόνια. Έτσι:

• ένα οξειδωτικό μέσο είναι τόσο ισχυρότερο, όσο μεγαλύτερη είναι η τάση του να προσλαμβάνει ηλεκτρόνια
• ένα αναγωγικό μέσο είναι τόσο ισχυρότερο, όσο μεγαλύτερη είναι η τάση του να αποβάλλει ηλεκτρόνια.

Η σχετική ισχύς των διαφόρων οξειδωτικών και των αναγωγικών μέσων μπορεί να μελετηθεί πειραματικά και να εκφραστεί τόσο ποιοτικά μέσω των σειρών δραστικότητας των στοιχείων όσο και ποσοτικά μέσω του πρότυπου δυναμικού.

Προσοχή! Τα αντιδρώντα δε χαρακτηρίζονται με βάση το τι παθαίνουν (οξείδωση ή αναγωγή), αλλά με βάση το τι προκαλούν (αναγωγή ή οξείδωση). Καλό είναι να θυμόμαστε, λοιπόν, ότι τα οξειδωτικά μέσα προκαλούν οξείδωση, αλλά παθαίνουν αναγωγή και ότι τα αναγωγικά μέσα προκαλούν αναγωγή, αλλά παθαίνουν οξείδωση.