Βασίλης Μπάτσας

 Ο πλανήτης Γη

Γενικά
Κάποια από τ' άστρα που "ζούσαν" στο σύμπαν, ενώ "έζησαν" φυσιολογικά (κανονικά), είχαν βίαιο "θάνατο". Η επιθανάτια έκρηξη σκόρπισε στο διάστημα αστρική ύλη σε νέφη υδρογόνου που σταδιακά σχημάτισαν νέα αστέρια. Ένα απ' αυτά ήταν και είναι κι ο Ήλιος. Στα εκατομμύρια χρόνια που διαρκεί η σχηματισμός τού Ήλιου (και άλλων άστρων), κάποια κομμάτια ύλης που αποσπώνται θ' αποτελέσουν υλικό για το σχηματισμό των πλανητών. Όπως λοιπόν ο Φοίνικας - το μυθικό πουλί - γεννιέται από τις στάχτες του, έτσι και οι πλανήτες κυριολεκτικά γεννήθηκαν από τις στάχτες των αστεριών.
Το ηλιακό μας σύστημα περιλαμβάνει 9 πλανήτες. Ένας απ' αυτούς είναι το "σπίτι" τού ανθρώπινου γένους, η Γη. Η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο σε μια ιδανική απόσταση (150 εκατομμύρια χιλ. κατά μέσο όρο). Βέβαια η απόσταση αυτή δεν είναι δεσμευτική για την ύπαρξη ή όχι ζωής, αλλά είναι μια καλή απόσταση ασφαλείας. Άλλωστε μορφές ζωής έχουν εντοπιστεί πάνω στη γη και κάτω από πολύ δυσμενείς συνθήκες και σε πολύ εχθρικά περιβάλλοντα. Αυτό λοιπόν είναι κάτι που δεν αποκλείει την ύπαρξη μορφών ζωής σε πλανήτες με διαφορετικό περιβάλλον και ατμόσφαιρα απ' ότι της Γης.
Η ηλικία της γης είναι περίπου το 1/3 της ηλικίας τού σύμπαντος (4,6 περίπου δισ. χρόνια από τα 15 δισ. που είναι η ηλικία του σύμπαντος). Στα πρώτα χρόνια της ζωής της Γης, η ατμόσφαιρά της πρέπει να περιείχε υδρογόνο, ήλιο, οξυγόνο, άζωτο, άνθρακα και ίχνη άλλων στοιχείων. Επειδή η επιφάνεια της Γης ήταν πολύ θερμότερη απ' τη σημερινή, πολλά από τα αέρια δεν συγκρατήθηκαν απ' τη βαρύτητα και διέφυγαν στο διάστημα. Με τη συνεχή ψύξη τής Γης, πρώτα στερεοποιήθηκε ο εξωτερικός φλοιός. Μεγάλα επίσης ποσά θερμότητας εγκλωβίστηκαν στο εσωτερικός της.
Δείγματα της κατάστασης που επικρατεί στο εσωτερικό τής γης, έχουμε κατά καιρούς σε διάφορες περιοχές (ηφαίστεια, θερμοπίδακες). Με το πέρασμα του χρόνου, πάνω απ' τη στερεά επιφάνεια σταθεροποιείται μια δευτερογενής ατμόσφαιρα. Το άζωτο παραμένει στην ατμόσφαιρα καθώς η θερμότητα δεν επαρκεί να το διώξει πλέον. Σήμερα το άζωτο αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της ατμόσφαιρας.
Οι υδρατμοί υγροποιούνται και αργά αλλά σταθερά καλύπτουν μεγάλο μέρος της επιφάνειας, σχηματίζοντας επίσης σε βάθος χρόνου τους ωκεανούς της γης. Σ' αυτούς διαλύεται το δηλητηριώδες διοξείδιο του άνθρακα.

Για να αποκτήσει η γη ένα θερμό και ρευστό κέντρο και να αρχίσει η στερεοποίηση του εξωτερικού φλοιού, χρειάστηκε να περάσουν περίπου  600 εκατομμύρια χρόνια. Ο φλοιός τής γης εκτείνεται σε "βάθος" έως και 80 χιλιόμετρα κάτω από τις ορεινές επιφάνειες και έως 5 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα των ωκεανών.
Στη συνέχεια και μέχρι τα 3.000 χιλιόμετρα βάθος συναντάμε το στερεό μανδύα που αποτελεί το 80% του όγκου της γης.
Γενικά για το εσωτερικό της γης, ακόμα και σήμερα δεν είναι δυνατό να ξέρουμε τι ακριβώς συμβαίνει. Ό,τι ξέρουμε στηρίζεται σε μελέτες των κυμάτων τών σεισμών, είτε από παρατηρήσεις άλλων πλανητών που βρίσκονται σε άλλα στάδια ανάπτυξης.