ΕΝΑ ΣΤΑ ΠΕΝΤΕ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Πρόγραμμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον τερματισμό της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών.

Council of Europe-The Underwear Rule

COUNCIL OF EUROPE CAMPAIGN TO STOP SEXUAL VIOLENCE AGAINST CHILDREN

Πληροφορίες για το πρόγραμμα:

Ευρύτερη σκοπιμότητα:

Η καμπάνια του Συμβουλίου της Ευρώπης ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ είναι μια πανευρωπαϊκή προσπάθεια για την πρόληψη και τον τερματισμό της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης. Εντάσσεται στο ευρύτερο πρόγραμμα του Συμβουλίου της Ευρώπης «Χτίζοντας μια Ευρώπη ΓIA και ΜΕ τα παιδιά» και υλοποιείται από το 2010.

Η καμπάνια «ΕΝΑ στα ΠΕΝΤΕ» εστιάζει στην καταπολέμηση αυτής της μορφής βίας και στην προστασία των παιδιών με γνώμονα την απρόσκοπτη ανάπτυξή τους με βάση τα χαρακτηριστικά της ηλικίας τους, με σεβασμό στα ατομικά τους δικαιώματα και την ατομική τους αξιοπρέπεια. Παρέχει καταρχήν στα παιδιά, και επιπλέον στις οικογένειες, στους κηδεμόνες, στην εκπαιδευτική κοινότητα, στην κοινωνία ευρύτερα, την κατάλληλη πληροφόρηση και τα μέσα, προκειμένου να προλαμβάνονται, να καταγγέλλονται εγκαίρως και να αντιμετωπίζονται σωστά και αποτελεσματικά, τα περιστατικά σεξουαλικής θυματοποίησης, βίας και εκμετάλλευσης των παιδιών.

Παιδαγωγικός στόχος του συγκεκριμένου προγράμματος είναι η ενημέρωση και η ενδυνάμωση των παιδιών, ώστε να μπορούν να προστατεύουν τον εαυτό τους από τη σεξουαλική θυματοποίηση και βία, μαθαίνοντας και αναπαράγοντας στη συμπεριφορά τους απλούς κανόνες αυτοπροστασίας. Αυτό επιτυγχάνεται διδάσκοντας τον ”Κανόνα των Εσωρούχων”.

Παιδαγωγικός στόχος:

Ο «Κανόνας των Εσωρούχων» περιλαμβάνει και διατυπώνει με απλότητα και σαφήνεια όλα τα σημαντικά μηνύματα που χρειάζεται να γνωρίζουν τα παιδιά για να είναι ασφαλή. Μαθαίνει στα παιδιά:

α) ποια είναι εκείνα τα σημεία του σώματός τους στα οποία δεν επιτρέπεται να τα αγγίζουν,

β) πώς πρέπει να αντιδράσουν σε περίπτωση ανάρμοστης συμπεριφοράς και

γ) πού να στραφούν για βοήθεια ώστε να είναι ασφαλή.

Τι ορίζει ο Κανόνας: «Κανείς δεν μπορεί να αγγίξει ή να χαϊδέψει το παιδί σε εκείνα τα σημεία του σώματός του τα οποία κατά κανόνα καλύπτονται από τα εσώρουχά του. Και αντίστοιχα, ούτε τα παιδιά επιτρέπεται να αγγίζουν το σώμα άλλων σε αυτά τα σημεία».

Βοηθάει τα παιδιά να κατανοήσουν και να εμπεδώσουν τους παρακάτω κανόνες αυτοπροστασίας:

• ότι το σώμα τους τούς ανήκει
• τη διαφορά ανάμεσα σε ένα καλό και ένα κακό άγγιγμα ή χάδι
• τη διαφορά ανάμεσα σε ένα καλό και ένα κακό μυστικό
• πότε ένα δώρο αποτελεί προσφορά αγάπης και πότε δωροδοκία
• ποιος μπορεί να προσπαθήσει να τα βλάψει (προφίλ του δράστη)
• πότε η συμπεριφορά ενός ενήλικα είναι αποδεκτή ή όχι
• να ενημερώνουν όταν βιώνουν συναισθήματα άγχους, αμηχανίας, στενοχώριας ή φόβου
• να λένε όχι σε περίπτωση ανάρμοστης συμπεριφοράς
• ότι μπορούν ανά πάσα στιγμή να συζητήσουν με κάποιον ενήλικα που εμπιστεύονται
• πού να αποταθούν για βοήθεια (οικογένεια, κοινωνικό περιβάλλον, ειδικοί, τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας, αστυνομία)

Κανένα παιδί δεν είναι αρκετά μικρό για να μην ξέρει τον «Κανόνα των Εσωρούχων», αφού η σεξουαλική κακοποίηση δεν γνωρίζει ηλικία.

Καλλιέργεια δεξιοτήτων

Σε δεύτερο επίπεδο, στόχος του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού προγράμματος αποτελεί η καλλιέργεια μιας σειράς σύγχρονων δεξιοτήτων που αφορούν την σωματική, ψυχική (συναισθηματική) και κοινωνική ευημερία του παιδιού.

Τέτοιες δεξιότητες είναι:

• Αυτομέριμνα: Προαγωγή της αυτοφροντίδας, ασφάλεια του εαυτού, αναπαραγωγή απλών κανόνων αυτοπροστασίας:

Τα παιδιά κατανοούν το δικαίωμα τους να είναι ασφαλή και προστατευμένα από κάθε μορφής σεξουαλική βία. Μαθαίνουν και εμπεδώνουν απλούς κανόνες αυτοπροστασίας και έτσι μπορούν να τους αναπαράγουν στη συμπεριφορά τους, όταν αυτό χρειαστεί. Γνωρίζουν το σώμα τους και ποια σημεία είναι προσωπικά, χωρίς αναφορά σε ορολογία γεννητικών οργάνων που μπορεί να τα μπερδέψει ή να τα πονηρέψει.

• Ανθεκτικότητα και ενσυναίσθηση: Διαχείριση συναισθημάτων, ψυχική ενδυνάμωση των παιδιών ώστε να μπορούν να προστατεύουν τον εαυτό τους και ενδεχομένως άλλους:

Τα παιδιά αναγνωρίζουν, ερμηνεύουν και εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους. Αυτό σημαίνει ότι έχουν επίγνωση της προσωπικής συναισθηματικής τους κατάστασης, αναπτύσσουν την ικανότητα να μιλάνε για τα συναισθήματά τους και να αντιδρούν ανάλογα.

• Κοινωνικές Σχέσεις: Αποκωδικοποίηση της συμπεριφοράς άλλων προσώπων, προσαρμογή συμπεριφοράς, αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων:

Τα παιδιά καλλιεργούν και εξελίσσουν την αυτο-αντίληψή τους (τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους σε σχέση με τους άλλους) και βάζουν τα δικά τους όρια σε συμπεριφορές ακόμα και ατόμων που αγαπούν. Κατ’ επέκταση μαθαίνουν να αντιδρούν και σε περιπτώσεις ανάρμοστης ή επικίνδυνης συμπεριφοράς άλλων ατόμων προς αυτά. Μαθαίνουν να αντιδρούν λέγοντας κατηγορηματικά όχι, εκδηλώνοντας θυμό, φεύγοντας μακριά.

• Επικοινωνία: Αλληλεπίδραση, ικανότητα στη συζήτηση, προσεκτική ακρόαση, σαφήνεια μηνύματος, εξωλεκτική επικοινωνία:

Τα παιδιά μαθαίνουν να συζητούν για το σώμα τους και ποια σημεία είναι προσωπικά. Μαθαίνουν να συμμετέχουν σε διάλογο σχετικά με κανόνες αυτοπροστασίας ώστε να είναι ασφαλή. Μαθαίνουν να φτιάχνουν ένα δίκτυο ασφάλειας και να ενημερώνουν έναν ενήλικα που εμπιστεύονται (γονιό, δάσκαλο, ειδικό…) σε περίπτωση που βιώνουν αρνητικά συναισθήματα ή υφίστανται κακοποιητική συμπεριφορά, επιμένοντας έως ότου ο ενήλικας να δώσει τη δέουσα σημασία. Μαθαίνουν να απευθύνονται σε κάποιον ειδικό επαγγελματία ή ειδικό κέντρο που μπορούν να τα βοηθήσουν.

• Κριτική σκέψη: Γόνιμη και δημιουργική σκέψη, αντίληψη & οξυδέρκεια, επιλογή στρατηγικών για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης:

Τα παιδιά, αναλύοντας τους κινδύνους του περιβάλλοντος, καλλιεργώντας την αντίληψή τους για καταστάσεις που μπορεί να βρεθούν, επιλέγοντας στρατηγικές για την αντιμετώπιση μιας κατάστασης, βρίσκοντας λύσεις προστασίας σε καταστάσεις κινδύνου. Αντιλαμβάνονται πότε μία κατάσταση μπορεί να είναι επικίνδυνη για την ασφάλειά τους. Μαθαίνουν να αναλύουν κινδύνους που μπορεί να προέρχονται από το οικείο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, από άτομα που γνωρίζουν κι εμπιστεύονται. Μαθαίνουν να αναλύουν κινδύνους που μπορεί να προέρχονται από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον, από άτομα που δεν γνωρίζουν και που μπορεί να θέλουν να τα βλάψουν. Αντιλαμβάνονται την ενδεχόμενη στρατηγική και τακτική ενός δράστη

• Επίλυση προβλημάτων: Αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση νέων προβλημάτων, εναλλακτικές λύσεις:

Τα παιδιά μαθαίνουν να αποφεύγουν καταστάσεις που απειλούν την ασφάλειά τους. Μαθαίνουν να επιλέγουν κατάλληλους τρόπους αντίδρασης και να βρίσκουν εναλλακτικές λύσεις σε μια απειλητική κατάσταση. Μπορούν να φτιάχνουν πιθανά σενάρια αντίδρασης επιλέγοντας διάφορους τρόπους. Μαθαίνουν να επιμένουν έως ότου ο ενήλικας να δώσει τη δέουσα σημασία. Γνωρίζουν πού μπορούν να αποταθούν για να ζητήσουν συμβουλές και βοήθεια (σε επαγγελματίες, ειδικά κέντρα και τηλεφωνικές γραμμές)

Η Κίκο και το χέρι: αφίσες και σποτ-μαθαίνω τα μέρη του σώματος, χρήση εποπτικού υλικού, τι είναι τα μυστικά, καλά και κακά μυστικά, καλά και κακά αγγίγματα, σέβομαι το σώμα μου και το σώμα των άλλων (επεξεργασία βιβλίων ”το σώμα μου είναι δικό μου” ”Η Ρίνα αποφασίζει να μιλήσει), μαθαίνω να λέω όχι, τα ναι και το όχι μου (επεξεργασία βιβλίου ”η νεράϊδα των λουλουδιών” ”η Ντανιέλα λέει όχι”), δεν θέλω, ποια μέρη του σώματος είναι προσωπικά-παιχνίδια (Χόκι Πόκι, Κεφάλι, ώμοι, γόνατα και πόδια), Μη μπερδευτείς, Twister, Φρίξος και Λίλη, ”Hi five” και άλλα αγγίγματα, παιχνίδια με τα μέρη του σώματος, Μαθαίνω να αναγνωρίζω τα συναισθήματά μου, χρήση εποπτικού υλικού, παιχνίδια με τα συναισθήματα και ζάρια συναισθημάτων, τραγούδι συναισθημάτων, ανάγνωση παραμυθιού ”η Κίκο και το χέρι”, κουκλοθέατρο και δραματοποίηση.

Η Κίκο και το χέρι-κουκλοθέατρο

Το παιδί αναγνωρίζει τα διάφορα μέρη του σώματός του και κατανοεί τον τρόπο που κινούνται και τις ενέργειες που κάνουν, παίζοντας παιχνίδια:

Το μυστικό της Νίκης: banners και προβολή ταινίας, αξιοποίηση τραγουδιών της ιστορίας (παντομίμα με τους στίχους των τραγουδιών, τραγούδι με τη συνοδεία κρουστών μουσικών οργάνων, παιχνίδι) αφίσες με εικόνα και μήνυμα, ομαδικό έργο πάνω σε χαρτί του μέτρου με ζωγραφιές και μηνύματα με τους ήρωες της ιστορίας, ζωγραφίζω τη δική μου νεράϊδα και την ονοματίζω.

Τα τραγούδια της ταινίας: Το μυστικό της Νίκης-Το σώμα μου, μου ανήκει.

Η περιπέτεια του Βίκτωρα: τα banners του Βίκτωρα, προβολή βίντεο ”η περιπέτεια του Βίκτωρα”, δημιουργική γραφή (δίνω ένα άλλο τέλος στην ιστορία), δημιουργία κόμικ (ζωγραφίζω 9 σκηνές και βάζω λόγια σε κάθε σκηνή-ομαδική εργασία), ζωγραφίζω το δίχτυ ασφαλείας μου, εκπαιδευτική αξιοποίηση του φυλλαδίου ”7 γραμμές βοήθειας”, δημιουργία σχετικής αφίσας και πληροφορίες για τον οργανισμό ”το χαμόγελο του παιδιού”

Η ιστοσελίδα του οργανισμού ”Το χαμόγελο του παιδιού”

«Η Ρίνα η Αστερίνα δεν έχει μυστικά από τη μαμά» – Ένα παραμύθι για τη σεξουαλική παρενόχληση