3^Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

4. Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ & Η ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝ (σελ. 26 – 28)

Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Οι Μινωίτες πίστευαν σε ένα …………………… ανδρικών/γυναικείων θεοτήτων που είχαν άμεση σχέση με τη βλάστηση και τη διαδοχή των εποχών, την ……………… και το μαρασμό, το θάνατο και την ………………… . Δεν υπήρχαν στην Κρήτη μεγάλοι ναοί, αλλά μόνο μικρά ανακτορικά ή οικιακά ………………… . Συχνά λάτρευαν τους θεούς σε σπήλαια (Δικταίο Άντρο) προσφέροντας μικρά ………………, τα οποία απεικόνιζαν τους ίδιους τους ………… . Μεγάλη ήταν η σημασία του ιερού δέντρου της ……………, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιζε και ο ………………… . Στις τελετές διεξάγονταν χοροί και ……………… όπως τα …………………………. . Το ιερατείο αποτελούσαν κυρίως γυναίκες/άνδρες , αλλά υπήρχαν και άνδρες ιερείς.

Η ΤΕΧΝΗ

Οι Μινωίτες ανέπτυξαν πολλές μορφές τέχνης σε θαυμαστό επίπεδο. Η τέχνη τους έχει ποικιλία και …………………………… . Όλα τα μινωικά έργα, αγγεία, ………………………, κοσμήματα, τοιχογραφίες, έχουν κίνηση, ζωντάνια και ……………. Και δείχνουν την προτίμησή τους για απεικόνιση της ………………… . Τα θέματα και τα χρώματα/η τεχνοτροπία τους επηρέασαν τους γειτονικούς λαούς ιδιαίτερα τους Κ……………ς και τους Μυκηναίους.

ΚΕΡΑΜΙΚΗ

Τα ωραιότερα αγγεία αυτή την εποχή στη μινωική Κρήτη είναι τα πολύχρωμα …………………, που οφείλουν το όνομά τους στο σπήλαιο των Καμαρών, όπου πρωτοβρέθηκαν. Κατασκευάζονταν στα εργαστήρια της ……………….. και της Κνωσού. Ήταν διακοσμημένα με πολύπλοκα/απλά σχέδια γεμάτα φαντασία και πιο σπάνια με θέματα από το ζωικό και …………… κόσμο.

ΑΛΛΑ ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ

Τα περισσότερα μινωικά ειδώλια ήταν πήλινα και παρίσταναν ……………, αλλά και άνδρες και ζώα. Αξιοσημείωτα ήταν τα ρυτά, μεγάλα αγγεία, κάποια είχαν μορφή ……………. ζώου, συνήθως του ιερού ……………. . Επίσης υπάρχουν περίτεχνα κοσμήματα από χρυσό και ………………… και σφραγίδες από ελεφαντοστό και από σκληρούς ημιπολύτιμους λίθους με χαραγμένα γραμμικά σχέδια.

2^Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

3. ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (σελ. 23 – 25)

Η Κρήτη πρωτοκατοικήθηκε τη Ν…………..ή Εποχή.

Σημαντικότερός της οικισμός ήταν η Κνωσσός/Φαιστός

Ο Πολιτισμός της Κρήτης:

α) είναι γνωστός με το όνομα …………… (από το μυθικό βασιλιά Μίνωα)

β) ήρθε στο φως με τις ανασκαφές του Άρθουρ ………. (αρχές 20^ου αι.)

γ) αναπτύχθηκε κατά τη 3η και 2η χιλιετία π.Χ.

Οι Μινωίτες είχαν επαφές με άλλες περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής ……………… και εμπορεύονταν προϊόντα. Εισάγονται μέταλλα/ορυκτά και πρώτες ύλες (άργυρος από Κυκλάδες, χαλκός από Κύπρο).

Εξάγονται: λάδι, ………….., ξυλεία, λίθινα αγγεία, ίσως υφάσματα και δέρματα.

Ανάπτυξη: Πρωτοανακτορική περίοδος (2000 -1700)

• Ιδρύονται ανάκτορα/κάστρα και γύρω τους οικισμοί – πόλεις, με γνωστότερα αυτά της Κνωσού, Φαιστού, Μαλίων και Ζάκρου.

• Καταστρέφονται από σεισμό (1800)

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΤΑ ΑΝΑΚΤΟΡΑ

Τα ανάκτορα είναι μεγάλα …………………… κτιρίων και αποτελούνται από πολλές …………………. δωματίων. Είναι τα διοικητικά, ……………………., θρησκευτικά και καλλιτεχνικά κέντρα της κάθε περιοχής. Δια φέρουν μεταξύ τους αλλά έχουν και ομοιότητες:

α)Είναι προσανατολισμένα στον άξονα Ανατολής/Δύσης//Βορρά/Νότου.

β) Έχουν μία ………………….. κεντρική αυλή και γύρω από αυτήν βρίσκονται τα …………………….. .

γ) Είναι ισόγεια με μεγάλες κλίμακες, φωταγωγούς, σύστημα ύδρευσης και ……………………… . Αρκετοί χώροι είχαν τοιχογραφίες με πληροφορίες για τη ζωή/εργασία των Μινωιτών.

δ) Ήταν οχυρωμένα.

Τα ανάκτορα ήταν η κατοικία του άρχοντα της ευρύτερης περιοχής, όπου συγκεντρώνονταν η παραγωγή και τα ………………. για να διατεθούν στο εσωτερικό του νησιού ή στο ……………………… . Στα ανάκτορα κατασκευάζονταν επίσης πολύτιμα αντικείμενα και καλλιτεχνήματα. Ήταν θρησκευτικά κέντρα, όπου μαζεύονταν πλήθος κόσμου για διάφορες ……………… .

Σε ολόκληρη την …………… υπήρχαν αγροικίες ή επαύλεις που συγκέντρωναν όλη την παραγωγή της περιοχής και έλεγχαν τη …………………. των προϊόντων για λογαριασμό των ανακτόρων.

Το πολιτικό, ………………… και οικονομικό σύστημα της μινωικής Κρήτης ήταν ……………………… με κέντρο τα ανάκτορα.

ΓΡΑΦΗ

Γύρω στα 1800 αναπτύσσεται ένα σύστημα γραφής, το οποίο αρχικά έμοιαζε με …………………., όπως φαίνεται στο δίσκο της Φαιστού/Κνωσού. Αργότερα χρησιμοποιείται η ……………..  …… . Ήταν συλλαβική γραφή (κάθε σημείο αντιστοιχούσε σε μία συλλαβή). Η γραφή αυτή δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.

ΟΙ ΜΥΚΗΝΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΚΝΩΣΟ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Την εποχή των νέων ανακτόρων (1700-1450 π.Χ.) οι Μινωίτες κυριαρχούν σε ολόκληρο το ……………… . Η εμπορική τους δραστηριότητα γίνεται πιο ……………… . Ιδιαίτερη ζήτηση έχουν τα έργα καλλιτεχνικής παραγωγής (μεταλλοτεχνία, κοσμηματοτεχνία,…).

Γύρω στα 1650 τα μινωικά ανάκτορα καταστρέφονται, μάλλον από σεισμό, εκτός από αυτό της ……………………. . Η διοίκηση των ανακτόρων εξασθένισε και οι Μυκηναίοι βρήκαν την ευκαιρία να καταλάβουν την Κνωσό και να κυριαρχήσουν σε πολύ μεγάλο μέρος της Κρήτης. Το 1370/1470 το ανάκτορο της Κνωσού καταστρέφεται οριστικά. Η Κρήτη αποτελεί πλέον επαρχία του ……………………. πολιτισμού με ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

1. ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η ΠΡΩΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗ ΓΗ

Οι πρώτοι άνθρωποι εμφανίστηκαν στην Αφρική πριν από 2.500.000 χρόνια.

Ικανός άνθρωπος (homo habilis): ζούσε ομαδικά και κατασκεύαζε εργαλεία

Όρθιος άνθρωπος (homo erectus): βελτίωσε την κατασκευή εργαλείων και ανακάλυψε τη φωτιά. Εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και την Ασία

Σοφός άνθρωπος (homo sapiens): διέθετε μεγαλύτερο εγκέφαλο και έθαβε τους νεκρούς τοποθετώντας κτερίσματα

Σοφότατος άνθρωπος (homo sapiens sapiens): επινόησε την τέχνη και εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο

Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Το κλίμα ήταν …………………. από ό,τι σήμερα. Ο άνθρωπος φυλαγόταν σε …………. και μετακινούνταν ακολουθώντας τα …………….. του. Κατοικεί κοντά σε όχθες ποταμών, πηγές νερού και βουνά/λίμνες. Ο άνθρωπος είναι ………………. και τροφοσυλλέκτης, ενώ ασχολείται και με την αλιεία. Στην ανατολική Ευρώπη κυνηγάει μαμούθ, ενώ στη δυτική κυνηγάει τάρανδους, αίγαγρους και αντιλόπες, ενώ στη μεσογειακή Ευρώπη βόδια, ελάφια/κουνέλια και άλογα. Κατασκευάζει όπλα και εργαλεία από ……… και κέρατα ζώων.

Στον ελλαδικό χώρο ο παλαιολιθικός άνθρωπος κινήθηκε στη Θεσσαλία, στη ……………………., στην Αργολίδα, την Κέρκυρα και σε …………..  ………… .

Η ΤΕΧΝΗ

Είναι η δημιουργία αντικειμένων και ………………… για τις βασικές ανάγκες αλλά και για την επιβίωση, τη ……………… και τη διακόσμηση. Στα έργα περιλαμβάνονται ζωγραφιές και αγαλματίδια από …………, κόκκαλο ή λίθο. Επίσης κατασκευάζουν κοσμήματα: περιδέραια, βραχιόλια και σκουλαρίκια. Οι σπηλαιογραφίες που βρέθηκαν είναι εικόνες ζώων και σπανιότερα ανθρώπων ζωγραφισμένες με χρώματα ή ……………… σε τοίχους σπηλαίων. Εκφράζουν την αντίληψη των παλαιολιθικών ανθρώπων για τη δημιουργία της ζωής. Την εποχή αυτή ξεκινά και η δημιουργία της ………… και η ταφή των νεκρών.

2. ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Ο άνθρωπος γίνεται γεωργός και …………………… .

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

α) Μόνιμη εγκατάσταση και δημιουργία οικισμών

β) Απασχόληση με τη γεωργία και την κτηνοτροφία

γ) Χρήση κεραμικής

Περίπου το 3.500 π.Χ. το κλίμα γίνεται ………………… και το κυνήγι σπανιότερο. Ο άνθρωπος προχωρά στην παραγωγή της τροφής του. Αρχίζει η ……………….. και η κτηνοτροφία. Η γεωργία γεννιέται σε μία εύφορη ημισέληνο που περιλαμβάνει τη Μεσοποταμία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο. Επεκτείνονται στη Β. Αφρική και Ευρώπη και αργότερα σε Αμερική και Ασία. Καλλιεργήθηκαν δημητριακά. Για ευκολότερη καλλιέργεια εφευρίσκουν διάφορα εργαλεία από λίθο, όπως το αλέτρι, για το όργωμα, το δρεπάνι για το θερισμό και τη μυλόπετρα για να αλέθουν τους σπόρους.

Αναπτύσσονται νέες τεχνικές, όπως η κατασκευή κεραμικών σκευών για αποθήκευση δημητριακών και για ψήσιμο τροφών. Υφαίνουν …………… από μαλλί προβάτων ή λινάρι.

Επιλέγουν τη μόνιμη εγκατάσταση σε κάποιες περιοχές και χτίζουν σπίτια με ξύλα, …………… ή πέτρες. Συγκεντρώνονται και δημιουργούν τα πρώτα ………… . Σύντομα εμφανίζονται τεχνίτες και ανταλλάσσουν τα προϊόντα τους με τρόφιμα.

Η ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (σελ. 10, 11)

Στην Ελλάδα οι αλλαγές της νεολιθικής περιόδου αρχίζουν να γίνονται αντιληπτές γύρω στο 5.500 π.Χ. . Νεολιθικοί οικισμοί εντοπίζονται στη Θεσσαλία και τη ………………………, σε βραχώδεις περιοχές νησιών, στους πρόποδες βουνών, σε ……………, σε παραλιακές και ………………. περιοχές. Λιμναίος οικισμός εντοπίστηκε στο Δισπηλιό της Καστοριάς.

Η ενασχόληση με τη γεωκτηνοτροφία είναι ο κύριος οικονομικός πόρος την εποχή αυτή στην ………… . Καλλιεργούνται κυρίως δημητριακά/καλαμπόκια και όσπρια. Εκτρέφονται αιγοπρόβατα, βοοειδή και χοίροι. Κατασκευάζονται χρήσιμα αντικείμενα οικιακής χρήσης κεραμικά, …………… ή οστέινα.

Ο άνθρωπος της Νεολιθικής εποχής ανήκει σε ομάδα που ονομάζεται ………………… . Από μελέτες της ταφής των νεκρών προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο νεολιθικός άνθρωπος στην Ελλάδα είχε έντονο ………………………. συναίσθημα.

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΝΕΟΛΙΘΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Εκτός από τα ειδώλια και άλλα διακοσμητικά αντικείμενα της Παλαιολιθικής εποχής πλάθονται πήλινα αγγεία/βάζα και ψήνονταν στη φωτιά για να γίνουν …………… και ανθεκτικά. Με το πέρασμα του χρόνου γίνονται κομψότερα και αποκτούν διακόσμηση. Έχουν παράλληλες ή ………………….. γραμμές, τρίγωνα/τετράγωνα, σπείρες και μαιάνδρους και ζωγραφίζονται με απαλά χρώματα. Τα νεολιθικά ειδώλια είναι από πηλό και έχουν ζωγραφιστά σχέδια. Παριστάνουν κυρίως γυναικείες/ανδρικές μορφές, όρθιες ή ……………… κάποτε με παιδί στην αγκαλιά. Τα γυναικεία ειδώλια εικονίζουν τη μεγάλη μητέρα θεά. Άλλοι όμως πιστεύουν ότι σε αυτά τονίζεται η σημασία της γυναίκας-……………. στη διαιώνιση της ζωής.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Οι άνθρωποι της Παλαιολιθικής εποχής μετακινούνταν συχνά (νομάδες). Μπορούσαν να χρησιμοποιούν πήλινα αγγεία;

2. Με ποια κριτήρια επιλέγουν οι άνθρωποι έναν τόπο για μόνιμη κατοικία-πατρίδα;

3. Γιατί υπάρχουν στην Ελλάδα πολλοί νεολιθικοί οικισμοί;