• Για τον Πολύβιο Κατέβασε σύντομο βιογραφικό για μαθητική χρήση:

• Λεξικά νέας ελληνικής:  για απλή αναζήτηση// για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Πολύβιος ήταν ιστορικός. Γεννήθηκε γύρω στο 200 π.Χ. στη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας(πόλη που ανήκε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία). Τα βιώματα του Πολυβίου ήταν τέτοια (για παράδειγμα, ο πατέρας του Λυκόρτας είχε εκλεγεί πολλές φορές στρατηγός της συμμαχίας), που γρήγορα τον οδήγησαν να συμμετάσχει ενεργά στην πολιτική ζωή της πατρίδας του και της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Το 170/169 π.Χ. έγινε ίππαρχος της Συμπολιτείας, αλλά μετά την ήττα του Περσέα στην Πύδνα το 168 π.Χ. πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Ρωμαίους μαζί με άλλους εξέχοντες Αχαιούς και οδηγήθηκε στη Ρώμη για να δικαστεί, στην ουσία όμως ως όμηρος. Παρέμεινε στη Ρώμη δεκαεπτά χρόνια περιμένοντας τη δίκη του (που δεν έγινε ποτέ).

Κατά τη διάρκεια της ομηρίας έγινε δεκτός στον κύκλο της φιλελληνικής αριστοκρατίας της Ρώμης και συνδέθηκε φιλικά με τον Κορνήλιο Σκιπίωνα Αιμιλιανό, τον Γάιο Λαίλιο τοννεότερο, τον Κάτωνα κ.ά. Χάρη σε αυτούς μπόρεσε να παραμείνει στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και γύρω στο 149 π.Χ., ακολουθώντας τον φίλο του Σκιπίωνα Αιμιλιανό, πήρε μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Καρχηδόνας. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 146 π.Χ., μετά την άλωση της Καρχηδόνας και της Κορίνθου, αλλά συνέχισε τα ταξίδια του επισκεπτόμενος την Αλεξάνδρεια, τις Σάρδεις και άλλα μέρη. Πέθανε σε ηλικία 82 ετών πέφτοντας από άλογο.

Τα ιστορικά γεγονότα της εποχής του και κυρίως η ραγδαία ρωμαϊκή επέκταση αποτέλεσαν το έναυσμα για να ασχοληθεί με την ιστοριογραφία. Ο ίδιος διακηρύσσει πολλές φορές στο έργο του ότι τον ενδιαφέρει να ερευνήσει με ποιον τρόπο και με ποιο πολίτευμα κατάφεραν οι Ρωμαίοι να επεκτείνουν την κυριαρχία τους. Η άποψη του Πολυβίου είναι ότι μόνο εποπτεύοντας την αλληλουχία όλων των γεγονότων και εξετάζοντας τις ομοιότητες και τις διαφορές τους μπορεί κάποιος να αποκομίσει όφελος και απόλαυση από την Ιστορία.

Ο Πολύβιος χρησιμοποίησε μεθόδους παρόμοιες με αυτές του Θουκυδίδη (αυτοψία, έλεγχος και μελέτη των πηγών, αλλά και συστηματικός διαχωρισμός άρχών καί αίτιών). Οι Ιστορίαι του αριθμούσαν 40 βιβλία και πραγματεύονταν την αύξηση της δύναμης της Ρώμης και την εδραίωση της εξουσίας της από την αρχή του Β′ Καρχηδονιακού πολέμου (221 π.Χ.)–στα πρώτα δυο βιβλία γίνεται μια σύντομη επισκόπηση της περιόδου 264220 π.Χ.– έως την ήττα του Περσέα (168 π.Χ.). Φιλοδοξία του ιστορικού ήταν να καλύψει και τα γεγονότα που ακολούθησαν, κι έτσι συνέχισε το έργο του φθάνοντας μέχρι την τελική υποταγή της Ελλάδας το 146 π.Χ. Από το έργο του μόνο τα πέντε πρώτα βιβλία σώζονται ακέραια, ενώ τα υπόλοιπα σώζονται αποσπασματικά.

 

 

 

Δεν θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 47 του σχ. βιβλίου) ως έχει. Δες στις οδηγίες.

 

 

 

Η γραμματική και το συντακτικό της ενότητας:

 

 

 

1. Αόριστος β΄ ενεργητικής και μέσης φωνής

 

Ο τύπος παρεισαγαγεῖν του κειμένου είναι τύπος απαρεμφάτου αορίστου β΄ενεργητικής φωνής.

Μερικά ρήματα δεν σχηματίζουν τον αόριστο κατά το ρ. λύω με τις γνωστές καταλήξεις -(σ)α, -(σ)άμην. Στον σχηματισμό των χρόνων εμφανίζουν τύπο αορίστου που ονομάζεται «αόριστος β΄» και παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά:
1. διαφορετικό θέμα από εκείνο του ενεστώτα,
2. καταλήξεις οριστικής παρατατικού στην οριστική έγκλιση και
3. καταλήξεις ενεστώτα στις υπόλοιπες εγκλίσεις και στους ονοματικούς τύπους.

 

Σχηματισμός οριστικής αορίστου β΄

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

αύξηση		θέμα β΄ αορίστου			καταλήξεις παρατατικού
ε.φ.	ἔ	-	βαλ	-	ον → ἔβαλον
μ.φ.	ἐ	-	βαλ	-	όμην → ἐβαλόμην

 

Σχηματισμός άλλων εγκλίσεων αορίστου

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

	θέμα β΄ αορίστου			καταλήξεις αντίστοιχων εγκλίσεων ενεστώτα
υποτακτική	ε.φ.	βάλ	-	ω
	μ.φ.	βάλ	-	ωμαι
ευκτική	ε.φ.	βάλ	-	οιμι
	μ.φ.	βαλ	-	οίμην
προστακτική	ε.φ.	βάλ	-	ε (β΄εν.)
	μ.φ.	βαλ	-	οῦ (β΄ εν.)
απαρέμφατο	ε.φ.	βαλ	-	εῖν
	μ.φ.	βαλ	-	έσθαι
μετοχή	ε.φ.	βαλ	-	ών
		βαλ	-	οῦσα
		βαλ	-	όν
	μ.φ.	βαλ	-	όμενος
		βαλ	-	ομένη
		βαλ	-	όμενον

 

 

Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις στους ακόλουθους πίνακες και να τονίσετε τους τύπους:

 

Ενεργητική φωνή (ρ. μανθάνω)

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Μέση φωνή (ρ. γίγνομαι)

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Πίνακας συνηθέστερων ρημάτων με αόριστο β΄

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

2. Η κλίση των ουσιαστικών ἡ γυνή,  ὁ/ἡ παῖς

 

• Mε τις καταλήξεις της γ΄ κλίσης ουσιαστικών να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί και να τονίσετε τους άτονους τύπους:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Το ουσιαστικό παῖς κλίνεται και στους δύο αριθμούς σύμφωνα με τα οδοντικόληκτα της γ΄κλίσης, παρουσιάζει όμως ανωμαλίες στην κλητική ενικού και στον τονισμό της γενικής πληθυντικού.
• Mε τις καταλήξεις της γ΄ κλίσης ουσιαστικών να συμπληρώσετε τον πίνακα που ακολουθεί και να τονίσετε τους άτονους τύπους:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

3. Η οριστική αντωνυμία αὐτός, αὐτή, αὐτό

 

Ο τύπος αὐτοῖς του κειμένου είναι τύπος της αντωνυμίας αὐτός, αὐτή, αὐτό, η οποία άλλοτε είναι οριστική και άλλοτε επαναληπτική.

• Οριστική είναι, όταν χρησιμοποιείται για να ορίσει κάτι, δηλαδή για να το ξεχωρίσει από άλλα, π.χ.
Αὐτὸς δὲ τὸ πεζὸν ἀπῆγεν εἰς τὴν Μήθυμναν τὸ στρατόπεδον ἐμπρήσας. (= Αυτός έβαλε φωτιά στο στρατόπεδο κι οδήγησε το πεζικό στη Μήθυμνα.)

Στα νέα ελληνικά: Αυτό θέλω.

• Επαναληπτική είναι, όταν επαναλαμβάνει κάτι για το οποίο έχει ήδη γίνει λόγος. Με τη σημασία αυτή χρησιμοποιείται στις πλάγιες πτώσεις και αντικαθιστά τύπους της προσωπικής αντωνυμίας γ΄ προσώπου, π.χ.
Παραλαβοῦσα γὰρ τοὺς Ἕλληνας ἀνόμως ζῶντας καὶ σποράδην οἰκοῦντας, καὶ τοὺς μὲν ὑπὸ δυναστειῶν ὑβριζομένους, τοὺς δὲ δι’ ἀναρχίαν ἀπολλυμένους, τούτων τῶν κακῶν αὐτοὺς ἀπήλλαξεν. (= βρήκε τους Έλληνες να ζούνε χωρίς νόμους και να είναι σκόρπιοι εδώ και εκεί, να καταδυναστεύονται από τυράννους ή να χάνονται από αναρχία, και τους απάλλαξε από όλα τα κακά αυτά)

Στα νέα ελληνικά: Να το παιχνίδι που σου έλεγα, αυτό θέλω.
Γίνεται αναφορά στην αρχή για το παιχνίδι και μετά με την αντ. αυτό (= το παιχνίδι) επαναλαμβάνεται.

Η αντωνυμία αυτή κλίνεται σαν τρικατάληκτο επίθετο β΄ κλίσης σε -ος, -η, -ον χωρίς το τελικό -ν στους τύπους του ενικού στο ουδέτερο γένος.

 

 

Ασκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

1. Nα γράψετε τους τύπους αορίστου β΄ των ρημάτων λαμβάνω και εὑρίσκομαι που ζητούνται στην πρώτη στήλη:
2. Στις ακόλουθες προτάσεις να συμπληρώσετε τους τύπους αορίστου β΄ και τις πτώσεις των ουσιαστικών που ζητούνται
3. Να αναγνωρίσετε γραμματικά τους τύπους αορίστου β΄ και να μεταφράσετε τις φράσεις:
4. Να αναγνωρίσετε τη χρήση της αντωνυμίας αὐτός, αὐτή, αὐτό στις παρακάτω φράσεις

Πρόσθετες ασκήσεις

1. Βρες στο πρώτο από τα παρακάτω κείμενα τις 22 λέξεις που είναι τύποι του ενεργητικού αόριστου β'.
2. Βρες στο δεύτερο από τα παρακάτω κείμενα τις 21 λέξεις που είναι τύποι του μέσου αόριστου β'.
3. άσκηση στα ουσιαστικά παῖς και γυνή
4. άσκηση στην αντωνυμία αὐτός, -ή, -ό
5. 1η Να συμπληρωθούν οι εγκλίσεις του ενεργητικού αόριστου β' των ρημάτων
6. 2η Να συμπληρωθούν οι εγκλίσεις του ενεργητικού αόριστου β' των ρημάτων
7. 1η Να συμπληρωθούν οι εγκλίσεις του μέσου αόριστου β' των ρημάτων
8. 2η Να συμπληρωθούν οι εγκλίσεις του μέσου αόριστου β' των ρημάτων
9. 1η Να συμπληρωθούν οι κατάλληλοι τύποι του ενεργητικού αόριστου β' των ρημάτων
10. 2η Να συμπληρωθούν οι κατάλληλοι τύποι του μέσου αόριστου β' των ρημάτων
11. Σταυρόλεξο με ρήματα στον Αόριστο β'
12. παρεισαγαγεῖν : Να κλιθεί ο αόριστος β’ σε όλες τις εγκλίσεις της εν. φ. © Εύη Πεπέ, Φιλόλογος
13. παρεισαγαγεῖν : Να κλιθεί ο αόριστος β’ σε όλες τις εγκλίσεις της μ. φ. © Εύη Πεπέ, Φιλόλογος
14. Να βρεθεί ο αόριστος β' των ρημάτων 1η
15. Να βρεθεί ο αόριστος β' των ρημάτων 2η

 

Διαγωνίσματα

• 1^ο Διαγώνισμα 4^ης και 6^ης εν.
• 2^ο Διαγώνισμα 4^ης και 6^ης εν.

1ο κείμενο: Λέων καὶ ἀλώπηξ.

 

Λέων ἐπιτυχὼν¹ λαγωῷ καθεύδοντι τοῦτον ἐβούλετο καταφαγεῖν. Μεταξὺ δ’ ἔλαφον παρελθοῦσαν ἰδὼν ἐκεῖνον ἀπέλυσε καὶ τῆ ἐλάφῳ ἐπέδραμεν· ἐνόμιζε γὰρ πλείονα τροφὴν ἕξειν, ἐὰν τὴν ἔλαφον συλλάβῃ. Ὁ μὲν οὖν λαγωὸς ἀκούσας τῶν ψόφων² ἔφυγεν· ὁ δὲ λέων ἐπιδραμὼν τῆ ἐλάφῳ καὶ ἀποκαμὼν³ οὐχ οἷός τ’ ἦν ταύτην καταλαβεῖν. Διὸ ταύτην καταλιπὼν ἐπὶ τὸν λαγωὸν ἐπανῆλθε λογιζόμενος· «Εὕροιμι τὸν λαγωόν· ἱκανόν μοί ἐστιν ἐν τῷ παρόντι οὗτος». Επεὶ δ’ ὅμως τὸν λαγωὸν οὐχ ηὗρεν, εἶπε· «Δίκαια ἔπαθον, ὅτι ἔλαθον⁴ καὶ τὴν ἐν χερσὶ βορὰν⁵ ἀπολέσας». Ἀλώπηξ δὲ παρατυχοῦσα εἶπεν αὐτῷ· «Μάθε ὡς ἄφρων εἷ· τὸ γὰρ ὑπάρχον ἀγαθὸν περιιδὼν⁶ ἐπὶ ἀβεβαίαν ἐλπίδα ἔδραμες».

Σημειώσεις: 1. συναντώ, 2. θόρυβος, κρότος, 3. κουράζομαι, 4. ἔλαθον ἀπολέσας: χωρίς να καταλάβω έχασα, 5. λεία, 6. περιορῶ: περιφρονώ

 

2^ο κείμενο: Ηρακλῆς ἔφηβος.

 

῾Ηρακλῆς ἔφηβος γενόμενος ἐν ἀπορίᾳ ἦν, ποίαν ὁδὸν ἐπὶ τὸν βίον τράποιτο¹, τὴν δι’ ἀρετῆς ἢ τὴν διὰ κακίας. Ἐγένετο οὖν ἔξω τῆς πόλεως καὶ ἐνταῦθα τῷ Διὶ ηὔχετο λέγων· «Ζεῦ πάτερ, γενοῦ μοι βοηθός, ἵνα τὴν ἀρίστην τράπωμαι καὶ ὠφέλιμος τοῖς ἀνθρώποις γένωμαι». Αἴφνης ἐπιφαίνεται γυνὴ τὰ μάλιστα κεκαλλωπισμένη. Αὕτη προσγενομένη² τῷ ῾Ηρακλεῖ λέγει· «Ἐπυθόμην, ὦ ῾Ηράκλεις, ὅτι ἐν ἀπορίᾳ εἶ, ποίαν ὁδὸν ἐπὶ τὸν βίον τράπῃ. Ἐὰν ἕλῃ³ ἐμὲ καὶ ἐπίσπῃ⁴ μοι, ἔξω σε την ἡδίστην καὶ ῥᾴστην ὁδόν· πάντα δὲ τἀγαθὰ ἕξεις ἀπονώτατα. Οὐδεὶς δὲ φόβος, μὴ γένηταί ποτε ἀπορία⁵ τούτων· παρέχω γὰρ τοῖς συνοῦσιν ἐμοὶ τὴν ἐξουσίαν εὑρίσκεσθαι τὰ ἀγαθὰ πανταχόθεν καὶ διὰ κλοπῆς». Εν τούτῳ ἐπιφαίνεται μακρόθεν δευτέρα γυνή. Αὕτη ἀφικομένη πλησίον τῷ ῾Ηρακλεῖ λέγει· «Ἐγώ, ὦ Ἡράκλεις ἥκω πρός σε οὐκ ἄπειρος οὖσα τῶν γονέων καὶ γιγνώσκουσα τὴν ἀγαθὴν φύσιν καὶ παιδείαν ἐκ παιδός. Ἐλπίζω δέ, εἰ τράποιο τὴν πρὸς ἐμὲ ὁδόν, γενέσθαι ἄν σε ἀγαθὸν ἐργάτην τῶν σεμνῶν καὶ τῶν καλῶν. Ἐπιλαθοῦ τῶν ἡδέων ταύτης λόγων καὶ ἑλοῦ ἐμέ, ἵνα ἀγαθὸς ἀνὴρ γένῃ». ῾Ηρακλῆς δ ἤρετο, πῶς ταύτας ὀνομάζουσι. Πυθόμενος δ’ ὅτι ἡ μὲν πρώτη Κακία, ἡ δὲ δευτέρα Ἀρετὴ ὀνομάζονται, εἵλετο τὴν Ἀρετὴν καὶ ἀνὴρ ἔνδοξος ἐγένετο.

Σημειώσεις: 1. ακολουθώ, 2. πλησιάζω, 3. αἱροῦμαι: προτιμώ, 4. ἐφέπομαί τινι: ακολουθώ, 5. έλλειψη

 

 

 

Πρώτο παράλληλο κείμενο

 

Η μουσική και το τραγούδι προκαλούν αγαλλίαση και ευφροσύνη στην ανθρώπινη ψυχή. Στους παρακάτω στίχους από την Ἰλιάδα η ομάδα των Αχαιών που έχει αναλάβει να πείσει τον Αχιλλέα να επιστρέψει στη μάχη τον βρίσκει να παίζει κιθάρα και να τραγουδά, και μάλιστα ύστερα από την προσβλητική συμπεριφορά του Αγαμέμνονα που τον πίκρανε.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Δεύτερο παράλληλο κείμενο

 

Ο Πίνδαρος ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της χορικής λυρικής ποίησης. Το παρακάτω απόσπασμα ανήκει στο προοίμιο του Α΄ Πυθιόνικου (πρόκειται για ποιήματα που συντέθηκαν για να τιμηθούν νικητές των αθλητικών αγώνων που τελούνταν στους Δελφούς). Εδώ υμνείται η δύναμη του Απόλλωνα και της μουσικής.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Τρίτο παράλληλο κείμενο

 

Στο παρακάτω απόσπασμα ο Αιλιανός σχολιάζει τη σημασία που έδιναν οι Μυτιληναίοι στη διδασκαλία της μουσικής.

 

Ἡνίκα τῆς θαλάττης ἦρξαν Μυτιληναῖοι, τοῖς ἀφισταμένοις τῶν συμμάχων τιμωρίαν ἐκείνην ἐπήρτησαν, γράμματα μὴ μανθάνειν τοὺς παῖδας αὐτῶν μηδὲ μουσικὴν διδάσκεσθαι, πασῶν κολάσεων ἡγησάμενοι βαρυτάτην εἶναι ταύτην, ἐν ἀμουσίᾳ καὶ ἀμαθίᾳ καταβιῶναι.

 

Αἰλιανός, Ποικίλη Ἱστορία, 7.15

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

 

Ερωτήσεις

 

1. Αντλώντας πληροφορίες από τα παραπάνω παράλληλα κείμενα αλλά και από το κείμενο της Ενότητας, να περιγράψετε ποια φαίνεται ότι ήταν η σημασία της μουσικής και του τραγουδιού για τους αρχαίους Έλληνες.

 

2. Με βάση το παράλληλο κείμενο από τον Αιλιανό, να σχολιάσετε τη σκοπιμότητα των ποινών που επέβαλαν οι Μυτιληναίοι και να εκτιμήσετε τις συνέπειες που θα είχαν για τους τιμωρούμενους.

 

3. Γνωρίζετε από τη μυθολογία ή τη δημοτική μας παράδοση ιστορίες σχετικές με τη δύναμη της μουσικής;