ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Τριτόκλιτα Επίθετα


 

 

Κατηγορίες

 

Τα τριτόκλιτα επίθετα χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:

 

Φωνηεντόληκτα

 

Τριγενή και ατάληκτα σε -υς, -εια, -υ,

π.χ. ὁ βαθύς, ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ // ὁ θῆλυς, ἡ θήλεια, τὸ θῆλυ // ὁ ἥμισυς, ἡ ἡμίσεια, τὸ ἥμισυ

Τριγενή και δικατάληκτα σε -υς, -υ

π.χ, ὁ, ἡ εὔβοτρυς, τὸ εὔβοτρυ // ὁ, ἡ δίπηχυς, τὸ δίπηχυ

 

Συμφωνόληκτα αφωνόληκτα

 

Τριγενή και τρικατάληκτα σε -ας, -ασα, -αν, π.χ.ὁ πᾶς, ἡ πᾶσα, τὸ πᾶν

Τριγενή και τρικατάληκτα σε -εις, -εσσα, -εν, π.χ.ὁ χαρίεις ἡ χαρίεσσα, τὸ χαρίεν

Τριγενή και τρικατάληκτα σε -ων, -ουσα, -ον, π.χ. ὁ ἄκων ἡ ἄκουσα, τὸ ἆκον

Τριγενή και δικατάληκτα σύνθετα με β' συνθετικό ουσιαστικό τριτόκλιτο αφωνόληκτο (χάρις, ἐλπίς, πούς, ὁδούς κ.ά.) και κλίνονται όπως το β' συνθετικό τους, π.χ. ὁ, ἡ εὔχαρις, το εὔχαρι // ὁ, ἡ εὔελπις, το εὔελπι // ὁ, ἡ δίπους, τὸ δίπουν // ὁ, ἡ μονόδους, τὸ μονόδουν

Διγενή και μονοκατάληκτα απλά ή σύνθετα. Κλίνονται όπως τα αντίστοιχα ουσιαστικά της γ' κλίσης, π.χ. ὁ βλάξ, ὁ κόλαξ

 

ενρινόληκτα και υγρόληκτα

 

Τριγενή και τρικατάληκτα, π.χ. ὁ μέλας, ἡ μέλαινα, τὸ μέλαν

Τριγενή και δικατάληκτα, π.χ. ὁ ἡ εὐδαίμων, τὸ εὔδαιμον // ὁ ἡ σώφρων, τὸ σώφρον // ὁ, ἡ ἄρρην, τὸ ἄρρεν // ὁ, ἡ ἀπάτωρ, τὸ ἀπάτορ

Διγενή και μονοκατάληκτα απλά ή σύνθετα με β' συνθετικό ενρινόληκτο ή υγρόληκτο ουσιαστικό της γ' κλίσης κα κλίνονται όπως τα αντίστοιχα ουσιαστικά, π.χ. ὁ ἡ μάκαρ, ὁ, ἡ ἄχειρ

 

σιγμόληκτα

 

Τριγενή και δικατάληκτα σε -ης, -ες, π.χ.

ὁ, ἡ ἀληθής, τὸ ἀληθὲς / ὁ, ἡ πλήρης, τὸ πλῆρες /

ὁ, ἡ συνήθης, τὸ σύνηθες / ὁ, ἡ εὐώδης, τὸ εὐῶδες

 

 



Φωνηεντόληκτα

 

Τριγενή και τρικατάληκτα σε -υς, -εια, -υ (αρσενικό & θηλυκό)

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός

τοῦ
τῷ
τὸν
βαθὺ-ς
βαθέ-ος
βαθεῖ
βαθὺ-ν
βαθὺ
θῆλυ-ς
θήλε-ος
θήλει
θῆλυ-ν
θῆλυ
ἥμισυ-ς
ἡμίσε-ος
ἡμίσει
ἥμισυ-ν
ἥμισυ

τῆς
τῇ
τὴν
βαθεῖα
βαθείας
βαθείᾳ
βαθεῖαν
βαθεῖα
θήλεια
θηλείας
θηλείᾳ
θήλειαν
θήλεια
ἡμίσεια
ἡμισείας
ἡμισείᾳ
ἡμίσειαν
ἡμίσεια
Πληθυντικός αριθμός
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
βαθεῖς
βαθέ-ων
βαθέ-σι
βαθεῖς
βαθεῖς
θήλεις
θηλέ-ων
θήλε-σι
θήλεις
θήλεις
ἡμίσεις
ἡμισέ-ων
ἡμίσε-σι
ἡμίσεις
ἡμίσεις
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
βαθεῖαι
βαθειῶν
βαθείαις
βαθείας
βαθεῖαι
θήλειαι
θηλειῶν
θηλείαις
θηλείας
θήλειαι
ἡμίσειαι
ἡμισειῶν
ἡμισείαις
ἡμισείας
ἡμίσειαι

 

Τριγενή και τρικατάληκτα σε -υς, -εια, -υ (ουδέτερο)

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
βαθὺ
βαθέ-ος
βαθεῖ
βαθὺ
βαθὺ
θῆλυ
θήλε-ος
θήλει
θῆλυ
θῆλυ
ἥμισυ
ἡμίσε-ος
ἡμίσει
ἥμισυ
ἥμισυ
Πληθυντικός αριθμός
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
βαθέ-α
βαθέ-ων
βαθέ-σι
βαθέ-α
βαθέ-α
θήλεα
θηλέ-ων
θήλε-σι
θήλεα
θήλεα
ἡμίσεα και ἡμίση
ἡμισέ-ων
ἡμίσε-σι
ἡμίσεα και ἡμίση
ἡμίσεα και ἡμίση

 

Παρατηρήσεις:

 

Τα τριτόκλιτα σε -υς, -εια, -υ:

 

στο αρσενικό και στο ουδέτερο είναι γενικώς οξύτονα, π.χ. βαθύς, βαρύς· βαρύτονα είναι μόνο το θῆλυς και το ἥμισυς ἡμίσεια, ἥμισυ

παρουσιάζονται με δύο θέματα: το ένα σε , από το οποίο σχηματίζονται η ονομαστική, η αιτιατική και η κλητική του ενικού του αρσενικού και του ουδετέρου, και το άλλο σε , από το οποίο σχηματίζονται όλες οι άλλες πτώσεις και των τριών γενών

συναιρούν τον χαρακτήρα ε με το ακόλουθο ε ή ι σε ει: βαθε-ες = βαθεῖς· το ἥμισυς συναιρεί πολλές φορές και το ε+α στο τέλος του ουδετέρου σε : τὰ ἡμίσεα και τὰ ἡμίση

την κλητική του ενικού του αρσενικού τη σχηματίζουν χωρίς κατάληξη -ς, π.χ. ὦ βαθὺ και την αιτιατική του πληθυντικού όμοια με την ονομαστική, π.χ. τοὺς βαθεῖς

το θηλυκό το σχηματίζουν με την κατάληξη -jα: βαθέ-jα, όπου το ε+j συναιρείται σε -ει: βαθεῖα

 

Τριγενή και δικατάληκτα σε -υς, -υ

 

Μπορείς να δεις κι ένα διαδραστικό βίντεο της Κωνσταντίνας Σάιτ

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός

τοῦ
τῷ
τὸν

τῆς
τῇ
τὴν
εὔβοτρυ-ς
εὐβότρυ-ος
εὐβότρυ-ϊ
εὔβοτρυ-ν
εὔβοτρυ
διπήχυ-ς
διπήχε-ος
διπήχει
δίπηχυν
δίπηχυ
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
εὔβοτρυ
εὐβότρυ-ος
εὐβότρυ-ϊ
εὔβοτρυ
εὔβοτρυ
δίπηχυ
διπήχε-ος
διπήχει
δίπηχυ
δίπηχυ
Πληθυντικός αριθμός
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
εὐβότρυ-ες
εὐβοτρύ-ων
εὐβότρυ-σι
εὐβότρυ-ς
εὐβότρυ-ες
διπήχεις
διπηχέ-ων
διπήχε-σι
διπήχεις
διπήχεις
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
εὐβότρυ-α
εὐβοτρύ-ων
εὐβότρυ-σι
εὐβότρυ-α
εὐβότρυ-α
διπήχε-α  και διπήχη
διπηχέ-ων
διπήχε-σι
διπήχε-α  και διπήχη
διπήχε-α  και διπήχη

 

άσκηση συμπλήρωση κενών φωνηντόληκτων επιθέτων

 



Συμφωνόληκτα, α. αφωνόληκτα

 

Τριγενή και τρικατάληκτα σε -ας, -ασα, -αν / σε -εις, -εσσα, -εν / σε -ων, -ουσα, -ον

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός

τοῦ
τῷ
τὸν
πᾶς
παντ-ὸς
παντ-
πάντ-α
πᾶς
χαρίεις
χαρίεντ-ος
χαρίεντ-ι
χαρίεντ-α
χαρίεν<
ἄκων
ἄκοντ-ος
ἄκοντ-ι
ἄκοντ-α
ἄκον

τῆς
τῇ
τὴν
πᾶσα
πάσης
πάσῃ
πᾶσαν
πᾶσα
χαρίεσσα
χαριέσσης
χαριέσσῃ
χαρίεσσαν
χαρίεσσα
ἄκουσα
ἀκούσης
ἀκούσῃ
ἄκουσαν
ἄκουσα
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
πᾶν
παντ-ὸς
παντ-
πᾶν
πᾶν
χαρίεν
χαρίεντ-ος
χαρίεντ-ι
χαρίεν
χαρίεν
ἆκον
ἄκοντ-ος
ἄκοντ-ι
ἆκον
ἆκον
Πληθυντικός αριθμός
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
πάντ-ες
πάντ-ων
πᾶσι
πάντ-ας
πάντ-ες
χαρίεντ-ες
χαριέντ-ων
χαρίεσι
χαρίεντ-ας
χαρίεντ-ες
ἄκοντ-ες
ἀκόντ-ων
ἄκουσι
ἄκοντ-ας
ἄκοντ-ες
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
πᾶσαι
πασῶν
πάσαις
πάσας
πᾶσαι
χαρίεσσαι
χαριεσσῶν
χαριέσσαις
χαριέσσας
χαρίεσσαι
ἄκουσαι
ἀκουσῶν
ἀκούσαις
ἀκούσας
ἄκουσαι
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
πάντ-α
πάντ-ων
πᾶσι
πάντ-α
πάντ-α
χαρίεντ-α
χαριέντ-ων
χαρίεσι
χαρίεντ-α
χαρίεντ-α
ἄκοντ-α
ἀκόντ-ων
ἄκουσι
ἄκοντ-α
ἄκοντ-α

 

 

Σύμφωνα με το επίθετο πᾶς κλίνονται τα επίθετα: ἅπας, ἅπασα, ἅπαν· σύμπας, σύμπασα, σύμπαν· ἁπαξάπας, ἁπαξάπασα, ἁπαξάπαν

Σύμφωνα με το επίθετο χαρίεις κλίνονται τα επίθετα: που σημαίνουν πλησμονή: ἀστερόεις, ἠνεμόεις και ἀνεμόεις (= αυτός που έχει πολύ άνεμο ή γρήγορος όπως ο άνεμος), ἰχθυόεις, ὑλήεις (= γεμάτος δάση), φωνήεις (= αυτός που έχει φωνή) κ.ά.

Επίσης, όμοια κλίνονται και οι μετοχές του αορίστου σε -θεις, π.χ. λυθείς. Με τη διαφορά ότι η κλητική του ενικού των τριτόκλιτων μετοχών στο αρσεν. (όπως και στο θηλ. και στο ουδ.) σχηματίζεται όμοια με την ονομαστική: ὦ λυθείς

Σύμφωνα με το επίθετο ἄκων (= μη θέλοντας, ακούσιος) κλίνεται και το ἑκών, ἑκοῦσα, ἑκὸν (= θέλοντας, εκούσιος), γεν. ἑκόντ-ος, ἑκούσης, ἑκόντ-ος κτλ.

 

Τριγενή και δικατάληκτα

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός

τοῦ
τῷ
τὸν

τῆς
τῇ
τὴν
εὔχαρις
εὐχάριτ-ος
εὐχάριτ-ι
εὔχαρι-ν
εὔχαρι
εὔελπις
εὐέλπιδ-ος
εὐέλπιδ-ι
εὔελπι-ν
εὔελπι
δίπους
δίποδ-ος
δίποδ-ι
δίποδα&δίπουν
δίπου
μονόδους
μονόδοντ-ος
μονόδοντ-ι
μονόδοντ-α
μονόδου
Πληθυντικός αριθμός
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
εὐχάριτ-ες
εὐχαρίτ-ων
εὐχάρι-σι
εὐχάριτα-ς
εὐχάριτ-ες
εὐέλπιδ-ες
εὐελπίδ-ων
εὐέλπι-σι
εὐέλπιδα-ς
εὐέλπιδ-ες
δίποδ-ες
διπόδ-ων
δίπο-σι
δίποδα-ς
δίποδ-ες
μονόδοντ-ες
μονοδόντ-ων
μονόδου-σι
μονόδοντα-ς
μονόδοντ-ες

 

Τριγενή και δικατάληκτα

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
εὔχαρι
εὐχάριτ-ος
εὐχάριτ-ι
εὔχαρι
εὔχαρι
εὔελπι
εὐέλπιδ-ος
εὐέλπιδ-ι
εὔελπι
εὔελπι
δίπουν
δίποδ-ος
δίποδ-ι
δίπουν
δίπουν
μονόδουν
μονόδοντ-ος
μονόδοντ-ι
μονόδουν
μονόδουν
Πληθυντικός αριθμός
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
εὐχάριτ-α
εὐχαρίτ-ων
εὐχάρι-σι
εὐχάριτ-α
εὐχάριτ-α
εὐέλπιδ-α
εὐελπίδ-ων
εὐέλπι-σι
εὐέλπιδ-α
εὐέλπιδ-α
δίποδ-α
διπόδ-ων
δίπο-σι
δίποδ-α
δίποδ-α
μονόδοντ-α
μονοδόντ-ων
μονόδου-σι
μονόδοντ-α
μονόδοντ-α

 

Σύμφωνα με το επίθετο εὔχαρις κλίνονται τα επίθετα: ἄχαρις

Σύμφωνα με το επίθετο εὔελπις κλίνονται τα επίθετα: ἄνελπις (απελπισμένος, ανέλπιδος), ἄπελπις, δύσελπις (αυτός που ελπίζει λίγο, αποθαρρυμένος, λιπόψυχος), φέρελπις

Σύμφωνα με το επίθετο δίπους κλίνονται τα επίθετα: μονόπους, τρίπους

 



Συμφωνόληκτα, β. Ενρινόληκτα

 

Τριγενή και δικατάληκτα / Τριγενή και τρικατάληκτα σε -ας, -αινα, -αν

 

Μπορείς να δεις κι ένα διαδραστικό βίντεο της Κωνσταντίνας Σάιτ

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός

τοῦ
τῷ
τὸν

τῆς
τῇ
τὴν
εὐδαίμων
εὐδαίμονος
εὐδαίμονι
εὐδαίμονα
εὔδαιμον
σώφρων
σώφρονος
σώφρονι
σώφρονα
σῶφρον
ἄρρην
ἄρρενος
ἄρρενι
ἄρρενα
ἄρρεν
ἀπάτωρ
ἀπάτορος
ἀπάτορι
ἀπάτορα
ἀπάτορ
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
εὔδαιμον
εὐδαίμονος
εὐδαίμονι
εὔδαιμον
εὔδαιμον
σῶφρον
σώφρονος
σώφρονι
σῶφρον
σῶφρον
ἄρρεν
ἄρρενος
ἄρρενι
ἄρρεν
ἄρρεν
ἀπάτορ
ἀπάτορος
ἀπάτορι
ἀπάτορ
ἀπάτορ
Πληθυντικός αριθμός
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
εὐδαίμονες
εὐδαιμόνων
εὐδαίμοσι
εὐδαίμονας
εὐδαίμονες
σώφρονες
σωφρόνων
σώφροσι
σώφρονας
σώφρονες
ἄρρενες
ἀρρένων
ἄρρεσι
ἄρρενας
ἄρρενες
ἀπάτορες
ἀπατόρων
ἀπάτορσι
ἀπάτορας
ἀπάτορες
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
εὐδαίμονα
εὐδαιμόνων
εὐδαίμοσι
εὐδαίμονα
εὐδαίμονα
σώφρονα
σωφρόνων
σώφροσι
σώφρονα
σώφρονα
ἄρρενα
ἀρρένων
ἄρρεσι
ἄρρενα
ἄρρενα
ἀπάτορα
ἀπατόρων
ἀπάτορσι
ἀπάτορα
ἀπάτορα

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός

τοῦ
τῷ
τὸν
μέλας
μέλανος
μέλανι
μέλανα
μέλαν

τῆς
τῇ
τὴν
μέλαινα
μελαίνης
μελαίνῃ
μέλαιναν
μέλαινα
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
μέλαν
μέλανος
μέλανι
μέλαν
μέλαν
Πληθυντικός αριθμός
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
μέλανες
μελάνων
μέλασι
μέλανας
μέλανες
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
μέλαιναι
μελαινῶν
μελαίναις
μελαίνας
μέλεναι
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
μέλανα
μελάνων
μέλασι
μέλανα
μέλανα

 

Παρατηρήσεις:

 

Τα δικατάληκτα ενρινόληκτα και υγρόληκτα επίθετα της γ' κλίσης:

 

1. έχουν το αρχικό θέμα σε -ον, -εν, -ορ (εὐδαιμον-, ἄρρεν-, ἀπατορ-), αλλά στην ονομαστική του ενικού του αρσενικού και θηλυκού δεν παίρνουν κατάληξη και το βραχύχρονο φωνήεν που είναι πριν από τον χαρακτήρα το εκτείνουν σε μακρόχρονο, το ο σε ω και το ε σε η:

εὐδαιμον- > εὐδαίμων, ἀρρεν- > ἄρρην,  ἀπατορ- > ἀπάτωρ

 

2. έχουν την κλητική του ενικού όμοια με το αρχικό θέμα: ὦ ἐλεῆμον, ὦ ἄρρεν

 

3. όταν είναι σύνθετα σε -ων (-ονος) κανονικά στην κλητική του ενικού του αρσενικού και του θηλυκού και στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού του ουδετέρου ανεβάζουν τον τόνο, όχι όμως πιο πάνω από την τελευταία συλλαβή του α' συνθετικού:

εὐδαίμων > ὦ εὔδαιμον τὸ εὔδαιμον

μεγαλοπράγμων > ὦ μεγαλόπραγμον, τὸ μεγαλόπραγμον

αλλά: μεγαλόφρων, ὦ μεγαλόφρον, τὸ μεγαλόφρον

 

 



Συμφωνόληκτα, γ. Σιγμόληκτα

 

Τριγενή και δικατάληκτα

 

Μπορείς να δεις κι ένα διαδραστικό βίντεο της Κωνσταντίνας Σάιτ

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ενικός αριθμός

τοῦ
τῷ
τὸν

τῆς
τῇ
τὴν
ἀληθὴς
ἀληθοῦς
ἀληθεῖ
ἀληθῆ
ἀληθὲς
πλήρης
πλήρους
πλήρει
πλήρη
πλῆρες
συνήθης
συνήθους
συνήθει
συνήθη
σύνηθες
εὐώδης
εὐώδους
εὐώδει
εὐώδη
εὐῶδες
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
ἀληθὲς
ἀληθοῦς
ἀληθεῖ
ἀληθὲς
ἀληθὲς
πλῆρες
πλήρους
πλήρει
πλῆρες
πλῆρες
σύνηθες
συνήθους
συνήθει
σύνηθες
σύνηθες
εὐῶδες
εὐώδους
εὐώδει
εὐῶδες
εὐῶδες
Πληθυντικός αριθμός
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
ἀληθεῖς
ἀληθῶν
ἀληθέσι
ἀληθεῖς
ἀληθεῖς
πλήρεις
πλήρων
πλήρεσι
πλήρεις
πλήρεις
συνήθεις
συνήθων
συνήθεσι
συνήθεις
συνήθεις
εὐώδεις
εὐώδων
εὐώδεσι
εὐώδεις
εὐώδεις
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
ἀληθῆ
ἀληθῶν
ἀληθέσι
ἀληθῆ
ἀληθῆ
πλήρη
πλήρων
πλήρεσι
πλήρη
πλήρη
συνήθη
συνήθων
συνήθεσι
συνήθη
συνήθη
εὐώδη
εὐώδων
εὐώδεσι
εὐώδη
εὐώδη

 

Παρατηρήσεις:

 

Τα σιγμόληκτα επίθετα της γ' κλίσης σε -ης, -ες έχουν θέμα σε -εσ-

 

Στα επίθετα αυτά:

 

η ονομαστική του αρσενικού και του θηλυκού σχηματίζεται χωρίς κατάληξη, αλλά το βραχύχρονο φωνήεν ε που είναι πριν από τον χαρακτήρα εκτείνεται σε η: θ. ἀληθεσ- > ὁ, ἡ ἀληθής· όλες οι άλλες πτώσεις και των τριών γενών σχηματίζονται από το θέμα σε -εσ-, αλλά ο χαρακτήρας σ ανάμεσα στα δύο φωνήεντα αποβάλλεται, και τα δύο αυτά φωνήεντα συναιρούνται: θ. ἀληθεσ- > ἀληθέσ-ος > ἀληθέ-ος > ἀληθοῦς

 

η ενική κλητική του αρσενικού και του θηλυκού και η ενική ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ουδετέρου είναι όμοιες με το θέμα (χωρίς κατάληξη): ὦ ἐπιμελές, τὸ ἐπιμελές·

 

η δοτική του πληθυντικού σχηματίζεται με απλοποίηση των δύο σ: τοῖς ἀληθέσ-σι > ἀληθέσι

 

η αιτιατική του πληθυντικού στο αρσενικό και το θηλυκό είναι όμοια με την ονομαστική του πληθυντικού: οἱ ἀληθεῖς > τοὺς ἀληθεῖς

 

Τα βαρύτονα σιγμόληκτα της γ' κλίσης σε -ης, -ες:

 

στην ενική κλητική του αρσενικού και του θηλυκού και στην ενική ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ουδετέρου ανεβάζουν τον τόνο (αν είναι υπερδισύλλαβα): ὁ, ἡ συνήθης, ὦ σύνηθες, τὸ σύνηθες· όχι όμως και όσα λήγουν σε -ώδης, -ώλης, -ήρης: ὁ, ἡ εὐώδης ὦ εὐῶδες, τὸ εὐῶδες

στη γενική του πληθυντικού τονίζονται στην παραλήγουσα αντίθετα με τον κανόνα από αναλογία προς τη γενική του ενικού: τῶν συνηθέσ-ων > συνηθέ-ων > συνήθων (όπως του συνήθους).

 

Κατά το ἀληθής κλίνονται πολλά οξύτονα: ἀγενής, ἀκριβής, ἀσεβής, ἀσθενής, ἀμελής, ἀτυχής, δυστυχής, ἐπιμελής κ.ά.

Κατά το πλήρης κλίνονται:

 

α) επίθετα σε -ήρης: ὁ, ἡ μονήρης, τὸ μονῆρες / ὁ, ἡ ξιφήρης, τὸ ξιφῆρες / ὁ, ἡ ποδήρης, τὸ ποδῆρες κ.ά.

β) επίθετα σε -ώδης: ὁ, ἡ δυσώδης, τὸ δυσῶδες κ.ά.

γ) επίθετα σε -ώλης: ὁ, ἡ ἐξώλης, τὸ ἐξῶλες / ὁ, ἡ προώλης, τὸ προῶλες κ.ά.

 

Κατά το συνήθης κλίνονται:

 

α) επίθετα σε ήθης: ὁ, ἡ εὐήθης, τὸ εὔηθες / ὁ, ἡ χριστοήθης, τὸ χριστόηθες κ.ά.

β) επίθετα σε -έθης: ὁ, ἡ εὐμεγέθης, τὸ εὐμέγεθες / ὁ, ἡ παμμεγέθης, τὸ παμμέγεθες κ.ά.

γ) επίθετα σε -άντης: ὁ, ἡ ἀνάντης, τὸ ἄναντες / ὁ, ἡ κατάντης, τὸ κάταντες / ὁ, ἡ προσάντης, τὸ πρόσαντες κ.ά.

 

Επίσης τα επίθετα: ὁ, ἡ αὐθάδης, τὸ αὔθαδες / ὁ, ἡ αὐτάρκης, τὸ αὔταρκες κ.ά.

 

 



Ασκήσεις

 

  1. Εντόπισε στο κείμενο «Κίμων ὁ Ἀθηναῖος» τα τριτόκλητα δικατάληκτα επίθετα σε -ης άσκηση

  2. Τα τριτόκλιτα επίθετα της αρχαίας σε -ύς, -εῖα, -ύ στα νέα ελληνικά *

  3. Να συμπληρωθούν οι καταλήξεις του ενικού στα άλλα γένη

  4. Να συμπληρωθούν οι καταλήξεις του πληθυντικού στα άλλα γένη

  5. Άσκηση συμπλήρωσης κενών φωνηεντόληκτων **

  6. 1η άσκηση συμπλήρωσης κενών συμφωνόληκτων **

  7. 2η άσκηση συμπλήρωσης κενών συμφωνόληκτων **

  8. Να γράψετε τους τύπους των επιθέτων σε -ύς, -εῖα, -ύ που ζητούνται στην παρένθεση(σχ. βιβλ., Β' 04, 1η) *

  9. Να μεταφέρετε τις φράσεις στην πτώση που ζητείται (επίθετα σε -ύς,  εῖα, ύ)(σχ. βιβλ., Β' 04, 2η) *

  10. Να γράψετε τα επίθετα στον τύπο που ζητείται (σιγμόληκτα, ενρινόληκτα) (σχ. βιβλ., Β' 06, 1η) *

  11. Συμπληρώετε τον κατάλληλο τύπο του επιθέτου (σιγμόληκτα, ενρινόληκτα) (σχ. βιβλ., Β' 06, 2η) **

  12. Να συμπληρώσετε τις φράσεις με τον κατάλληλο τύπο του επιθέτου πᾶς, πᾶσα, πᾶν (σχ. βιβλ., Β' 08,6η) **

  13. Να βρείτε τα τριτόκλιτα επίθετα του κειμένου (σχ. βιβλ., Γ' 01, 2η) ***

  14. Να γράψετε την ονομαστική ενικού των τριών γενών (συνέχεια της προηγούμενης) (σχ. βιβλ., Γ' 01, 2η) ***

 




Βιβλιογραφία

 

1. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, Μιχ. Χ. Οικονόμου, ΟΕΔΒ

2. Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αχ. Τζάρτζανος, ΟΕΔΒ

3. Γραμματική Αρχαίας Ελληνικής, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2007

4. Συμφραστικός πίνακας λέξεων του Ανθολογίου Αττικής Πεζογραφίας

5. Perseus Digital Library