ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ

Τα κουκιά

Κουκιά ( Κκιά)

Ο Κύαμος (κουκί) ή (κκί) (ελληνιστίΚύαμος ο κοινόςλατινιστίFaba vulgaris ή ελληνιστίΒίκια φάβαλατινιστί:Vicia faba) είναιποώδες, ετήσιο φυτό της οικογένειας των Κυαμοειδών, του γένους Βίκος (Vicia) που καλλιεργείται για τους καρπούς του. Τα φύλλα του είναι σύνθετα πτερωτά, τα άνθη της σχηματίζουν βότρυς και μοιάζουν με αυτά του πίσου (μπιζελιά). Έχει λευκή ή ιώδη χροιά με μία χαρακτηριστική μαύρη κηλίδα σε κάθε πέταλο. Το ύψος του φυτού φτάνει το ένα μέτρο και η συγκομιδή των καρπών είναι σχετικά εύκολη, επειδή ο βλαστός του είναι ίσιος ενώ στα περισσότερα είδη των ψυχανθών είναι περιεστραμμένοςΚαλλιεργείται σε ψυχρές και εύκρατες περιοχές. Καταγωγή του είναι η Ασία και η Κίνα όπου γίνεται η μεγαλύτερη παραγωγή παγκοσμίως.

KOYKIA

Ευδοκιμεί σε όλα τα χώματα που έχουν καλή στράγγιση. Η σπορά γίνεται τον Οκτώβριο και η ύδρευση την άνοιξηΟ καρπός είναι κοντός, χονδρός, άμισχος και περιέχει περί τους δέκα ογκώδεις σπόρους, τα γνωστά κουκιά. Η θρεπτική αξία του κυάμου είναι μεγάλη, επειδή είναι πλούσιος σε πρωτεΐνες. Κάθε καρπός περιέχει 72% ύδωρ, 8% πρωτεΐνες, 20%υδατάνθρακες, 5% φυτικές ίνες και 1% φυτικά έλαια. Είναι πλούσιος σε φολικό οξύ (104 mg ανά 100 γραμμ.), φωσφόρο,μαγγάνιομαγνήσιοχαλκόκάλιονάτριοσίδηρο. Περιέχει επίσης λιπαρά οξέα ω6 152 mg/100γρ και ω3 12.0 mg/100γρ.Ο κύαμος καταναλώνεται μαγειρεμένος χλωρός ή ξηρός. Οι καρποί που προορίζονται προς κατανάλωση ως χλωροί μαζεύονται 10 μέρες μετά το δέσιμο του καρπού. Εκτός από τροφή για τον άνθρωπο χρησιμοποιείται και ως ζωοτροφή καθώς και για λίπανση των εδαφών αφού είναι πλούσια σε άζωτο. Αυτή είναι η γνωστή χλωρή λίπανση. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται διάφορες ποικιλίες όπως "κουκιά Σεβίλλης" με μακρούς καρπούς, "πρώιμα Χίου" με τα πλατείς σπόρους "φούλια" με μικρούς καρπούς που συνήθως δίνονται σε ζωοτροφές, "κοινά κουκιά" με κοντό καρπό και μεγάλα αλλά λίγα σπόρια και άλλες.

KOYKIA1

Ο κύαμος μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση στα ζώα και στον άνθρωπο γνωστή ως κυάμωση, που εκδηλώνεται ως αιμολυτική αναιμία και σε πολλές περιπτώσεις είναι θανατηφόρος. Η κυάμωση προκαλείται σε άτομα που έχουν κληρονομήσει την έλλειψη του ενζύμου G6PD.Κατά την αρχαιότητα ο κύαμος χρησιμοποιήθηκε ως μέσο επιλογής των αρχόντων, μετά την εγκαθίδρυση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αθήνα. Ανάλογα με τον τρόπο εκλογής, το "κυαμεύειν" λάμβανε δύο διαφορετικές σημασίες: Είτε με τη σημασία του "κληρώνονται" (κυαμεύονται) είτε το "κυαμεύσαι" (=ψήφος με κύαμο). Από τις εκφράσεις αυτές διατηρήθηκε και στη σημερινή νεοελληνική "έλαβε πολλά κουκιά στην ψηφοφορία" ή "δεν μετράμε κουκιά" (=ψήφους). (Πηγή Βικιπαίδεια) Στη Σαμοθράκη κουκιά καλλιεργούνται κυρίως στα Αλώνια . Τρώγονται πολύ όταν είναι χλωρά ωμά ή μαγειρεύονται σαν φασολάκια. Όταν είναι ξερά μαγειρεύονται σαν  φάβα αλλά κυρίως  ψήνονται στη φωτιά ή αν θέλουμε τα βάζουμε στο νερό και γίνονται (ηηηφτοκούκια) . Με λίγο αλάτι είναι τόσο νόστιμα που δεν μπορείς να σταματήσεις να τρως. Μία πολύ προτότυπη  σαλάτα είναι τα φύλα απο τα κουκιά. Τα κόβουμε σαν μαρουλάκι και αφού τα πλύνουμε  καλά τα αφήνουμε να στεγνώσουν  και τους ρίχνουμε ξύδι λαδάκι και αλάτι. Στη Σαμοθράκη επικρατεί και η παροιμια: (Κκιά τρωωωώς Κκιά μαρτυυείς) που δείχνει τον άδολο και απονήρευτο άνθρωπο  αφού λέει αυτό που έφαγε.  Όταν μαγειρεύουμε  χλωρά κουκιά καλό είναι να ρίχνουμε και λίγο μάραθο ή μάλαθοοο που τους δίνει μια ξεχωριστή γέυση  και άρωμα. Τα ξερά κουκιά όταν μαγειρεύονται συνοδεύονται πολύ από σκόρδο ωμό και ελιές πατητές Σαμοθράκης (βλέπε λέξη) Τα ξερά κουκιά όταν τα  τρώμε ωμά απορροφούν τα στομαχικά υγρά και σταματάνε τις ξυνίλες Προϋποθέτουν όμως γερά δόντια Συνταγή για ξερά κουκιά Χρειαζόμαστε μισό κιλό κουκιά 3-4 σκελίδες σκόρδο 2-3 φύλλα δάφνης 3-4 ντομάτες ώριμες αλάτι και πιπέρι λίγη ρίγανη και ελαιόλαδο Βάζουμε  τα κουκια να μουσκεψουν για να φουσκωσουν για 10-12 ώρες αφαιρούμε τη μαύρη λωρίδα και τα βράζουμε για 8-10 λεπτά και τα σουρώνουμε βάζουμε λάδι στη κατσαρόλα και ρίχνουμε  κρεμμύδια και το σκόρδο σε φετούλες και μολις τα σωτάρουμε βάζουμε και τα κουκιά και τα ανακατεύουμε  Προσθετουμε τις ντοματες   το πιπερι τα φυλλα δαφνης προσθετουμε και νερακι σκεπαζουμε την κατσαρολα και τα αφηνουμενα σιγοβρασουν μεχρι να μαλακωσουν τα κουκια και να μεινουν με την  σαλτσα τους και τελος ριχνουμε το αναλογο αλατακι και την ριγανη  Προαιρετικά μπορούμε να έχουμε  τοματοπελτέ Τα χλωρά κουκιά τα μαγειρεύουμε  είτε με τον λοβό σαν φασολάκια είτε μόνο το περιεχόμενο (παπούδες) όταν ο καρπός είναι μεγάλος. 

Η Λυγαριά

Η Λυγαριά (η επιστημονική της ονομασία είναι Άγνος η κοινήΆγνος ο αγνός) είναι θάμνος πολύ διαδεδομένος στην ελληνική ύπαιθρο. Το όνομά της οφείλεται στα ευλύγιστα κλαδιά της. Ο όρος agnus–castus προέρχεται από την ελληνική ?γνός(«αγνός») και τη λατινική castus («αγνός») . Η λυγαριά μπορεί να φτάσει σε ύψος τα τρία μέτρα. Τα άνθη της αναπτύσσονται στις κορυφές των μίσχων διαμορφώνοντας ένα κωνικό σχήμα. Έχουν χρώμα συνήθως μωβ, αλλά και λευκό. Τα φύλλα της λυγαριάς είναι λογχοειδή και ανά πέντε ενωμένα με τον κεντρικό βλαστό

Η λυγαριά συναντάται σε χαμηλά υψόμετρα και παραθαλάσσιες περιοχές. Ανθίζει από τα τέλη καλοκαιριού μέχρι και τον Νοέμβριο. Συχνά καλλιεργείται και ως καλλωπιστικό σε κήπους και γλάστρες.

LYGARIA1

 Στη Σαμοθράκη οι λυγαριές χρησιμοποιούνται για το πλέξιμο καλαθιών και πανεριών αλλά και ως φυτα ου δείχνουν τα ορόσημα των χωραφιών Εχει πολλές στα Αλώνια στον Αη Δμητηηηηη στο Λιβάδι στους Απατσανάδες στις Μακρυλιές και βόρεια στον Κατσαμπά στους Καρυώτες και στα Θέρμα

 

Κριθάρι

Το κριθάρι ήταν ένα από τα πρώτα δημητριακά που καλλιεργήθηκαν από τον άνθρωπο στην «Εύφορη Ημισέληνο» (αλλιώς ονομαζόμενη η Εγγύς Ανατολή − γη η οποία σήμερα εκτείνεται στο Ιράκ, τη Συρία, την Παλαιστίνη, το Ισραήλ και το Λίβανο) και για χιλιάδες χρόνια αποτελούσε μια από τις κύριες τροφές του. Ο σπόρος εμφανίστηκε στο ίδιο χρονικό διάστημα όπως το μονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι (Triticum monococcumTriticum boeoticum ή αλλιώς baeoticum και Triticum dicoccum, αντιστοίχως). Οι σημερινές ποικιλίες φαίνεται να προέρχονται από το άγριο κριθάρι (Hordeum vulgareυποείδος Spontaneum), το οποίο φυτρώνει από την Κασπία Θάλασσα και τον Καύκασο μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα και από τη Βόρεια Αφρική και τηνΚρήτη στα δυτικά μέχρι το Θιβέτ στα ανατολικά. Τα αρχαιότερα ευρήματα σπόρων άγριου κριθαριού προέρχονται από το Ohalo ΙΙ, οικισμό στο νότιο άκρο της Θάλασσας της Γαλιλαίας, τα υπολείμματα χρονολογούνται από την επιπαλαιολιθική περίοδο, περίπου από το 8500 π.Χ. Το πρώτο εξημερωμένο κριθάρι εμφανίζεται σε στρώμα της Ακεραμικής Νεολιθικής στην Εγγύς Ανατολή, όπως τα στρώματα Προκεραμικής Νεολιθικής Β′ στο Τελ Αμπού Huraira (αραβ?? ??? ????? ) στη Συρία. Η μπύρα από κριθάρι ήταν πιθανώς το πρώτο ποτό που αναπτύχθηκε από νεολιθικό άνθρωπο. Κριθάρι έχει καλλιεργηθεί στην κορεατική χερσόνησο από την Πρώιμη Περίοδο Αγγειοπλαστικής Mumun (περ. 1500-850 π.Χ.) μαζί με κεχρίσιτάριόσπρια κ.α.Το τετράστοιχο κριθάρι (Hordeum vulgare ή tetrastichon) είναι διαδεδομένο ως σήμερα στη Ρωσία, το Τουρκεστάν, τη Βόρειο Αφρική, αλλά και στη Βόρειο Αμερική. Σε αυτόν τον τύπο ανήκουν οι ποικιλίες που αντέχουν στο κρύο περισσότερο από κάθε άλλο κριθάρι, ενώ το εξάστοιχο κριθάρι (Hordeum hexastichon), μορφή που καλλιεργείται από πολύ παλιά εποχή εως σήμερα στη νότια Ευρώπη και την ανατολική Ασία, απεικονίζεται καθαρά σε μερικά από τα αρχαιότερα νομίσματα στην Ευρώπη. Παράλληλα με το δίκοκκο σιτάρι, το κριθάρι ήταν ένα από τα βασικά δημητριακά στην αρχαία Αίγυπτο για ψωμί και μπύρα. Το γενικό όνομα για το κριθάρι ήταν jt (σύμφωνα με υποθέσεις προφερόταν "ιτ", με μακρό ήχο "ι") , ενώ στην Άνω Αίγυπτο αναφέρεται šma και ήταν ένα σύμβολο της χώρας. Ο όρος των Σουμερίων ήταν akiti.Το κριθάρι παραγόταν ευκολότερα από άλλα δημητριακά, αλλά γινόταν πιο δύσκολα ψωμί. Παρείχε ένα θρεπτικό, αλλά πολύ βαρύ ψωμί, ώστε έπρεπε συχνά να ψήνεται πριν το άλεσμα, παράγοντας ένα χοντρό αλεύρι (?λφιτα) που χρησιμοποιούνται για να κάνουν τη μ?ζα. Είναι γνωστές πολλές συνταγές για τη μ?ζα, ονομασία αρχαίων ελληνικών πιάτων τα οποία σερβίρονταν ωμά ή μαγειρεμένα, σαν ζωμός, με ζυμαρικά ή πίτες. Όπως και τα ψωμιά από σιτάρι, θα μπορούσε να γίνεται πιο πολυτελής με τυρί ή μέλι.Σύμφωνα με το Δευτερονόμιο 8:08, το κριθάρι είναι ένα από τα «επτά είδη» καλλιεργειών που χαρακτηρίζουν τη γονιμότητα της Χαναάν, το κριθάρι έχει εξέχοντα ρόλο στις θυσίες που περιγράφονται στην Πεντάτευχο (π.χ. βιβλίο των Αριθμών 5:15). Η θρησκευτική σημασία επεκτάθηκε κατά το Μεσαίωνα στην Ευρώπη με το κριθάρι να χρησιμοποιείται και στον τομέα της δικαιοσύνης. (Πηγή Βικιπαιδεία)

ΚΡΙΘΑΡΙ

Στη Σαμοθράκη το κριθάρι καλλιεργειται μόνο σαν τροφή ζώων είτε σαν χλωρό είτε σαν καρπό.

 

Το Σουσάμι

Το σουσάμι θεωρείται ως ένα από τα αρχαιότερα ετήσια ελαιοδοτικά καλλιεργούμενα φυτά και η σημασία του στους αρχαίους πολιτισμούς υπήρξε σημαντική. Πριν από την εποχή του Μωυσή οι Αιγύπτιοι  άλεθαν τα σπέρματα και χρησιμοποιούσαν το σουσάμι με τη μορφή αλευριού. Οι Κινέζοι ήδη πριν από 5000 χρόνια παρήγαγαν αιθάλη με καύσησησαμελαίου για την παρασκευή της καλύτερης σινικής μελάνης . Οι Ρωμαίοι άλεθαν τα σπέρματα του σουσαμιού με κύμινο για την παρασκευή μιας κρέμας που άλειφαν στο ψωμί. Κατά το παρελθόν πίστευαν επίσης ότι είχε μυστικές δυνάμεις και το σουσάμι διατηρεί ακόμη κάτι από τις μαγικές ιδιότητες που του αποδίδονταν , όπως φαίνεται και από την έκφραση "άνοιξε σουσάμι" που προέρχεται από το παραμύθι Ο Αλή μπαμπά και οι Σαράντα κλέφτες από τις Χίλιες και μία νύχτες.

Συγκομιδή του σουσαμιού στηνΤαϋλάνδη

Το σουσάμι ευδοκιμεί σε αμμοπηλώδη έως πηλώδη εδάφη. Ως φυτό των θερμών και ξηρών περιοχών απαιτεί θερμοκρασίες μεταξύ 21 και 26 βαθμών Κελσίου καθώς επίσης και βλαστική περίοδο 60-120 ημερών. Η ανάπτυξη του ευνοείται από μέτριες βροχοπτώσεις. Οι αποδόσεις βελτιώνονται αν γίνουν κατά τη θερινή περίοδο 2-3 ποτίσματα. Σε ξερική καλλιέργεια οι αποδόσεις κυμαίνονται από 40 έως 80 χιλιόγραμμα ανάστρέμμα , ανάλογα με τις συνθήκες καλλιέργειας , ενώ σε αρδευόμενα εδάφη είναι της τάξης των 250 χιλιογράμμων ανά στρέμμα. Για την καλλιέργεια του σουσαμιού απαιτείται καλή προετοιμασία της σποροκλίνης (τού κατάλληλα προετοιμασμένου χώρου για τη σπορά) επειδή το σπέρμα του είναι πολύ μικρό. Η σπορά γίνεται τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Οι αρδευόμενες καλλιέργειες απαιτούν λίπανση. Η συγκομιδή πραγματοποιείται με το κόψιμο των φυτών. Ακολουθεί δεματοποίηση , ξήρανση και αλώνισμα. Η εποχή της συγκομιδής εξαρτάται από την ποικιλία. Στις ποικιλίες που οι κάψες ανοίγουν εύκολα η συγκομιδή πρέπει να γίνεται πρώιμα και με το χέρι για την αποφυγή ανάμειξης ποικιλιών.(Πηγή Βικιπαίδεια) Στη Σαμοθράκη το σουσάμι ή (σάμ) καλλιεργείται αρκετά αραιά στο Πολυπουδ στους Απατσανάδες και στο Λιβάδι

ΣΟΥΣΑΜΙ

Ο καρπός του χρησιμοποιειται πολύ στην Αρτοποιεία και στην Ζαχαροπλαστική. Αλλά και ωμός τρώγεται πολύ ευχάριστα. Απο εδω βγαινει και το ταχίνι που είναι θαυματουργό για τον οργανισμό. Με μέλι ή με ζάχαρη δίνει τον περίφημο χαλβά ένα γλύκισμα που θεωρείται πως είναι μια πλήρη τροφή από μόνο του

Σιτάρι

Τα σιτηρά είναι από τα πρώτα φυτά τα οποία καλλιέργησε ο άνθρωπος και τα ίχνη των περισσότερων απ`αυτά χάνονται στο βάθος της ιστορίας Από τις αρχές της ανθρώπινης ιστορίας η σπουδαιότητα των σιτηρών για το ανθρώπινο γένος υπήρξε σημαντική Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί ήκμασαν σε περιοχές όπου καλλιεργούνταν κάποιο σιτηρό Έτσι οι πολιτισμοί των Βαβυλωνίων και Αιγυπτίων βασίστηκαν στο σιτάρι των Κινέζων στο ρύζι των Ίνκας Μάγιας και Αζτέκων στον αραβόσιτο Σήμερα τα σιτηρά εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια γεωργία και τα προϊόντα τους αποτελούν τη βάση της διατροφής του πληθυσμού του πλανήτη μας Πλήθος προϊόντων διατροφής έχουν ως βάση κάποιο σιτηρό Και δεν είναι μόνο εκείνα τα φαγητά και εν γένει σκευάσματα όπως ο άρτος το ρύζι  τα ζυμαρικά ή πολλά άλλα προϊόντα που είναι γνωστά στο ευρύ κοινό ότι προέρχονται από τα φυτά αυτά, αλλά και πλήθος άλλων προϊόντων όπως η μπύρα, το ουίσκι και άλλα έχουν ως πρώτη ύλη κάποιο σιτηρό Η μεγάλη σημασία των σιτηρών παγκόσμια οφείλεται στο ότι σε εκτατικές συνθήκες καλλιέργειας παράγουν περισσότερο από όλες τις άλλες κατηγορίες φυτών  παρουσιάζουν μεγάλη προσαρμοστικότητα σε διαφορετικές συνθήκες περιβάλλοντος, αποτελούν την κυριότερη πηγή τροφίμων αποθηκεύονται εύκολα γιατί περιέχουν μικρό ποσοστό υγρασίαςΈνα από τα σπουδαιότερα σιτηρά είναι το σιτάρι Στην Ελλάδα καλλιεργούνται δύο είδη  Το  σκληρό σιτάρι που χρησιμοποιείται στη μακαρονοποιία και το  μαλακό σιτάρι που χρησιμοποιείται για την παρασκευή ψωμιού  Το είδος  σίτος ο σκληρός αποτελεί το κυρίως καλλιεργούμενο σκληρό σιτάρι Έχει συμπαγείς συνήθως αγανοφόρους στάχεις  με πλατυσμένες πλευρές και στενότερες όψεις  Κάθε σταχύδιο φέρει 5-7 άνθη από τα οποία παράγονται 2-4 σπόροι Η τομή του κόκκου παρουσιάζει όψη γυαλιστερή λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε αλευρόκοκκους Είναι το πλέον εξαπλωμένο είδος και καλλιεργείται κυρίως στην Β.Αμερική Ρωσία Ινδία, παραμεσόγειες χώρες κλπΤο αλεύρι του χρησιμοποιείται για παρασκευή μακαρονιών Το είδος μαλακό σιτάρι φέρει σε κάθε σταχύδιο 5-9 άνθη που δίνουν 3-4 σπόρους Αποτελεί το πιο διαδεδομένο μαλακό σιτάρι και έχει χιλιάδες ποικιλίες Είναι το πλέον κατάλληλο για την αρτοποιία, λόγω της ποιότητας της γλοιίνης που δίνουν οι πρωτεΐνες του εξωτερικού στρώματος του ενδοσπερμίου

sitari2

Οι ποικιλίες του σιταριού διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τα μορφολογικά και φυσιολογικά γνωρίσματά τους, τα κυριότερα των οποίων είναι:Μορφολογικά χαρακτηριστικά. Τα στελέχη μπορεί να διαφέρουν στο ύψος, το πάχος, την αντοχή τους και το χρώμα. Τα φύλλα διαφέρουν πολύ λίγο στις ποικιλίες του αυτού είδους. Πιο σταθερές διαφορές υπάρχουν στα στάχυα και αφορούν το σχήμα, την πυκνότητα των σταχυδίων, το χρώμα και το σχήμα των λεπύρων, το μήκος των αγάνων, κ.ά. Επίσης διαφορές παρατηρούνται στους σπόρους μεταξύ των ποικιλιών, αλλά σημαντικές διαφορές υπάρχουν και στους σπόρους του ίδιου σταχυού.Φυσιολογικά χαρακτηριστικά. Ενδιαφέρει η πρωιμότητα της ποικιλίας επειδή εξασφαλίζει καλύτερα την παραγωγή ( κίνδυνος ξηρασίας, σκωριάσεων κλπ. ). Η ποιότητα του προϊόντος, η καταλληλότητα για αρτοποίηση, μακαρονοποιία, κλπ. είναι γνωρίσματα πρώτου ενδιαφέροντος για τον παραγωγό.(πηγή Βικιπάιδεια)  Στη Σαμοθράκη σιτάρι καλλιεργείται κυρίςω στο Λιβάδι στην Λάμπη αλλά και σε άλλα μέρη μεμονωμένα.Ο βασικος του προορισμός είναι αλέυρι