ΤΑ ΤΟΠΙΚΑ ΨΑΡΙΑ

Η Φώκια

Όλα ξεκίνησαν πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια! Ή κάπου εκεί γύρω. Τότε εμφανίστηκαν οι πρώτες φώκιες, στις βόρειες θάλασσες. Από κει ταξίδεψαν σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης και έφτιαξαν τα διαφορετικά είδη φώκιας που γνωρίζουμε σήμερα. Ανάμεσά τους και η φώκια της Μεσογείου, η διάσημη Μονάχους μονάχους!

Οι πρόγονοι της φώκιας ήταν στεριανοί και είχαν τέσσερα πόδια, τρίχωμα και ουρά! Η τροφή, όμως, στη στεριά φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή. Έτσι, τα πρωτόγονα εκείνα ζώα, που θύμιζαν κάτι από αρκούδα (;), σκύλο (;) ή ασβό (;), στράφηκαν στο νερό. Στην αρχή ψάρευαν άτσαλα στα ρηχά. Με τον καιρό, όμως, εξελίχθηκαν σε εξαίρετους κολυμβητές. Τα πόδια τους μετατράπηκαν σε πτερύγια και οι βουτιές τους φτάνουν πολλά μέτρα βάθος. Μια Μεσογειακή φώκια βουτάει πάνω από 150 μέτρα!

Το λατινικό όνομα της Μεσογειακής φώκιας Μονάχους μονάχους -γράφεται Monachus monachus- προέρχεται από τη λέξη «μοναχός», δηλαδή καλόγερος, γιατί οι δίπλες στο λαιμό της θυμίζουν τις πτυχές από τα ράσα των μοναχών. Είναι, βλέπετε, παχουλό ζώο. Μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει τα 250-300 κιλά βάρος. Και τα 3 μέτρα μήκος. Σωστή νταρντάνα!Οι θηλυκές Μεσογειακές φώκιες γεννούν ένα μικρό κάθε χρόνο. Τα μωρά γεννιούνται μαύρα με ένα λευκό σημάδι στην κοιλιά αλλά μετά από δυο μήνες αλλάζουν χρώμα και γίνονται γκρι ή μπεζ, σαν τις ενήλικες φώκιες.

Οι λόγοι που η Μεσογειακή φώκια απειλείται με εξαφάνιση είναι πολλοί. Η υπεραλιεία και η παράνομη αλιεία είναι δύο από αυτούς. Τα μεγάλα ψαροκάικα και οι δυναμίτες θανατώνουν πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς και καταστρέφουν τα αυγά τους με αποτέλεσμα η τροφή της να λιγοστεύει. Επίσης, την καταδιώκουν γιατί προκαλεί ζημιές στα δίχτυα και τα παραγάδια των ψαράδων, στην προσπάθειά της να βρει τροφή. Άλλες φώκιες πάλι παγιδεύονται στα δίχτυα κάτω από το νερό και πνίγονται. Αυτά έχουν όσοι αναπνέουν με πνεύμονες! Ευτυχώς υπάρχουν και πολλοί ευσυνείδητοι ψαράδες που ξέρουν ότι το θαλάσσιο περιβάλλον πρέπει να προστατευθεί από όλους μας.Μεγάλο πρόβλημα είναι και η καταστροφή των ακτών, που κτίζονται ή πλημμυρίζουν από τουρίστες. Έτσι, λιγοστεύουν συνεχώς τα μέρη που μπορεί να αναπαυθεί και να γεννήσει με ησυχία. Από την άλλη τα σκουπίδια και οι τοξικές ουσίες που ρυπαίνουν τη θάλασσα, παγιδεύουν ή σκοτώνουν την ίδια και τους οργανισμούς με τους οποίους τρέφεται.Πηγή:http://www.monachoulis.gr/displayITM1.asp?ITMID=14Στη Σαμοθράκη φώκες υπάρχουν στον Κατή στους Φούρνους στην Παχια Άμμο και γενικά στα μέρη που δεν ειναι προσπελάσιμα απο τους ανθρώπους. Είναι ιδιαίτερα φιλικές  στους ανθρώπους απο τους οποίους εισπράτουν επίσης αγάπη αν και κάνουν ζημιές στα εργαλεία. Πολλες φορές ακολουθεί τα παραγάδια και τρώει τα πιασμένα ψάρια και καμιά φορά πιάνεται στα αγκίστρια Επειδή αναπνέει με πνεύμονες είναι πιθανό να πνιγεί αν μείνει πολύ χρόνο κάτω απο την θάλασσα. Υπάρχουν μαρτυρίες στο νησί που λένε πως φώκιες βγήκαν στην στεριά  το βράδυ και παίζανε με τα πρόβατα χωρίς να τα κάνουν κακό και γενικά είναι πολύ παιχνιδιάρικα και ιδιαίτερα έξυπνα ζώα αλλά όταν κυνηγάνε για τροφή δεν ξέρουν πως κάνουν ζημιά στον άνθρωπο. Πολλές φορές η φώκια βγαίνει την νύχτα στην παραλία ειδικά εκεί που έχι σπήλαια όπως για παράδειγμα  στους Φούρνους και "κλαίει" θυμίζοντας κλάμα μωρού παιδιού. Απο εδώ έχουν βγεί πολλοί θρυλοι και δοξασίες για  διάφορους τόπους της Σαμοθράκης 

Η γλώσσα

Η γλώσσα είναι επίπεδο ψάρι Απαντάται σε αμμώδη σημεία του βυθού και συνήθως κολυμπά πολύ κοντά στο βυθό, με αποτέλεσμα να είναι σχετικά δύσκολο να το εντοπίσει κανείς. Διακρίνεται κατά διαστάσεις σε μεγάλη και μικρή και κατά είδος σε Γλώσσα η κοινή ή Γλώσσα η γλώσσα (Solea vulgaris ή Solea solea) και Γλώσσα η ξανθή ή Γλώσσα η κίτρινη (Solea lutea) που αμφότερες ανήκουν στην οικογένεια "Γλωσσίδες" (Soleidae).Το ψάρι αυτό γεννιέται με κατακόρυφο προσανατολισμό, όπως τα συνηθισμένα ψάρια. Σιγά - σιγά αρχίζει να γέρνει και να ακουμπάει στον βυθό. Η πλευρά που ακουμπάει κάτω γίνεται πλακέ και άσπρη.  Το μάτι που είναι από κάτω, σιγά - σιγά μετακινείται και έρχεται δίπλα σε αυτό που είχε μείνει από πάνω.Είναι ιδιαίτερα νόστιμο ψάρι και αρκετά εύκολο να φαγωθεί γιατί δε μένουν άλλα κόκαλα αν απομακρύνει κανείς το κεντρικό  κόκκαλο  (Υπάρχει και σχετική σατιρική παροιμία: Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει, εκτός αν είναι ψάρι).Πηγή Βικιπαίδεια

ΓΛΩΣΣΑ

 Ψαρεύονται κατά κυριο λόγο με την τράτα . Στη Σαμοθράκη δε εχει και πολλές γλώσσες γιαλό -γιαλό επειδή προτιμάει την αμμώδη περιοχή και στο νησί οι αμμούδες είναι μετρημένες. Βασικά τρώγεται τηγανητή σαν το καλκάνι (βλέπε λέξη) όμως υπάρχουν διάφορες συνταγές . Παραθέτουμμε μερικές: Γλώσσα τηγανητή: Αφού καθαρίσουμε τα ψάρια τα αλευρώνουμε ή τα βαζουμε σε χυλό ή κουρκούτι. Τα ρίχνουμε στο τηγάνη όπου έχει κάψει το λάδι και τηγανήζουμε 3-4 λεπτά από κάθε πλευρά μεχρι να ροδίσει το ψάρι  Σερβίρεται με χόρτα άγρια. Φιλέτο γλώσσας: 8 φιλετα γλώσσας γύρω στα 600 γραμμάρια 1.5-2 κ.γ. βούτυρο λιωμένο1.5-2 κ.γ. χυμό λεμόνι 1 μικρό κρεμμύδι ψιλοκομμένο 50 γραμ. βούτυρο
100 γραμ. μανιτάρια σε λεπτές φέτες (4 μεσαία) 150 ml λευκό ξηρό κρασί 120 ml νερό 4 κ.σ. κρέμα γάλακτος (κάνει και λάιτ=πράσινη) 1 κ.σ. χυμό λεμόνι 75 γραμ. μαρούλι, τα μικρά φύλλα, κομμένο σε μήκος 5 εκατ. 20 γραμ. σχινόπρασο για το γαρνίρισμα αλάτι και πιπέρι Ανακατεύουμε το βούτυρο με το λεμόνι και αλείφουμε τα φιλέτα μας Σε ανοιχτό τηγάνη με καπάκι ώστε να μπαίνει σε φούρνο ζεσταίνουμε 20 γραμμάρια βούτυρο σε χαμηλή φωτιά και σωτάρουμε το κρεμμύδι για 2,5 λεπτά βάζουμε και τα μανιτάρια για 2 λεπτά Ρίχνουμε το κρασί δυναμωνουμε τη φωτιά και την αφηνουμε για 1 λεπτό να βράσει Βάζουμε νερό και το  κατεβάζουμε Βάζουμε τα φιλετα στη βάση του τηγανιού σκεπάζουμε με τα υλικά και ψήνουμε για 10-12 λεπτά ανάλογα με το πάχος του ψαριού  Το φαγητό αυτό ειναι πολύ ελαφρύ και μπορούμε να φάμε άνετα μεγάλες ποσότητες. Συμβουλή μου όμως είναι να μην τρώμε πολύ αφού είναι τηγανητό Βέβαια και η τιμή του το κάνει απαγορευτικό

Το Χέλι

Τα χέλια είναι ψάρια της τάξης Εγχελυόμορφα 

(Anguilliformes) Η τάξη περιλαμβάνει 20 οικογένειες, 111 γένη και 800 είδη. Τα περισσότερα χέλια είναι αρπακτικά ψάρια. Ο όρος χέλι χρησιμοποιείται και για άλλα είδη που δεν είναι μέλη της τάξης, όπως για παράδειγμα το ηλεκτοφόρο χέλι  Έχουν επίμηκες σώμα, σαν φίδι, με μήκος από 5 εκατοστά μέχρι 4 μέτρα. Τα χέλια δεν έχουν πυελικά πτερύγια, ενώ αρκετά είδη δεν έχουν και θωρακικά πτερύγιαΤα ραχιαία και πρωκτικά πτερύγια έχουν ενωθεί και σχηματίζουν μια ενιαία κορδέλα κατά μήκος μεγάλου μέρους του σώματός τουςΤα περισσότερα χέλια ζουν στον ωκεανό, σε ρηχά κυρίως νερά, χωμένα στην άμμο, τη λάσπη ή ανάμεσα σε βράχια. Τα περισσότερα χέλια επίσης είναι νυκτόβια και σπάνια παρατηρούνται. Βέβαια, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, μέλη της οικογένειας Anguillidae συχνά ζουν σε γλυκά ύδατα, όπως για παράδειγμα το ευρωπαϊκό χέλι, το οποίο ζει σε ποτάμια μέχρι να είναι έτοιμα να αναπαραχθούν, οπότε και μεταναστεύουν στη θάλασσα των Σαργασσών και δε γυρνούν ποτέ. Τα μικρά χέλια φτάνουν στη Ευρώπη με το ρεύμα του Κόλπου. Επίσης, χέλια έχουν παρατηρηθεί σε βάθος 4 χιλιομέτρων.(Πηγή Βικιπαίδεια)

ΧΕΛΙ

Στη Σαμοθράκη χέλια μπορεί να βρεί κανείς σε μικρά ποταμάκια (ρυάκια) όπως αυτό της Σκλαβούνας που καταλήγει στο Λιβάδι  στο ρυάκι που περνάει απο το Πολυπουδ και καταλήγει στον Αη Γιώρ στο Μκόοο Βνι και ρέμα που περνάει απο τις λευκες και  κατεβαίνει απο το Σωληνάρ Ακόμα μπορεί να βρει και μέσα σε βάθρες ή πηγάδια όπως στον Καμπίσιου τουν Κισμέ και στη Κοφκή Στα πηγάδια οι άνθρωποι το θέλουν γιατί ανοίγει τρύπες για να πάει στη θάλασσα και αυτο δίνει νεες νεροπηγές για το πηγάδι.Το χέλι τρωγεται νωπό τηγανητό ψητό ή και βραστό Όμως  ο πιο καλός μεζές είναι το λιόκαφτο χέλι Αφού το γδαρουν το πασπαλίζουν με μπαχαρικά όπως αλάτι πιπέρι ρίγανη και άλλα και το ξανακλείνουν με το δέρμα του Αφού το αφήσουν στον ήλιο για 10-12 μέρες μετά το ψηνουν και είναι μεζές Όχι κύριο φαγητό γιατί ειναι αρκετά βαρύ Η ιδιότητα που έχει το χέλι να μπορει να επιστρέφει στον τοπο που γεννήθηκε είναι μυστήριο για την επιστήμη βασίζεται στο γεωμαγνητικό πεδίοΤο ενήλικο χέλι τρέφεται κυρίως με σκουλήκια νύμφες εντόμων γαρίδες καβούρια και μικρά ψάρια όπως οι γοβιοί  Η διάρκεια γης ζωής του θεωρείται, ότι μπορεί να ξεπεράσει τα 25 χρόνια Στην υδρόγειο έχουν παρατηρηθεί συνολικά 18 είδη χελιού Το είδος που υπάρχει στην Ελλάδα είναι το Anguillaanguilla, που παρατηρείται επίσης στον Β Ατλαντικό, στις θάλασσες της Β Ευρώπης και στη Μεσόγειο Αναφορά υπάρχει στο άρθρο «ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ» στο τεύχος 38. Μια ιδιότητα που έχει το χέλι είναι να γλυστράει οπότε είναι πολύ δύσκολο να το πιάσει κανείς με το χέρι αφού δεν έχει καθόλου τριβή Έτσι χρησιμοποιούμε πριονίδια ή ένα κομμάτι πανί για να το πιάσουμε. Στα νησιά δε είναι και τόσο αγαπητό φαγητό παρά μοναχα σαν  μεζές Αντίθετα στην Ηπειρωτική Ελλάδα και κυρίως στην Ήπειρο θεωρείται εκλεκτό ψάρι και το τρώνε ψητό με πατάτες στο φούρνο  Καλής ποιότητας χέλια θεωρούνται αυτά του Αμβρακικού

Ο Γαλέος

Ο Γαλέος (επιστημονική ονομασία Galeorhinus galeus, «Γαλεόρρινος ο γαλέος» ) είναι καρχαρίας που ανήκει στην οικογένεια Τριακίδες (triakidae). Παρόλα αυτά, την ονομασία γαλέος φέρουν και άλλα είδη καρχαριών. Η ονομασία γαλέος χρησιμοποιείται γενικά στην Ελλάδα για να περιγράψει το κρέας που προέρχεται γενικά από αλιευμένους καρχαρίες και όχι μόνο από το συγκεκριμένο είδος.Το μήκος του φθάνει τα 1-2 μέτρα. Η ράχη του έχει χρώμα ανοικτό γκριζωπό ενώ τα πλευρά του λίγο ροδίζουν και η κοιλιά του είναι άσπρη. Το ρύγχος του είναι πεπλατυσμένο και μυτερό και το στόμα του βρίσκεται στη κάτω πλευρά, όπως σε όλα τα σκυλόψαρα με δόντια μυτερά, τριγωνικά και σε σειρές. Το πρώτο ραχιαίο πτερύγιο είναι 2 ή και 3 φορές μεγαλύτερο απ΄ το δεύτερο το πτερύγιο της ουράς του που καταλήγει σαν πρύμνη πλοίου κάθετηΖει στο βυθό κοντά στις στεριές και τροφή του είναι μικρά ψάρια και μαλάκια. Γεννά μικρά ζωντανά, είναι δηλαδή  ζωοτόκος. Το κρέας του είναι ασπροκόκκινο και σφιχτό.(Πηγή Βικιπαίδεια)

ΓΑΛΕΟΣ1

Το ονομα γαλέος μάλλον βγαίνει απο το οτι έχει ένα οστό στη ράχη που θυμίζει νύχι γάτας (γαλής) Ψαρεύονται με παραγάδια και δίχτυα  Το κρέας τους είναι πολύ νόστιμο και γίνεται με διάφορους τρόπους. Παραθέτουμε συνταγή Γαλέος τηγανιτός και σκορδαλιά με πατάτες και καρύδι. 8  φετες γαλεο  1/2 φλ ελαιολαδο για τηγανισμα αλευρι για το τηγανισμα 1 κ.πατατες βρασμενες 4-6  σκελιδες σκορδο τριμμενο 1/2 φλ ελαιολαδο 4 κ.σ. ξυδι  1 φλ. καρυδόψυχα τριμμενη 1/2 κ.γ αλάτι. Αλευρώνουμε τα κομμάτια γαλέου και τα βάζουμε στο τηγάνι αφού έχει καψει το λάδι. Τηγανίζουμε γύρω στα 4 λεπτά απο κάθε πλευρά μέχρι να στερεοποιηθεί το αλέυρι πάνω στο ψάρι, Για τη σκορδαλιά καθαρίζουμε τις πατάτες ρίχνουμε μέσα το σκόρδο ελαιόλαδο και σταδιακά το ξύδι Χτυπαμε το μίγμα και προσθέτουμε και τα καρύδια μέχρι να γίνει το παχύρευστο 

Άλλη συνταγή 5 φέτες γαλέος ξύσμα από 1 λεμόνι 1 κ.γ. μουστάρδα χυμός από 1  μέτριο λεμόνι 2 κ.σ. ελαιόλαδο1 κ.γ. πιπέρι 4  κλωναράκια ψιλοκομμένο μαϊντανό αλάτι-πιπέρι Πλένουμε τα φιλέτα του ψαριού και τα αλατίζουμε. Τα βάζουμε σε πιρέξ. Σε ένα φλιτζάνι χτυπάμε το ελαιόλαδο, τη μουστάρδα, το χυμό και το ξύσμα λεμονιού. Μοιράζουμε το μείγμα πάνω στα φιλέτα και πασπαλίζουμε με το πιπέρι. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180 βαθμούς, στον αέρα, για 20 λεπτά. Τον σερβίρουμε πασπαλισμένο με τον μαϊντανό και πιπέρι.

Το Μπαρμπούνι

Το μπαρμπούνι (τρίγλη η μυστακοφόρος, παλαιότερα trigla barbatus, αναφέρεται ως Mullus surmuletus) είναι είδος ακανθοπτέρυγου ψαριού του γένους Τρίγλη (Trigla) της οικογενείας των τριγλιδών (Triglidae). Το μήκος του μπαρμπουνιού φθάνει τα 35 εκατοστά. Έχει χρώμα ερυθρωπό, βαθύτερο στη ράχη και ασημέρυθρο στην κοιλιά, καλύπτεται δε από πολλά μικρά λέπια ωοειδούς σχήματος. Τα στηθαία πτερύγια φέρουν τρεις άκανθες το καθένα, με τις οποίες το μπαρμπούνι ανασκάπτει την άμμο του βυθού για την αναζήτηση τροφής.Το κεφάλι έχει κυβικό σχήμα και φέρει μεγάλο στόμα με μικρά πολυπληθή δόντια και στις δύο σιαγόνες, ενώ το ρύγχος είναι επιμηκυσμένο και στο άκρο φέρει τριχοειδείς άκανθες (οι οποίες λαϊκά αποκαλούνται "μουστάκια", απ' όπου και το όνομά του). Το σώμα είναι επίμηκες και καταλήγει σε τέσσερις επιμήκεις άκανθες.

ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΙ

Το μπαρμπούνι ζει σε πολλές θάλασσες των ευκράτων περιοχών του πλανήτη (και στις ελληνικές), κυρίως μέσα σε συμπλέγματα φυκών (φυκιάδες), ή σε αμμώδεις - ιλυώδεις βυθούς, όπου και αναζητά την τροφή του, την οποία αποτελούν διάφορα μικρά μαλάκια. Είναι περιζήτητο αλίευμα για τη τρυφερή και νόστιμη σάρκα του.Παραλλαγή του μπαρμπουνιού είναι η κουτσομούρα  (Mullus barbatus), η οποία διαφέρει από το μπαρμπούνι στο χρώμα (είναι περισσότερο ανοικτόχρωμη), στο σχήμα του ρύγχους (στο άκρο του είναι περισσότερο "κοφτό", απ' όπου και το όνομά της) και στο ότι δεν φέρει εμφανές "μουστάκι".Στο γένος Τρίγλη περιλαμβάνονται, ανάμεσα σε άλλα, τα εξής είδη:

  • Τρίγλη η χελιδόνα (Trigla hirundo, κοινώς χελιδονόψαρο)
  • Τρίγλη η λύρα (Trigla lyra)
  • Τρίγλη η χρυσόπτερος (Trigla surweletus) Αναφέρεται ως τρίγλη ή τρύγλη στην αρχαία Ελληνική γραμματεία. Εθεωρείτο βρώμικο ψάρι που κατά τον Αιλιανό έτρωγε ακόμα και νεκρούς ανθρώπους. Απαγορευόταν η βρώση τρίγλης στα ιερά της Ελευσίνας και της Ήρας στο Άργος, ενώ συνδεόταν μυθολογικά με την Εκάτη και την Άρτεμη. Επίσης απαγορευόταν η κατανάλωσή της (όπως και άλλων ειδών ψαριών) κατά τους Πυθαγόρειους.(Πηγή Βικιπάιδεια). Στη Σαμοθράκη τα μπαρμπούνια επειδή ζουν σε καθαρά και παρθένα μέρη έχουν έντονα χρώματα και νόστιμη σάρκα. Υπάρχουν στα εξής μέρη: Ανοιχτα της Καμαριώτισσας στον Άγιο Ανδρέα στις τραγάνες της Σκάλας στο Μκοοοό Βνι στον Μακρύ Γιαλό στον Κατή στον Άγκιστρο στα Λουτρά και στο Λιμνίδι γιαλό. Ψαρεύεται με μπαρμπουνόδιχτα και με τράτα. Τρώγεται κυρίως τηγανητό και μάλιστα ολόκληρο μαζί με το κεφάλι του.

ΚΟΥΤΣΟΥΜΟΥΡΑ1

Συνταγή για τηγανητές κουτσομούρες αλλά και μπαρμπούνια. Χρειαζονται: 1 κιλό ψάρια κατά προτίμηση όχι πολύ μεγάλα  αλεύρι για όλες τις χρήσεις ελαιόλαδο αλάτι Πλύνουμε καλά τα ψάρια και τα καθαρίζουμε απο τα λέπια και τα εντόσθια τους και τα αλατίζουμε μέσα στην κοιλιά τους. Αν είναι της ημέρας αφήνουμε και το κεφάλι αν όμως είναι πάνω από μιας ημέρας το κεφάλι καλό είναι να πεταχτεί. Βαζουμε το τηγάνι με το ελαιόλαδο σε δυνατή φωτιά και αλευρώνουμε τα ψάρια. Μόλις κάψει το λάδι ρίχνουμε μέσα ψάρια ίσα που να μπορούμε να τα γυρίσουμε τηγανίζουμε από την μια πλευρά και μόλις πάρουν χρώμα τα γυρνάμε και απο την άλλη. Μόλις ψηθούν τα βγάζουμε  σε μια πιατέλα κυκλικά γύρω -γύρω Συνοδεύονται με σαλάτα ντομάτα ώριμη ή με άγρια χόρτα. Μερικοί χτυπάνε λαδολέμονο και το ρίχνουν όταν τα βγάζουν απο το τηγάνι. Όταν είναι μικρά τρώγονται ολόκληρα