OI ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡOΤΑΣΕΙΣ

Αντλούμε τις πληροφορίες από το Συντακτικό μας, σελ. 145 κ.ε.: 

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2326/Syntaktiko-Archaias-Ellinikis-Glossas_A-B-G-Gymnasiou_html-apli/index_02_03_A_a.html

Ειδικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις που ειδικεύουν το γενικό και αόριστο περιεχόμενο της πρότασης από την οποία εξαρτώνται, προσδιορίζουν δηλαδή ακριβέστερα το νόημά της. Δέχονται άρνηση οὐ.
N.E.: Πιστεύω ότι θα πετύχεις.

Eισαγωγή

Oι ειδικές προτάσεις εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους:

1. α) ὅτι, όταν δηλώνουν κρίση αντικειμενική·
2. β) ὡς, όταν δηλώνουν κρίση υποκειμενική.

Μερικές φορές οι σύνδεσμοι ὅτι και ὡς δεν παρουσιάζουν σημασιολογική διαφορά και η εναλλαγή στη χρήση τους είναι θέμα ύφους.
N.E.: Eισάγονται με τα ότι, πως, που, [σπάνια:] να, και.

 Συντακτικός ρόλος

Oι ειδικές προτάσεις χρησιμοποιούνται στον λόγο, όπως και στη N.E., ως:

1. α) Αντικείμενα σε ρήματα λεκτικά (λέγω, διδάσκω, ἀγγέλλω, δηλῶ, ἀποκρίνομαι κ.τ.ό.), δεικτικά (δείκνυμι, ἀποδείκνυμι κ.τ.ό.), γνωστικά και αισθητικά (γιγνώσκω, οἶδα, μανθάνω, ἐπίσταμαι, πυνθάνομαι, αἰσθάνομαι, ἀκούω κ.τ.ό.):
   

   Λέγει ὡς ἄρα Ἀργεῖοι ἦσαν οἱ ἐπικαλεσάμενοι τὸν Πέρσην ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα. (πως δήθεν)
   Οἶδα ὅτι μάτην σοι αὐτὰ λέξομεν.
   Πυνθάνομαι ὡς χρήματα εἴληφεν Aἰσχίνης. (ότι τάχα)

2. β) Υποκείμενα σε απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις που σημαίνουν ό,τι και τα παραπάνω ρήματα (λέγεται, ἀγγέλλεται, μαρτυρεῖται, δέδεικται, δῆλόν ἐστι, ἄδηλόν ἐστι, φανερόν ἐστι, σαφές ἐστι κ.τ.ό.):

   Ἠγγέλθη ὅτι τεθνηκότες εἶεν.
   Ὡς δὲ ἠδίκουν σαφές ἐστι.

3. γ) Επεξηγήσεις σε όρο της προηγούμενης πρότασης, συνήθως σε δεικτική αντωνυμία ουδέτερου γένους:

   Τοῦτο δε ὁ λόγος λέγει, ὅτι φιλάργυροι σοφίζονται τὸ θεῖον χάριν φιλαργυρίας. (ότι δηλαδή)

Iσοδύναμες συντακτικές μορφές

Οι ειδικές προτάσεις ισοδυναμούν συντακτικά με ειδικό απαρέμφατο ή κατηγορηματική μετοχή, ανάλογα με τη σύνταξη του ρήματος εξάρτησης, και μπορούν να αντικατασταθούν από αυτά:

Πυνθάνομαι ὅτι Ἀρταξέρξης πλησίον ἐστί. → Πυνθάνομαι Ἀρταξέρξην πλησίον εἶναι.
Γιγνώσκω ὅτι τὸ θεῖον ἀλάθητόν ἐστι. → Γιγνώσκω τὸ θεῖον ἀλάθητον ὄν.

Εμπεδώνουμε με το διαδραστικό βίντεο της κ. Κ. Σάιτ:

https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1193260

Διαδραστική εξάσκηση με τον Ελληνικό Πολιτισμό:

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/2askiseis/c9-4/c9-4.htm

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20arxaia/eidikes1.htm