Βοοειδή

Πληροφοριακά Στοιχεία

Γονική Κατηγορία: Κτηνοτροφία

Κατηγορία: Τα κοπαδιαστά

Δημοσιεύθηκε : Τετάρτη, 06 Μάιος 2015 20:41

Γράφτηκε από τον/την Super User

Εμφανίσεις: 254

Τα βοοειδή

Το βόδι είναι μηρυκαστικό  κατοικίδιο ζώο μεγάλου μεγέθους που εκτρέφεται για το κρέας ή/και το γάλα του. Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν στις αγροτικές εργασίες . Το αρσενικό ονομάζεται ταύρος το θηλυκό ονομάζεται αγελάδα το νεαρό βόδι ονομάζεται μοσχάρι το αρσενικό βόδι που το ευνούχισαν σε νεαρή ηλικία με σκοπό την καλύτερη για πιο καλή απόδοση και εργασία Στη καθημερινή μας ζωή  βόδι (μεταφορικά) ο δυσκίνητος και νωθρός άνθρωπος, που, λόγω της μεγάλης σωματικής του διάπλασης, δε χαρακτηρίζεται από ταχύτητα ο άξεστος ο βλακα ο ανόητος Οι εκφράσεις: κοιμάμαι σαν βόδι ( πολύ) τρώω σαν βόδι (πολύ) φάγαμε το βόδι στην ουρά θα σταματήσουμε? είμαστε στο τέλος της προσπάθειας Στη Σαμοθράκη λέμε και την περίφημη φράση:(Τρία βόδια δυο ζευγάρια) που δείχνει άνθρωπο βλάκα σαν βόδι Στο νησί κοπάδια απο βοοειδή τα τελευταία χρόνια δεν έχει. Τις δεκαετίες ώς 40 ως και 60 υπήρχαν βόδια που μπορούμε να πούμε πως ήτανε ζώα για πολλές δουλειές. Η βασική τους εργασία ήταν το όργωμα αφού δεν υπήρχαν μηχανοκίνητα μέσα. Ένα ζευγάρι βόδια ήτανε πάντα το απαραίτητο εργαλείο του γεωργού. Σε περίπτωση που τα βρίσκουμε δύσκολα κολλάει η φράση:" Για η λαγουδς για τ αλετιιιιιι" Λαγουδς είναι το βόδι χρώματα λαγού και τ αλετιιιιιι είναι το άροτρο. Που σημαίνει ή το βόδι θα σκάσει ή το άροτρο θα σπασει. Όταν τελείωνε το όργωμα τότε τα βόδια  τα έκαναν κοπάδι και έπαιρναν ένα πααααααααγιό (υπηρέτη) να τα προσέχει ως την επόμενη χρονιά και φυσικά η αμοιβή του ήτανε 1/2 πνάκι στάρι για κάθε κεφάλι βόδι. Ετσι ολοι ήτανε ευχαριστημένοι. Κάποιοι είχαν το ζευγάρι βόδια στο σπίτι τους σε ειδικό στάβλο και μάλιστα τα κόπρανά τους (οι βνιές) ήτανε καλό μονωτικό για σοβά.  

Τα πρόβατα

Πληροφοριακά Στοιχεία

Γονική Κατηγορία: Κτηνοτροφία

Κατηγορία: Τα κοπαδιαστά

Δημοσιεύθηκε : Δευτέρα, 04 Μάιος 2015 19:06

Γράφτηκε από τον/την Super User

Εμφανίσεις: 1262

Τα πρόβατα

Τα πρόβατα ή τα (πάααατα) σύμφωνα με την τοπική διάλεκτο είναι το κατ εξοχήν μικρό ζώο της κτηνοτροφικής δραστηριότητας στη Σαμοθράκη Πρόκειται για (λιανουζό) μικρό ζώο που όμως έχει να δώσει πολλά στους κιαχαγιάδες του νησιού. Τα πρόβατα είναι ζώα κοπαδιού ενώ στο σπίτι σπανια θα έχουν γισούδκα πρόβατα. Εκεί προτιμάνε τις κατσίκες για πολλούς λόγους. Ετσι οι βοσκοί που εχουν προβατα πρέπει να έχουν μαντρια (τα στεγάδια) όπου θα πηγαίνουν να κλείνουν το βράδυ τα ζώα τους να τα αρμέξουν και να τα προφυλάξουν απο τα καιρικά φαινόμενα.

 Ανάλογα με την ηλικία τους και το φύλο τους έχουν και ειδικές ονομασίες που τηρούνται σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Μέχρι δυο μηνών τα λέμε αρνιά πάνω απο δυο μηνες και ώς ενός ένους είναι το ζυγούρι τα ώριμα αρσενικά τα λέμε κριάρια (κγιάρια) στην τοπικη διάλεκτο και τα θηλυκά ειναι προβατίνες ή (πααααατίνες) στα Σαμοθρακίτικα  Είναι μικρόσωμα και το σώμα τους καλύπτεται απο ένα απαλό τρίχωμα συνηθως λευκό Ζουν ως 15 χρόνια ανάλογα με τις εξωτερικές συνθήκες Σε αντίθεση με το κατσίκι το πρόβατα βόσκει χαμηλα επομένως δε προξενεί ζημιές στα δέντρα του νησιού Μόνο τη χλόη τρώει όλη μέρα Το βράδυ αναπάυεται και αναμασά την τροφή του. Συνήθως στο κοπάδι για κάθε 30 προβατίνες αντιστοιχεί ένα κριάρι Απο το πρόβατο παίρνουμε: Το γάλα  το κρέας και το μαλλί. Τα τελευταία χρόνιατο μαλλί δεν έχει μεγάλη ζήτηση. Από το κρέας φτιάχνουμε διάφορα  φαγητά όπως είναι; Το (γουργόβααααστου) είναι κρέας νερόβραστο που αφού βράσει ρίχνουμε ρύζι και γάλα και το φτιάχνουμε κυρίως στα κούρτα ( το κούρεμα των ζώων για αφαιρεσουμε το μαλλί)  που γίνεται κάθε καλοκαίρι. Μετά τα κουρτα ακολουθούσε μπανιο στη θάλασσα για να φύγει όλη η ακαθαρσία και τα τσιμπούρια. Εκέι που τα κάνουνε μπάνιο μαζέυονται χταπόδια στον "νοσπου" και μερικοί τα πιάνανε με τοχέρι. Λέω μερικοί γιατί συνήθως οι κιαχαγιάδες δεν έχουν καλή σχέση με τη θάλασσα.Τέλος το γάλα απο το οποίο φτιάχνουμε: Την περίφημη φέτα της Σαμοθράκης , αθότυου (μηζύθρα τοπική κατασκευής) κεφαλοτύρι τυρί στου τουλουμ  τουλουμοτύρι γιαούρτι και το πασιγνωστο ξυνόγαλο. Τα τυροκομικά προϊόντα είναι ολόκληρη τέχνη που θα αναλυθείε σε ειδικό κεφάλαιο της Σαμοθρακίτικης κουζίνας. Το αρνάκι της Σαμοθράκης είναι περιζήτητο δεν φτάνει όμως τη νοστιμιά στο κατσικάκι της Σαμοθράκης. Όλα τα προϊόντα απο το πρόβατο είναι πιο λιπαρά απο αυτά του κατσικιού. Τον χειμώνα που δε έχει χλόη ο κιαχαγιάς έχει τα πρόβατα μέσα στου στεγάδ και τα ταΐζει τριφύλλι ξηρό ή ακόμα και άχυρο που έχει αποθηκεύσει απο το καλοκαιρι.Τα ριχνει και καλαμπόκι και στάρι ακόμα και ξηρά σύκα. Στα σύκα θέλει πολύ προσοχή γιατί το πρόβατο τρώει πολλά και μετά δεν " ανεμαρκέται" που σημαίνει δεν μπορεί να ρευτεί για να τα μηρυκάσει και στο τέλος μπορεί να ψοφησει κιόλας. Στη Σαμοθράκη πολλές φορές οι κιαχαγιάδες ενώνουν τα κοπάδια τους και γίνονται (σντοοόόόφ) οπότε εκμεταλεύονται τα προϊόντα εκ περιτροπής. Μια μέρα ο ένας και μία ο άλλος.Το καλοκαίρι τα κοπάδια ειναι στις καλαμιές και βόσκουν ανενόχλητα. Τον χειμώνα όμως  την νύχτα  τα εχουν στα "στεγάδια" Είναι στεγασμέννοι χώροι σε ινδιάνικο στυλ με θάμνους και εκεί κοιμούνται τα πρόβατα.Τα  πιο ονομαστά στεγάδια ήταν: Σταααααχτούρ στα πεζούλια Τσαπατσανάδες στα Αλωνούδια στην Απάν Μεριά και αλλού. Οι κτηνοτρόφοι κυρίως κατάγονται απο τα Αλώνια τον Προφήτη Ηλία το Λάκωμα το Ξηροπόταμο ακόμα και απο την Χώρα και φυσικά σιαμέσα προς την Απάν Μεριά. Το κρέας  από ψωμομένο κριάρι είναι πεντανόστιμο αλλά κυρίως "γουργόβαααααστου" .Ομως το αρνάκι επειδή είναι λιπαρό είναι πολύ νόστιμο σε σούβλα αλλά και στον φούρνο με πατάτες.Θεωρώ πως το πιο νόστιμο κρέας όμως το έχει η αμνάδα που είναι κάτω απο 2 ετών και κυρίως αφού βράσει με νερό να φαγωθεί σκέτο με αλατάκι. Όπως σε όλη τη Ελλάδα έτσι και στη Σαμοθράκη το Πάσχα είθισται να  σουβλίζει η κάθε οικογένεια ένα αρνάκι που το μεγάλωνε στο σπίτι σαν οικόσιτο. Τα συναισθήματα ήταν ανάμικτα γιατί επί 4 μηνες είχες ένα άκακο και όμορφο ζωάκι στη αγκαλιά σου και ξαφνικά έπρεπε να του στερήσεις τη ζωή και να το φας. Τα χριστούγεννα στη Σαμοθράκη όταν φτιάχνανε τον γνωστό "καβουρμά" απο χοιρινό λιπαρό βάζανε μέσα και κομμάτια απο "ήμερο" και εννοούσαν απο πρόβατο ή κατσίκι. Το τυρί απο πρόβατα είναι πολύ πιο λιπαρό απο το κατσικίσιο όμως η μυζήθρα ( η αθότυους) ο πρόβειος είναι ασυναγώνιστος. Για την τυροκομία χρησιμοποιούν: Τα καρδάρια (δοχεία όπου βαζουν το γάλα) τα τυυυυβόλια που είναι καλαθακια απο βούρλα όπου βάζουν το τυρί που θα γίνει κεφαλοτύρι και πιο παλιά την τυυυόβλια

Τα κατσίκια

Πληροφοριακά Στοιχεία

Γονική Κατηγορία: Κτηνοτροφία

Κατηγορία: Τα κοπαδιαστά

Δημοσιεύθηκε : Δευτέρα, 04 Μάιος 2015 17:41

Γράφτηκε από τον/την Super User

Εμφανίσεις: 1218

Τα κατσίκια 

Αν κάποιος θέλει να φάει κατσικάκι γεμιστό , ψητό με πατάτες ή ακομα και σούβλα δεν έχει παρά να έλθει στη Σαμοθράκη και μετά να μας πει αν υπάρχει άλλο μέρος στην Ελλάδα που μπορει να συναγωνιστεί την Σαμοθρακίτικη κουζίνα και ειδικά το κατσικάκι της. Ας τα πάρουμε ομως απο την αρχή. Η Σαμοθράκη σχεδόν έχει γίνει συνώνυμη με τα κατσικάκια της. Αν κάποιος έλθει στο νησί θα τα δεί παντού: Μέσα στο δρόμο να περπατάνε αμέριμνα:

Να σε κοιτάζουν αμέριμνα έως υποτιμητικά σαν να σκέφτονται:" Μπρε ποιος είναι εύτους η μούτσνους?"

Να είναι ανεβασμένα πάνω σε δέντρο για να βοσκήσουν και ειναι απορίας άξιο πως τα καταφέρνουν πιο καλά ακόμα και απο αιλουροειδή και σκαρφαλώνουν σε δέντρα και σε αποκρημνες πλαγιές

και σκαρφαλώνουν χρησιμοποιώντας ότι βρουν πρόχειρο καρέκλα ή αυτοκίνητο

 Μη σας ξεγελάει δεν ειναι πουλί. Είναι το περίφημο κατσικάκι της Σαμοθράκης που δεν το εμποδίζει τίποτα αν αποφασίσει να βοσκήσει. Μπορούμε να ξεχωρίσουμε σε τρία βασικά είδη:1)Τα οικόσιτα (γισούδες) που είναι αυτά που έχουν οι κάτοικοι στο σπίτι για να προμηθέυονται γάλα μαλλί και κρέας (τον Λαμπιργιάτ) είναι το αρσενικό κατσικάκι που το σφάζουν το Πάσχα 2)Τα κοπαδιαστά που είναι υπό την ειτήρηση του βοσκού και προμηθεύουν με γάλα μαλλί και κρέας την οικογένεια αλλά και με χρήματα αφού πουλάνε τα πλεονάζοντα κατσικάκια κυρίως το Πάσχα αλλά και το καλοκαίρι που έχει πολύ τουρισμό και το κατσικάκι είναι περιζήτητο στη Σαμοθράκη 3)Τα (άκουα που σημαίνει ακούρευτα.Είναι ιδιόκτητα αλλά ζουν στο βουνο και αναπαράγονται σχεδόν μόνα τους μακρυνοί απόγονοι του αγριοκάτσικου της Σαμοθράκης ισάξιο με το κρι-κρι της Κρήτης.Για να τα ξεχωρίζουν οι κιαχαγιάδες (βοσκοί) κάθε χρόνο στα γεννητούρια πηγαίνουν στο βουνό και με την έχοντας μαζί τον (γκντούρ) , ένα πολύ μεγάλο ραβδίαπο μηλιό, καθώς και εκπαιδευμένα σκυλιά , τα πιάνουν και κάνουν σημάδι στο αυτι, όπως εέιναι το κουκάδ, που θεωρείται σαν οικόσημο κάθε οικογενειας. Αξιζει να σημειωθεί πως το σημάδι θεωρείτι ιερό και είναι θεσμός στη Σαμοθράκη να μην πειράζουν τα ζώα που δεν έχουν το σημάδι της οικογένειας. Είναι άγραφος νόμος.Αν κάποιος πάει στο Ξηροπόταμο και στις Μακρυλιές θα δει τις ελιές να είναι τεραστίων διαστάσεων και πανύψηλες. Ο λόγος είναι τα κατσίκια. Για να μην τις φτάνουν και τις τρώνε , τις κλάδευαν απο χαμηλά με αποτέλεσμα να γίνονται πολύ ψηλές.Φυσικά πολλά ζώα σκαρφαλώνουν πάνω στα δέντρα και βοσκάνε. Αν κάποιος πάει προς την βόρεια πλευρά του νησιού θα δει μες τον δρόμο κοπάδια απο κατσίκια να τον διασχίζουν αμέριμνα. Θέλει προσοχή στην οδήγηση. Τα ζώα πάνε στην θάλασσα να "αρμυιισουν" δηλαδή να πιουν νερό της θάλασσας για να πάρουν τα άλατα που χρειάζονται. Απο τα κατσίκια παιρνουμε το μαλλί τους το κρέας τους το δερμα τους και το γάλα τους. Το μαλλί τα τελευταία χρόνια δεν έχει μεγάλη ζήτηση. Από το δέρμα τους φτιάχουμε τις περίφημες "βούλιες" που ειναι κυρίως δυο ειδών: "Ψουμόβλια" και "Τυόβλια" Βούλια ειναι ένα ταγάρι που γίνεται από το δέρμα του κατσικιου με κατάλληλη επεξεργασία και κρεμιέται στην πλάτη του κιαχαγιά.Εκει μέσα βάζανε το ψωμί τους και το προσφάι τους και ότι άλλο ήθελα να έχουν σαν "κμπάνια" Αυτή είναι η ψουμόβλια. Η τυόβλια έχει ακριβώς την ίδια κατασκευή αλλά είναι αεροστεγής και εκεί μέσα βαζανε το γάλα για μεταφορά ή ακόμα να το φτιάξουν  και τουλουμοτύρι. Η ίδια κατασκευή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τη κατασκευή  γκάιντας ή τζαμπούνας αλλά το όργανο αυτό δε έχει ευδοκιμήσει στη Σαμοθράκη.  Από το γάλα τους φτιάχνεται το ονομαστό κατσικίσιο τυρί που όμοιό του δεν έχει πουθενά στην γεύση και στο αρωμά του. Το μυστικό είνα να πετύχεις καλό σφίξιμο στη "τσαντήλα".Πριν το αλατισουνε το γνωστό "απομουτσι" τρώγεται σαν φρούτο και επειδή δεν έχει σχεδον καθολου λιπαρα είναι πολυ υγιεινό. Όταν το θηλυκό κατσίκι είναι κάτω απο 2 ετών είναι η σβίσκα ενώ πάνω απο 2 ετη είναι η "γιαίγα" Το αρσενικό αντίστοιχα είναι η "σβισκούδς" και "η Τάαγους

Μπροστά πηγαίνει ο αρχηγός και πίσω παν οι σκύλοι. Δεν υπάρχει εμπόδιο για τα κατσίκια της Σαμοθράκης  Περνάνε σαν στρατιωτάκια ακόμα και μια πρόχειρη γεφυρούλα

Χρησιμοποιούν κάθε τρόπο για να σκαρφαλώσουν και να φάνε τα τρυφερά βλαστάρια. Για το λόγο αυτό χρειάζεται πολύ προσοχή που παρκάρουμε τα αυτοκίνητα. Ανεβαίνουν με πολύ ευκολία στον ουρανό και τελικά κάνουν και ζημιά στη λαμαρίνα  Σε κάποια σημεία έχει και πινακίδες που προειδοποιούν για τον κίνδυνο

Πηγή της φωτογραφίας κάτω δεξιά