WEB 2.0: ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΤΩΝ ΧΡΗΣΤΩΝ (υπό ανακοίνωση σε συνέδριο ΤΠΕ Πειραιάς Οκτ 2011)
Κων/νος Δημητρακάκης, Αλιβίζος Σοφός
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στο χώρο του διαδικτύου τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη μια τεχνολογική και κοινωνική επανάσταση που αφορά νέες διαδικτυακές υπηρεσίες και προϊόντα αλλά ταυτόχρονα επαναπροσδιορίζει υπάρχουσες παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις. Απτό παράδειγμα αυτής της μεταστροφής αποτελεί η εμφάνιση των εργαλείων του Web 2.0 .Οι δυνατότητες που τα εργαλεία αυτά προσφέρουν στους χρήστες του διαδικτύου, σηματοδοτούν την διαμόρφωση μιας νέας διαδικτυακής κουλτούρας και επαναπροσδιορίζουν θεμελιωμένες πρακτικές που αφορούν πολλούς τομείς της κοινωνικής ζωής, όπως είναι οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί, το εμπόριο, τα ΜΜΕ αλλά και η ίδια η εκπαίδευση. Ιδιαίτερα στο χώρο της εκπαίδευσης και στα πλαίσια μιας αναδυόμενης διαδικτυακής κουλτούρας αποκαλύπτεται ένα είδος εκπαιδευτικής τεχνολογίας που ταυτίζεται με ένα σύνολο από ψηφιακές εφαρμογές που εξασφαλίζουν μεγάλη ελευθερία και ευελιξία τόσο στον εκπαιδευτικό όσο και στον εκπαιδευόμενο.
Με την παρούσα εργασία επιχειρείται να διερευνηθούν οι στάσεις αλλά και οι γνώσεις των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στην έρευνα σχετικά με τα εργαλεία του Web 2.0 και την εκπαιδευτική τους αξιοποίηση, καθώς και να προσδιοριστεί εάν και πώς τα έχουν αξιοποιήσει στην εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ παράλληλα επιχειρείται να προσδιοριστεί και το επίπεδο ψηφιακής τους ετοιμότητας για την υιοθέτηση και χρήση του Web 2.0 στην εκπαιδευτική πρακτική.
1. ΕΝΝΟΙΑ WEB 2.0
Αν και ο όρος Web 2.0 δίνει την αίσθηση ότι παραπέμπει σε μια «επόμενη γενιά» του web στην πραγματικότητα δεν αφορά κάποιο καινούργιο πρωτόκολλο ή μια νέα τεχνολογία αλλά αφορά αλλαγές που συντελούνται στο περιβάλλον του διαδικτύου και αφορούν τον τρόπο που χρησιμοποιούνται ήδη οι υπάρχουσες τεχνολογίες Web 1.0. Ο όρος πρωτοεμφανίζεται το 2004, όταν πρώτος ο Reilly Media τον υιοθετεί για να περιγράψει τις προαναφερθείσες αλλαγές . Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ίδιος ο O?Reilly : «το διαδίκτυο μπορεί και πρέπει να μετεξελιχθεί σε μια πλατφόρμα δεδομένων, εφαρμογών, υπηρεσιών και λογισμικού η οποία καταργεί τα περιοριστικά όρια του ατομικού Η/Υ σε επίπεδο δεδομένων και εφαρμογών. Η νέα δύναμη του διαδικτύου είναι τα δεδομένα (data) τα οποία θα πρέπει να ξεφύγουν από το σημερινό ατομικό, «ιδιοκτησιακό» καθεστώς» (O?Reilly, 2005). (Καλτσογιάννης, Α., 2007).
Με άλλα λόγια ο όρος Web 2.0 αντιπροσωπεύει μια σειρά αλλαγών που σχετίζονται με τη μορφή και τη γενικότερη φιλοσοφία του «παραδοσιακού» διαδικτύου, του διαδικτύου που ίσως οι πιο πολλοί από εμάς γνωρίζαμε μέχρι σήμερα αλλά και το ρόλο του ίδιου του χρήστη. Πιο συγκεκριμένα, μέσα από το Web 2.0 ο αρχικός παθητικός ρόλος παρουσίασης πληροφοριών μεταβάλλεται και εξελίσσεται και ο χρήστης αποκτά έλεγχο στο περιεχόμενο του ιστού και από καταναλωτής καθίσταται ο ίδιος παραγωγός. Έννοιες όπως διαδραστικότητα, δυναμικό περιεχόμενο, συνεργασία, συνεισφορά και κοινότητα, κοινωνικές σχέσεις μέσω Η/Υ, διαδραματίζουν πλέον έναν πρωταγωνιστικό ρόλο κάνοντας πολλούς να μιλούν για μια τεχνολογική και κοινωνική επανάσταση στο χώρο του διαδικτύου. (Καλτσογιάννης, Α., 2007). Συνεπώς από την άποψη αυτή το Web 2.0 αποτελεί ¨επανάσταση¨ του Web 1.0 αφού το Διαδίκτυο αποτελεί πλέον μια πλατφόρμα που ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι κυρίαρχη η συμμετοχή του χρήστη.(O?Reilly,2005) .
Σε λειτουργικό επίπεδο ο όρος απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα από ψηφιακές διαδικτυακές εφαρμογές, υπηρεσίες, εργαλεία και λειτουργίες όπως τα blogs, wikis, podcasts, RSS Feeds κ.λ.π., τα οποία επιτρέπουν τη διάδραση, την κοινωνική δικτύωση, την συνεργατική διαμόρφωση περιεχομένου και το διαμοιρασμό αρχείων μεταξύ των χρηστών, διαδικασίες μέσα από τι οποίες ο χρήστης μετατρέπεται σταδιακά από παθητικός καταναλωτής μιντιακών προϊόντων, σε ενεργητικό παραγωγό, χρήστη και αναζητητή περιεχομένου. (Καραμπάσης, Ζ. 2008).
Αν και η κοινωνία της τεχνολογίας και του διαδικτύου συνεχίζει να διχάζεται για το αν το Web 2.0 είναι κάτι νέο τεχνολογικά ή είναι απλά ένα άλλο slogan ή ?κόλπο? του μάρκετινγκ, ωστόσο είναι κοινά παραδεκτό ότι αναφέρεται σε μια νέα γενιά διαδικτυακών υπηρεσιών και εφαρμογών, τα οποία προσφέρουν στους χρήστες ένα πλήθος από νέες δυνατότητες.
2. ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ- ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ WEB 2.0
Τα τελευταία χρόνια αναπτύχτηκε ένας σημαντικός αριθμός από ψηφιακές διαδικτυακές εφαρμογές. Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος αυτών με την πιο ραγδαία άνθηση στον παγκόσμιο ιστό είναι τα ιστολόγια (blogs). Ο όρος blog εισήχθη από τον John Barger το 1997 και αναφέρεται σε online δημοσιευμένα πολυτροπικά συγγραφικά περιβάλλοντα τα οποία ένας απλός χρήστης ή ομάδα χρηστών δημοσιεύει με χρονολογική σειρά και μοιράζεται με άλλους, η θεματολογία των οποίων ποικίλει ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των δημιουργών τους. (Nilsson & Nymark 2006 όπως αναφέρεται από τους M?ller & Paulsson στο ¨Anv?ndaracceptans f?r Web 2.0¨). (Ellison & Wu, 2008; Anderson, 2007).
Η ευρεία διάδοσή τους οφείλεται κυρίως στην αίσθηση της κοινωνικοποίησης μεταξύ των συμμετεχόντων και της επίδρασης που έχουν ακόμη και εκτός διαδικτύου, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται από πολλούς σαν ένα νέο κοινωνικό φαινόμενο. (Καλτσογιάννης, Α., 2007). Εντούτοις, τα ιστολόγια επειδή συχνά παράγονται και συντηρούνται από μεμονομένα άτομα διακρίνονται από σοβαρά μειονεκτήματα. Έτσι, τα ιστολόγια είναι σε μεγάλο βαθμό ευμετάβλητα, ασταθή, μπορούν να περιλαμβάνουν αδιάφορη ή ανακριβή πληροφόρηση μιας και είναι πιθανόν να συμπεριλαμβάνουν περιεχόμενο το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί χωρίς να αναφερθούν οι πηγές του. Επιπρόσθετα, μιας και οι bloggers συντάσσουν ή και καταργούν αναρτήσεις (posts) πολύ συχνά, η εφήμερη αυτή φύση τους τα καταστεί δύσκολα προς αρχειοθέτηση ή προς αποδελτίωση.
Μια εξίσου πολύ διαδομένη συνεργατική εφαρμογή αποτελούν τα wikis τα οποία αποτελούν ένα ασύγχρονο εργαλείο επικοινωνίας, δημιουργίας και διαμόρφωσης διαδικτυακών κειμένων αλλά και τόπο ελεύθερης δημοσίευσης και διαμοιρασμού της πληροφορίας. Η λέξη Wiki είναι η συντόμευση της λέξης WikiWikiWeb, που προέρχεται από τη χαβανέζικη λέξη Wikiwiki και σημαίνει γρήγορα (Wikipedia 2008). Η συγκεκριμένη τεχνολογία δημιουργήθηκε το 1994 και αναρτήθηκε στο διαδίκτυο στις 25 Μαρτίου 1995 από τον Ward Cunningham με κύριο στόχο τη δημιουργία ιστοτόπων που μπορούν να χαρακτηριστούν ως αρχεία γνώσης, (knowledge bases) και που έχουν αναπτυχθεί συλλογικά και ελεύθερα. (Wiki, 2002, Wikipedia, 2008).
Αναλυτικότερα τα Wiki είναι το ακρωνύμιο ?What I Know Is?, το οποίο παραπέμπει σε συνεργατική γνώση και αποτελούν έναν εξαιρετικά ευέλικτο και επεξεργάσιμο ιστότοπο το περιεχόμενο του οποίου επιτρέπει στον οποιονδήποτε χρήστη που έχει εξουσιοδότηση, να επέμβει, να δημιουργήσει, να επιμεληθεί και να επεξεργαστεί τις σελίδες του σε αντίθεση με τις κοινές ιστοσελίδες τις οποίες μπορεί να τροποποιήσει μόνο ο ιδιοκτήτης ? διαχειριστής. (Graeme, 2006, Owen et al., 2006; OECD, 2007). Αυτό σημαίνει ότι οποιοσδήποτε επισκέπτης στο wiki μπορεί να αλλάξει το περιεχόμενο του, αν αυτός το επιθυμεί. (Ebersbach et al. 2006).
Ένας επίσης εναλλακτικός τρόπος ενημέρωσης για wikis, ιστολόγια, ειδησεογραφικά sites, κ.λ.π αποτελεί και το εργαλείο αυτόματης ενημέρωσης RSS. Τα RSS feeds, αποτελεί το ακρωνύμιο του Real Simple Syndication feeds, και πρόκειται για μία μορφή αρχείου το οποίο επιτρέπει στους χρήστες, αφού γίνουν συνδρομητές σε ιστοσελίδες που τους ενδιαφέρουν, να λαμβάνουν αυτόματα καινούργιες δημοσιεύσεις ή ενημερώσεις που έχουν γίνει στους διαδικτυακούς τόπους που έχουν επιλέξει τη στιγμή που δημοσιεύονται, χωρίς οι ίδιοι να χρειάζεται να τις επισκεφθούν. Για παράδειγμα σ? ένα περιβάλλον Web 1.0 οι χρήστες είθισται να ¨πηγαίνουν¨ στην πληροφορία, επισκεπτόμενοι κάθε ιστοσελίδα που περιέχει την πληροφορία του ενδιαφέροντός τους. Αντίθετα, σ? ένα Web2.0 περιβάλλον η πληροφορία ¨έρχεται¨ αυτόματα απευθείας στον χρήστη. Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. ). Με άλλα λόγια, για πολλούς το RSS αποτελεί έναν αγωγό (pipe) μέσα από τον οποίο ρέει το περιεχόμενο από τους προμηθευτές προς τους καταναλωτές. Αυτό που κάνει το RSS ιδιαίτερα χρηστικό μηχανισμό, είναι ότι οι χρήστες αποφασίζουνε επακριβώς ποιο είναι το επιθυμητό περιεχόμενο το οποίο και αυτόματα μέσα από αυτόν τον αγωγό γίνεται κτήμα τους μέσα από τον Η/Υ ή και άλλες συσκευές, όπως PDAs (Personal Digital Assistants) αλλά και κινητά τηλέφωνα που τώρα υποστηρίζουν RSS. (http://cyber.law.harvard.edu/rss/rss.html). Από την εισαγωγή της στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και έπειτα, η τεχνολογία RSS είναι σχεδόν πανταχού παρούσα. Τα RSS είναι ένα φυσικό συμπλήρωμα στα blogs, στα sites ειδήσεων, στις εφαρμογές photo-sharing και στα podcasts, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο σε μια αμεσότερη σχέση με το διαδίκτυο.
Μια υπηρεσία που ενίσχυσε και έκανε φιλικότερη την παραπάνω σχέση με το διαδίκτυο είναι και η υπηρεσία κοινωνικής σελιδοσήμανσης (Social Bookmarking) η οποία απαντά στην ανάγκη για διαχείριση και ανάδειξη των πληροφοριών. Αφορά την αποθήκευση κοινωνικών σελιδοδεικτών (bookmarks) σε μια δημόσια ιστοσελίδα, υποκαθιστώντας ανάλογη διαδικασία να σώζει κάποιος τις ιστοσελίδες στα Αγαπημένα στον υπολογιστή του. Η αναζήτησή τους διευκολύνεται με σχετικές ετικέτες (tag) - όρος που υπονοεί τη δυνατότητα χαρακτηρισμού με σημασιολογικές λέξεις κλειδιά, φράσεις ή σχόλια που προστίθενται σε ένα ψηφιακό αντικείμενο π.χ. μια ιστοσελίδα, μια εικόνα ή video clip, ένα κείμενο και γενικά οποιουδήποτε διαδικτυακού περιεχομένου, - με σκοπό την περιγραφή του. (Franklin & van Harmelen, 2007). Το συγκριτικό πλεονέκτημα της παραπάνω υπηρεσίας αποτελεί το γεγονός της αποτελεσματικότερης οργάνωσης και διαμοιρασμού των δεδομένων. Η διαδικτυακή αυτή εφαρμογή, καθώς επιτρέπει στους εγγεγραμμένους χρήστες να δουν τι ετικέτες έχουν χρησιμοποιήσει άλλοι χρήστες για παρόμοιους συνδέσμους, - αφού οι προσωπικοί αυτοί χαρακτηρισμοί των χρηστών είναι διαθέσιμοι και στους υπόλοιπους χρήστες - διευρύνει έτσι το σώμα της προσφερόμενης γνώσης. Από την άλλη μεριά διευκολύνεται και η κοινωνικοποίηση των χρηστών, αφού λ.χ. μέσα από τους κοινούς χαρακτηρισμούς για θέματα ή φωτογραφίες έρχονται σε επαφή μεταξύ τους άτομα με κοινά ενδιαφέροντα.Μια από τις πρώτες μεγάλης κλίμακας εφαρμογές, ως σπουδαία υπηρεσία κοινωνικής σελιδοσήμανσης ? ετικετοποίησης υπήρξε η εισαγωγή του ιστότοπου del.icio.us του Joshua Schaster.
Τα podcasts αποτελούν αρχεία ήχου συνήθως σε μορφή MP3, ή ακόμα και video (vidcasts) και μπορούν να αναπαραχθούν είτε στον Η/Υ είτε σε μια συσκευή αναπαραγωγής MP3. Το Podcasting επιτρέπει στον ακροατή να λαμβάνει άμεσα και σε καθημερινή βάση στον φυλλομετρητή του ή ακόμα και σε κινητές συσκευές ενημέρωση για το πότε ένα Podcast γίνεται διαθέσιμο. (Franklin & van Harmelen, 2007). (Περιοδικό Ram, Windows Vista part C, 7ος τόμος Αύγουστος 2006).
Κάτι τέτοιο είναι εφικτό, αφού τα podcasts συνδέονται στενά με τα εργαλεία RSS που αναφέραμε παραπάνω, μιας και όταν ένας χρήστης καταγράψει και ανεβάσει στο δίκτυο ένα podcast, πληροφορεί τους υπόλοιπους χρήστες για την ύπαρξή του μέσω RSS feeds. (http://www.faganfinder.com/search/rss.php).
3 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ WEB 2.0
Το Web 2.0 και τα προαναφερθέντα εργαλεία του έχουν δημιουργήσει μια νέα διάσταση για την εκπαίδευση που προσδιορίζεται με τον όρο «e-learning 2.0» . Ο Bryan Alexander, με το άρθρο του «Web2.0: A New Wave of Innovation for Teaching and Learning?» θεωρεί ότι τα διάφορα εργαλεία όπως Blogs, Wikis, Trackback, Podcasting και αρκετά άλλα κοινωνικά εργαλεία του Διαδικτύου όπως το Myspace και το Facebook, προσφέρουν ένα διαφορετικό σύνολο από ψηφιακές στρατηγικές με πολύ δυναμικές εφαρμογές κυρίως στην εκπαίδευση. Από την άποψη αυτή, η νέα δύναμη του διαδικτύου είναι σύμφωνα με τον Reilly Media τα δεδομένα (data) τα οποία μπορούν να διαχυθούν προς όλες τις κατευθύνσεις κάνοντας πράξη έννοιες όπως, συνεργασία (collaboration), συμμετοχή (participation), συνεισφορά (contribution), αποτελεσματικότητα (effectiveness), καινοτομία (innovation).
Σε ότι έχει σχέση με τα ιστολόγια και την εκπαιδευτική αξιοποίηση τους, η χρήση τους μπορεί να προσδώσει μεγάλη αξία στο έργο του εκπαιδευτικού δημιουργώντας ένα περιβάλλον παραγωγής και οικοδόμησης γνώσης.(Baggetun & Wasson, 2006). Σχετική έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε ότι τα ιστολόγια έχουν εδώ και χρόνια ενταχθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία, αφού το 50% των εκπαιδευτικών οργανισμών χρησιμοποιούν ήδη ιστολόγια στην εκπαιδευτική πράξη. (Open Source Software Watch, 2006). Η παραπάνω διαπίστωση ενισχύεται και από αποτελέσματα άλλων ερευνών σύμφωνα με τις οποίες, όλο και περισσότεροι μαθητές και νέα άτομα δημιουργούν ιστολόγια (Owen et al., 2006). Στα μάτια κυρίως των απλών ανθρώπων τα ιστολόγια χαρακτηρίζονται ως ένα μέσο αυτοέκφρασης, κοινωνικοποίησης και αυτο-ενδυνάμωσης του λόγου των χρηστών. (Καραμπάτσης). Έτσι, ερμηνεύεται το γεγονός ότι αν και περίπου το 50% των μαθητών βρίσκουν το γράψιμο ανιαρό, όπως υποστηρίζει μια νέα έρευνα του Ινστιτούτου Εθνικής Παιδείας της Βρετανίας, η δημιουργία ιστολογίων από τους μαθητές αλλά και η κοινωνική τους δικτύωση αυξάνει σημαντικά τη διάθεση και αυτοεκτίμησή τους ως προς την ικανότητα γραφής. Αναλυτικότερα στην παραπάνω έρευνα, η οποία εξέτασε τη στάση 3.000 παιδιών στην Αγγλία και τη Σκοτία σε σχέση με τη παραγωγή γραπτού λόγου, αυτό που αποδείχτηκε είναι ότι το 61% από τους μαθητές που διέθετε ιστολόγιο και το 56% από αυτούς που συνδέονταν σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης πιστεύουν πως είναι καλοί ή πολύ καλοί στο γράψιμο, σε σύγκριση με το 47% όσων που δεν έχουν καμία σχέση με το γράψιμο στο διαδίκτυο.
Τα Wikis αποτελούν επίσης από εκπαιδευτικής διάστασης ένα δυναμικό και ευέλικτο συνεργατικό εργαλείο επικοινωνίας και συγκεντρώνουν όλα τα αξιοποιήσιμα εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά των ιστολογίων που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Έτσι, με τη βοήθεια και την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού, οι μαθητές μπορούν μέσα από ασύγχρονη επικοινωνία και ομαδική συνεργασία να εισάγουν ακουστικό υλικό (sounds), μικρές ταινίες (movies) και οπτικό υλικό (pictures), να συντάσσουν κείμενα οποιουδήποτε θέματος και ενδιαφέροντος τα οποία στη συνέχεια μπορούν να επεξεργάζονται, να διορθώνουν, να εμπλουτίζουν, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο μέσα από τις αντίστοιχες συνεργατικές δραστηριότητες στην συνεργατική μάθηση και στην συμπαραγωγή, αλλά και στον διαμοιρασμό επικαιροποιημένου εκπαιδευτικού υλικού. (www.educause.edu/eli).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα wiki είναι η Wikipedia, που αποτελεί μια διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια η οποία ξεκίνησε στις 15 Ιανουαρίου 2001 και τον Οκτώβρη του 2009 υπήρχαν 342.123,000 επισκέψεις. Ήδη περισσότεροι από 75.000 χρήστες συμμετέχουν δραστήρια στην σύνταξη 10.000.000 άρθρων σε 270 γλώσσες.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/a/a4/WMF_Annual_Report_20082009_online.pdf
Η αγγλική έκδοση της Wikipedia είναι η μεγαλύτερη και περιείχε τον Μάιο του 2010, 3.303.305 άρθρα. Η Βικιπαίδεια έχει αυξηθεί σταθερά σε δημοτικότητα και διάφορα άλλα wikis προγράμματα έχουν γεννηθεί, όπως το Βικιλεξικό (Wiktionary), τα Βικιβιβλία (Wikibooks) και τα Βικινέα. (Wikinews) (Redecker, Chr., et al. 2009).
Σε ότι αφορά υπηρεσίες κοινωνικής σελιδοσήμανσης - ετικετοποίησης η χρηστικότητά τους από πλευράς εκπαιδευτικής αξιοποίησης είναι ιδιαίτερα σημαντική αφού οι χρήστες ? εκπαιδευτικοί και μαθητές ? σε επίπεδο τάξης ή σχολείου μπορούν να εντοπίζουν, επιλέγουν και να οργανώνουν λ.χ ιστοσελίδες, φωτογραφίες και βίντεο ανάλογα με το θέμα που τους ενδιαφέρει, δημιουργώντας έτσι μια βιβλιοθήκη, ένα portfolio, μια πηγή γνώσης για κάθε μάθημα του σχολικού προγράμματος με ελεύθερη πρόσβαση για όλους τους μαθητές. (cf. Franklin & van Harmelen, 2007). Έτσι, από την οπτική αυτή, η πραγματική αξία για παράδειγμα του Delicious έγκειται στο γεγονός ότι μπορεί να ιδωθεί ως ένα δυναμικό εργαλείο, το οποίο βοηθά να δημιουργηθεί ένα εξίσου δυναμικό και ευρύ δίκτυο γνώσης. (http://greeklis.org/). The site was founded by Joshua Schachter in 2003 and acquired by Yahoo in 2005. It has over five million users and 150 million bookmarked URLs. (Web 2.0 for IPTV: S I M O N L E UNG a n d J O H A N P E T TE R S S O N: Master of Science Thesis Stockholm, Sweden 2008 COS/CCS 2008-29).
Σύμφωνα με το περιοδικό Pew Internet & American Life, σχεδόν το ένα τρίτο των αμερικανών χρηστών του διαδικτύου ¨ετικετοποίησαν¨ ή χαρακτηρίσαν online περιεχόμενο όπως για παράδειγμα φωτογραφίες ή ιστολόγια το 2006 και το 10% από αυτούς ετικετοποιούν σε μηνιαία βάση ιστοσελίδες ή άλλης μορφής περιεχόμενο. (Pascu, 2008). (Redecker, Chr., et al. 2009).
Σε σχέση με τις υπηρεσίες RSS, η αξιοποίηση τους στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα χρήσιμη σε ότι αφορά την ενημερωτική τους διάσταση, καθώς είναι δυνατόν να διευκολύνει την επαφή εκπαιδευτικών και μαθητών με περιεχόμενα που μεταβάλλονται συνεχώς σε μια ενιαία πλατφόρμα, καθιστώντας ευκολότερη την πρόσβαση σε περιεχόμενα και πηγές, αλλά και εδραιώνοντας ένα διαφορετικό κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευομένων (Harrsch, 2006). Επιπλέον, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για την καθοδήγηση και οργάνωση της πρόσβασης των μαθητών σε ψηφιακό περιεχόμενο ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους και τις απαιτήσεις μιας εκπαιδευτικής δραστηριότητας αλλά και εξατομικευμένα με τον διαμοιρασμό πληροφοριών, ανάλογα με τις δραστηριότητες που ανατίθενται σε κάθε μαθητή. (Richardson, 2006).
Τα podcasts από τη πλευρά τους, εκτός του ότι συμπληρώνουν το διδακτικό υλικό, παρέχουν ποικίλες εκπαιδευτικές χρήσεις, καλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι μαθητές μαθαίνουν, επιτρέποντας ευελιξία στο πότε, πού και πώς αυτοί θέλουν να μάθουν, κάνοντας έτσι στην εκπαίδευση να γίνει πιο φορητή από όσο ποτέ πριν. (http://net.educause.edu/ir/library/pdf/ELI7003.pdf), (Evans, 2008, Cramer et,al. 2007). Ο εκτιμώμενος αριθμός των podcasts το 2007 ξεπερνούσε τα 100.000 όταν μόνο τρία χρόνια νωρίτερα ήταν λιγότερα από 10.000. (Pascu, 2008). Συγκρινόμενο, ωστόσο το podcast με άλλα εργαλεία και υπηρεσίες του Web 2.0 είναι ως εργαλείο λιγότερο δημοφιλές αντιπροσωπεύοντας έτσι στην Ευρώπη το 2007, μόνο το 2% των χρηστών διαδικτύου. (Pascu, 2008).
Η παραπάνω διαπίστωση είναι συμβατή με τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας που αφορούσε την εκπαιδευτική αξιοποίηση του Web 2.0 και των εργαλείων του. σύμφωνα με την οποία τα Podcasts όπως οι υπηρεσίες κοινωνικής σελιδοσήμανσης είναι λιγότερο συχνά. (Redecker, Chr., et al. 2009). Στην ίδια έρευνα αναδεικνύεται ότι η πλειοψηφία των χρηστών αξιοποιεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς κυρίως ιστολόγια και υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης και ακολουθούν στη συνέχεια σχετικές πλατφόρμες συζητήσεων και wikis, όπως επίσης εργαλεία διαμοιρασμού φωτογραφιών και βίντεο.
4 Η έρευνα
4.1 Σκοπός - στόχοι
Σκοπός της μελέτης ήταν η αποτύπωση της σχέσης του εκπαιδευτικού με τα εργαλεία και τις υπηρεσίες του Web 2. Η διερεύνηση της παραπάνω σχέσης επιχειρήθηκε στο πλαίσιο της ανάδειξης συγκεκριμένων αξόνων. Ως στόχοι της έρευνας τέθηκαν :
Η σκιαγράφηση της εξοικείωσης των εκπαιδευτικών του δείγματος με τα εργαλεία του Web 2.0
Η διερεύνηση των απόψεών τους σχετικά με την εκπαιδευτική αξιοποίηση των εργαλείων αυτών στην εκπαιδευτική διαδικασία
Η διερεύνηση της χρήσης εργαλείων του Web 2.0 στην εκπαιδευτική διαδικασία καθώς και της ανάδειξης των σχετικών παραγόντων που συνδέονται άμεσα με την χρήση αυτών των εργαλείων.
Το επίπεδο της ψηφιακής τους ετοιμότητας για την υιοθέτηση και χρήση των εργαλείων του Web 2.0.
4.2 Ερευνητικά Εργαλεία
Για τη διεξαγωγή της, σχεδιάστηκε ένα online ερωτηματολόγιο, το οποίο μπορεί να διακριθεί σε τέσσερα διακριτά μεταξύ τους τμήματα, τα οποία επιχειρούν να διερευνήσουν διαφορετικές διαστάσεις του ζητήματος της εκπαιδευτικής αξιοποίησης των εργαλείων του Web 2.0. Συγκεκριμένα η κατηγοριοποίηση αυτή διαμορφώθηκε ανάλογα με τη διάσταση που διερευνά κάθε τμήμα του ερωτηματολογίου και έχει ως εξής,:
Ψηφιακός γραμματισμός των εκπαιδευτικών σε τεχνολογίες Web 2
Απόψεις των εκπαιδευτικών για την εκπαιδευτική αξιοποίηση του Web 2
Εκπαιδευτική αξιοποίηση από τους εκπαιδευτικούς των εργαλείων και υπηρεσιών Web 2.
Ψηφιακή ετοιμότητα των εκπαιδευτικών: Επίπεδα χρήσης και καινοτομίας του Web 2
4.3 Διαδικασία
To ερωτηματολόγιο φιλοξενήθηκε online στην υπηρεσία google έγγραφα όπου παρέμεινε ενεργό για δυο βδομάδες περίπου, (12 Απριλίου -26 Απριλίου 2010). Πρόκειται για μια υπηρεσία η οποία παρέχει δωρεάν web-based εργαλεία για να κατασκευάσει, ρυθμίσει και ανεβάσει κανείς ερωτηματολόγιό on-line. Στη συνέχεια αφού ενεργοποιηθεί το ερωτηματολόγιο παρέχεται σχετικό link όπου είτε χρησιμοποιώντας e-mail ως τρόπο αποστολής, είτε δημοσιοποιώντας το σε σχετικά blogs, wiki ή ιστοσελίδες εντοπίζεται το link από τα υποκείμενα της έρευνας. Οι απαντήσεις στο on-line ο ερωτηματολόγιο αποθηκεύονται στους servers της υπηρεσίας google και αυτόματα το αρχείο στέλνεται και στους ερευνητές με raw data, δεδομένα τα οποία μπορούν από κει και πέρα να επεξεργασθούν με excel, spss κτλ. Το τελικό ερωτηματολόγιο που κατασκευάστηκε βρίσκεται στην ιστοσελίδα:
http://spreadsheets.google.com/viewform?formkey=dDFSYVM1cTRfV2hhWmY0NDEwM0pyenc6MQ.
Για την περαιτέρω συγκέντρωση του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού απαντήσεων δημοσιεύτηκε το ερωτηματολόγιο και στην ιστοσελίδα του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου (http://www.sch.gr/). Κατά τη διάρκεια των 15 ημερών της διενέργειας της έρευνας συγκεντρώθηκαν 97 ερωτηματολόγια. Κατόπιν, τα δεδομένα που συλλέχθηκαν κωδικοποιήθηκαν κατάλληλα και αναλύθηκαν με το πακέτο στατιστικής επεξεργασίας SPSS προκειμένου να διερευνηθούν τα ερευνητικά ερωτήματα.
5. Αποτελέσματα
Με το τμήμα του ερωτηματολογίου που αφορά τον ψηφιακό γραμματισμό επιχειρήθηκε να διαπιστωθεί κατά πόσο οι συμμετέχοντες στην έρευνα εκπαιδευτικοί, είναι εξοικειωμένοι με τις τεχνολογίες του Web 2.0. Για το λόγο αυτό ζητήθηκε από τους εκπαιδευτικούς του δείγματος να απαντήσουν σε ορισμένα θέματα σχετικά με τις τεχνολογίες αυτές, δηλώνοντας εάν οι προτάσεις που αναφέρονται είναι σωστές ή λάθος ή εάν δεν γνωρίζουν για αυτές. Τα αποτελέσματα των απαντήσεων παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. (Πίνακας 1).
Πίνακας 1: Ψηφιακός γραμματισμός σε τεχνολογίες του Web 2.0
Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων φαίνεται ότι οι συμμετέχοντες εμφανίζουν μεγάλο βαθμό εξοικείωσης με τις τεχνολογίες του Web 2.0, καθώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων απαντούν σε μεγάλο ποσοστό ορθά στις ερωτήσεις που τέθηκαν. Απόκλιση από την εικόνα αυτή παρουσιάζεται μόνο στην περίπτωση των podcasts, όπου οι απαντήσεις είναι σχεδόν μοιρασμένες ανάμεσα στην ορθή απάντηση και στη λάθος ή την άγνοια για το εργαλείο αυτό.
Προκειμένου να διερευνηθεί πληρέστερα η εικόνα αυτή για την περίπτωση των Podcasts επιχειρήθηκε να διευκρινιστεί εάν οι απαντήσεις των ερωτώμενων σχετίζονται με την επιμόρφωση στις ΤΠΕ των εκπαιδευτικών, την εκτιμώμενη εμπειρία στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και με τα έτη χρήσης του διαδικτύου, ως δυνητικούς παράγοντες διαφοροποίησης των απαντήσεων. Επιπλέον, για λόγους εγκυρότητας των αποτελεσμάτων, οι λάθος απαντήσεις ομαδοποιήθηκαν με αυτές όπου οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν κάτι για το εργαλείο αυτό, ενώ και στην περίπτωση των ετών χρήσης του διαδικτύου οι απαντήσεις ομαδοποιήθηκαν σε δύο ομάδες, με την πρώτη να περιλαμβάνει τα άτομα που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο λιγότερο από πέντε έτη και η δεύτερη αυτά που το χρησιμοποιούν περισσότερο από πέντε έτη.
Από τα αποτελέσματα διαπιστώνεται ότι οι σχετικές απαντήσεις δεν σχετίζονται με την επιμόρφωση στις ΤΠΕ (χ2(1)=1,29, p=0,256>0,05), ούτε και με την εκτιμώμενη εμπειρία στη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή (χ2(2)=5,12, p=0,077>0,05) αλλά ούτε και με τα έτη χρήσης του διαδικτύου (χ2(1)=0,262, p=0,609>0,05).
Σε ότι αφορά στις απόψεις των εκπαιδευτικών για την εκπαιδευτική αξιοποίηση του Web 2.0 η διερεύνηση επιχειρήθηκε μέσω μιας σειράς ερωτήσεων σχετικές με την διάσταση της ένταξης και χρήσης των εργαλείων στο σχολικό περιβάλλον. Οι ερωτήσεις αυτές είχαν ως σκοπό να εντοπίσουν θετικές και αρνητικές στάσεις απέναντι στην εκπαιδευτική αξιοποίηση του Web 2.0.
Οι απαντήσεις των εκπαιδευτικών παρουσιάζονται στον πίνακα 2 που ακολουθεί, όπου για λόγους εγκυρότητας των αποτελεσμάτων, ομαδοποιήθηκαν στην ίδια κατηγορία οι θετικές απαντήσεις, (συμφωνώ απόλυτα και συμφωνώ) και σε άλλη οι αρνητικές (διαφωνώ απόλυτα και διαφωνώ).
Πίνακας 2: Απόψεις για την εκπαιδευτική αξιοποίηση του Web 2.0.
Από τις απαντήσεις διαπιστώνεται ότι οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στην έρευνα, έχουν θετική στάση απέναντι στην παιδαγωγική αξιοποίηση του Web 2.0 και των εργαλείων, καθώς στη μεγάλη τους πλειοψηφία τοποθετούνται θετικά ως προς την αξιοποίηση των εργαλείων αυτών στη σχολική πρακτική, μη θεωρώντας παράλληλα ότι η αξιοποίησή τους είναι ανέφικτη στο πλαίσιο της σχολικής πραγματικότητας. Το ότι σχεδόν ο ένας στους 5 εκπαιδευτικούς του δείγματος δηλώνει ότι η αξιοποίηση του Web 2.0 και των εργαλείων του αποτελεί πολυτέλεια για την εκπαιδευτική πραγματικότητα, σχετίζεται ίσως με το γεγονός ότι ένα παρόμοιο ποσοστό εκπαιδευτικών όπως δείχνει η έρευνα, δεν αντιλαμβάνεται την αξιοποίηση αυτή ως θεσμική υποχρέωση. Επιπρόσθετα, ενισχυτικός παράγοντας της μη αξιοποίησης του Web 2.0 και των εργαλείων, αποτελεί το ζήτημα της ασφαλούς πλοήγησης που πιθανόν προκύπτει από την χρήση του Web 2.0, ζήτημα, που όπως φαίνεται και από τις σχετικές απαντήσεις, εκφράζονται αντίστοιχες επιφυλάξεις.
Επιπλέον, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να διευκρινίσουν, κατά πόσο έχουν στην πράξη αξιοποιήσει τα εργαλεία αυτά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα αποτελέσματα των απαντήσεών τους παρουσιάζονται στον πίνακα 3 που ακολουθεί. Συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί του δείγματος δηλώνουν σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ότι ποτέ ή ελάχιστα αξιοποιούν στην σχολική πράξη εργαλεία Web 2.0. Παρατηρώντας αναλυτικότερα τα επιμέρους εργαλεία, διακρίνει κανείς ως προς την μη αξιοποίησή τους μια διαφοροποίηση στη χρήση RSS,Tags, Social Bookmarking και Podcasts, εργαλεία που συγκεντρώνουν τον μικρότερο βαθμό αξιοποίησης.
Πίνακας 3:. Εκπαιδευτική αξιοποίηση των εργαλείων του Web 2.0 από τους εκπαιδευτικούς.
Για να διαπιστωθεί εάν οι απαντήσεις αυτές επηρεάζονται από το φύλο, διενεργήθηκε χ2 τεστ το οποίο έδειξε ότι το φύλο των ερωτώμενων δεν σχετίζεται με την εκπαιδευτική αξιοποίηση των Blog (χ2(4)=3,79, p=0,436>0,05), ούτε και με τη χρήση των wikis, καθώς στο ακριβές τεστ του Fisher, που χρησιμοποιήθηκε λόγω της παραβίασης των προϋποθέσεων εφαρμογής του χ2 ελέγχου, εξαιτίας της κατανομής των δεδομένων, έδειξε ότι p=0,845>0,05. Εξίσου δεν σχετίζεται με τη χρήση RSS καθώς το τεστ του Fisher δίνει p=0,945>0,05, τη χρήση tag και social bookmarking εργαλείων p=0,315>0,05 και τη χρήση podcasts p=0,059>0,05.
Σε ότι αφορά στην επίδραση της ηλικίας των ερωτώμενων, το τεστ του Fisher έδειξε ότι αυτή καθαυτή η ηλικία των ερωτώμενων δεν σχετίζεται με τη χρήση των blog, (p=0,430>0,05), ούτε με τη χρήση των wikis (p=0,466>0,05), των RSS (p=0,424>0,05), των tags και social bookmarking εργαλείων (p=0,073>0,05) και των Podcast (p=0,86>0,05).
Παρομοίως, με τη χρήση του τεστ του Fisher διαπιστώνεται ότι δεν παρουσιάζεται να σχετίζεται η επιμόρφωση στις ΤΠΕ των εκπαιδευτικών με τη χρήση των blogs (p=0,83>0,05), wikis (p=0,232>0,05), RSS (p=0,788>0,05), tags και social bookmarking εργαλείων (p=0,619>0,05) και podcasts (p=0,659>0,05).
Στην περίπτωση της εκτιμώμενης εμπειρίας της χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή, η διερεύνηση έδειξε ότι εμφανίζεται ότι υπάρχει συσχέτιση με τη χρήση blog (p=0,013<0,05) και με τη χρήση RSS (p=0,018<0,05) ενώ δεν εμφανίζεται συσχέτιση με τη χρήση Wikis (p=0,077>0,05) και podcasts (p=0,062>0,05). Αν και το τεστ του Fisher δεν μας πληροφορεί για το είδος της συσχέτισης που υπάρχει μεταξύ των δύο μεταβλητών, ωστόσο, το γεγονός ότι εμφανίζεται συσχέτιση της εκτιμώμενης εμπειρίας στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και της χρήσης κάποιων εργαλείων του Web 2.0, καθιστά επιβεβλημένη την περαιτέρω διερεύνηση της επίδρασης του παράγοντα αυτού.
Έτσι, για την εξέταση αυτή ομαδοποιήθηκαν - μετασχηματίστηκαν - τα αποτελέσματα σε έναν 2χ2 πίνακα συνάφειας, όπου για την εκτιμώμενη εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή κατατάχτηκαν στην ίδια ομάδα οι συμμετέχοντες που δηλώνουν «πολύ καλή» και «άριστη» και σε άλλη οι υπόλοιποι. Αντίστοιχα, για τη χρήση των εργαλείων του Web 2.0 κατατάχτηκαν σε μία ομάδα οι απαντήσεις «καθόλου», «λίγο» και σε άλλη οι απαντήσεις «συχνά» και «πολύ συχνά», και επαναδιενεργήθηκαν οι έλεγχοι.
Στην περίπτωση της χρήσης των blog στην εκπαιδευτική διαδικασία τα προηγούμενα αποτελέσματα επιβεβαιώνονται καθώς το ακριβές τεστ του Fisher εμφανίζει p=0,022>0,05, δηλαδή ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των 2 μεταβλητών. Ο υπολογισμός του σχετικού κινδύνου (relative risk) δίνει r.r.=1,67, γεγονός που δείχνει ότι αυτοί που εκτιμούν ότι έχουν μικρή εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή δηλώνουν 1,67 περισσότερο από τους υπόλοιπους ότι χρησιμοποιούν καθόλου ή ελάχιστα τα blogs στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παρουσιάζεται έτσι ότι υπάρχει μια θετική συσχέτιση ανάμεσα στο επίπεδο της εκτιμώμενης εμπειρίας από τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και την αξιοποίηση των εργαλείων αυτών στην τάξη.
Σε ότι αφορά την χρήση των RSS, οι συμμετέχοντες ομαδοποιήθηκαν σε 2 ομάδες ανάλογα με την εκτιμώμενη εμπειρία χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή, όπου στην πρώτη ομάδα κατατάχτηκαν οι συμμετέχοντες με καλή και πολύ καλή εκτιμώμενη εμπειρία και στη δεύτερη αυτοί με άριστη. Για τη χρήση των RSS αντίστοιχα ομαδοποιήθηκαν σε 2 ομάδες, αυτούς που δηλώνουν ότι δεν τα χρησιμοποιούν ποτέ ή τα χρησιμοποιούν ελάχιστα και στην άλλη αυτοί που τα χρησιμοποιούν συχνά ή πολύ συχνά. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει συσχέτιση με το επίπεδο εκτιμώμενης εμπειρίας, καθώς στο ακριβές τεστ του Fisher δίνει p=0,038<0,05. Η εξέταση του σχετικού κινδύνου δείχνει ότι r.r.=1,29, γεγονός που δείχνει ότι αυτοί που εκτιμούν ότι δεν έχουν άριστη εμπειρία από τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή δηλώνουν 1,29 φορές περισσότερο από τους άλλους ότι χρησιμοποιούν ποτέ η ελάχιστα τα RSS. Τέλος, σε ότι αφορά την ψηφιακή ετοιμότητα των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών για την υιοθέτηση και χρήση των εργαλείων του Web 2.0, από τις απαντήσεις που δόθηκαν στις σχετικές ερωτήσεις, παρουσιάζεται η εξής εικόνα, όπως φαίνεται στον πίνακα 4 που ακολουθεί.
Πίνακας 4: Επίπεδο ψηφιακής ετοιμότητας συμμετεχόντων εκπαιδευτικών.
Ιεραρχώντας το επίπεδο ψηφιακής ετοιμότητας των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών και παρουσιάζοντάς το σε απόλυτες συχνότητες, διαπιστώνει κανείς ότι οι εκπαιδευτικοί θέτουν ως πρώτη προτεραιότητα για την ενσωμάτωση του Web 2.0 και των εργαλείων του στην εκπαιδευτική διαδικασία, την αναζήτηση και απόκτηση πληροφοριών. (Επ.1). Στη συνέχεια οι εκπαιδευτικοί στέκονται κριτικά στην ποιότητα της εκπαιδευτικής χρήσης εργαλείων και υπηρεσιών του Web 2.0 αναζητώντας εναλλακτικές καινοτόμες λύσεις για αποτελεσματικότερη ενσωμάτωσή τους και διερευνώντας παράλληλα τις σχετικές εξελίξεις στο πεδίο. ( Επ. 6 ). Ως τρίτη προτεραιότητα θέτουν την υιοθέτηση αντίστοιχων προσωπικών προσπαθειών αλλά και σχετικών δραστηριοτήτων άλλων συναδέλφων τους. ( Επ. 5). Στην τέταρτη σειρά τοποθετούν την εφαρμογή ποικίλων μεθόδων χρήσης του Web 2.0 και των εργαλείων με σκοπό την μέγιστη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων των μαθητών τους. ( Επ. 4 Β) Οι επόμενες επιλογές στην αυτοαξιολόγησης της ψηφιακής τους ετοιμότητας σχετίζονται με σχετική προετοιμασία για την πρώτη χρήση του Web 2.0 και των εργαλείων αφού διαθέτουν ελάχιστη γνώση σχετικά με την ενσωμάτωση του Web 2.0 και των εργαλείων του στην εκπαίδευση δηλώνοντας ότι δεν κάνουν τίποτα για τν ενσωμάτωσή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. ( Επ. 2 & 0 ). Τέλος οι λιγότεροι εκπαιδευτικοί αυτοαξιολογούν την ετοιμότητά τους ως ¨καθημερινή πρακτική¨ νοιώθοντας σχετική άνεση. ( Επ. 3 &4 Α )
Από τα αποτελέσματα φαίνεται μια αναντιστοιχία στις απαντήσεις των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών σχετικά με την ψηφιακή τους ετοιμότητα και τις απαντήσεις σε προηγούμενα ερωτήματα της έρευνας, καθώς ενώ φαίνεται ότι έχουν εισάγει τη χρήση των τεχνολογιών του Web 2.0 στην εκπαιδευτική τους πρακτική σε μεγάλο ποσοστό, εντούτοις παρουσιάζονται ακόμη να αναζητούν πληροφορίες για την ένταξη των τεχνολογιών αυτών.
Η αναντιστοιχία αυτή δημιουργεί προβληματισμό σχετικά με τις απαντήσεις αλλά και με την πραγματική κατάσταση που διαμορφώνεται στο πεδίο της αξιοποίησης των εργαλείων του Web 2.0.
6. Συμπεράσματα ? Συζήτηση
Συνοψίζοντας, γίνεται εμφανές ότι τα εργαλεία του Web 2.0 μπορούν να χρησιμοποιηθούν ποικιλοτρόπως στην εκπαιδευτική διαδικασία, προσφέροντας νέες δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων και παρέχοντας τη δυνατότητα στους μαθητές να αναπτύξουν και να χρησιμοποιήσουν νέες δεξιότητες, γεγονός που δεν θα ήταν δυνατό στο πλαίσιο της παραδοσιακής τάξης. Για το λόγο αυτό, με την παρούσα εργασία επιχειρήθηκαν να διερευνηθούν οι γνώσεις, στάσεις και απόψεις των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στην έρευνα σχετικά με την αξιοποίηση των εργαλείων αυτών, το εάν και κατά πόσο τα αξιοποιούν ήδη στην πράξη αλλά και να διερευνηθεί το επίπεδο της ψηφιακής τους ετοιμότητας για την αξιοποίησή τους.
Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώνεται ότι οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν εμφανίζεται να έχουν στο σύνολό τους αρκετά μεγάλη εξοικείωση με τα εργαλεία του Web 2.0, ενώ παράλληλα εκφράζουν στην πλειοψηφία τους και μια θετική στάση απέναντι στην αξιοποίηση των εργαλείων αυτών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα ευρήματα αυτά αποτελούν ένδειξη μιας θετικής στάσεις απέναντι στις τεχνολογίες αυτές στο σώμα των εκπαιδευτικών και καθιστούν επιβεβλημένη τη διενέργεια μεγαλύτερης κλίμακας έρευνας, προκειμένου να διερευνηθούν οι απόψεις ενός αντιπροσωπευτικότερου δείγματος εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων.
Από την άλλη πλευρά όμως, διαπιστώνεται ότι οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν εμφανίζουν χαμηλό επίπεδο ψηφιακής ετοιμότητας για την υιοθέτηση και χρήση των εργαλείων του Web 2.0 στην εκπαιδευτική πρακτική, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τις απαντήσεις τους σε ότι αφορά στην χρήση στην πράξη των εργαλείων αυτών στην διδασκαλία τους.
Παρατηρείται λοιπόν μια αναντιστοιχία μεταξύ του βαθμού εξοικείωσης των εκπαιδευτικών με τα εργαλεία του Web 2.0 και την στάση τους απέναντι στην εκπαιδευτική τους αξιοποίηση και στην πραγματική χρήση τους στην διδασκαλία, γεγονός που καθιστά επιβεβλημένη την περαιτέρω διερεύνηση των παραγόντων που οδηγούν στην εμφάνιση της αντιστοιχίας αυτής.
7. Βιβλιογραφία
Richardson, W. (2006). Blogs, wikis, podcasts, and other powerful web tools for classrooms. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Harrsch, M. (2006). RSS: The next killer app for education. Ανακτήθηκε Μάρτιος 12, 2010, από http://ts.mivu.org/default.asp?show=article&id=2010
Web 2.0: Χαρακτηριστικά και επίδραση του σε επιχειρήσεις, κεντρική διοίκηση και χρήστες, Αλέξανδρος Καλτσογιάννης, Παρατηρητήριο για την κοινωνία της Πληροφορίας, Νοέμβριος 2007
What is web 2.0? Ideas, technologies and implications for education, Paul Anderson, JISC Technology and Standards Watch, February 2007
Riding the waves of web 2.0, Mary Madden, Susannah Fox, October 2006
Από το Web 1.0 στο Web 2.0, Εργαλεία και Τεχνικές για την εκπαίδευση του 21ου αιώνα, Μαριάννα Βιβίτσου, Αλέξανδρος Γκίκας, Νίκη Λαμπροπούλου
Χρήση Wiki για την υποστήριξη συνθετικών εργασιών, Α. Ανδρεάτος, Τομέας Πληροφορικής και Υπολογιστών, Σχολή Ικάρων
An old but well?informed report on wikis in education by Graeme at:
http://m.fasfind.com/wwwtools/magazines.cfm?rid=26594
(mailto:Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. ).
Evans, Chris (2008). ?The effectiveness of m-learning in the form of podcast revision lectures in higher education?, Computers & Education, 50 (2) (2008), 491-498.
Cramer, Kenneth M., Kandice R. Collins, Don Snider and Graham Fawcett (2007). ?The virtual lecturehall: utilisation, effectiveness and student perceptions?. British Journal of Educational Technology 38 (2007), 106?115
Baggetun, Rune and Barbara Wasson (2006) ?Self-Regulated Learning and Open Writing? European Journal of Education 41 (3-4) (2006), pp 453?472.
Franklin, Tom and Mark van Harmelen (2007). ?Web 2.0 for Content for Learning and Teaching in Higher Education?. http://www.jisc.ac.uk/media/documents/programmes/digitalrepositories/web2-content-learning-and-teaching.pdf.
Pascu, C., Osimo, D., Turlea, G., Ulbrich, M., Punie, Y. and Burgelman, J-C. (2008). ?Social computing- Implications for the EU innovation landscape?. Foresight 10 (1) (2008), 37-52.
REDECKER Christine, Kirsti ALA-MUTKA, Margherita BACIGALUPO, Anusca FERRARI and Yves PUNIE 2009 : ¨Learning 2.0: The Impact of Web 2.0 Innovations on Education and Training in Europe Final Report¨ European Commission Joint Research Centre Institute for Prospective Technological Studies
Καραμπάσης Ζαφείρης, 2008: Το blogging στην Ελλάδα : προφίλ, κίνητρα και πρακτικές των ελληνόφωνων bloggers, Διπλωματική εργασία, Τμήμα Ψυχολογίας Πάντειο Πανεπιστήμιο.
M?ller Joakim - Paulsson Daniel (2006) Anv?ndaracceptans f?r Web 2.0 Kandidatuppsats LUNDS UNIVERSITET Informatik
