Δημητρακάκης Κων/νος M. ed.

 Παιδαγωγικά Παιχνίδια

Διαχείριση Κρίσεων στη Σχολική Κοινότητα.

Το παρόν βιβλίο αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας που έχει ως στόχο να προετοιμάσει τους σημαντικούς ενήλικες (εκπαιδευτικούς και γονείς) προκειμένου να είναι σε θέση να διαχειριστούν κρίσεις που βιώνουν τα παιδιά. Περιλαμβάνει ένα βασικό θεωρητικό πλαίσιο σχετικά με τα είδη των κρίσεων, τις αναμενόμενες αντιδράσεις των παιδιών ανά ηλικιακή ομάδα, καθώς και τρόπους στήριξης των παιδιών που έρχονται αντιμέτωπα με μία κρίση στην οικογένεια, το σχολείο ή/και το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Επιπλέον, στο βιβλίο περιλαμβάνονται παραδείγματα για την ψυχοπαιδαγωγικής στήριξη των παιδιών στην τάξη, καθώς και ένα υπόδειγμα σχεδίου δράσης για τη διαχείριση κρίσεων στη σχολική κοινότητα.

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα

Με την επιμέλεια των δύο συγγραφέων που συνέγραψαν την πρώτη μονογραφία για τη ΔΕΠ-Υ στη χώρα μας πριν από δώδεκα χρόνια, δεκαεφτά ειδικοί από το χώρο των επιστημών της ψυχολογίας, της παιδοψυχιατρικής και της παιδονευρολογίας, οι οποίοι διαθέτουν σημαντική ερευνητική και κλινική εμπειρία σε θέματα τα οποία σχετίζονται με τη διαταραχή αυτή, συνεργάστηκαν για τη συγγραφή αυτού του συλλογικού τόμου.

Μέσα από τα δεκατέσσερα κεφάλαια του παρόντος βιβλίου, παρουσιάζονται οι πιο σημαντικές θεωρητικές και πρακτικές προσεγγίσεις για τη ΔΕΠ-Υ, σε θέματα που προβληματίζουν έντονα τόσο τους ειδικούς όσο και τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς των παιδιών που παρουσιάζουν τη διαταραχή αυτή. Ορισμένα από αυτά τα κεφάλαια αφορούν στη φύση της διαταραχής, την αιτιολογία και τη διάγνωσή της. Ιδιαίτερη έμφαση όμως δίνεται στην εκτεταμένη παρουσίαση των πιο σύγχρονων προγραμμάτων θεραπευτικής αντιμετώπισης της ΔΕΠ-Υ.

Το βιβλίο αυτό απευθύνεται βασικά στους ειδικούς οι οποίοι δραστηριοποιούνται -ή ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν- στο χώρο της ψυχικής υγείας του παιδιού και του εφήβου αλλά μπορεί να αποδειχτεί επίσης ιδιαίτερα χρήσιμο και στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς των παιδιών με ΔΕΠ-Υ, οι οποίοι επιθυμούν να κατανοήσουν τη φύση της διαταραχής αυτής και να ενημερωθούν για τις πιο σύγχρονες μεθόδους και τεχνικές που προτείνονται για την αντιμετώπισή της, με άμεσες πρακτικές εφαρμογές στο χώρο της οικογένειας και του σχολείου.

Σάκης Αiδίνης

Γραμματισμός στην Πρώτη Σχολική Ηλικία

Tα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη του γραμματισμού αποτελεί αντικείμενο ερευνών από διαφορετικά επιστημονικά πεδία και τα αποτελέσματά τους επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος στο Δημοτικό Σχολείο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στόχος του παρόντος βιβλίου είναι να αναλυθούν οι διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη του γραμματισμού στην πρώτη παιδική ηλικία, ώστε να υπάρξει μια σύνθεση αυτών των θεωριών, με σκοπό να αναδειχθούν οι γνώσεις και οι δεξιότητες που αναπτύσσονται ή είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν σε αυτή την ηλικία, η οποία θεωρείται από τις σημαντικότερες περιόδους στην ανάπτυξη του γραμματισμού. Επιπλέον, παρουσιάζονται οι παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη και την επηρεάζουν μέσα από τα αποτελέσματα των ερευνών τόσο στην ελληνική όσο και στη διεθνή βιβλιογραφία. Η ανάλυση αυτή συνδέεται με διδακτικές προσεγγίσεις για τη διδασκαλία της γλώσσας όπως εμφανίζονται στην ελληνική εκπαίδευση τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Η βασική παραδοχή που υιοθετείται στα κεφάλαια του βιβλίου είναι ότι η γλώσσα χρησιμοποιείται για επικοινωνία και κατά συνέπεια βασικός στόχος της διδασκαλίας του γλωσσικού μαθήματος είναι να καταστήσει ικανούς/νέα τους μαθητές και τις μαθήτριες να μπορούν να χρησιμοποιούν τον προφορικό και τον γραπτό λόγο αποτελεσματικά σε ποικίλες περιστάσεις επικοινωνίας. Υποστηρίζεται ότι η κατανόηση και η παραγωγή κειμένων, προφορικών και γραπτών, αποτελεί τον βασικό στόχο της διδασκαλίας και γίνεται προσπάθεια να αναδειχθούν οι δεξιότητες που σχετίζονται με την κατανόηση και την παραγωγή και μπορούν να αναπτυχθούν στην πρώτη σχολική ηλικία. Αυτό δεν σημαίνει ότι αγνοούνται σημαντικά ευρήματα σχετικά με τη γνώση των γραμμάτων, τη φωνολογική ενημερότητα, την αναγνώριση και τη γραφή λέξεων και προτάσεων, καθώς όλα αυτά συνδέονται τόσο με την κατανόηση όσο και με την παραγωγή κειμένων.

Μουσική στην προσχολική αγωγή

Ο μουσικός κόσμος του παιδιού είναι εμφανής στην καθημερινή αυθόρμητη συμπεριφορά του, όπως διαμορφώνεται από τις αλληλεπιδράσεις του με το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζει και δραστηριοποιείται. Μέσα από την παρατήρηση του παιδιού και την αλληλεπίδραση μαζί του, οι παιδαγωγοί έχουν τη δυνατότητα να διακρίνουν τους παράγοντες που το επηρεάζουν μουσικά.
Το βιβλίο αυτό διερευνά τις σύγχρονες θεμελιώδεις αρχές και αξίες της μουσικής εκπαίδευσης για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας. Ενσωματώνει στις θεωρητικές απόψεις την παιδαγωγική πρακτική, αναδεικνύοντας με παραδείγματα τον τρόπο που μπορεί ο εκπαιδευτικός να εφαρμόσει με παιδαγωγικό τρόπο τη μουσική στο νηπιαγωγείο. Η αποτελεσματική σύνδεση της πράξης με τη θεωρία διέρχεται μέσα από τρεις ουσιώδεις προσεγγίσεις. Την κατανόηση του μουσικού κόσμου του παιδιού προ- σχολικής ηλικίας, τη συνειδητοποίηση του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει ο παιδαγωγός και τις παιδαγωγικές προσεγγίσεις για τη γνωριμία με τις βασικές μορφές μουσικής έκφρασης. Τα παραδείγματα που χρησιμοποιεί η συγγραφέας από τάξεις προσχολικής ηλικίας, αναδεικνύουν μοναδικά στιγμιότυπα καθημερινής μουσικής πράξης και εφαρμογής των θεωρητικών προσεγγίσεων στη μουσική παιδαγωγική.

Το βιβλίο απευθύνεται τόσο σε παιδαγωγούς που ασχολούνται και ενδιαφέρονται για τη μουσική αγωγή στην προσχολική ηλικία όσο και σε όποιον επιθυμεί να προσφέρει μία εναλλακτική μουσική παιδαγωγική. Θα βρουν το βιβλίο ως μία πρόσκληση για την καλύτερη κατανόηση της αυθόρμητης μουσικής έκφρασης των παιδιών καθώς και ως έναυσμα για τη δημιουργική μουσική αλληλεπίδραση μαζί τους.

Μαρία Μουμουλίδου, Γαλήνη Ρεκαλίδου

Μικρές Ομάδες στην Εκπαίδευση

Οι μικρές ομάδες στην εκπαίδευση δεν είναι μια νέα ιδέα. Επανέρχεται δυναμικά σήμερα, στηριζόμενη σε νέα ερευνητικά δεδομένα από το χώρο της παιδαγωγικής, της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας, ενώ βρίσκει εφαρμογές -βιωματικού τύπου- σε εμψυχωτικές δράσεις, που απευθύνονται σε ενήλικες και παιδιά, εντός και εκτός σχολικού πλαισίου. Η έννοια της μικρής ομάδας, προσεγγίζεται διεπιστημονικά. Το βιβλίο θα βοηθήσει την καθημερινή πρακτική των εκπαιδευτικών και θα στηρίξει πολύπλευρα τους φοιτητές-μελλοντικούς εκπαιδευτικούς, εμψυχωτές και όσους εμπλέκονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε μαθησιακές ή και εμψυχωτικές διαδικασίες, στις οποίες οι μικρές ομάδες κατέχουν κυρίαρχη θέση.

Σοφία Αυγητίδου, Βάια Θεμελή, Κωνσταντίνα Βαϊρινού

Συνεργατική Μάθηση στην Προσχολική Εκπαίδευση: Έρευνα και Εφαρμογές

Η αξία της συνεργατικής μάθησης είναι θεωρητικά και ερευνητικά τεκμηριωμένη. Παρά την αναγκαιότητά της, υπάρχουν ερωτήματα ως προς τη δυνατότητα εφαρμογής της στην προσχολική εκπαίδευση λόγω της νεαρής ηλικίας των παιδιών. Είναι εφικτή όμως η συνεργατική μάθηση στην προσχολική εκπαίδευση; Μπορούμε να εστιάζουμε το ενδιαφέρον μας στη συνεργατική μάθηση χωρίς να έχουμε εξασφαλίσει ένα κλίμα αποδοχής και θετικές σχέσεις μεταξύ των συνομηλίκων στο νηπιαγωγείο; Ποιες είναι οι στρατηγικές και οι μέθοδοι επίτευξης της συνεργατικής μάθησης στην προσχολική εκπαίδευση; Στα ερωτήματα αυτά έρχεται να δώσει απαντήσεις ο παρών συλλογικός τόμος, βασισμένος τόσο στη σχετική θεωρία όσο και σε συγκεκριμένα εκπαιδευτικά προγράμματα που σχεδιάστηκαν, υλοποιήθηκαν και αξιολογήθηκαν από τις ίδιες τις νηπιαγωγούς. Η συνεργασία πανεπιστημίου και νηπιαγωγείων μέσω μίας συνεργατικής έρευνας δράσης κατέστησε δυνατές τις εφαρμογές της θεωρίας και τη θεωρητικοποίηση της πράξης, ενισχύοντας τον εκπαιδευτικό ως ερευνητή και την παραγωγή χρήσιμης για τον εκπαιδευτικό γνώσης. Το βιβλίο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, φοιτητές, ερευνητές και στελέχη της εκπαίδευσης.

Δημήτρης Γερμανός

Οι Τοίχοι της Γνώσης

Ο σχολικός χώρος όπως και κάθε χώρος είναι δισυπόστατος, με γεωμετρική και ανθρώπινη ποιότητα. Η γεωμετρική υπόσταση του χώρου καθορίζει, απλά, τα υλικά του χαρακτηριστικά, ενώ η ανθρωπογενής του ποιότητα εξηγεί την προέλευση, το σκοπό και τον τρόπο λειτουργίας του. Η σχέση του ανθρώπου με το χώρο συνδέεται με τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς και των στάσεων του ατόμου ή της ομάδας και, γενικότερα, με την πολιτισμική και κοινωνική δυναμική που αναπτύσσεται στις διάφορες κατηγορίες ανθρώπινου περιβάλλοντος. Αυτό το βιβλίο εφαρμόζει μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση του σχολικού χώρου, μελετώντας τον, αρχικά από θεωρητική άποψη, ως ένα πεδίο αλληλεπίδρασης ανάμεσα στο μαθητή και την εκπαίδευση, το οποίο μπορεί να διευκολύνει ή, αντίθετα, να επιβραδύνει την πορεία του παιδιού προς την ωρίμανση και τη γνώση. Στη συνέχεια, με βάση τα συμπεράσματα της θεωρητικής προσέγγισης, εξετάζει τις σύγχρονες τάσεις για τη σχέση του παιδιού με το χώρο στο σχολείο, ώστε να διαπιστώσει τις νέες προοπτικές που διαμορφώνονται στην πράξη. Κατόπιν, με την ίδια οπτική, αναλύει την κατάσταση του σχολικού χώρου στην Ελλάδα και εντοπίζει τις δυσλειτουργίες οι οποίες υπάρχουν και επιδρούν αρνητικά στις δυνατότητες για ανανέωση της εκπαίδευσης. Η διερεύνηση αυτή καταλήγει στην πρόταση για μια μεθοδολογία παρέμβασης στο σχολικό χώρο που αποσκοπεί στην αναβάθμιση του ελληνικού σχολικού περιβάλλοντος και τεκμηριώνεται με παραδείγματα από εφαρμογές της στην Ελλάδα και την Κύπρο. Πρόκειται για τον "παιδαγωγικό ανασχεδιασμό του σχολικού χώρου", που στόχο έχει οι "Τοίχοι της Γνώσης" να οδηγήσουν σε μια καλύτερη "Τύχη της Γνώσης".

Αχιλλέας Καψάλης

Αξιολόγηση και Βαθμολογία στο Δημοτικό Σχολείο

Η εκπαιδευτική αξιολόγηση βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια στο επίκεντρο συζητήσεων. Το βιβλίο εξετάζει ορισμένα θέματα αξιολόγησης του μαθητή κυρίως του Δημοτικού σχολείου, τα οποία ήρθαν στην επικαιρότητα και συζητούνται πολύ τα τελευταία χρόνια με αφορμή τις επανειλημμένες ρυθμίσεις του ΥΠΕΠΘ για την αξιολόγηση στο Δημοτικό σχολείο.

Χαράλαμπος Κωνσταντίνου

Η Αξιολόγηση της Επίδοσης του Μαθητή ως Παιδαγωγική Λογική και Σχολική Πρακτική

Η αξιολόγηση, ως διαδικασία και πρακτική, αποτελεί ένα αυτονόητο και επιβεβλημένο κοινωνικό φαινόμενο, με ιδιαίτερη βαρύτητα στις οργανωμένες και συστηματικές ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως είναι η εκπαίδευση. Ειδικότερα, η αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή εμφανίζεται ως ένα φαινόμενο θεωρητικό, πρακτικό, παιδαγωγικό, επιστημονικό, πολιτικό, προσωπικό και ηθικό. Αυτό σημαίνει ότι η λειτουργία της συνδέεται με αρνητικά ή θετικά επακόλουθα για το ίδιο το άτομο αλλά και για το στενότερο και ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Ειδικά για το μαθητή, αυτό γίνεται αντιληπτό από την πρώτη μέρα που έρχεται στο σχολείο. Εκεί έρχεται αντιμέτωπος με την απαίτηση του σχολείου για επίδοση, και μάλιστα για συγκεκριμένο είδος επίδοσης. Ο μαθητής δηλαδή στο σχολείο οφείλει όχι μόνο να μαθαίνει, αλλά παράλληλα και να αποδεικνύει αυτό που έμαθε. Στην παρούσα μελέτη αντικείμενο διερεύνησης αποτελούν η αξιολόγηση και η επίδοση ως έννοιες και περιεχόμενα. Ακολούθως, προσεγγίζουμε, από μια σκοπιά θεωρητική και πρακτική, το παιδαγωγικό περιεχόμενο της αξιολόγησης στις σχολικές διαδικασίες, τις τεχνικές και τα μέσα έκφρασης του αποτελέσματός της. Κλείνοντας την προσέγγιση του συνολικού θέματος, γίνεται διαπραγμάτευση του τελικού σταδίου της αξιολόγησης, που συνιστά και τον ουσιαστικό και παιδαγωγικό στόχο της, δηλαδή της ανατροφοδότησης των διδακτικών και παιδαγωγικών ενεργειών.

Πέτρος Πασιαρδής, Γεωργία Πασιαρδή

Αποτελεσματικά Σχολεία

Με το βιβλίο αυτό ο συγγραφέας ξεκινάει ένα ταξίδι αναζήτησης της αποτελεσματικότητας. Μελλοντικοί εκπαιδευτικοί και εκπαιδευτικοί της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχουν τώρα στα χέρια τους μια πρωτότυπη εργασία που μέσα από διαλόγους παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού σχολείου και απαντά στο ερώτημα: «Αποτελεσματικός εκπαιδευτικός: Υπαρκτό πρόσωπο;» Το βιβλίο προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία αυτοανάλυσης και στοχασμού σε κάθε εκπαιδευτικό, καθώς προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα που σχετίζονται με τον αποτελεσματικό εκπαιδευτικό. Αναζητήστε τη σημασία του σκοπού διδασκαλίας, τη σημασία της ικανότητας της ροής, τα στάδια επαγγελματικής πορείας και ωρίμασης και, τέλος, τον εκπαιδευτικό ηγέτη και οδηγηθείτε στην αποτελεσματικότητα - γιατί για να ζήσουμε το παρόν πρέπει να είμαστε σε θέση να οραματιστούμε το μέλλον.

Κώστας Χρυσαφίδης

Βιωματική-Επικοινωνιακή Διδασκαλία

Το ελληνικό σύστημα χαρακτηρίζεται από έντονα συμπτώματα αποξένωσης, τόσο των εκπαιδευτικών, όσο και των μαθητών, με συνέπειες πολύ αρνητικές για την παραπέρα πορεία του. Οι εκπαιδευτικοί έχουν μεταβληθεί σε διαχειριστές προσχεδιασμένων μοντέλων και οι μαθητές καλούνται να συμμετάσχουν σε διδακτικές διαδικασίες που ελάχιστα παίρνουν υπόψη τους τα προβλήματα, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους. Αυτή την αρνητική εικόνα επιδιώκει να ανατρέψει η Βιωματική - Επικοινωνιακή διδασκαλία, γνωστή και ως μέθοδος Project. Η μέθοδος αυτή, στηριγμένη στις αρχές της "Προοδευτικής Εκπαίδευσης", τονίζει, στις μέρες μας ιδιαίτερα, την επικοινωνιακή διάσταση της διδασκαλίας, προσπαθώντας να βοηθήσει στη δημιουργία αυτόνομων και ενεργητικών πολιτών, ικανών να αντιμετωπίζουν τα ποικίλα προβλήματα της εποχής μας, μιας εποχής που χαρακτηρίζεται για τη ρευστότητα και την ταχύτητά της, με ποικίλες κοινωνικές ανακατατάξεις και με αμείλικτη την παρέμβαση της τεχνολογίας.

Νικόλαος Ρέλλος

Για μια Επίκαιρη Διδασκαλία

Το σχολείο «καταλαμβάνει» ένα σημαντικό χρόνο στη ζωή του ατόμου και μάλιστα σε ιδιαίτερα σημαντικές φάσεις της εξέλιξής του, όπως είναι η παιδική και εφηβική ηλικία. Και στη βασική αποστολή του, να μορφώσει τον άνθρωπο στην ολότητά του αυτό είναι «ευκαιρία και κίνδυνος». Και είναι «ευκαιρία», όταν το σχολείο ανταποκρίνεται, να καταστήσει το άτομο ικανό να πορεύεται με «ανοιχτό» νου και «ανοιχτές» αισθήσεις σ? έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς. Υπηρετική της επιδίωξης να γίνεται το σχολείο μια «ευκαιρία» για το παιδί, θέλει να είναι το βιβλίο αυτό και για το σκοπό αυτό κάνει μια παρουσίαση και ανάλυση των ανθρωπολογικών και κοινωνικο-πολιτιστικών προϋποθέσεων της διδασκαλίας καθώς επίσης και των δομικών στοιχείων της. Εκτός από τους φοιτητές και τους εκπαιδευτικούς, το βιβλίο απευθύνεται σε καθέναν που ασχολείται με την υπόθεση της αγωγής και της μάθησης.

Δημήτρης Στασινός

Δυσλεξία και Σχολείο

Το σύνδρομο της ειδικής εξελικτικής δυσλεξίας συνιστά μια σοβαρή διαταραχή στη χρήση και κατανόηση του γραπτού λόγου. Η ανομοιογενής κλινική εικόνα του δυσλεξικού παιδιού υπαγορεύει το εγγενές στοιχείο της διατομικής διαφορετικότητάς της σε επίπεδο περιγραφής, διάγνωσης, αιτιολογικής ερμηνείας και στρατηγικών υπέρβασής της στο σχολείο. Η ενδεχόμενη συνύπαρξή της με άλλα σύνδρομα, όπως υπερκινητικότητα, διαταραγμένη συμπεριφορά κ.ά., περιπλέκει ακόμη περισσότερο τα εγχειρήματα σκιαγράφησης και αντιμετώπισής της στο σχολείο. Η συναφής θεωρητική συζήτηση, ερευνητική μαρτυρία και διδακτική εμπειρία, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, υπογραμμίζουν το υπαρκτό του προβλήματος αλλά και τη δυνατότητα υπέρβασής του στη σχολική πράξη. Δεν πρόκειται επομένως για ύπαρξη ενός "ηττοπαθούς" όρου που έχει επιστρατευθεί για την περιγραφή του, αλλά για ένα πρόβλημα με ποικίλες σημειολογικές διαστάσεις σε επίπεδο ιατρικό, ψυχολογικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό, εθνογραφικό κτλ. Παρόλο που η κατάσταση της δυσλεξίας σε παιδιά φαίνεται να είναι ανθεκτική στο χρόνο, μπορεί να θεωρηθεί -και είναι- αναστρέψιμη, εφόσον συντρέξουν ευνοϊκοί γι' αυτή όροι που συνυφαίνονται με μια έγκυρη και πλήρη διάγνωση αλλά κι έναν προσεγμένο σχεδιασμό εξατομικευμένης προσέγγισής της.

Εκπαιδευτικές Καινοτομίες για το Σχολείο του Μέλλοντος

Στον κόσμο της νέας χιλιετίας, με τις τεράστιες αλλαγές και τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, η διεύρυνση της γνώσης και η ταχύτατη, συχνά, απαξίωσή της έχουν οδηγήσει το γνωσιοκεντρικό σχολείο σε αδιέξοδο. Για τον λόγο αυτόν, το σχολείο του μέλλοντος οφείλει, θαρραλέα, να τολμήσει τις αναγκαίες υπερβάσεις από τυποποιημένα προγράμματα και παγιωμένα σχήματα και δομές, λειτουργώντας καταλυτικά για το "νέο" και απαντώντας στις προκλήσεις των καιρών. Η ενίσχυση της κριτικής σκέψης μου μαθητή, η καλλιέργεια της δημιουργικής και συνθετικής του ικανότητας, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και θετικών στάσεων απέναντι σε κάθε είδους αξίες, αποτελούν, μεταξύ άλλων, κυρίαρχους στόχους για την εκπαίδευση του μέλλοντος - την εκπαίδευση όπως την οραματίστηκε η "επιτροπή για την Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα" (UNESCO), που είναι βασισμένη στους παρακάτω "τέσσερις πυλώνες":

μαθαίνω πώς να μαθαίνω

μαθαίνω πώς να ενεργώ

μαθαίνω πώς να υπάρχω

μαθαίνω πώς να ζω μαζί με τους άλλους

Το σημερινό και το αυριανό σχολείο πρέπει να βρίσκεται έξω από τις σύγχρονες και ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, αλλά και να μην είναι μακριά από τα ιστορικά του πρότυπα, στηριζόμενο στα μεγάλα ιδεώδη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ειρήνης και της δημοκρατίας. Μέσα από τα είκοσι τρία θεματικά αντικείμενα του παρόντος έργου, μια πλειάδα εγνωσμένου κύρους επιστημόνων και ακαδημαϊκών προσφέρουν προτάσεις για την οικοδόμηση ενός "νέου" σχολείου, που είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος.

Στο βιβλίο γράγουν οι: Παναγιώτης Α. Αγγελίδης, Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης, Μιχάλης Ι. Βάμβουκας, Χαράλαμπος Βρασίδας, Νικολέττα Γκλιάου-Χριστοδούλου, Νίκος Ηλιάδης, Μαρία Ιβριντέλη, Μιχάλης Κασσωτάκης, Αλεξάνδρα Χ. Κουλουμπαρίτση, Αναστασία Κυρκίνη-Κούτουλα, Ηλίας Γ. Ματσαγγούρας, Γεώργιος Γ. Μαυροειδής, Σαλώμη Παπαδήμα-Σοφοκλέους, Αλέξιος Πέτρου, Ιωάννης Ε. Πυργιωτάκης, Γιώργος Φλουρής

Κωνσταντίνος Καρράς

Ο Εκπαιδευτικός σ' έναν Κόσμο που Αλλάζει

Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στον εκπαιδευτικό, μέσα από μια προσέγγισή του στην Ελλάδα και τον κόσμο, με θεωρητικές και ερευνητικές τεκμηριώσεις σε διεθνές επίπεδο που αφορούν στη μόρφωσή του και στις κοινωνικές αναπαραστάσεις που έχει για το επάγγελμά του και μέσα από επίκαιρα ζητήματα (επιμόρφωση, μετεκπαίδευση, συνδικαλισμός) που τον απασχολούν. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι να παρουσιάσει τον σύγχρονο εκπαιδευτικό, ως βασικό συντελεστή-πρωταγωνιστή της εκπαιδευτικής μαθησιακής διαδικασίας, αλλά και ως επαγγελματία στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προβληματισμού για την παιδαγωγική και τις παιδαγωγικές σχέσεις σε έναν κόσμο που αλλάζει.

Νικόλαος Ρέλλος

Έλεγχος Μάθησης

Η αξιολόγηση είναι μια από τις βασικές αποστολές του εκπαιδευτικού κατά την άσκηση των διδακτικών του καθηκόντων. Απευθυνόμενη η παρούσα γραφή τόσο στο φοιτητή, ήτοι υποψήφιο εκπαιδευτικό, όσο επίσης και στον ήδη ευρισκόμενο στο επάγγελμα εκπαιδευτικό, θέλει να συνεισφέρει σε θεωρητική υποδομή για επιτυχή ανταπόκριση στην εκπλήρωση αυτής της αποστολής. Το βιβλίο επιδιώκει να συμβάλει στην απόκτηση της ικανότητας για οργάνωση κατάλληλων διαδικασιών ελέγχου μάθησης που, μέσα από την επακολουθούσα επεξεργασία των τιμών μέτρησης, ερμηνεία αυτών και συν-θεώρηση των προϋποθέσεων της διδασκαλίας, οδηγούν στην αξιολόγηση. Αξιολόγηση, απαλλαγμένη από τις ελλειμματικές πλευρές των παραδοσιακών μορφών ελέγχου μάθησης και δικαιούμενη του χαρακτηρισμού, επιστημονική. Η πληθώρα των παραδειγμάτων πάνω σε διάφορους τύπους ασκήσεων προσφέρει στη διδακτική πράξη ένα ευρύ πεδίο δυνατοτήτων επιλογής του εκάστοτε ανά περίπτωση κατάλληλου τύπου άσκησης για έλεγχο μάθησης.

Φωτεινή Κοσσυβάκη

Εναλλακτική Διδακτική

Το σύγγραμμα αυτό απευθύνεται στους φοιτητές-υποψήφιους εκπαιδευτικούς, στους έμπειρους εκπαιδευτικούς και στους επιμορφωτές εξωσχολικών εκπαιδευτικών περιοχών, κυρίως δε στους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Επιχειρεί να συνδέσει τη θεωρία με την πράξη, χωρίς να υποπέσει σε συνταγολόγια και αποκλειστικότητες. Ως σύγγραμμα της Γενικής Διδακτικής, επιχειρεί να ανταποκριθεί στην εποχή της μετανεωτερικότητας, προσφέροντας πολλαπλά και αντιθετικά παραδείγματα. Ιδιαίτερος στόχος του συγκεκριμένου συγγράμματος είναι: να είναι συστηματοποιημένο και ολοκληρωμένο, χωρίς να υπεισέρχεται και να χάνεται σε εξειδικευμένα θέματα και προβλήματα, να περιορίζεται στο ουσιώδες και ταυτόχρονα να προσφέρει συγκεκριμένα παραδείγματα, να παρουσιάζει την επίκαιρη συζήτηση και ταυτόχρονα να διαφωτίζει το ιστορικό υπόβαθρο, μέσα από το οποίο γίνεται κατανοητό το παρόν, να είναι ανοιχτό σε διαφορετικές θέσεις και ταυτόχρονα να αναδεικνύεται και η θέση της συγγραφέως.

Αργύρης Κυρίδης  Βαγγέλης Δρόσος  Κώστας Ντίνας

Η Πληροφοριακή-Επικοινωνιακή Τεχνολογία στην Προσχολική και Πρωτοσχολική Εκπαίδευση

Οι νέες τεχνολογίες εισάγουν μια νέα επικοινωνιακή κατάσταση τόσο στο σχολείο όσο και στην κοινωνία. Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση δεν αποτελεί μια απλή φυσική συνέπεια των εξελίξεων που έχουν σημειωθεί στην τεχνολογία και στις καταστατικές συνθήκες της κοινωνικής διαβίωσης: αποτελεί την αναγκαία δικλίδα μετασχηματισμού βασικών κοινωνικών λειτουργιών, όπως η παραγωγή, οι δημογραφικές μεταβολές, οι πολιτικές ανακατατάξεις, οι νέες οικογενειακές δομές, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας κλπ. Οι εκπαιδευτικοί μηχανισμοί καλούνται να μετασχηματίσουν τις απαιτήσεις της κοινωνικής αναπτυξιακής προοπτικής σε δράσεις που αποβλέπουν στην προετοιμασία των νέων για την είσοδο στη νέα κοινωνία και οικονομία και στην ατομική τους εξελικτική πορεία. Η εισαγωγή και η χρήση της Πληροφοριακής Επικοινωνιακής Τεχνολογίας (ΠΕΤ) στο νηπιαγωγείο και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου μπορεί να μοιάζει πρόωρη και τολμηρή, ίσως μάλιστα να ξενίζει τους παραδοσιακούς παιδαγωγούς και τις νηπιαγωγούς. Παρόλ' αυτά, οι σχετικές ερευνητικές ενδείξεις μας επιτρέπουν να ισχυριστούμε ότι, όσο κι αν είναι τολμηρή η πρότασή μας, θα μπορέσει να βρει θετικό κλίμα και πεδίο αποδοχής. Στο παρόν πόνημα επιχειρούμε μια θεωρητική διερεύνηση της δυνατότητας εισαγωγής της ΠΕΤ στην προσχολική και πρωτοσχολική εκπαίδευση, μέσα από τις διδακτικές δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει στη διδασκαλία της γλώσσας.

Σπυρίδων - Γεώργιος Σούλης

Ένα Σχολείο για Όλους

Εάν ο 20ος αιώνας προσδιορίστηκε από την αναγνώριση του δικαιώματος κάθε παιδιού να εκπαιδεύεται, ο 21ος αιώνας θα σηματοδοτηθεί από τη δόμηση του Σχολείου για Όλους. Σε ένα τέτοιο σχολείο, -στο Σχολείο για Όλους-, εκπαιδεύονται από κοινού, ανεξαρτήτως της όποιας νοητικής, σωματικής, ψυχικής, γλωσσικής ή άλλης κατάστασής τους, όλα τα παιδιά της γειτονιάς, όπως παραδείγματος χάριν τυπικώς αναπτυσσόμενα παιδιά, παιδιά με αναπηρία, παιδιά των φαναριών, αλλοδαπά παιδιά, τσιγγανόπουλα, χαρισματικά παιδιά, κ.ά., ώστε να αποκτήσουν ικανότητες και να αναπτύξουν δεσμούς που θα τους επιτρέψουν αργότερα, ως ενήλικοι πολίτες, να συνεργάζονται στο παιχνίδι της κοινωνικής διαπραγμάτευσης.
Με δεδομένο ότι η υλοποίηση κάθε εκπαιδευτικής πρότασης προϋποθέτει τη συναίνεση του εκπαιδευτικού, στόχος της παρούσας ερευνητικής προσπάθειας είναι να παρουσιάσει τις απόψεις εκπαιδευτικών της χώρας μας αναφορικά με τη συνεκπαίδευση. Επιπρόσθετα, υιοθετώντας τη θέση ότι κάθε θεωρητική ή ερευνητική εργασία οφείλει να καταλήγει σε εφαρμόσιμες προτάσεις, αναλύονται με βάση συγκεκριμένες ενότητες από τα νέα σχολικά εγχειρίδια του δημοτικού σχολείου, σχέδια διδασκαλίας για τάξεις συνεκπαίδευσης μαθητών με και δίχως αναπηρία.
Ειδικότερα, η εργασία αυτή διαρθρώνεται σε τρία μέρη: Στο Πρώτο Μέρος -το θεωρητικό πλαίσιο- παρουσιάζεται μια ιστορική ανασκόπηση του θεσμού της ένταξης-συνεκπαίδευσης στη χώρα μας, προσδιορίζονται οι έννοιες ?αναπηρία? και ?συνεκπαίδευση?, επισημαίνεται η αναγκαιότητα αποτύπωσης των στάσεων των εκπαιδευτικών όσον αφορά στη συνεκπαίδευση και καταγράφονται συνοπτικά τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών. Στο Δεύτερο Μέρος -το ερευνητικό πλαίσιο- προσδιορίζονται ο στόχος της έρευνας, το ερευνητικό εργαλείο καθώς και το δείγμα της έρευνας, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα και ακολουθεί σχολιασμός των ευρημάτων. Στο Τρίτο Μέρος -το πρακτικό πλαίσιο- περιγράφονται μοντέλα συνεκπαίδευσης και προτείνονται αναλυτικά σχέδια διδασκαλίας που μπορούν να εφαρμοστούν στο σημερινό ελληνικό σχολείο.

Σπυρίδων - Γεώργιος Σούλης

Παιδαγωγική της Ένταξης

Το βιβλίο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων της Ειδικής Παιδαγωγικής, με ιδιαίτερη όμως έμφαση: α) στη μελέτη της Ειδικής Παιδαγωγικής ως επιστημονικού κλάδου, β) στην Παιδαγωγική και τη Διδακτική των παιδιών και νέων με ειδικές ανάγκες, γ) στην Ψυχολογία και Κοινωνιολογία αυτών των ατόμων, δ) στη σχολική και κοινωνική ένταξη και ε) στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Το βιβλίο απευθύνεται σε γονείς, εκπαιδευτικούς, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, σε φοιτητές που σπουδάζουν τις Επιστήμες της Αγωγής, στα μέλη του αναπηρικού κινήματος και σε κάθε έναν που δραστηριοποιείται στο χώρο της Ειδικής Παιδαγωγικής.

Μιχάλης Μλεκάνης

Οι Συνθήκες Εργασίας των Εκπαιδευτικών

Παρά την ευρύτατη αποδοχή της άποψης ότι η σχολική πραγματικότητα είναι σύνθετη και περίπλοκη και η ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, οι εκπαιδευτικοί βιώνουν συχνά την αδικία να χρεώνονται προσωπικά την αναποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης και να τους αποδίδονται ευθύνες που δεν τους ανήκουν. Μεταξύ των παραγόντων που συχνά παραβλέπεται η επίδρασή τους συγκαταλέγονται και οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών, στις οποίες οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί δίνουν ιδιαίτερα μεγάλη σημασία. Ο χώρος του σχολείου και το φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον διαμορφώνουν ιδιαίτερες συνθήκες εργασίας, οι οποίες προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό τα όρια και τις δυνατότητες του εκπαιδευτικού να ασκήσει αποτελεσματικά το επάγγελμά του, καθώς και την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου. Αντικείμενο της μελέτης αυτής είναι οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται πανελλαδική έρευνα στην οποία καταγράφεται η άποψη των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για τις συνθήκες εργασίας τους, όπως αυτές διαφοροποιούνται σε επίπεδο σχολικής μονάδας, καθώς και οι αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για τις επιδράσεις που δέχονται από τις συνθήκες εργασίας κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους.

Ανδρέας Μπρούζος

Ο Εκπαιδευτικός ως Λειτουργός Συμβουλευτικής

Στο χώρο του σχολείου προκύπτουν πολλά και ποικίλα προβλήματα που απασχολούν τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και γενικότερα όλους τους εμπλεκόμενους στην εκπαίδευση. Για την καλύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών είναι αναγκαία η καθιέρωση της συμβουλευτικής και στο σχολείο, προκειμένου να σταθεί στο παρόν και να διασφαλιστεί στο μέλλον. Ως κύριος εκφραστής της συμβουλευτικής στο σχολείο προτείνεται ο ίδιος ο εκπαιδευτικός που θα λειτουργεί υπό τη διακριτική εποπτεία ειδικών επιστημόνων, διαλεκτικά. Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται κατά πόσο είναι ορθό, σκόπιμο και εφικτό ο εκπαιδευτικός να επιφορτιστεί και με συμβουλευτικές υποχρεώσεις. Ερευνάται, επίσης, αν η διάθεση συμβουλευτικών δεξιοτήτων εκ μέρους του εκπαιδευτικού είναι αναγκαία, και μάλιστα επιτακτική, για να επιτελείται πιο αποτελεσματικά το εκπαιδευτικό έργο και σταδιακά να περιορίζεται η υποβάθμιση ή και η συρρίκνωση των στόχων του σχολείου. Στη συνέχεια, διερευνάται ποιοι μπορεί να είναι οι αποδέκτες των συμβουλευτικών υπηρεσιών του εκπαιδευτικού, οριοθετούνται οι περιοχές της δραστηριότητάς του και σκιαγραφούνται τα κύρια προσόντα που επιβάλλεται να χαρακτηρίζουν τον εκπαιδευτικό ως λειτουργό συμβουλευτικής. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την ανίχνευση της ετοιμότητας για την ανάληψη συμβουλευτικού έργου από τους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς, αλλά και από τους σημερινούς φοιτητές σε Σχολές του χώρου της εκπαίδευσης. Τέλος, εξάγονται και ανάλογα συμπεράσματα, όπως προκύπτουν από τη θεώρηση του προβλήματος.

Κώστας Π. Χάρης

Από την Ψυχοπαιδαγωγική Θεωρία στην Εκπαιδευτική Πράξη Μάιος 2011

Το βιβλίο απευθύνεται στον εκπαιδευτικό της γενικής εκπαίδευσης. Του προσφέρει μια επισκόπηση των βασικών παραμέτρων των διαδικασιών της διαπαιδαγώγησης και μάθησης, με σκοπό το δημιουργικό προβληματισμό του και τη συνειδητοποίηση, σε κάθε περίπτωση, του "δέοντος γενέσθαι" στην εκπαιδευτική πράξη.
Το Α' μέρος, αναφέρεται στους βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν ή συμπράττουν σ' αυτό το έργο: στην οικογένεια, στο ίδιο το παιδί (στα διαδοχικά στάδια ανάπτυξής του), κατεξοχήν στο σχολείο και στον εκπαιδευτικό. Στα χαρακτηριστικά και το ρόλο του καθενός, στη συνεργασία τους.
Το Β' μέρος, που είναι και το εκτενέστερο, αναφέρεται στη συγκεκριμένη εκπαιδευτική πράξη του εκπαιδευτικού στην τάξη ή τάξεις ευθύνης του: Στη δημιουργία του κατάλληλου παιδαγωγικού κλίματος, στον προγραμματισμό του σχολικού έργου, στην ευμέθοδη οργάνωση της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας, στην επιτυχία και αποτυχία της. Στη διαγνωστική διερεύνηση και αντιμετώπιση της υστέρησης του μαθητή στη μάθηση, στα προβλήματα συμπεριφοράς του. Στην αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και στην αξιολόγηση της υπηρεσιακής ευδοκιμότητας του εκπαιδευτικού.
Το βιβλίο προσφέρεται και για ενημέρωση των γονέων στα βασικά θέματα της αγωγής και μόρφωσης των παιδιών. Στην επίγνωση της σημασίας αυτής της ενημέρωσης και στην ανάγκη συνεργασίας τους με το σχολείο.

Andreas Flitner

Αυταρχική ή Φιλελεύθερη Αγωγή;

Το βιβλίο αυτό δίνει απάντηση στο ερώτημα τι είναι αγωγή γενικά, τι είναι αγωγή στην εποχή μας, ποιοι είναι οι σκοποί και το περιεχόμενό της: ένα ερώτημα που τέθηκε από πολλές πλευρές με μεγάλη οξύτητα ήδη από τη δεκαετία του 60, αμφισβητώντας όχι μόνο τη σκοπιμότητα μα και την αναγκαιότητα της αγωγής. Παράλληλα και σε συνάφεια με το ερώτημα αυτό, εξετάζονται οι όροι και τα προβλήματα της αγωγής στη σύγχρονη κοινωνία. Οι ραγδαίες εξελίξεις και οι ανακατατάξεις που συντελέστηκαν κατά τις τελευταίες δεκαετίες σε όλους τους τομείς της ζωής, καθώς και η αστάθεια και τα προβλήματα που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, δημιούργησαν στις νέες συνθήκες ζωής νέους όρους αγωγής. Η κατάσταση αυτή μας αναγκάζει να αναθεωρήσουμε πολλά από τα παραδοσιακά πρότυπα αγωγής και να αναζητήσουμε καινούργιους τρόπους αντιμετώπισης του παιδιού και των νέων. Και αυτό, με την προϋπόθεση ότι η αγωγή θα λαμβάνει σοβαρά υπόψη της το παιδί και θα διατηρεί το πρωταρχικό της νόημα -που είναι να βοηθήσει τον νέο άνθρωπο να αναπτυχθεί ελεύθερα και αυτοδύναμα στα πλαίσια μιας δημοκρατικής κοινωνίας.

M.L.J. Abercrombie

Δημιουργική Διδασκαλία και Μάθηση

Το κύριο βάρος και η πρόθεση του βιβλίου είναι να δώσει νέες διαστάσεις στο χώρο της μάθησης και της διδασκαλίας με βάση εμπειρίες που αποχτήθηκαν σε εκπαιδευτικούς χώρους και ιδιαίτερα σε αίθουσες διδασκαλίας φοιτητών της ιατρικής.

Σέργιος Δερβίσης

Οι Μαθητές μιας Τάξης ως Κοινωνική Ομάδα και η Ομαδοκεντρική Διδασκαλία

Το σύγγραμμα αυτό ανήκει στον κλάδο της διδακτικής μεθοδολογίας. Σε αυτό αναπτύσσονται τα θέματα: Κατά πόσο οι μαθητές μιας τάξης αποτελούν δυναμική ομάδα; Ποια τα χαρακτηριστικά της δυναμικής ομάδας; Πώς οι μαθητές μιας τάξης οργανώνονται σε δυναμική ομάδα; Πώς λειτουργούν τα μέλη της δυναμικής ομάδας και πετυχαίνουν τους παιδαγωγικούς σκοπούς και τους διδακτικούς μαθησιακούς στόχους; Και ποια είναι η στάση των μαθητών απέναντι στην ομαδοκεντρική μορφή διδασκαλίας; Ο συγγραφέας φιλοδοξεί να δώσει στους εκπαιδευτικούς ένα σημαντικό βοήθημα που θα συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό του διδακτικού τους έργου, ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της σύγχρονης διδακτικής μεθοδολογίας.

Γεώργιος Φιλίππου, Κώστας Χρίστου

Διδακτική των Μαθηματικών

Το βιβλίο περιλαμβάνει στοιχεία γενικής φύσεως (σκοποί και στόχοι του εκπαιδευτικού συστήματος, μέσα πρόσληψης των μαθηματικών από τους μαθητές, προγραμματισμός της διδασκαλίας κλπ.), αλλά και, ειδικότερα, τα ερευνητικά πορίσματα και τις σύγχρονες αντιλήψεις αναφορικά με τη διδασκαλία δέκα συγκεκριμένων μαθηματικών ενοτήτων για μαθητές Δημοτικού. Έτσι, μολονότι βασικός στόχος του βιβλίου είναι να βοηθήσει τους αυριανούς δασκάλους, αφορά το ίδιο και τους εκπαιδευτικούς της τάξης, καθώς και κάθε άτομο που ασχολείται με μαθησιακά θέματα.

J. Van de Walle

Μαθηματικά για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο

"Έχω παρατηρήσει ότι πολλά παιδιά συγχέουν το τετράγωνο με το ρόμβο. Πώς θα μπορούσα να τα βοηθήσω να ξεπεράσουν αυτή την παρανόηση;"
"Πώς θα μπορούσα να ενσωματώσω τα κομπιουτεράκια στη δουλειά μου στην αριθμητική και στην επίλυση προβλημάτων;"

"Η τάξη μου δεν τα πάει καλά με την προπαίδεια. Τι να κάνω;"

"Η αξιολόγηση της δουλειάς των παιδιών με προβληματίζει. Πώς θα μπορούσα να οργανώσω τις πρακτικές αξιολόγησης ώστε να μην περιορίζομαι σε έναν βαθμό - μέσο όρο και μόνο;"

"Υπάρχει τρόπος να εντάξω όλα τα παιδιά στο μάθημα των μαθηματικών;"
Πώς μπορώ να εντοπίσω αξιόπιστες πηγές δραστηριοτήτων στο Διαδίκτυο;"
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που ενδεχομένως βασανίζουν αρκετούς εκπαιδευτικούς. Δύσκολα θα ισχυριστεί κανείς ότι υπάρχει μία και μόνη απάντηση σε ανάλογου τύπου ερωτήματα. Ένα σημαντικό βοήθημα θα ήταν η ύπαρξη πηγών απ' όπου ο εκπαιδευτικός θα μπορεί να αντλεί υλικό για να εμπλουτίζει το αναλυτικό πρόγραμμα των μαθηματικών αλλά και για να προβληματίζεται αναφορικά με συγκεκριμένες διδακτικές πρακτικές και επιλογές. Το βιβλίο αυτό είναι αναμφισβήτητα μια τέτοια πηγή. Με θεωρητικό μέρος που μπορεί να ικανοποιήσει τις αναζητήσεις των εκπαιδευτικών και με μια πλούσια συλλογή από δραστηριότητες και υλικά για όλο το φάσμα του αναλυτικού προγράμματος των μαθηματικών για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο, έρχεται να καλύψει ένα κενό στην ελληνική βιβλιογραφία του χώρου της Διδακτικής των Μαθηματικών στην Ελλάδα. Είναι ένα βιβλίο που θα βρει εύκολα και άξια μια θέση όχι στη βιβλιοθήκη μα πάνω στο γραφείο κάθε εκπαιδευτικού.

Μαριάννα Τζεκάκη

Μικρά παιδιά μεγάλα μαθηματικά νοήματα

Οι θεωρητικές κι εμπειρικές γνώσεις που έχουν συγκεντρωθεί στον επιστημονικό χώρο της μαθηματικής εκπαίδευσης είναι εκτενείς και κάθε προσπάθεια διαμόρφωσης μιας νέας μαθησιακής και διδακτικής πραγματικότητας χρειάζεται απαραίτητα την αξιοποίηση όλων αυτών των δεδομένων. Ιδιαίτερα στο χώρο της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας, η επιστημονική αναζήτηση έχει διευρυνθεί και η σύνθεση των προβληματισμών και των ευρημάτων κρίνεται απαραίτητη τόσο για τους νέους ερευνητές, όσο και για τους ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς. Την ανάγκη αυτό επιχειρεί να καλύψει το βιβλίο αυτό. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζει γενικά στοιχεία για τη μαθηματική εκπαίδευση, τεκμηριώνει την ανάγκη συστηματικής μαθηματικής εκπαίδευσης στις ηλικίες 4-8 χρονών, συστηματοποιεί τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης και διδασκαλίας αναφορικά με τα Μαθηματικά και διερευνά την τάξη των Μαθηματικών όπως διαμορφώνεται με βάση τις νέες αυτές θεωρήσεις. Στο δεύτερο μέρος εξειδικεύει τις ερευνητικές και πρακτικές προσεγγίσεις στους συγκεκριμένους άξονες των μαθηματικών εννοιών και διαδικασιών που προτείνονται στα σύγχρονα προγράμματα σπουδών για τις ηλικίες αυτές και παραθέτει μια σύνθεση ευρημάτων και διδακτικών προτάσεων. Το πρόβλημα της αποτελεσματικής διδασκαλίας και μάθησης των Μαθηματικών είναι περίπλοκο και η διδασκαλία κάθε στοιχείου μαθηματικής γνώσης προϋποθέτει τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σχεδίου που στηρίζεται στα συμπεράσματα των ερευνών και τις διδακτικές εφαρμογές που δοκιμάζονται τα τελευταία χρόνια. Αν και τι ειδικό πλαίσιο για τη διδασκαλία και μάθηση μαθηματικών εννοιών αναφέρεται στη συγκεκριμένη ηλικία, οι εκπαιδευτικοί των μεγαλύτερων βαθμίδων θα βρουν ενδιαφέροντα ερευνητικά στοιχεία και εφαρμογές, καθώς οι θεωρητικές βάσεις της διδασκαλίας των Μαθηματικών σε όλες τις ηλικίες έχουν κοινά χαρακτηριστικά.

Martin Hughes

Τα Παιδιά και η Έννοια των Αριθμών

Ο συγγραφέας καταφέρνει να αποσαφηνίσει τις υπάρχουσες υποθέσεις και ν' ανανεώσει από την αρχή το πώς τα παιδιά μαθαίνουν "απλή αριθμητική" -ή αποτυγχάνουν να το κάνουν-, συνεχίζοντας με συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς μπορεί να αποκτήσει ασφαλή θεμέλια το εγχείρημα της διδασκαλίας και της εκμάθησης της αριθμητικής.

Στέλλα Βοσνιάδου

Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιστές

Μπορούν οι υπολογιστές να αλλάξουν τη διδασκαλία και τη μάθηση στο σχολείο; Από την δεκαετία του 80 όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι υπολογιστές στην εκπαίδευση καλλιεργήθηκε η πεποίθηση ότι η χρήση των Νέων Τεχνολογιών θα ήταν ικανή να επιφέρει ριζοσπαστικές αλλαγές στο σχολείο. Φυσικά, η απλή και μόνο παρουσία κάποιων υπολογιστών δεν είναι ικανή να αλλάξει ένα μαθησιακό περιβάλλον. Είναι αλήθεια όμως ότι ένα περιβάλλον μάθησης που στηρίζεται στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που ενθαρρύνουν τη μάθηση, όπως η εκτεταμένη χρήση εικόνων, η άμεση ανατροφοδότηση, η δυνατότητα να έχει ο μαθητής μεγαλύτερο έλεγχο στη μάθηση, η διευκόλυνση της πρόσβασης σε πληροφορίες και τέλος, οι μεγάλες δυνατότητες για επικοινωνία και συνεργασία. Τα χαρακτηριστικά αυτά αν συνδεθούν με τις κατάλληλες εκπαιδευτικές πρακτικές μπορούν να αποφέρουν πλούσια εκπαιδευτικά οφέλη για τους μαθητές. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι τα θετικά αποτελέσματα επιτυγχάνονται μόνο όταν οι νέες αυτές τεχνολογίες χρησιμοποιούνται από ειδικά εκπαιδευμένους εκπαιδευτικούς για μεγάλα χρονικά διαστήματα στα πλαίσια ενός αποτελεσματικού μαθησιακού περιβάλλοντος κατάλληλου για το αναπτυξιακό επίπεδο των μαθητών. Τέλος, το «ΠΑΙΔΙΑ, ΣΧΟΛΕΙΑ και ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ» αναφέρεται εκτεταμένα στο Ελληνικό σχολείο και αξιολογεί τη σημερινή χρήση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Γίνεται συζήτηση για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν έτσι ώστε να αλλάξουν οι εκπαιδευτικές πρακτικές και να δημιουργηθούν ευέλικτα, ευπροσάρμοστα και αποτελεσματικά σχολεία.

Έλενα Αρτζανίδου, Δημήτριος Γουλής, Σταύρος Γρόσδος, Ανδρέας Καρακίτσιος

Παιχνίδια Φιλαναγνωσίας και Αναγνωστικές Εμψυχώσεις

Η φιλαναγνωσία παραμένει ένας ευρύς, μάλλον ασαφής όρος με έντονο αξιακό περιεχόμενο, και με μια ιδιόμορφη και έμμεση σχέση με την εκπαιδευτική διαδικασία. Ουσιαστικά, υπονοεί τη θετικά προσδιορισμένη σχέση (φιλική) του αναγνώστη με το βιβλίο (ως κατ' εξοχήν έκφραση του γραπτού έντυπου πολιτισμού) στην ευρύτερή του διάσταση και ως μορφή (εικόνα, σχήμα, υφή, αφή, οσμή) και ως περιεχόμενο (νόημα, σημασία). Θα μπορούσε να συγκατοικήσει και με το όρο βιβλιοφιλία. Ο όρος "φιλαναγνωσία" έρχεται να προσδιορίσει ένα ευρύ πεδίο δημιουργικών δράσεων (αναγνωστικές πρακτικές) που συνδέονται με το γενικότερο πλαίσιο της Εκπαίδευσης αλλά έχουν ισχυρή δυνατότητα εφαρμογής σε εξωσχολικά θεσμικά περιβάλλοντα, όπως οι βιβλιοθήκες, η οικογένεια και οι παρέες. Κατά συνέπια οι αναγνωστικές πρακτικές και οι αντίστοιχες δεξιότητες αποδεσμεύονται σε μεγάλο βαθμό από τις ιδεολογικές αγκυλώσεις και τα αντίστοιχα αξιολογικά κανονιστικά σχήματα και μετατρέπονται σε δρόμους και μονοπάτια που οδηγούν στη δημιουργική και απελευθερωτική εξέλιξη των νεαρών αναγνωστών. Έτσι οι αναγνώστες μέσω των φιλαναγνωστικών δράσεων συναντούν τη γοητεία της ανακάλυψης της γνώσης, τη γεύση των λογοτεχνικών κειμένων, τη δημιουργική γραφή και κυρίως τη χαμένη αίσθηση της χαράς του παιχνιδιού και της δημιουργίας.

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ, Θεοδοσία Καραγιάννη

Ο Τρυφερούλης Μικροφτερούλης

Στο μακρινό χωριό των Μικροφτερούληδων ζει ο Τρυφερούλης. Δεν πηγαίνει στο σχολείο του χωριού, αφού εκεί όλα κυλούν γρήγορα. Αυτός όμως δυσκολεύεται και αργεί να καταλάβει τι πρέπει να κάνει. Ακόμα και τα παιδιά δεν τον παίζουν. Η νεράιδα Κρινοπούλα -η δασκάλα του- προσπαθεί να τον βοηθήσει. Ο Τρυφερούλης όμως επιμένει να πάει στο σχολείο του χωριού μαζί με τα άλλα παιδιά για να βρει φίλους. Μια αναπάντεχη συνάντηση θα τον βοηθήσει να πραγματοποιήσει το όνειρό του.

Κάθε άνθρωπος είναι φτιαγμένος -από τη φύση του- να κοιτά ψηλά, να οραματίζεται και να προσπαθεί ν' αγγίξει το όνειρό του. Για να το πετύχει, όμως, χρειάζεται φτερά που θα τον βοηθήσουν να φτάσει γρηγορότερα και ευκολότερα. Τα φτερά είναι οι ικανότητες του καθενός. Κάποιοι, όμως, έχουν μικρότερα φτερά και νιώθουν διαφορετικοί. Παρ' όλα αυτά, μπορούν κι εκείνοι ν΄ ανεβούν ψηλά - απλώς χρειάζονται δίπλα τους κάποιους για να τους μάθουν τον τρόπο ν' ανοίγουν τα φτερά τους και να πετούν όλο και πιο ψηλά.

Τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν τα δικά τους μοναδικά και ιδιαίτερα φτερά. Το πέταγμά τους γίνεται ομορφότερο όταν οι άλλοι τους χαϊδεύουν απαλά τα φτερά και πετούν μαζί τους. Στο χωριό των Μικροφτερούληδων μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι το ομορφότερο πέταγμα είναι αυτό που γίνεται με κατανόηση, αποδοχή, συνεργασία, αισιοδοξία και αγάπη

Ο Τρυφερούλης Μικροφτερούλης απευθύνεται σε παιδιά κάθε ηλικίας, καθώς και σε γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς που εργάζονται με παιδιά, δίνοντας την ευκαιρία για συζήτηση και ευαισθητοποίηση σε θέματα που σχετίζονται με τη διαφορετικότητα και την ένταξη.

Ann Epstein, Έλλη Τρίμη

Εικαστικές Τέχνες και Μικρά Παιδιά

Το βιβλίο αυτό γράφτηκε για τους ακαδημαϊκούς και τους εκπαιδευτικούς που θέλουν να μάθουν περισσότερα πράγματα για το ρόλο των Εικαστικών Τεχνών στη μέριμνα και την εκπαίδευση παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Οι συγγραφείς συνδυάζουν την επιστημονικότητα της θεωρίας και της έρευνας με την εμπειρία και τα μαθήματα της εφαρμογής, και έτσι βοηθούν τους αναγνώστες του βιβλίου αυτού να κατανοήσουν καλύτερα πώς οι Εικαστικές Τέχνες μπορούν να γίνουν μια συναρπαστική περιπέτεια σε κάθε πρόγραμμα προσχολικής και σχολικής ηλικίας καθώς και γιατί είναι απαραίτητο να γίνει αυτό. Με πλούσια εικονογράφηση από έργα και φωτογραφίες μικρών παιδιών που δημιουργούν Τέχνη και εκτιμούν την Τέχνη, το βιβλίο αυτό δείχνει αφενός πώς η εκπαιδευτική προσέγγιση High/Scope αντιμετωπίζει δικαίως την Τέχνη ως πολύτιμο συστατικό των προγραμμάτων προσχολικής και σχολικής ηλικίας και αφετέρου πώς η Αισθητική Αγωγή ενισχύει την παιδική ανάπτυξη και σε άλλους τομείς.

Βασίλης Χαραλαμπόπουλος

Η Ανάπτυξη της Προσωπικότητας

Η εργασία αυτή δεν φιλοδοξεί να δώσει απάντηση στα ερωτήματα που αφορούν την ανάπτυξη της προσωπικότητας των νέων υπό τύπον συνταγής. Φιλοδοξεί να επισημάνει τις διευκολύνουσες και τις εμποδίζουσες συνθήκες κάτω από τις οποίες διαμορφώνεται η προσωπικότητα των σημερινών νέων και να δώσει την ευκαιρία στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς να σκεφτούν, για το πώς οι ίδιοι μπορούν να περιορίσουν τις εμποδίζουσες και να πολλαπλασιάσουν τις διευκολύνουσες, ώστε η βοήθεια προς τους νέους να είναι σημαντική και καρποφόρα.

Γεωργία Πασιαρδή

Το Σχολικό Κλίμα

Στο βιβλίο αυτό περιγράφονται το σχολικό κλίμα και η συμβολή των βασικών παραμέτρων του (επικοινωνία, συνεργασία, οργάνωση και διοίκηση και μαθητής) για τη διαμόρφωση θετικού σχολικού κλίματος. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου επεξηγείται και οριοθετείται το σχολικό κλίμα ως ένας από τους παράγοντες του αποτελεσματικού σχολείου και καταδεικνύεται η σημασία του για την επίτευξη των στόχων των σχολικών μονάδων. Επίσης γίνεται ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τις τέσσερις βασικές παραμέτρους του σχολικού κλίματος οι οποίες συμβάλλουν αποτελεσματικά στη δημιουργία και στην ανάπτυξη θετικού σχολικού κλίματος. Παράλληλα στο βιβλίο αυτό ερευνάται εμπειρικά το σχολικό κλίμα σε σχολεία της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με σκοπό να καταγραφούν και να ερμηνευτούν οι αντιλήψεις και οι στάσεις των Κυπρίων εκπαιδευτικών, που υπηρετούν στα δημόσια σχολεία σε θεματικές σχετικές με το σχολικό κλίμα. Τέλος κατατίθενται και συγκεκριμένες προτάσεις, χρήσιμες σε όλους τους εκπαιδευτικούς.

Χαράλαμπος Κωνσταντίνου

Σχολική Πραγματικότητα και Κοινωνικοποίηση του Μαθητή

Στο βιβλίο επιχειρήθηκε με την τεχνική του ερωτηματολόγιου και σε συνδυασμό με την ανάλυση επιλεγμένων μαθηματικών βιωμάτων, να σκιαγραφηθούν οι αξίες, οι κανόνες, οι στάσεις, οι προσανατολισμοί και γενικά τα μηνύματα της σχολικής πραγματικότητας, στο πεδίο των οποίων ο μαθητής διαπαιδαγωγείται, κοινωνικοποιείται και τελικά διαμορφώνει την προσωπικότητά του.

Χαράλαμπος Κωνσταντίνου

Η Πρακτική του Εκπαιδευτικού στην Παιδαγωγική Επικοινωνία

Κεντρικός στόχος του βιβλίου είναι να διερευνηθεί η πρακτική που χρησιμοποιεί ο εκπαιδευτικός στη διάρκεια των παιδαγωγικών και διδακτικών διαδικασιών, η οποία, σε κάθε περίπτωση, σχετίζεται με την ειδικότερη και γενικότερη στάση και συμπεριφορά του μαθητή στην εκπαιδευτική επικοινωνία και τελικά με τη διαμόρφωση της προσωπικότητά του.

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΠΘ, ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΦΛΩΡΙΝΑΣ

Ποιος Φοβάται τις Νέες Τεχνολογίες;

Στην αυγή της νέας χιλιετίας η δύναμη των νέων τεχνολογιών είναι αδιαμφισβήτητη. Αποτελούν το σύγχρονο κεφάλαιο, το βασικό εργαλείο της οικονομικής παραγωγικής δραστηριότητας. Ταυτόχρονα, αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία εξελίσσεται η επιστημονική παραγωγή και η επικοινωνιακή δραστηριότητα. Και το σχολείο, το οποίο αποτελεί τον κοινωνικό θεσμό που θα πρέπει να εξελίσσεται συνεχώς ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες μαθησιακές και παραγωγικές ανάγκες, θα πρέπει να οριοθετήσει εκ νέου τους μηχανισμούς και τις μεθόδους του, ώστε να παραμείνει αποτελεσματικό και κυρίως παραγωγικό. Οι ερευνητές και οι σχεδιαστές της εκπαιδευτικής πολιτικής έχουν αντιληφθεί το ρόλο και την ενδεχόμενη χρησιμότητα της Πληροφοριακής-Επικοινωνιακής Τεχνολογίας (ΠΕΤ) και βήμα-βήμα προωθούν την εισαγωγή της στη σχολική πραγματικότητα, προσδοκώντας τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη τόσο για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς όσο και για το εκπαιδευτικό σύστημα αυτό καθαυτό. Μέσα από την παρούσα ερευνητική προσπάθεια επιχειρούμε να καταγράψουμε τις απόψεις και τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών του Δημοτικού Σχολείου για την εισαγωγή της ΠΕΤ στο σχολικό περιβάλλον και τους τρόπους αξιοποίησής της στην εκπαιδευτική πράξη.

Αθανάσιος Γκότοβος

Ορθογραφική Μάθηση στο Δημοτικό

Η επικοινωνία μέσω κειμένων στο σχολείο δεν προϋποθέτει μόνο ιδέες, δηλαδή περιεχόμενο. Προϋποθέτει και τεχνικές, τις οποίες το σχολείο αναλαμβάνει να μεταβιβάσει στους μαθητές του στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Η απόφαση του συγγραφέα ν' αποτελέσει η ορθογραφία, ένας από τους παραδοσιακά ισχυρούς δείκτες της μόρφωσης, το επίπεδο διερεύνησης ερωτημάτων που σχετίζονται με τη σχολική μάθηση, δείχνει το ρόλο της ορθογραφίας στην επίτευξη του γενικότερου σκοπού της διδασκαλίας της γλώσσας στο σύγχρονο σχολείο, που πρέπει να είναι η ανάπτυξη της επικοινωνιακής ικανότητας του μαθητή.