Β τάξη, 11η ενότητα, Ο σεβασμός προς τους γονείς μέλημα του νόμου

βιογραφία Πλάτων, Νόμοι 881 b-e (διασκευὴ)


 

 


Διδακτικές ώρες: 4

 

Διδακτικοί στόχοι

1. Να εξοικειωθούν οι μαθητές/τριες με φιλοσοφικό κείμενο σε συνεχή λόγο.

2. Να έλθουν σε επαφή με τη φιλοσοφική σκέψη των αρχαίων Ελλήνων, ιδιαιτέρως εδώ όσον αφορά τη λειτουργία της δικαιοσύνης και των ποινών, καθώς και την αγωγή των νέων.

3. Να αντιληφθούν το φαινόμενο του μετασχηματισμού των λέξεων που χρησιμοποιούνται ως β’ συνθετικά.

4. Να αναγνωρίζουν ουσιαστικά, επίθετα και άκλιτα ως β’ συνθετικά.

5. Να κατανοήσουν τον σχηματισμό και τη λειτουργία της προστακτικής και να αναγνωρίζουν τύπους της προστακτικής ενεστώτα και αορίστου της ε.φ.

6. Να εξοικειωθούν με την κλίση καταληκτικών μονόθεμων οδοντικόληκτων σε ας, -αντος.

 

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 84 σχ. βιβλίου)

Με τη βοήθεια των γλωσσικών σχολίων οι μαθητές/τριες προσεγγίζουν το νόημα του κειμένου.

- Τα σχόλια και οι ερωτήσεις της σελ. 85 και το παράλληλο κείμενο της σελ. 153 μπορούν να αξιοποιηθούν για την καλύτερη κατανόηση του περιεχομένου.

 

1. Ετυμολογικά.

Β΄ συνθετικό: λέξη κλιτή – άκλιτη.

- Με την αναγνώριση σύνθετων λέξεων μέσα στα κείμενα, εξοικειώνονται οι μαθητές/τριες με τον μετασχηματισμό των λέξεων που χρησιμοποιούνται ως β’ συνθετικά, λέξεων κλιτών και άκλιτων. Συνιστάται η αντιπαραβολή με τη ν.ε.

- Ο/Η εκπαιδευτικός προτείνεται να διδάξει εδώ συγκεντρωτικά τη σύνθεση με β΄ συνθετικό λέξη κλιτή ή άκλιτη. Για τον σκοπό αυτό, μπορεί να αξιοποιήσει σχετικό υλικό από την 7η (σελ. 55), την 8η (σελ. 64), και την 9η ενότητα (σελ. 72).

Σελ. 56: 1, 2, 3

Σελ. 64: 1, 2, 3

Σελ. 72: 1-3

 

2. Γραμματική.

Προστακτική ενεστώτα και αορίστου ε.φ. των βαρύτονων ρημάτων.

- Με την αναγνώριση τύπων (βοηθείτω, φευγέτω κ.ά.) μέσα από τα κείμενα αναφοράς (κείμενο ενότητας, παράλληλο), επιδιώκεται η εξοικείωση των μαθητών/τριών με τη λειτουργία της προστακτικής στον λόγο και με τον σχηματισμό των γραμματικών τύπων της προστακτικής ενεστώτα και αορίστου ε.φ.

Γ΄ κλίση ουσιαστικών.

Οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με την κλίση καταληκτικών μονόθεμων οδοντικόληκτων ουσιαστικών σε -ας, -αντος. Αξιοποιώντας ως αφόρμηση τη μετοχή βοηθήσας του κειμένου αναφοράς και επισημαίνοντας τη μορφολογική αντιστοιχία της με τα τριτόκλιτα καταληκτικά μονόθεμα οδοντικόληκτα ουσιαστικά σε -ας, -αντος, ο/η εκπαιδευτικός εξοικειώνει τους/τις μαθητές/τριες με την κλίση των ουσιαστικών αυτών, παροτρύνοντάς τους σε συγκριτικές παρατηρήσεις με τη ν.ε.

(Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου, σελ. 111).

 

Ασκήσεις

Σελ. 56: 1, 2, 3

Σελ. 64: 1, 2, 3

Σελ. 72: 1-3

Σελ. 89: 2, 3, 4

 

 


 

Λίγα λόγια για το κείμενο

Ο Πλάτωνας στο έργο του Νόμοι καθορίζει τους νόμους που είναι απαραίτητοι, κατά την άποψή του, για μια ομαλή κοινωνική συμβίωση.

Πώς πρέπει να αντιμετωπίσει η πολιτεία, η κοινωνία και οι άνθρωποι κάποιον που κτυπά τους γονείς του;

Ποια μέτρα θα πρέπει να ληφθούν;

Τις απαντήσεις στο κείμενο...

 

 

Εισαγωγικό σημείωμα

Οι Νόμοι είναι το μεγαλύτερο σε έκταση και το πιο αξιόλογο έργο της γεροντικής ηλικίας του Πλάτωνα. Περιέχει εκτός από τις πολιτικές, παιδαγωγικές και ηθικές ιδέες του και συγκεκριμένες ρυθμιστικές διατάξεις που κατά τον φιλόσοφο πρέπει να διέπουν τη ζωή των πολιτών. Στις ποικίλες διατάξεις που ορίζουν την επιθυμητή συμπεριφορά των χρηστών πολιτών –αλλά και αυστηρές ποινές για τους παραβάτες– υπάρχει πρόβλεψη και για όσους δε σέβονται τους γονείς ή τους παππούδες τους.

 

Ο Αινείας μεταφέρει τον πατέρα του μετά την άλωση της Τροίας
Ο Αινείας εγκαταλείπει την Τροία Ο Αινείας εγκαταλείπει την Τροία Ο Αινείας εγκαταλείπει την Τροία Ο Αινείας εγκαταλείπει την Τροία Ο Αινείας εγκαταλείπει την Τροία Ο Αινείας εγκαταλείπει την Τροία Ο Αινείας εγκαταλείπει την Τροία Ο Αινείας εγκαταλείπει την Τροία Αινείας

 

Το κείμενο

 

Ὅς ἄν τολμήσῃ πατέρα ἤ μητέρα ἤ τούτων πατέρας ἤ μητέρας τύπτειν, πρῶτον μὲν ὁ προστυγχάνων βοηθείτω, καὶ ὁ μὲν μέτοικος ἤ ξένος εἰς προεδρίαν τῶν ἀγώνων καλείσθω βοηθῶν, μὴ βοηθήσας δὲ ἀειφυγίαν ἐκ τῆς χώρας φευγέτω· ὁ δὲ μὴ μέτοικος βοηθῶν μὲν ἔπαινον ἐχέτω, μὴ βοηθῶν δέ, ψόγον· δοῦλος δὲ βοηθήσας μὲν ἐλεύθερος γιγνέσθω, μὴ βοηθήσας δὲ πληγὰς ἑκατὸν τῇ μάστιγι τυπτέσθω. Ἐὰν δέ τις ὄφλῃ δίκην αἰκίας γονέων, πρῶτον μὲν φευγέτω ἀειφυγίαν ἐξ ἄστεως εἰς τὴν ἄλλην χώραν καὶ πάντων ἱερῶν εἰργέσθω, κατελθὼν δὲ θανάτῳ ζημιούσθω. Ἐὰν δέ τις ἐλεύθερος τῷ τοιούτῳ συμφάγῃ ἤ συμπίῃ ἤ τινα τοιαύτην ἄλλην κοινωνίαν κοινωνήσῃ ἤ καὶ μόνον ἐντυγχάνων που προσάπτηται ἑκών, μήτε εἰς ἱερὸν ἔλθῃ μηδὲν μήτ’ εἰς ἀγοράν μήτ’εἰς πόλιν ὅλως πρότερον ἤ καθήρηται.

 

 

 

Ο Αινείας μεταφέρει τον πατέρα του μετά την άλωση της Τροίας
(Gian Lorenzo Bernini,1618-19, Galleria Borghese, Ρώμη).

Αινείας

 

Ερμηνευτικά σχόλια

 

προεδρία: Το δικαίωμα να καταλαμβάνει κανείς την πρώτη σειρά καθισμάτων, ακριβώς μπροστά στην ορχήστρα, στις δραματικές παραστάσεις τον αρχαίου θεάτρου. Το προνόμιο αυτό απολάμβαναν στην αρχαία Αθήνα οι ιερείς, οι ανώτατοι άρχοντες, εξέχοντες πολίτες, οι απόγονοι όσων είχαν πέσει στο πεδίο της μάχης υπερασπιζόμενοι την πόλη και μέλη αντιπροσωπειών ή πρεσβευτές άλλων πόλεων σε ένδειξη τιμής.

 

ἀειφυγίαν ἐκ τῆς χώρας φευγέτω: Ισόβια εξορία με δήμευση της περιουσίας, που επιβαλλόταν στην αρχαιότητα σε αυτούς που καταδικάζονταν για φόνους και άλλα βαριά εγκλήματα. Εκείνοι που πρόβλεπαν ότι θα καταδικαστούν σ’ αυτή την ποινή συνήθως έφευγαν μόνοι τους πριν από τη δίκη.

 

Ερωτήσεις

1. Πώς επαληθεύεται από όσα διαβάσατε η ιδιαίτερη σημασία που απέδιδε ο Πλάτων στον σεβασμό προς τους μεγαλύτερους;

2. Από τις ποινές που προβλέπει ο νόμος που διαβάσατε ποια σας φαίνεται πιο αυστηρή; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

3. Από το κείμενο που μελετήσατε διαφαίνεται διαφοροποίηση στον τρόπο που ο Πλάτων αντιμετωπίζει διάφορες κοινωνικές ομάδες σε σχέση με την τήρηση της υποχρέωσης να σέβονται τους μεγαλύτερους και να τους βοηθούν, όταν κακοποιούνται. Να καταγράψετε τις ομάδες αυτές και την αντιμετώπισή τους και, αξιοποιώντας τις γενικότερες γνώσεις σας για την αρχαιότητα, να προσπαθήσετε να την αιτιολογήσετε.

 

 


 

• Για τον Πλάτωνα ΙΑΕΓ wikipaideia Κατέβασε σύντομο βιογραφικό για μαθητική χρήση: Πλάτωνας, βιογραφία

• Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση / για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

 

Ο Πλάτων –το πραγματικό του όνομα ήταν Αριστοκλής– γεννήθηκε γύρω στο 428/7 π.Χ.στην Αθήνα. Η οικογένειά του διχάστηκε πολιτικά μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, καθώς κάποιοι συγγενείς του ήταν δημοκρατικοί και κάποιοι ολιγαρχικοί. Καταλυτική υπήρξε η γνωριμία του με τον Σωκράτη, του οποίου τη δίκη και την καταδίκη έζησε από κοντά. Ταξίδεψε αρκετά και συνάντησε άλλους σοφούς της εποχής του. Όταν επέστρεψε στην πόλη του από τα πρώτα ταξίδια του, γύρω στο 395 π.Χ. περίπου, δεν έδειξε ενδιαφέρον για την πολιτική ζωή της Αθήνας· τον συγκινούσε περισσότερο η συγκρότηση μιας ιδεώδους πολιτείας που θα στηριζόταν στη γνώση του Αγαθού. Περί το 387 π.Χ. δημιούργησε μια σχολή στους κήπους του Ακάδημου, την περίφημη Ακαδημία.

Βασική του πεποίθηση ήταν ότι μόνο μέσα από τη φιλοσοφία οι πολιτικοί θα μπορούσαν να βρουν τον σωστό δρόμο. Η απογοήτευσή του από την πολιτική κατάσταση της πατρίδας του –η οποία είχε καταδικάσει σε θάνατο έναν Σωκράτη– τον ώθησε να αναζητήσει άλλες πολιτείες, για να εφαρμόσει τις ιδέες του περί διακυβέρνησης. Επισκέφτηκε συγκεκριμένα για τον σκοπό αυτό τρεις φορές τη Σικελία. Κατά την πρώτη του επίσκεψη στις Συρακούσες είχε συνάψει φιλία με τον Δίωνα, αλλά είχε δημιουργήσει και έχθρα με τον τύραννο Διονύσιο Α′. Ακολούθησαν άλλες δύο επισκέψεις, όταν την εξουσία είχε αναλάβει ο Διονύσιος Β’.

Ο Πλάτων πέθανε περίπου το 348/7 π.Χ., έχοντας αφοσιωθεί τα τελευταία χρόνια της ζωής του στις μελέτες του και στην Ακαδημία, και μάλιστα, κατά τον Παυσανία, τον έθαψαν εκεί κοντά.

Τα έργα του, εκτός από την Απολογία Σωκράτους και φυσικά τις επιστολές του, έχουν μορφή διαλόγου. Στους διαλόγους του δεν εμφανίζεται ποτέ ο ίδιος, αποστασιοποιούμενος έτσι από την επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται εκεί. Τα θέματα που θίγονται είναι η αρετή (ανδρεία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη), η πολιτεία, η οντολογία, η διαλεκτική, η ποίηση, ητέχνη. Τίτλοι διαλόγων του Πλάτωνα είναι: Λάχης, Χαρμίδης, Πρωταγόρας, Γοργίας, Συμπόσιον, Φαίδρος, Τίμαιος, Κριτίας, Νόμοι, Κρίτων κ.ά.

 

 



Το αρχαίο κείμενο, λεξιλογικές επισημάνσεις και απόδοση νοήματος (Μετάφραση)


 

Ερωτήσεις κατανόησης τύπου: σύρε κι άσε 

Ερωτήσεις κατανόησης τύπου: σωστού - λάθους © Νίκος Μυλωνάς  άσκηση

Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου doc

Κατέβασε τη μετάφραση σε αρχείο doc

Άσκηση για τη μετάφραση τύπου: σύρε κι άσε

 


Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ ή
εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ

 

μ  Ὅς ἄν τολμήσῃ πατέρα ἤ μητέρα

μ  ἤ τούτων πατέρας ἤ μητέρας τύπτειν,

μ  πρῶτον μὲν ὁ προστυγχάνων βοηθείτω,

μ  καὶ ὁ μὲν μέτοικος ἤ ξένος εἰς προεδρίαν τῶν ἀγώνων καλείσθω βοηθῶν,

μ  μὴ βοηθήσας δὲ ἀειφυγίαν ἐκ τῆς χώρας φευγέτω·

μ  ὁ δὲ μὴ μέτοικος βοηθῶν μὲν ἔπαινον ἐχέτω,

μ  μὴ βοηθῶν δέ, ψόγον·

μ  δοῦλος δὲ βοηθήσας μὲν ἐλεύθερος γιγνέσθω,

μ  μὴ βοηθήσας δὲ πληγὰς ἑκατὸν τῇ μάστιγι τυπτέσθω.

μ  πρῶτον μὲν φευγέτω ἀειφυγίαν ἐξ ἄστεως εἰς τὴν ἄλλην χώραν

μ  Ἐὰν δέ τις ἐλεύθερος τῷ τοιούτῳ συμφάγῃ ἤ συμπίῃ

μ  ἤ τινα τοιαύτην ἄλλην κοινωνίαν κοινωνήσῃ

μ  μήτε εἰς ἱερὸν ἔλθῃ μηδὲν μήτ’ εἰς ἀγοράν


 



Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου doc

 

O πίνακας που ακολουθεί είναι . Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Σύρε τον πίνακα, για να δεις και τις υπόλοιπες στήλες.

1 Ὅς ἂν τολμήσῃ πατέρα ἢ μητέρα 
2 ἢ τούτων πατέρας ἢ μητέρας τύπτειν,  
3 πρῶτον μὲν ὁ προστυγχάνων βοηθείτω,  
4 καὶ ὁ μὲν μέτοικος ἢ ξένος  
5 εἰς προεδρίαν τῶν ἀγώνων καλείσθω βοηθῶν,  
6 μὴ βοηθήσας δὲ φευγέτω ἀειφυγίαν ἐκ τῆς χώρας·  
7 ὁ δὲ μὴ μέτοικος βοηθῶν μὲν ἔπαινον ἐχέτω,  
8 μὴ βοηθῶν δὲ, ψόγον·  
9 δοῦλος δὲ βοηθήσας μὲν ἐλεύθερος γιγνέσθω,  
10 μὴ βοηθήσας δὲ τυπτέσθω τῇ μάστιγι ἑκατὸν πληγάς.  
11 Ἐὰν δὲ τις ὄφλῃ δίκην αἰκίας γονέων,  
12 πρῶτον μὲν φευγέτω ἀειφυγίαν ἐξ ἄστεως  
13 εἰς τὴν ἄλλην χώραν καὶ εἱργέσθω πάντων ἱερῶν,  
14 κατελθὼν δὲ θανάτῳ ζημιούσθω.  
15 Ἐὰν δὲ τις ἐλεύθερος συμφάγῃ τῷ τοιούτῳ  
16 ἢ συμπίῃ ἢ τίνα τοιαύτην ἄλλην κοινωνήσῃ κοινωνίαν  
17 ἢ καὶ μόνον ἐντυγχάνων που προσάπτηται ἑκών,  
18 μήτε εἰς ἱερὸν ἔλθῃ μηδὲν μήτ’ εἰς ἀγορὰν  
19 μήτ’ εἰς πόλιν ὅλως πρότερον ἢ καθήρηται.  

 


 

ασκήσειςΛεξιλογικός Πίνακας

φεύγω [= φεύγω, τρέπομαι σε φυγή, εξορίζομαι, κατηγορούμαι]
θ. φευγ-, φυγ-
[στο κείμενο συναντήσατε τους τύπους: φευγέτω και ἀειφυγίαν]

 

Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στα λεξικά της Πύλης για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Χρησιμοποίησε το σύμβολο * πριν ή μετά από το φευγ- ή το φυγ-, π.χ φυγ* ή *φυγ*, για να βρεις τις παράγωγες και σύνθετες λέξεις, καθώς επίσης και τη σημασία τους. Χρησιμοποιώντας τη σύνθετη αναζήτηση μπορείς να βρεις μόνο επίθετα ή μόνο ρήματα κ.τ.λ...

 

Όσες λέξεις δεν ξέρεις τι σημαίνουν πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται αριστερά της λέξης. Αφού τις συγκεντρώσεις όλες πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται δεξιά από το πλαίσιο αναζήτησης. Αντίγραψέ τες σ' ένα έγγραφο του Word ή του OpenOffice. Μελέτησε προσεκτικά τα παραδείγματα.

 

ασκήσειςΑσκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

Πρόσθετες ασκήσεις

Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο pdf

Ασκήσεις μαθητών/τριών



 

Θεωρία

 

Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό

 

β' συνθετικό

 

Όταν το β΄ συνθετικό είναι ουσιαστικό, η σύνθετη λέξη που παράγεται μπορεί να είναι και αυτή ουσιαστικό (π.χ. ἡμίθεος) ή επίθετο (π.χ. ἄπολις).
Στη σύνθετη λέξη το β΄ συνθετικό άλλοτε παραμένει αμετάβλητο και άλλοτε μετασχηματίζεται. Ειδικότερα:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

  Αγκύλη ουσιαστικό →  το β΄ συνθετικό παραμένει αμετάβλητο, π.χ. ὁδοι-πόρος (ὁδός + πόρος), κατα-δίκη
σύνθετη λέξη
  Αγκύλη το β΄ συνθετικό παραμένει αμετάβλητο, π.χ. ἄ-πολις, εὐ-δαίμων, μονο-δάκτυλος
επίθετο     ή
    Αγκύλη επιθέτου β΄ κλίσης γ΄ κλίσης σε -(ι)ος
π.χ. ἀσώματ-ος (σῶμα), ἐπουράν-ιος (οὐρανός),
ὁμοπάτρ-ιος (πατήρ)
      το β΄ συνθετικό
παίρνει τη μορφή:
 
          επιθέτου γ΄ κλίσης σε -ης ή -ων
π.χ. εὐγεν-ής (γένος), ὁμοεθν-ής (ἔθνος),
ἀκτήμ-ων (κτῆμα)

 

Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – επίθετο

 

Κατά τη σύνθεση, όταν το β΄ συνθετικό είναι επίθετο, μένει αμετάβλητο. π.χ. δύσ-βατος (βατός), πάγ-καλος (καλός), ἄ-γνωστος (γνωστός)

 

Δεύτερο συνθετικό λέξη άκλιτη

 

 

Όταν το δεύτερο συνθετικό είναι άκλιτη λέξη (κυρίως επιρρήματα, άκλιτα αριθμητικά, σύνδεσμοι), στη σύνθετη λέξη παραμένει αμετάβλητο.
Π.χ. ὑπερ-άνω, ἔκ-παλαι, συν-άμα.

 

 

ασκήσειςασκήσεις

 

Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – ουσιαστικό

Δεύτερο συνθετικό λέξη κλιτή – επίθετο

Δεύτερο συνθετικό λέξη άκλιτη



 

θεωρίαΗ γραμματική και το συντακτικό της ενότητας:

 

 

Θεωρία γραμματικής

Προστακτική ενεστώτα και αορίστου ενεργητικής φωνής εικ.

Κατέβασε την κλίση της ενεργητικής φωνής του ρ. λύω. doc

 

 

 

θεωρία σχολικού βιβλίου

 

α. Σχηματισμός και κλίση προστακτικής ενεστώτα και αορίστου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων Ευκτική βαρύτονων εικ. εικ. εικ.

 

Οι τύποι φευγέτω και ἐχέτω του κειμένου της Ενότητας είναι τύποι προστακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής

 

• Η προστακτική δεν έχει α΄ εν. και α΄ πληθ. πρόσωπο (όπως και στη ν.ε.).

• Προστακτική έχουν ο ενεστώτας, ο αόριστος και ο παρακείμενος (βλ. επόμενη Ενότητα).

• Οι τύποι προστακτικής παίρνουν άρνηση μή.

 

Στον πίνακα παρατίθεται η κλίση της προστακτικής ενεστώτα και αορίστου ε.φ.:

 

Δες το βίντεο για τον σχηματισμό της προστακτικής

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Προστακτική
ενεστώτα
____
πίστευ-ε
πιστευ-έτω
____
πιστεύ-ετε
πιστευ-όντων ή
πιστευ-έτωσαν
βέλος Προστακτική
αορίστου
____
πίστευ-σ-ον
πιστευ-σ-άτω
____
πιστεύ-σ-ατε
πιστευ-σ-άντων ή
πιστευ-σ-άτωσαν

 

Παρατηρήσεις
1. Η προστακτική αορίστου, όπως και η υποτακτική και η ευκτική, δεν δέχεται αύξηση!
2. Προσέξτε την αναλογία στον σχηματισμό και στην κλίση των δύο προστακτικών, λαμβάνοντας υπόψη ότι:
  α. η προστακτική αορίστου παρουσιάζει το χαρακτηριστικό για τον μέλλοντα και τον αόριστο -σ- μετά το θέμα του ρήματος,
  β. το χαρακτηριστικό φωνήεν της προστακτικής αορίστου είναι το -α- (αντί για το -ε-της προστακτικής ενεστώτα).
3. Τα αφωνόληκτα ρήματα σχηματίζουν την προστακτική αορίστου με τις γνωστές αλλαγές στο θέμα τους.

Λαμβάνοντας υπόψη τη δεύτερη παρατήρηση, να κλίνετε παρακάτω τις προστακτικές ενεστώτα και αορίστου των ρημάτων προστάττω, ἀνατρέπω, μεταπείθω.

 

Σημασίες και χρήσεις της προστακτικής

Σε κύριες προτάσεις, όπου και αποκλειστικά συναντάται, η προστακτική μπορεί να εκφράζει:
προσταγή ή προτροπή, οπότε συχνά προτάσσονται τα: ἄγε (δή), ἴθι (δή), ἄγετε (δή), ἴτε (δή),
π.χ. Γνῶθι σαυτόν (Χίλων).
Ἴθι δὴ (= εμπρός λοιπόν) νῦν εἰπὲ τούτοις, τίς αὐτοὺς βελτίους ποιήσει.
απαγόρευση ή αποτροπή με άρνηση μή,
π.χ. Πρὸς θεῶν, μὴ λύετε τὰς σπονδάς (= Στο όνομα των θεών, μην παραβαίνετε τους όρους της ανακωχής).
συγκατάθεση ή παραχώρηση,
π.χ. Οἱ δ’ οὖν γελώντων(= Αυτοί ας γελούν).
ευχή ή κατάρα,
π.χ. Ὑγίαινε. Ἐρρέτω (= στα κομμάτια!).
συμβουλή.
π.χ. Τοὺς μὲν θεοὺς φοβοῦ, τοὺς δὲ γονεῖς τίμα.
δέηση ή παράκληση,
π.χ. Μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληιάδεω Ἀχιλῆος.

 

β. Καταληκτικά μονόθεμα οδοντικόληκτα σε -ας (γεν. -αντος) εικ.

 

Ο τύπος βοηθήσας της ενότητας κλίνεται σύμφωνα τα τριτόκλητα μονόθεμα οδοντικόληκτα σε -ας (γεν. -αντος)

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

  Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
ονομ.
γεν.
δοτ.
αιτ.
κλητ.
ὁ γίγας
τοῦ γίγαντος
τῷ γίγαντι
τὸν γίγαντα
(ὦ) γίγαν
ὁ ἀνδριάς
τοῦ ἀνδριάντος
τῷ ἀνδριάντι
τὸν ἀνδριάντα
(ὦ) ἀνδριάς
οἱ γίγαντες
τῶν γιγάντων
τοῖς γίγασι (< γίγαντ-σι)
τοὺς γίγαντας
(ὦ) γίγαντες
οἱ ἀνδριάντες
τῶν ἀνδριάντων
τοῖς ἀνδριᾶσι (< ἀνδριάντ-σι)
τοὺς ἀνδριάντας
(ὦ) ἀνδριάντες

 

Παρατηρήσεις
1. Η κλητική ενικού στα βαρύτονα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας είναι ακατάληκτη (γίγαν). Το -τ- αποβάλλεται, επειδή στην Αρχαία Ελληνική ληκτικά σύμφωνα είναι μόνο τα -ν, -ρ, -ς.
2. Η κλητική ενικού στα οξύτονα ουσιαστικά αυτής της τάξης είναι όμοια με την ονομαστική (ἀνδριάς).
3. Σύμφωνα με τα ουσιαστικά αυτά κλίνεται το αρσενικό γένος της μετοχής αορίστου των βαρύτονων ρημάτων ενεργητικής φωνής (λύσας, λύσασα, λῦσαν). Όμως η μετοχή σχηματίζει την κλητική ενικού όμοια με την ονομαστική (λύσας).

 

Κλίση μετοχής σε -ας, -άντος

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

  Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
ονομ.
γεν.
δοτ.
αιτ.
κλητ.
ὁ λύσας
τοῦ λύσαντος
τῷ λύσαντι
τὸν λύσαντα
(ὦ) λύσας
οἱ λύσαντες
τῶν λυσάντων
τοῖς λύσασι
τοὺς λύσαντας
(ὦ) λύσαντες

 

ασκήσειςΑσκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

Πρόσθετες ασκήσεις

Διαγωνίσματα



 

Στο παρακάτω απόσπασμα ο απόστολος Παύλος συμβουλεύει τα παιδιά να υπακούουν στους γονείς τους και να τους τιμούν, αλλά και τους γονείς να ανατρέφουν σωστά τα τέκνα τους.

 

Τὰ τέκνα ὑπακούετε τοῖς γονεῦσιν ὑμῶν ἐν Κυρίῳ· τοῦτο γάρ ἐστι δίκαιον. Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα, ἥτις ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη ἐν ἐπαγγελίᾳ, ἵνα εὖ σοι γένηται καὶ ἔσῃ μακροχρόνιος ἐπὶ τῆς γῆς. Καὶ οἱ πατέρες μὴ παροργίζετε τὰ τέκνα ὑμῶν, ἀλλ' ἐκτρέφετε αὐτὰ ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου.

 

Ἀπόστολος Παῦλος, Ἐπιστολή πρὸς Ἐφεσίους 6.1-4,

 

Μετάφραση

Τα παιδιά να υπακούτε στους γονείς σας σύμφωνα με το θέλημα του Κυρίου· γιατί αυτό είναι δίκαιο. Να τιμάς τον πατέρα σου κα τη μητέρα σου που είναι η πρώτη εντολή η οποία περιέχει υπόσχεση, για να ευτυχήσεις και να ζήσεις πολλά χρόνια στη γη. Και σεις, οι γονείς, μην εξοργίζετε τα παιδιά σας, αλλά να τα ανατρέφετε σύμφωνα με τη διδασκαλία και συμβουλή του Κυρίου.

 

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Γλωσσικά σχόλια
ἐν Κυρίῳ σύμφωνα με το θέλημα του Κυρίου
ἥτις ἐστὶν ἐντολὴ πρώτη ἐν ἐπαγγελίᾳ που είναι η πρώτη εντολή η οποία περιέχει υπόσχεση
ἵνα εὖ σοι γένηται για να ευτυχήσεις
μὴ παροργίζετε μην εξοργίζετε

 

 

Ερωτήσεις

 

1. Ποιες προτροπές απευθύνει ο απόστολος Παύλος στα παιδιά και ποιες στους γονείς;

2. Ποιες υφολογικές και θεματικές ομοιότητες διακρίνετε ανάμεσα στο παραπάνω παράλληλο κείμενο και το κείμενο της Ενότητας;

 


 

γνωμικό

 

Μπορείτε να επεξεργαστείτε μια λέξη ή μεγαλύτερο μέρος του κειμένου.

1. Για έντονα γράμματα, επιλέξτε τη λέξη ή το κείμενο και πατήστε Ctrl+B ή Ctrl+Shif+B, για πλάγια γράμματα πατήστε Ctrl+Ι ή Ctrl+Shif+I και για υπογραμμισμένα γράμματα πατήστε Ctrl+U ή Ctrl+Shif+U.

2. Για τη μετακίνηση μια λέξης ή ενός τμήματος, επιλέξτε τη λέξη ή το τμήμα και σύρτε στη νέα θέση.

. Αλλιώς, για αποκοπή, επιλέξτε τη λέξη ή το τμήμα του κειμένου πατώντας Ctrl+X και για επικόλληση Ctrl+V. Για αντιγραφή πατήστε Ctrl+C

3. Για επαναφορά, πατήστε Ctrl+R.

4. Μπορείτε επίσης να διαγράψετε μια λέξη ή να προσθέσετε δικό σας κείμενο.

Σημ. Στο κινητό ή στο τάμπλετ δεν ισχύει το 1.