Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται για να διευκολύνει το ψέμα
25.10.16 20:25 // Categories: Επιστήμες/Εκπαίδευση
Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
Όσο περισσότερα ψέματα λέμε, τόσο πιο εύκολη γίνεται σταδιακά η διαστρέβλωση της αλήθειας, απέδειξαν Βρετανοί ερευνητές που κατάφεραν να τεκμηριώσουν πειραματικά αυτό το φαινόμενο της «χιονοστιβάδας» και τον βιολογικό μηχανισμό που τον διευκολύνει.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο Nature, στην αρχή ο ψεύτης αισθάνεται κάπως άβολα, όμως αυτή η ενόχληση μειώνεται, όσο μεγαλώνει ο κατάλογος με τα ψέματα που εκστομίζει, καθώς η αμυγδαλή του εγκεφάλου, το τμήμα που αναλαμβάνει τις ενστικτώδεις λειτουργίες και σχετίζεται με τα συναισθήματα, και ειδικά με τον φόβο, και τις αντιδράσεις σε αυτά, με κάποιον τρόπο προσαρμόζεται σε αυτήν την κατάσταση.
«Είναι η πρώτη φορά που αποδεικνύουμε εμπειρικά ότι μια ανέντιμη συμπεριφορά εντείνεται όσο επαναλαμβάνεται», εξηγεί ο Νιλ Γκάρετ, του τμήματος Πειραματικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UCL), όπου διεξήχθη η έρευνα.
«Είτε πρόκειται για μια περίπτωση συζυγικής απιστίας, είτε για ντοπάρισμα αθλητή, για παραποιημένα επιστημονικά δεδομένα ή για φορολογικές απάτες, οι δράστες αναφέρουν συχνά ότι όλα ξεκίνησαν με μικρά παραπτώματα που σταδιακά εξελίχθηκαν σε χιονοστιβάδα» πρόσθεσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, η ερευνήτρια Τάλι Σάροτ.
Οι ερευνητές έδωσαν σε 80 ενήλικες, 18 έως 55 ετών, μια φωτογραφία υψηλής ανάλυσης που έδειχνε ένα γυάλινο δοχείο γεμάτο με νομίσματα. Κατόπιν τους ζητήθηκε να βοηθήσουν έναν «συνεργάτη» τους να υπολογίσει το ποσό των χρημάτων που περιέχονταν στο βάζο. Το πρόσωπο αυτό (ένας ηθοποιός) είχε στη διάθεσή του μια άλλη φωτογραφία του ίδιου δοχείου, αλλά μέτριας ποιότητας.
Στην αρχή ειπώθηκε στους συμμετέχοντες στο πείραμα ότι, αν έβρισκαν το ακριβές ποσό θα επωφελούνταν τόσο οι ίδιο όσο και οι «συνεργάτες» τους, αφού όλοι θα κέρδιζαν το αντίστοιχο ποσό. Προφανώς, όλοι τους είπαν την αλήθεια στον συνεργάτη με τον οποίο επικοινωνούσαν μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Τα αποτελέσματα αυτού του τεστ χρησιμοποιήθηκαν ως μέτρο αναφοράς για τα επόμενα πειράματα. Στη συνέχεια ζητήθηκε στους συμμετέχοντες να υποεκτιμήσουν ή να υπερεκτιμήσουν το ποσό οπότε θα κέρδιζαν οι ίδιοι ή οι συνεργάτες τους ή και οι δύο.
«Οι άνθρωποι ψεύδονται περισσότερο όταν θα βγουν κερδισμένοι, τόσο οι ίδιοι, όσο και κάποιος άλλος, πιθανόν επειδή τότε δεν αισθάνονται τόσο άσχημα. Αν πρόκειται να κερδίσουν οι ίδιοι αλλά κάποιος άλλος να υποστεί ζημιά, ψεύδονται λιγότερο», υποστήριξε η Δρ Σάροτ.
Για να κατανοήσουν οι επιστήμονες τι συνέβαινε στον εγκέφαλο των εθελοντών, το 25% από αυτούς υποβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία κατά τη διάρκεια του πειράματος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αμυγδαλή ενεργοποιείτο όταν οι άνθρωποι ψεύδονταν για προσωπικό τους όφελος. Με κάθε νέο ψέμα, όμως η αντίδραση της αμυγδαλής μειωνόταν.
«Είναι ένα είδος συναισθηματικής προσαρμογής. Μπορεί να οδηγήσει σε μια ‘κατηφόρα’, όταν μια μικρή παρέκκλιση από την αλήθεια μπορεί να πυροδοτήσει μια κλιμάκωση που θα εξελιχθεί σε μεγάλα ψέματα», εξήγησε η ερευνήτρια.
Ο Δρ Γκάρετ σημείωσε ότι το συμπέρασμα της μελέτης ενισχύει την αντίληψη ότι η αμυγδαλή μπορεί «να αντιδρά σε πράξεις που θεωρούμε κακές ή ανήθικες. Σε αυτό το πείραμα παρατηρήσαμε μόνο την ανέντιμη συμπεριφορά. Όμως, η ίδια αρχή μπορεί να ισχύει και για άλλες συμπεριφορές, όπως για παράδειγμα στη βίαιη ή τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά», κατέληξε.
Όσο περισσότερα ψέματα λέμε, τόσο πιο εύκολη γίνεται σταδιακά η διαστρέβλωση της αλήθειας, απέδειξαν Βρετανοί ερευνητές που κατάφεραν να τεκμηριώσουν πειραματικά αυτό το φαινόμενο της «χιονοστιβάδας» και τον βιολογικό μηχανισμό που τον διευκολύνει.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύονται στο Nature, στην αρχή ο ψεύτης αισθάνεται κάπως άβολα, όμως αυτή η ενόχληση μειώνεται, όσο μεγαλώνει ο κατάλογος με τα ψέματα που εκστομίζει, καθώς η αμυγδαλή του εγκεφάλου, το τμήμα που αναλαμβάνει τις ενστικτώδεις λειτουργίες και σχετίζεται με τα συναισθήματα, και ειδικά με τον φόβο, και τις αντιδράσεις σε αυτά, με κάποιον τρόπο προσαρμόζεται σε αυτήν την κατάσταση.
«Είναι η πρώτη φορά που αποδεικνύουμε εμπειρικά ότι μια ανέντιμη συμπεριφορά εντείνεται όσο επαναλαμβάνεται», εξηγεί ο Νιλ Γκάρετ, του τμήματος Πειραματικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UCL), όπου διεξήχθη η έρευνα.
«Είτε πρόκειται για μια περίπτωση συζυγικής απιστίας, είτε για ντοπάρισμα αθλητή, για παραποιημένα επιστημονικά δεδομένα ή για φορολογικές απάτες, οι δράστες αναφέρουν συχνά ότι όλα ξεκίνησαν με μικρά παραπτώματα που σταδιακά εξελίχθηκαν σε χιονοστιβάδα» πρόσθεσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, η ερευνήτρια Τάλι Σάροτ.
Οι ερευνητές έδωσαν σε 80 ενήλικες, 18 έως 55 ετών, μια φωτογραφία υψηλής ανάλυσης που έδειχνε ένα γυάλινο δοχείο γεμάτο με νομίσματα. Κατόπιν τους ζητήθηκε να βοηθήσουν έναν «συνεργάτη» τους να υπολογίσει το ποσό των χρημάτων που περιέχονταν στο βάζο. Το πρόσωπο αυτό (ένας ηθοποιός) είχε στη διάθεσή του μια άλλη φωτογραφία του ίδιου δοχείου, αλλά μέτριας ποιότητας.
Στην αρχή ειπώθηκε στους συμμετέχοντες στο πείραμα ότι, αν έβρισκαν το ακριβές ποσό θα επωφελούνταν τόσο οι ίδιο όσο και οι «συνεργάτες» τους, αφού όλοι θα κέρδιζαν το αντίστοιχο ποσό. Προφανώς, όλοι τους είπαν την αλήθεια στον συνεργάτη με τον οποίο επικοινωνούσαν μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Τα αποτελέσματα αυτού του τεστ χρησιμοποιήθηκαν ως μέτρο αναφοράς για τα επόμενα πειράματα. Στη συνέχεια ζητήθηκε στους συμμετέχοντες να υποεκτιμήσουν ή να υπερεκτιμήσουν το ποσό οπότε θα κέρδιζαν οι ίδιοι ή οι συνεργάτες τους ή και οι δύο.
«Οι άνθρωποι ψεύδονται περισσότερο όταν θα βγουν κερδισμένοι, τόσο οι ίδιοι, όσο και κάποιος άλλος, πιθανόν επειδή τότε δεν αισθάνονται τόσο άσχημα. Αν πρόκειται να κερδίσουν οι ίδιοι αλλά κάποιος άλλος να υποστεί ζημιά, ψεύδονται λιγότερο», υποστήριξε η Δρ Σάροτ.
Για να κατανοήσουν οι επιστήμονες τι συνέβαινε στον εγκέφαλο των εθελοντών, το 25% από αυτούς υποβλήθηκε σε μαγνητική τομογραφία κατά τη διάρκεια του πειράματος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η αμυγδαλή ενεργοποιείτο όταν οι άνθρωποι ψεύδονταν για προσωπικό τους όφελος. Με κάθε νέο ψέμα, όμως η αντίδραση της αμυγδαλής μειωνόταν.
«Είναι ένα είδος συναισθηματικής προσαρμογής. Μπορεί να οδηγήσει σε μια ‘κατηφόρα’, όταν μια μικρή παρέκκλιση από την αλήθεια μπορεί να πυροδοτήσει μια κλιμάκωση που θα εξελιχθεί σε μεγάλα ψέματα», εξήγησε η ερευνήτρια.
Ο Δρ Γκάρετ σημείωσε ότι το συμπέρασμα της μελέτης ενισχύει την αντίληψη ότι η αμυγδαλή μπορεί «να αντιδρά σε πράξεις που θεωρούμε κακές ή ανήθικες. Σε αυτό το πείραμα παρατηρήσαμε μόνο την ανέντιμη συμπεριφορά. Όμως, η ίδια αρχή μπορεί να ισχύει και για άλλες συμπεριφορές, όπως για παράδειγμα στη βίαιη ή τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά», κατέληξε.
Επιμέλεια: Μαίρη Μπιμπή
health.in.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ
blog comments powered by Disqus