Παράθεση ή Επεξήγηση;
Το βιβλίο: http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2256/Neoelliniki-Glossa_A-Gymnasiou_html-empl/indexe_2.htm
Παράθεση ή επεξήγηση; Ιδού η απορία…
Παράθεση
ή επεξήγηση; Να δυο συντακτικοί χαρακτηρισμοί που έχουν βασανίσει γενεές επί
γενεών καθηγητών και μαθητών, όπου οι μεν πρώτοι φιλότιμα προσπαθούν να
εξηγήσουν και οι δε δεύτεροι -εξίσου φιλότιμα- προσπαθούν να κατανοήσουν τη
μεταξύ τους διαφορά!
Ας
δούμε λοιπόν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ιστορικής φύσεως:
Ο Λεωνίδας,
ο Σπαρτιάτης
Ο Σπαρτιάτης, ο Λεωνίδας
Δυο
φρασούλες λοιπόν, που αποτελούνται από δύο ουσιαστικά η καθεμία, τα οποία
βρίσκονται μάλιστα στην ίδια πτώση, εκ των οποίων το δεύτερο –πάντα-
προσδιορίζει το πρώτο. Μιας και
έχουμε εντρυφήσει στη συντακτική ανάλυση προτάσεων, είμαστε σίγουροι πως έχουμε
μπροστά μας έναν ονοματικό ομοιόπτωτο προσδιορισμό, και –καθώς και οι δυο
λέξεις είναι, επαναλαμβάνουμε, ουσιαστικά- έχουμε την ανείπωτη χαρά να
επιλέξουμε μεταξύ παράθεσης και επεξήγησης!!!
Πολλοί
εκπρόσωποι των μαθητικών γενεών που προαναφέραμε, μην έχοντας ουδεμία διάθεση
να πονοκεφαλιάσουν, επαφίενται μακαρίως στην καλή τους τύχη και ακολουθούν την
τακτική του 50-50! Κι εφόσον η καλή τους τύχη δεν κοιμάται ύπνο βαθύ, στέκονται
τυχεροί και πέφτουν μέσα στη μαντεία τους… Αν είστε απόλυτα σίγουροι ότι αυτή η
γενναιόδωρη τύχη δε θα σας εγκαταλείψει ποτέ, δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσετε
παρακάτω.
Αν
όμως, είτε δεν πολυπιστεύετε στην αειφορία της τύχης σας, είτε θέλετε ενδόμυχα και λίγο να καταλάβετε, σκεφτείτε τα εξής:
Ασφαλώς παρατηρήσατε καταρχάς πως, όποια φράση από τις
δύο κι αν πούμε, η ίδια ακριβώς πληροφορία φτάνει στο ακροατήριό μας, καθώς
ουσιαστικά μόνον η σειρά των λέξεων αλλάζει, τίποτε άλλο.
Αυτή ακριβώς είναι και η μαγική παρατήρηση: η σειρά
των λέξεων, αυτό δηλαδή που μας ερωτούν μονίμως, για το αν προηγείται η γενική
ή η ειδική
έννοια μέσα στη φράση.
Και στο σημείο αυτό αρχίζουν συνήθως τα δύσκολα. Πώς επιτέλους
ξεχωρίζουμε την ειδική από τη γενική έννοια;
Τηλεόραση βλέπετε; Από τα γεννοφάσκια σας, θα μου
πείτε φυσικά. Διαφημίσεις ως εκ τούτου όλο και κάπου θα πετυχαίνετε. Να σας
θυμίσουμε λοιπόν την εξής:
Γάλατα υπάρχουν πολλά, Νουνού
όμως ένα!
Μην ανησυχείτε, δεν κάνουμε γκρίζα διαφήμιση της
συγκεκριμένης μάρκας, απλά θέλουμε να σκεφτείτε ότι εκτός από το συμπαθές Νουνού
υπάρχουν φυσικά και τα Δέλτα, Έβγα, Δωδώνη, Όλυμπος και άπειρα ακόμη γαλατάκια,
γλυκόπιοτα και υγιεινά, γι’ αυτό άλλωστε λέμε ότι υπάρχουν γάλατα πολλά!
Από τι υπάρχουν είπαμε πολλά; Γάλατα… Αυτή είναι
λοιπόν η γενική έννοια! Ποιο είναι το ένα; Το Νουνού. Να κι η ειδική έννοια!
Ας πάμε λοιπόν στον Λεωνίδα μας και ας παραφράσουμε τη
διαφήμισή μας:
Σπαρτιάτες
υπάρχουν πολλοί, Λεωνίδας όμως ένας!
Σπαρτιάτης λοιπόν η γενική έννοια, Λεωνίδας η ειδική,
κι εσείς μόλις αποκτήσατε ένα υπέροχο επιχείρημα για τη χρησιμότητα της
τηλεόρασης!!!
Τι μας έμεινε, λοιπόν; Μα να μάθουμε το εξής:
Ειδική
+ Γενική έννοια = Παράθεση
Γενική + Ειδική έννοια = Επεξήγηση
Ο Λεωνίδας, ο Σπαρτιάτης =
Παράθεση
Ο Σπαρτιάτης, ο
Λεωνίδας = Επεξήγηση
Γενικό
συμπέρασμα: Όποτε θέλετε να ξεχωρίσετε τη γενική από την ειδική έννοια, δεν
έχετε παρά να παραφράσετε τη διαφημισούλα μας και ιδού, επιλύσατε την απορία!!!
Έχουμε και διαδραστικό βίντεο με την κ. Κ. Σάιτ για εμπέδωση: https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=1280968
Να μην εξασκηθούμε και λίγο με τον Ελληνικό Πολιτισμό; http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/1askisi.parathesi-epexigisi.htm http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20nea/2askisi.parathesi-epexigisi.htm
Παιχνιδοθεραπεία, παρακαλώ, με τον κ. Α. Ζυμβραγάκη, τον λεξότοιχο Spanidou0 και τα quizizz Ifi Sach ! https://e-didaskalia.blogspot.com/2023/07/parathesi-epexigisi.html
https://wordwall.net/el/resource/13960906
|