ΜΕΤΟΧΕΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Θυμίζουμε:
Οι μετοχές… Που, παρά την καχυποψία σας, δε φτιάχτηκαν για να κάνουν τη δική σας ζωή δύσκολη, αλλά για να κάνουν τα πολλά λόγια, που είναι κατά το γνωστό ρητό φτώχεια, λίγα. - Η μετοχή βαφτίστηκε έτσι, επειδή μετέχει δημοκρατικά και στο ρήμα (προέρχεται από ένα ρήμα κι έχει χρόνους) και στο επίθετο (τρία γένη, ενικός και πληθυντικός αριθμός). Ναι, ναι, όλα τα πλούσια γραμματικά φαινόμενα μαζί… Πρέπει, και να μπορούμε να τη σχηματίζουμε στον ενεστώτα, μέλλοντα, αόριστο και παρακείμενο, και να την κλίνουμε ανάλογα σε κάθε χρόνο. Ωραία πράγματα δηλαδή…
Βιβλίο Α, είδη:
Διαδραστικό βίντεο για την ετυμολογία και τα είδη της μετοχής με την κ. Κ. Σάιτ:
Βιβλίο Α, υποκείμενο μετοχής:
Διαδραστικό βίντεο για τη μετοχή και το υποκείμενό της με την κ. Κ. Σάιτ:
Παρατηρήσεις:
Τις μετοχές τις χωρίζουμε συντακτικά σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: · Επιθετικές: βασικά έναρθρες (εν + άρθρο, το οποίο, επίσης βασικά, προηγείται) · Κατηγορηματικές: μεταφράζονται με το ότι ή το να. (μην μπερδεύεστε με το απαρέμφατο!!! Είπαμε, κατηγορηματικές, όχι ειδικές ή τελικές…). · Επιρρηματικές: ξέρετε, αυτές που λέμε ότι δηλώνουν επιρρηματικές σχέσεις: ► χρονικές ► αιτιολογικές ► εναντιωματικές ► παραχωρητικές ► τελικές (ξανά μην μπερδεύεστε: μεταφράζονται με το για να) ► υποθετικές ► τροπικές Ας σταθούμε λίγο παραπάνω στις επιρρηματικές μετοχές. Γι’ αυτές πρέπει να θυμόμαστε δύο πράγματα: · σε ποια από τις παραπάνω κατηγορίες ανήκουν, ( βλ. μετάφρασή τους και ξερό ψωμί ) και · αν είναι συνημμένες ή απόλυτες…
Όχι, ούτε τώρα τρομάζουμε με τους χαρακτηρισμούς. Απλά πράγματα είναι κατά βάση, αρκεί φυσικά να τα κατανοήσουμε: Συνημμένη είναι μια επιρρηματική μετοχή, όταν το υποκείμενό της έχει και άλλη συντακτική θέση μέσα στην πρόταση, είναι π.χ. υποκείμενο ή αντικείμενο του ρήματος ή του απαρεμφάτου. Για να δανειστούμε το παράδειγμα του Συντακτικού σας:
ἔπεμψε Θεόπομπον εἰς Λακεδαίμονα ἀπαγγελοῦντα τὰ γεγονότα
Η λέξη «ἀπαγγελοῦντα » είναι μια τελική μετοχή, που έχει ως υποκείμενό της τον "Θεόπομπον ", που, ως εκ θαύματος, είναι και αντικείμενο του ρήματος ἔπεμψε …Η μετοχή λοιπόν είναι δεμένη με την πρόταση, ή αλλιώς συνημμένη. Για παρατηρήστε όμως τώρα την ακόλουθη πρόταση: Κρέοντος δὲ βασιλεύοντος οὐ μικρὰ συμφορὰ κατέσχε Θήβας. Η λέξη «βασιλεύοντος » είναι ναι μεν χρονική μετοχή, αλλά το υποκείμενό της, "Κρέοντος ", δεν είναι όρος της πρότασης, δε συνδέεται με αυτήν, οπότε η μετοχή είναι απόλυτη και συναντάται συνήθως σε πτώση γενική και σπανιότερα αιτιατική.
Τελευταίο «μετοχικό» βηματάκι, να βρούμε πέραν του υποκειμένου της και το ή τα αντικείμενα, τα κατηγορούμενα και τους προσδιορισμούς της, εάν και εφόσον φυσικά υπάρχουν, αφού και η μετοχή συντάσσεται όπως ένα ρήμα…
Ας ασκηθούμε λοιπόν, με τον Ελληνικό Πολιτισμό: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20arxaia/EidosMetoxwn3a.htm
http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/askisis%20arxaia/eidos-metoxwv1.htm
Προφορικά: Στις επόμενες προτάσεις να βρείτε το είδος της συνημμένης επιρρηματικής μετοχής: α. Ἦλθον ὀλίγα ἔχοντες χρήματα. β. Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο πορευσόμενοι εἰς Κόρινθον. γ. Ξενοφῶν συγκαλέσας τοὺς στρατηγοὺς ἔλεξε τοιάδε. δ. Ταῦτα δράσας συμμάχους ἕξεις (=θα έχεις) θεούς. ε. Τὸ δίκαιον ἔχοντες σύμμαχον ἐνίκων (=νικούσαν) στ. Ὀλίγοι ὄντες ἐνίκησαν. ζ. Ἀριστείδης δίκαιος ὢν ἐτιμᾶτο ὑπὸ τοῦ πλήθους. Στις ακόλουθες προτάσεις να βρείτε το είδος της μετοχής και το ρήμα από το οποίο εξαρτάται. α. Τισσαφέρνης ἐν Σάρδεσιν ἔτυχεν ὤν. β. Οὐκ αἰσχύνεται ταῦτα λέγων. γ. Ἡ ψυχὴ ἄρχεται ἀπολείπουσα τὸ σῶμα. δ. Οἱ κύκνοι οὐ κάμνουσι (=κουράζονται) μαχόμενοι τοῖς ἀετοῖς. ε. Οἶδα (=γνωρίζω) τοὺς θεοὺς ἀθανάτους ὄντας. στ. Μέμνημαι (=θυμάμαι) τοιαῦτα ἀκούσας σου.
Εμπεδώνουμε με την http://philologist-ina.gr/?p=1529
Και με την κ. Κ.Σάιτ:
Παίζουμε με τη μετοχή, τα είδη και το υποκείμενό της :
https://quizizz.com/join/quiz/63b128ad704704001eb72d12/start?studentShare=true
|