συν-e-μάθηση


Αρχική σελίδα
Συνεργατικά σκαλιά γνώσεων
Αρχαία Ελληνικά Α΄γυμνασίου
Αρχαίες φράσεις σήμερα
Ομιλείτε την ελληνικήν, όχι όμως στα ελληνικά...
Φωνήεντα και τα σύμφωνα
Τα μέρη του λόγου: αρχ.-νέα
Κλίση άρθρου
Τα πνεύματα και ο τονισμός
νεοελληνική δοτική
Β΄ κλίση ουσιαστικών
Α΄ κλίση ουσιαστικών
Σύγκριση Α΄ και Β΄ κλίσης
Δευτερόκλιτα επίθετα
ΤΟ αντωνυμιακό τανγκό
Η δεικτική αντωνυμία
Οριστική ΕΝΣ-ΜΕΛ ε.φ.
Ενεστώτας του εἰμί
Παρατατικός του εἰμί
Παρατατικός-Αόριστος, Οριστική ε.φ.
Παρακείμ.-Υπερσυντ, Οριστική ε.φ.
Απαρέμφατο, ε.φ.
Τα επαγγέλματα των Αρχαίων
Αληθής ιστορία;
Το ελάφι του Αίσωπου
Εισαγωγή στη σύνταξη
Σύνταξη: υποκείμενο-κατηγόρημα
Σύνταξη: κύριοι όροι της πρότασης : Υρ - Αρ - Κυρ
Σύνταξη: κύριοι όροι-ασκήσεις
Σύνταξη: κύριοι όροι-παρουσίαση
Είδη προτάσεων
Επανάληψη ΑΕ Γλώσσα Α Γυμνασίου
Αρχαία Ελληνικά Β΄γυμνασίου
...το αγαπημένο μας λύω...
Υποτακτική ε.φ. Θεωρία -ασκήσεις
Σχηματισμός υποτακτ. -παρατηρήσεις
Προστακτική ε.φ. θεωρία - ασκήσεις
Ασκήσεις εγκλίσεων ε.φ.
Ερωτηματική – Αόριστη αντωνυμία
Αναφορικές αντωνυμίες
..και το λύομαι
Οριστική μέσης φωνής
Προφορική άσκηση οριστικής μέσης φωνής
Υποτακτική μ.φ. Θεωρία -ασκήσεις
Προστακτική μ.φ. θεωρία - ασκήσεις
Προφορικές ασκ. υποτακτ.-προστακτ.μ.φ.
...και το ΕΙΜΙ
Κλίση μετοχών ε.φ.
Κλίση μετοχών μ.φ.
Η Σύνταξη χωρίς φόβο και με πολύ πάθος
Το αντικείμενο του ρήματος
Το απαρέμφατο
Μετοχές-σύνταξη
Επιρρηματικές μετοχές
Η Γ΄κλίση - γενικά
Αφωνόληκτα
Ουσιαστικά της γ΄κλίσης σε -ων και -ας
Ουδέτερα σιγμόληκτα σε -ος,-ους
Φωνηεντόληκτα σε -ις, -υς, -υ
Φωνηεντόληκτα καταληκτικά μονόθεμα σε -εὺς
Τα συγκοπτόμενα
Ενρινόληκτα- Υγρόληκτα
Επίθετα γ΄ κλίσης σε -ης -και -ων
Επίθετα γ΄κλίσης σε -υς, -εια, -υ
Επίθετα γ ΄κλ. : πολύς - μέγας
Επανάληψη ΑΕ Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου
Αρχαία Ελληνικά Γ΄γυμνασίου
Ευκτική ε.φ.
Ευκτική μ.φ.
Παραθετικά επιθέτων-επιρρημάτων
Αόριστος β΄
Θέση του τόνου στα σύνθετα ρήματα της α.ε.
Κλίση: ἡ γυνή, ὁ/ἡ παῖς
Κλίση: αὐτός, αὐτή, αὐτό
Παθητικοί χρόνοι
Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη
Σύνδεση προτάσεων ή όρων προτάσεων
Η σύνταξη συνοπτικά: ρήμα, απαρέμφ.,μετοχή
Τα είδη του μορίου ἄν
Οι δευτερεύουσες προτάσεις
Δευτερεύουσες ονοματικές
Ειδικές
Ενδοιαστικές
Πλάγιες ερωτηματικές
Αναφορικές
Δευτερεύουσες επιρρηματικές
Αιτιολογικές
Τελικές
Συμπερασμ./αποτελεσματικές
Εναντιωματικές-Παραχωρητικές
Υποθετικές
Χρονικές
Αναφορικές
Συνηρημένα ρήματα
Επανάληψη ΑΕ Γλώσσα Γ Γυμνασίου
Αρχαία από μετάφραση
Όροι Οδύσσειας
Οδύσσεια
Ιλιάδα - Εισαγωγή - Ο μύθος
Παίζοντας με την Οδύσσεια και την Ιλιάδα
Ελένη - Εισαγωγή
Η εποχή - το έργο - η ομορφιά
Τρωικός και Πελοποννησιακός πόλεμος
Ελένη - escape room κ.ά. πολλά
Μία Αριάδνη γεμάτη μύθους
Νέα Ελλ. Α΄
Ανάλυση κειμένων: πεδία διερεύνησης
Ο δρόμος για τον παράδεισο...
Τα πράγματα στρώνουν περισσότερο
Το πιο γλυκό ψωμί
Τα κόκκινα λουστρίνια
Ο Βάνκας
Ο πιστός φίλος
Ο παππούς και το εγγονάκι
Μανιτάρια στην πόλη
Η ζωή στη Σύμη
Η Νέα Παιδαγωγική
Η Έξοδο
Η πείνα του Καραγκιόζη
Τα φαντάσματα
Η γάτα του παπά
Η Λεώνη μας
Γλωσσικές επαναλήψεις
Είδη προτάσεων
Δομή πρότασης
Οι Όροι της πρότασης - παίζοντας
Δομή της παραγράφου
τουβλάκια...συνοχής
Είδη λόγου, Περιγραφή -αφήγηση-επιχειρ.
Παραγωγή, σύνθεση, Οικογ. λέξεων
Το ρήμα
Προσδιορισμοί νεοελληνιστί
Παράθεση ή επεξήγηση;
Επιθετικός ή κατηγορηματικός προσδιορισμός;
Το άρθρο
Κλίση ουσιαστικών
Κλίση επιθέτων
Τα πολύπαθα σημεία στίξης
Ασκήσεις ορθογραφίας
Το δύστυχο πολύ...
Το ταλαίπωρο τελικό -ν
το πολύπαθο ως
λέξεις με δύο -ρρ-
Επανάληψη...ποικιλοτρόπως
Νέα Β΄Γυμνασίου
Και πάλι στο σχολείο
Η Ιουλία...
Άννα Φρανκ
Στην εποχή του τσιμέντου και της πολυκατοικίας
Για τον όρο μετανάστες
Ο Άλλος στη λογοτεχνία
Θερμοπύλες
Κάσπαρ Χάουζερ
Να ΄σαι καλά δάσκαλε
Ξενιτεμένο μου πουλί
Η Κωνσταντίνα...
Ο μικρός πρίγκιπας
Ο λύκος
Η εσχάτη των ποινών
επίθετα κληροδοτημένα και μη
Οι αντωνυμίες
Αποθετικά ρήματα
Η περίληψη
Το υποκείμενο του ρήματος
Μονόπτωτα /δίπτωτα ρήματα
Οι εγκλίσεις και η σημασία τους
Οι χρόνοι του ρήματος
Χρονική βαθμίδα - έγκλιση : εξάσκηση
Οι μετοχές
Τα συνθετικά και τα είδη των συνθέτων
Αχώριστα μόρια
Οικογένειες λέξεων
Διαθέσεις, Ενεργ.-παθ. σύνταξη
Μετατροπή ενεργ. σε παθ. και αντίστροφα
Βαθμοί επιθέτου-μετοχής / παραθετικά
Η σύγκριση
Επιρρηματικοί προσδιορισμοί
Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου
«Φιλία: ένας ανεκτίμητος θησαυρός»
Εργασία - Επάγγελμα
Σχολείο στον χρόνο
Επανάληψη ΝΕ. Γλώσσα, Β΄
Νέα Γ΄ γυμνασίου
Τρόποι σύνδεσης προτάσεων
Ασκήσεις σύνδεσης προτάσεων
Δευτερεύουσες προτάσεις
Ειδικές, βουλητικές, ενδοιαστικές
Ευθύς και πλάγιος λόγος
Ερωτηματικές προτάσεις
Αναφορικές προτάσεις
Τελικές και αιτιολογικές
Χρονικές και υποθετικές
Αποτελεσματικές και εναντιωματικές
Επιρρηματικές-ονοματικές: ασκήσεις
Συνώνυμα-Αντώνυμα
Πολυσημία λέξεων
Ομώνυμες/ομόηχες,-παρώνυμες λέξεις
Υπώνυμα
Γλωσσικά ολισθήματα
Σχήματα λόγου
λάθος γένος
Του γιοφυριού της Άρτας
Ερωτόκριτος
Θούριος
Ε. Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία
Ελεύθεροι πολιορκημένοι
Όσο μπορείς
Πρώτες ενθυμήσεις
Ζορμπάς
Στο παιδί μου
Η μεταμφίεση
Ζητείται ελπίς
Επανάληψη Γλ. Γ΄
Ιστορία Α΄
Ιστορία Β΄
Ιστορία Γ΄ , αναλυτικά ενότητες 1-32
Ενότητα 33
Ενότητα 36
Ενότητα 38
Ενότητα 39
Ενότητα 40
Ενότητα 41
Ενότητα 42
Ενότητα 43
Ενότητα 44
Ενότητα 46
Ενότητα 47
Ενότητα 54
 

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ, ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΥΠΟΠΤΟΙ

 

 

Προσδιορισμοί, οι συνήθεις ύποπτοι λοιπόν. Ύποπτοι προς συντακτική ανάκριση και σύλληψη. Που οφείλουν χωρίς μεγάλη προσπάθεια να μας ομολογήσουν τη θέση και τον ρόλο τους στην επιτέλεση ενός βασικού  εγκλήματος: τη σύνθεση μιας πρότασης!

Γενικά θεωρείται δεδομένο πως το να συλλάβεις μέσα σε μία πρόταση τους κύριους όρους της, δηλαδή το ρήμα και τα υποκείμενο-αντικείμενο-κατηγορούμενά του, αποτελεί σχετικά εύκολη κατάκτηση.

Και κάπου εκεί  συνειδητοποιεί ο εν λόγω αναλυτής πως μια πρόταση δε μοιάζει συντακτικά με μία απλή λατρευτή μπριζολίτσα με τηγανιτές πατατούλες, αλλά με κάποιο περίπλοκο πιάτο, μάλλον εξωτικό, με συνδυασμό υλικών και συνοδευτικών, που κάνουν τη ζωή μας μάλλον δύσκολη στον προσδιορισμό τους, αν δεν έχουμε εντρυφήσει με υπομονή και επιμονή στα βαθύτερα μυστικά τους. 

Αν λοιπόν, ως γνήσιοι φιλολογικοί εγκληματολόγοι επιθυμείτε, αφού έχετε συλλάβει ήδη τους κύριους υπόπτους, να διερευνήσετε και τα δευτερεύοντα στοιχεία του συντακτικού εγκλήματος, δεν έχετε παρά να αρχίσετε με τον ακόλουθο οδηγό.

Προσδιορισμοί λοιπόν. Η σάλτσα της πρότασης. Έργο τους είναι να μας δώσουν παραπάνω στοιχεία για τους κύριους όρους της, να τους κάνουν πιο σαφείς και πιο συγκεκριμένους, ανάγκη που γεννάται από την ίδια τη φύση της επικοινωνίας, και μάλιστα σε οποιαδήποτε γλώσσα.

Σκεφτείτε για παράδειγμα ένα τραπέζι γεμάτο πάσης φύσεως κινητά 8ης, 9ης και 10ης γενιάς, που για τους κοινούς θνητούς αποτελούν ακόμη σενάριο επιστημονικής φαντασίας, για σας όμως, τους τυχερούς, δε βρίσκονται παρά μόνο δέκα βήματα μακριά σας. Κάποιοι από εσάς θα γραπώσουν όποιο βρουν μπροστά τους, ανεξαρτήτως γενιάς, και θα φύγουν τρέχοντας πανευτυχείς. (Αυτοί βέβαια δεν είναι και οι πιο επιλεκτικοί είν’ αλήθεια). Αντίθετα, κάποιοι άλλοι θα αρχίσουν να σκέφτονται ποιο από όλα αυτά τα κινητά τους ταιριάζει περισσότερο με βάση π.χ. το μέγεθος, το χρώμα, τις δυνατότητές του και θα επιλέξουν ίσως εκείνο το μικρούλι μαύρο κινητό, με την πολύχρωμη πίσω όψη, που σίγουρα ανήκει στη 10η γενιά, αφού επιπλέον οδηγεί αυτοκίνητα, πιλοτάρει ελικόπτερα, λύνει τις μαθηματικές και συντακτικές ασκήσεις στο πι και φι, δίνει γνήσιες συμβουλές κατακτητικής, πραγματοποιεί δηλαδή άπειρα εφηβικά όνειρα.

 

Αν ανήκετε σε αυτήν τη δεύτερη κατηγορία, ανακαλύψατε μόλις τον λόγο ύπαρξης και επιβεβαιώσατε τη χρησιμότητα των πάσης φύσεως προσδιορισμών…

 

Ας επανέλθουμε όμως στην πεζή συντακτική πραγματικότητα!

Λάβατε μόλις το εξής μήνυμα στο κινητό σας:

 

Ο γείτονας αγόρασε ένα αυτοκίνητο.

 

Η συντακτική μας χαρά: μια πρόταση απλή, που αποτελείται από το ρήμα «αγόρασε», το υποκείμενό του «ο γείτονας» και το αντικείμενό του «ένα αυτοκίνητο». Απλή, αλλά ανιαρή.

 

Για δείτε πώς θα χτίσουμε τώρα την πρόταση αυτή με νέα απανωτά μηνύματα:

 

 Ο Μάριος, ο γείτονάς σας, αγόρασε ένα μαύρο, καμπριολέ αυτοκίνητο.

 

Ο Μάριος, ο γείτονάς σας, αγόρασε  σήμερα ένα μαύρο, καμπριολέ αυτοκίνητο.

 

Ο Μάριος, ο γενναιόδωρος γείτονάς σας, αγόρασε σήμερα πολύ φθηνά τοις μετρητοίς ένα μαύρο, καμπριολέ αυτοκίνητο.

 

Ο  Μάριος, ο γενναιόδωρος γείτονας, σάς αγόρασε σήμερα  πολύ φθηνά τοις μετρητοίς ένα μαύρο, καμπριολέ αυτοκίνητο.

 

Η απλή πρόταση έγινε ναι μεν επαυξημένη, αλλά απέκτησε μόλις σαφώς μεγαλύτερο ενδιαφέρον και μετέτρεψε τον φθόνο και τη ζήλια σε χαρά κι εκτίμηση, μετακινώντας μόλις ένα κόμμα κι έναν βαρύτιμο τόνο από τον γείτονα στην επόμενη λέξη, «σάς»…

 

Η πρόταση γέμισε επιπλέον πληροφορίες: πότε, πώς και πόσο αγόρασε το αυτοκίνητο, ποιος Μάριος, ποιο το χρώμα, το σχήμα, η μάρκα του αυτοκινήτου. Κάθε πληροφορία κι ένας προσδιορισμός.

 

Όσες λέξεις δηλώνουν επιρρηματικές σχέσεις, μας δίνουν δηλαδή χρήσιμες πληροφορίες χρόνου, τόπου, ποσού κλπ. (κυρίως για ένα ρήμα, αλλά και για ένα  επίθετο ή επίρρημα)  ονομάζονται επιρρηματικοί προσδιορισμοί.

Αντίθετα, όσες μας δίνουν πληροφορίες για ένα όνομα (ουσιαστικό, αντωνυμία ή επίθετο) ονομάζονται ονοματικοί προσδιορισμοί.

 

Ας επικεντρωθούμε στο γνωστό παράδειγμα με το  κάμπριο το λατρευτό:

· Πότε το αγόρασε ο Μάριος;

  σήμερα: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

· Πώς; τοις μετρητοίς: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

· Πόσο;  φθηνά: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού

· Πόσο φθηνά; πολύ: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού

 

· Ποιος γείτονας;

· ο γενναιόδωρος: επιθετικός προσδιορισμός

· ο δικός σας : ετερόπτωτος προσδιορισμός

 

·Ποιo αυτοκίνητο; Το μαύροκαμπριολέ : επιθετικοί προσδιορισμοί

 

 

 

Ας  τα παρουσιάσουμε, λοιπόν, αυτά θεωρητικά ναι μεν, αλλά συνοπτικά δε, για να πάρουμε μια ιδέα και μόνο:

 

Επιρρηματικοί προσδιορισμοί


1.     τοπικοί (πού;)

2.     χρονικοί (πότε;)

3.     τροπικοί (πώς;)

4.     ποσοτικοί (πόσο;)

5.     της αιτίας (γιατί;)

6.     του σκοπού (με ποιο σκοπό;)

7.     του αποτελέσματος (με ποιο αποτέλεσμα;)

8.     της αναφοράς (ως προς τι;)

9.     της προϋπόθεσης  (αν τι;)

10.   της εναντίωσης  (αν και τι;)

11.   της βεβαίωσης ή άρνησης  ή του δισταγμού (π.χ; ναι, όχι, ίσως)

 

Οποιαδήποτε λέξη ή φράση μέσα στην πρόταση απαντά σε μια τέτοια ερώτηση αποτελεί και τον αντίστοιχο προσδιορισμό.

Ας θυμηθούμε, επί τη ευκαιρία κι εφόσον το επιθυμούμε, τις κατηγορίες των επιρρημάτων:

https://www.teachingtherapy.com/2020/04/blog-post_63.html 

Πνευματική εξάσκηση με τον Ελληνικό Πολιτισμό, παρακαλώ:

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfyETN8c8bhqR8CuehXPrW_5PA5HdU_iDIOMmXhV-PuyEuU2w/viewform

 

Ονοματικοί προσδιορισμοί


Α. Ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί (και το προσδιορίζον και το προσδιοριζόμενο βρίσκονται στην ίδια πτώση)



1.     Επίθετο, ο προσδιορισμός;

           Επιθετικός προσδιορισμός (μόνιμη ιδιότητα):   το γκρι παράθυρο

Κατηγορηματικός προσδιορισμός (παροδική ιδιότητα): κατάχλωμο το παιδί

2.     Ουσιαστικό, ο προσδιορισμός;

·        Παράθεση (από το ειδικό στο γενικό): Όμηρος, ο ποιητής

·        Επεξήγηση (από το γενικό στο ειδικό): Ο ποιητής, ο Όμηρος

 

 

Β. Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί  (βρίσκονται σε διαφορετικές πτώσεις)

 

1.     σε γενική:

·        κτητική: τα μάτια της Μαρίας

·        της ιδιότητας: τα ζώα της στεριάς

·        του περιεχομένου: αποθήκη κρασιού

·        διαιρετική: έξι σελίδες του βιβλίου

·        της αιτίας: η λύπη του αποχωρισμού

·        του σκοπού: τα ρούχα του γάμου

·        υποκειμενική: η νίκη των Ελλήνων

·        αντικειμενική:οι φρουροί της πατρίδα

 

 

2.     σε αιτιατική:

·        της αναφοράς: τρία μέτρα μάκρος

·        ποσού ή μέτρου: δάσκαλος σαράντα χρόνους

 

Παχνιδοθεραπεία στους ονοματικούς προσδιορισμούς με τον λεξότοιχο Roykalmata:

https://wordwall.net/el/resource/9726753


Και σχετικό το φυλλάδιο TinaZizeLilly επίσης μας περιμένει:

https://www.liveworksheets.com/hc1653659pu


Στο σημείο αυτό, λοιπόν, ας κάνουμε μια μικρή αλλά ουσιαστική ανακεφαλαίωση:

 

Η επιτυχής συντακτική ανάλυση εξασφαλίζεται ευκολότερα, όταν ακολουθούμε με απόλυτη ευλάβεια την εξής σειρά ανεύρεσης συντακτικών όρων:

 

1.     Ρήμα (αμετάβατο-μεταβατικό-συνδετικό)

2.     Υποκείμενο/-α ρήματος

3.     Αντικείμενο/-α (με μεταβατικό ρήμα)

4.     Κατηγορούμενο/-α στο υποκείμενο ή αντικείμενο (συνδετικό ρήμα)

5.     Προσδιορισμοί  επιρρηματικοί-ονοματικοί

 

Χρήσιμη πληροφορία της ημέρας; Η ίδια εν πολλοίς διαδικασία ακολουθείται ουσιαστικά και εις την αρχαίαν ελληνικήν (τυχεροί- ές, εσείς!)

 

 


...ψυχή πολύχρωμη ...ζωή στο προσκήνιο ... φως παντού