ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ, ΟΙ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΥΠΟΠΤΟΙ

Προσδιορισμοί, οι συνήθεις ύποπτοι, λοιπόν. Ύποπτοι προς συντακτική ανάκριση και σύλληψη. Που οφείλουν χωρίς μεγάλη προσπάθεια να μας ομολογήσουν τη θέση και τον ρόλο τους στηη σύνθεση μιας πρότασης!

Αλλά ας τα ξεχάσουμε όλα αυτά και δείτε, κατάρχάς, τι θα μπορούσε να συμβεί στη ζωή σας.

Λάβατε μόλις το εξής μήνυμα:

Ο Μάριος αγόρασε ένα αυτοκίνητο.

Η συντακτική μας χαρά: μια πρόταση απλή, που αποτελείται από το ρήμα «αγόρασε», το υποκείμενό του «ο γείτονας» και το αντικείμενό του «ένα αυτοκίνητο». Απλή, αλλά ανιαρή.

Για δείτε πώς θα χτίσουμε τώρα την πρόταση αυτή με νέα απανωτά μηνυματάκια:

Ο Μάριος, ο γείτονάς σας, αγόρασε ένα μαύρο, καμπριολέ αυτοκίνητο.

Ο Μάριος ο γείτονάς σας, αγόρασε σήμερα ένα μαύρο, καμπριολέ αυτοκίνητο.

Ο Μάριος, ο γενναιόδωρος γείτονάς σας, αγόρασε σήμερα πολύ φθηνά τοις μετρητοίς ένα μαύρο, καμπριολέ αυτοκίνητο.

Ο Μάριος, ο γενναιόδωρος γείτονας, σάς αγόρασε σήμερα πολύ φθηνά τοις μετρητοίς ένα μαύρο, καμπριολέ αυτοκίνητο.

Η απλή πρόταση έγινε ναι μεν επαυξημένη, αλλά απέκτησε μόλις σαφώς μεγαλύτερο ενδιαφέρον και μετέτρεψε τον φθόνο και τη ζήλια σε χαρά κι εκτίμηση, μετακινώντας μόλις έναν βαρύτιμο τόνο από τον γείτονα στην επόμενη λέξη, «σάς»…

Η πρόταση γέμισε επιπλέον πληροφορίες: πότε, πώς και πόσο αγόρασε το αυτοκίνητο, ποιος γείτονας, ποιο το χρώμα, το σχήμα, η μάρκα του αυτοκινήτου. Κάθε πληροφορία κι ένας προσδιορισμός.

Όσες λέξεις δηλώνουν επιρρηματικές σχέσεις, μας δίνουν δηλαδή χρήσιμες πληροφορίες χρόνου, τόπου, ποσού κλπ. (κυρίως για ένα ρήμα, αλλά και για ένα επίθετο ή επίρρημα) ονομάζονται επιρρηματικοί προσδιορισμοί.

Ας επικεντρωθούμε στο γνωστό παράδειγμα με το κάμπριο το λατρευτό:

· Πότε το αγόρασε ο γενναιόδωρος γείτονας;

σήμερα: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου

· Πώς; τοις μετρητοίς: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου

· Πόσο; φθηνά: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού

· Πόσο φθηνά; πολύ: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού

Ας τα παρουσιάσουμε λοιπόν αυτά θεωρητικά ναι μεν, αλλά συνοπτικά δε:

Επιρρηματικοί προσδιορισμοί

1. τοπικοί (πού;)

2. χρονικοί (πότε;)

3. τροπικοί (πώς;)

4. ποσοτικοί (πόσο;)