• Για τον Ξενοφώντα Κατέβασε σύντομο βιογραφικό για μαθητική χρήση:

• Για τον Τισσαφέρνη μπορείς να διαβάσεις από τη Βικιπαίδεια από το Ακαδημαϊκό λεξικό

• Για τον Φαρνάβαζο μπορείς να διαβάσεις από τη Βικιπαίδεια, από την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού

• Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση, για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Ξενοφών γεννήθηκε γύρω στο 430 π.Χ. Ήταν γιος του Γρύλλου και καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Πιθανότατα υπηρέτησε στο αθηναϊκό ιππικό και συνδέθηκε με τον Σωκράτη, χωρίς ωστόσο να ενταχθεί στον κύκλο των μαθητών του. Δέχτηκε να λάβει μέρος στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδερφού του Αρταξέρξη. Κατά τη μάχη στα Κούναξα–στις όχθες του ποταμού Ευφράτη, κοντά στη σημερινή Βαγδάτη– το 401 π.Χ. το στράτευμα του Κύρου με τη βοήθεια των Ελλήνων μισθοφόρων νίκησε, ωστόσο ο ίδιος ο Κύρος έχασε τη ζωή του. Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα βρέθηκε σε δυσμενή θέση, ιδιαίτερα μετά τη δολοφονία των αρχηγών του από τον Πέρση σατράπη Τισσαφέρνη. Τότε ο Ξενοφών ανέλαβε ως αρχηγός του να το οδηγήσει πίσω στην Ελλάδα. Πέρασαν από τη Μεσοποταμία και την Αρμενία στη Μαύρη Θάλασσα, στο Βυζάντιο και μετά στη Θράκη, όπου ο Ξενοφών παρέμεινε παρακολουθώντας τις επιχειρήσεις των Σπαρτιατών, οι οποίοι με επικεφαλής τον Θίβρωνα διεξήγαν πόλεμο εναντίον του Τισσαφέρνη στο πλευρό των ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας το 399 π.Χ. Ο Ξενοφών προσχώρησε στον σπαρτιατικό στρατό, αλλά για την περίοδο εκείνη δεν έχουν διασωθεί πολλά στοιχεία σχετικά με τη δράση του και τη στάση του απέναντι στον Θίβρωνα. Μετά την ανάκληση του Θίβρωνα από τους Σπαρτιάτες, ανέλαβε δράση ο Δερκυλίδας και στη συνέχεια ο Αγησίλαος, για τον οποίο ο Ξενοφών έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση. Η νικηφόρος πορεία του Αγησιλάου διακόπηκε το 394 π.Χ., όταν έλαβε διαταγή από τη Σπάρτη να επιστρέψει με τον στρατό του στην Ελλάδα.

Το 394 π.Χ. στη μάχη της Κορώνειας βρέθηκαν αντιμέτωποι οι Αθηναίοι (και οι σύμμαχοί τους Βοιωτοί, Αργείοι και Κορίνθιοι) με τους Σπαρτιάτες, των οποίων επικεφαλής ήταν ο Αγησίλαος. Ο Ξενοφών, που ακολουθούσε τον στρατό του Αγησιλάου, κατηγορήθηκε για τις σχέσεις του με τη Σπάρτη και εξορίστηκε από την Αθήνα. Εγκαταστάθηκε τότε στον Σκιλλούντα της Ηλείας και έγινε πρόξενος των Σπαρτιατών στην Ολυμπία.

Μετά τη μάχη στα Λεύκτρα το 371 π.Χ. κατέφυγε στην Κόρινθο και για κάποια περίοδο συμφιλιώθηκε με την Αθήνα. Εξάλλου, δύο έργα του, ο Ιππαρχικός και ο Οικονομικός, προϋποθέτουν εξοικείωση με τον αθηναϊκό τρόπο ζωής. Ο γιος του σκοτώθηκε το 362 π.Χ. στη Μαντίνεια πολεμώντας στο πλευρό των Αθηναίων ιππέων.

Ο θάνατος του Ξενοφώντα τοποθετείται μετά το 355 π.Χ. Τα πιο γνωστά έργα του είναι η Κύρου Ανάβασις και τα Ελληνικά, όπου στην ουσία συνεχίζει το έργο του Θουκυδίδη έως τη μάχη της Μαντίνειας. Εκτός από ιστορικά έργα συνέγραψε και πολλά φιλοσοφικά και τεχνικά (τέχναι, πραγματείες), στα οποία περιέχονται συμβουλές και πρακτικές οδηγίες για διάφορες δραστηριότητες (π.χ. Κυνηγετικός, Πόροι).

 

 

 

Λεξιλογικός Πίνακας

κτάομαι, κτῶμαι [= αποκτώ]
θ. κτα-, κτη-, κτε-
[στο κείμενο συναντήσατε τους τύπους κτημάτων, κτήσεως, κτῶνται, κτήσωνται, κτῆμα και κτήματος]

 

Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στο λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Ασκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

1. Να γράψετε τι δηλώνουν τα παράγωγα ουσιαστικά ἡ κτῆσις, ὁ κτήτωρ, τὸ κτῆμα σε σχέση με όσα διδαχτήκατε σε προηγούμενες ενότητες (πρόσωπο που ενεργεί, κατάσταση κτλ.).
2. Να εξηγήσετε σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται οι φράσεις: α. υπερασπίζομαι τα κεκτημένα μου, β. λόγω κεκτημένης ταχύτητας, γ. κτήμα ες αεί
3. Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από αυτές που σας δίνονται στο πλαίσιο, αφού τις προσαρμόσετε στην κατάλληλη πτώση και - στην περίπτωση των επιθέτων– στο κατάλληλο γένος:

Πρόσθετες ασκήσεις

1. Αντιστοιχίστε τους ορισμούς με τη σωστή λέξη.
2. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις με τις συνώνυμές τους.
3. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις με τις αντώνυμές τους.
4. Συμπληρώστε τα κενά επιλέγοντας την κατάλληλη λέξη

 

Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο

 

 

 

Επαναληπτικές ασκήσεις

 

1. Να συμπληρώσετε τους πίνακες με κατάλληλες παράγωγες λέξεις της α.ε.:
2. Να ενώσετε τα παρακάτω παράγωγα ουσιαστικά της α.ε. με τη σωστή κατηγορία σημασίας:
3. Να εντάξετε, ανάλογα με τη σημασία τους, τα παρακάτω ουσιαστικά στην κατάλληλη στήλη:
4. Να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά από τα επίθετα:
5. Χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες καταλήξεις από τη στήλη Β΄ να σχηματίσετε ρήματα παράγωγα από τα ουσιαστικά της στήλης Α΄. Να χρησιμοποιηθούν όλες οι καταλήξεις:

 

 

 

Ασκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

1. Να κλίνετε τα ονοματικά σύνολα:ὁ ἀγαθὸς φίλος, τὸ μέγιστον ἀγαθόν.
2. Να εντοπίσετε τα δευτερόκλιτα επίθετα του κειμένου και να τα γράψετε στο ίδιο γένος και στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
3. Να γράψετε τις παρακάτω λέξεις στη γενική και δοτική ενικού
4. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα
5. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με τον κατάλληλο τύπο της δεικτικής αντωνυμίας οὗτος, αὕτῃ τοῦτο
6. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα με το ίδιο πρόσωπο των ρημάτων στους υπόλοιπους χρόνους
7. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική ενεστώτα και μέλλοντα (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό):
8. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική παρατατικού και αορίστου (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό):
9. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό):
10. Εάν συμπληρώσετε στα τετραγωνίδια τις λέξεις που ζητούνται, στην έγχρωμη στήλη θα σχηματιστεί η λέξη που λείπει από τον στίχο «ὦ γλυκύ μου ________ , γλυκύτατόν μου τέκνον»:
11. Να μεταφέρετε στον άλλο αριθμό τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά και επίθετα του κειμένου, διατηρώντας την πτώση και το γένος (στα επίθετα):

Πρόσθετες ασκήσεις

1. Συμπλήρωσε τις καταλήξεις των ουσιαστικών της α' και β' κλίσης
2. Σταυρόλεξο με τα ουσιαστικά της α' και της β' κλίσης
3. Άσκηση για τα ουσιαστικά της α' και της β' κλίσης
4. Άσκηση στην α' και β' κλίση
5. Άσκηση στην α' και β' κλίση
6. Άσκηση για τον σωστό τύπο των θηλυκών δευτερόκλιτων επιθέτων
7. Άσκηση για τον σωστό τύπο των θηλυκών δευτερόκλιτων επιθέτων
8. Εντόπισε τα δευτερόκλιτα επίθετα στο κείμενο
9. Κλίση του επιθέτου ἡ ΒΕΒΑΙΑ
10. 1η άσκηση αντιστοίχισης των δευτερόκλιτων επιθέτων
11. 2η άσκηση αντιστοίχισης των δευτερόκλιτων επιθέτων

 

 

Πρώτο παράλληλο κείμενο

 

Στο παρακάτω απόσπασμα αναφέρονται οι αναγκαίες προϋποθέσεις ώστε να υπάρξει πραγματική φιλία μεταξύ δύο ανθρώπων.

 

Ἀλλ' ἡ φιλία στάσιμόν τι ζητεῖ καὶ βέβαιον ἦθος καὶ ἀμετάπτωτον ἐν μιᾷ χώρᾳ καὶ συνηθείᾳ· διὸ καὶ σπάνιον καὶ δυσεύρετόν ἐστι φίλος βέβαιος.

 

Πλούταρχος, Περὶ πολυφιλίας 97b 6-9

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

Δεύτερο παράλληλο κείμενο

 

Στο παρακάτω απόσπασμα εξετάζεται αν ένας ευτυχισμένος και αυτάρκης άνθρωπος έχει ανάγκη από φίλους ή όχι.

 

Ἀμφισβητεῖται δὲ καὶ περὶ τὸν εὐδαίμονα, εἰ δεήσεται φίλων ἢ μή. Οὐθὲν γάρ φασι δεῖν φίλων τοῖς μακαρίοις καὶ αὐτάρκεσιν· ὑπάρχειν γὰρ αὐτοῖς τἀγαθά· αὐτάρκεις οὖν ὄντας οὐδενὸς προσδεῖσθαι, τὸν δὲ φίλον, ἕτερον αὐτὸν ὄντα, πορίζειν ἃ δι' αὑτοῦ ἀδυνατεῖ.

 

Ἀριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια 1169b

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

 

Τρίτο παράλληλο κείμενο

 

Σε αυτό το απόσπασμα εκφράζεται η άποψη ότι η φιλία είναι αναγκαία στη ζωή του ανθρώπου και σαφώς προτιμότερη από όλα τα αγαθά.

 

Μετὰ δὲ ταῦτα περὶ φιλίας ἕποιτ' ἂν διελθεῖν· ἔστι γὰρ ἀρετή τις ἢ μετ' ἀρετῆς, ἔτι δ' ἀναγκαιότατον εἰς τὸν βίον. Ἄνευ γὰρ φίλων οὐδεὶς ἕλοιτ' ἂν ζῆν, ἔχων τὰ λοιπὰ ἀγαθὰ πάντα· καὶ γὰρ πλουτοῦσι καὶ ἀρχὰς καὶ δυναστείας κεκτημένοις δοκεῖ φίλων μάλιστ' εἶναι χρεία.

 

Ἀριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια 1155a

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

Ερωτήσεις

 

1. Κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί να ανθήσει μια σωστή φιλία, σύμφωνα με το πρώτο απόσπασμα;

 

2. Να σχολιάσετε την πρώτη περίοδο του δεύτερου παράλληλου κειμένου και να διατυπώσετε την προσωπική σας γνώμη.

 

3. Πώς δικαιολογεί ο Αριστοτέλης (βλ. τρίτο παράλληλο κείμενο) την άποψη ότι η φιλία είναι ἀναγκαιότατον εἰς τὸν βίον;

 

4. Να εντοπίσετε κοινά θεματικά στοιχεία στο κείμενο της Ενότητας και στα παράλληλα κείμενα.