Α' τάξη, 9η ενότητα, Ανυπέρβλητα πρότυπα

βιογραφία Ἰσοκράτης, Εὐαγόρας 1-6 (διασκευή)


 

 


Διδακτικές ώρες: 4

 

Διδακτικοί στόχοι

1. έρθουν σε επαφή με ένα ρητορικό κείμενο το οποίο χρησιμοποιεί άριστα τις τεχνικές του λόγου.

2. Να προβληματιστούν πάνω στην έννοια των μεγάλων κατορθωμάτων και της υστεροφημίας.

3. Να μάθουν το γραμματικό φαινομένου του αναδιπλασιασμού ως βασικού μορφολογικού χαρακτηριστικού των συντελικών χρόνων.

4. Να συνδέσουν το είδος του αναδιπλασιασμού της χρονικής και συλλαβικής αύξησης με την αύξηση στους ιστορικούς χρόνους.

 

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 68 σχ. βιβλίου)

- Προτείνεται να δοθεί η μετάφραση του κειμένου και να γίνει νοηματική επεξεργασία του και, στη συνέχεια, οι μαθητές/τριες να επεξεργαστούν το αρχαίο κείμενο με τη βοήθεια των γλωσσικών σχολίων.

 

1. Ετυμολογικά.

- Απλή αναφορά στην παραγωγή ρημάτων με ενδεικτικά παραδείγματα. Επισήμανση ομοιοτήτων με τη ν.ε. γλώσσα

 

2. Γραμματική.

Ο αναδιπλασιασμός. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου βαρυτόνων ρημάτων ενερ. φωνής.

(Τα αφωνόληκτα δε θα διδαχθούν).

Σύμφωνα με τις οδηγίες τα αφωνόληκτα δεν προβλέπεται να διδαχθούν σε καμία τάξη! Προτείνεται να διδαχθούν εδώ.

- Εξηγείται το γραμματικό φαινόμενο του αναδιπλασιασμού, τα είδη του και πώς σχηματίζεται στον παρακείμενο και στον υπερσυντέλικο.

- Οι μαθητές/τριες ανευρίσκουν παραδείγματα λέξεων στη ν.ε. γλώσσα με αναδιπλασιασμό (π.χ. μεμονωμένος, γεγονός κ.ά.)

 

Ασκήσεις

Σελ. 70: 1-3

Σελ. 71: 1-3

Σελ. 72: 1-3

Σελ. 75: 1

 

 


 

Στην Ἰλιάδα ο Αχιλλέας οργανώνει αγώνες, για να τιμήσει τον νεκρό φίλο του Πάτροκλο
(τμήμα αττικού μελανόμορφου αγγείου, 580-570 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθήνας)

 

Εισαγωγικό σημείωμα

Γύρω στα 373 π.Χ., μετά τον θάνατο του βασιλιά της Κύπρου Ευαγόρα, ανεβαίνει στον θρόνο ο νεαρός γιος του Νικοκλής. Ο Αθηναίος δάσκαλός του Ισοκράτης του απευθύνει τρεις λόγους (Πρὸς Νικοκλέα, Νικοκλῆς, Εὐαγόρας), στους οποίους περιλαμβάνει –πέραν του εγκωμίου του νεκρού Ευαγόρα– διεξοδικές οδηγίες και παραινέσεις για σωστή διακυβέρνηση. Στο απόσπασμα που ακολουθεί, ο Ισοκράτης επισημαίνει τη σημασία που έχει για τους επιφανείς άντρες η υστεροφημία τους.

εικ. Ισοκράτης, «Κυπριακοί λόγοι»

 

 

Ισοκράτης
Ισοκράτης ΙΑΕΓ wikipaideia

 

 

 

Το κείμενο

 

Ὁρῶν, ὦ Νικόκλεις, τιμῶντά σε τὸν τάφον τοῦ πατρὸς οὐ μόνον τῷ πλήθει καὶ τῷ κάλλει τῶν ἐπιφερομένων, ἀλλὰ καὶ χοροῖς καὶ μουσικῇ καὶ γυμνικοῖς ἀγῶσιν, ἡγησάμην Εὐαγόραν, εἴ τίς ἐστιν αἴσθησις τοῖς τετελευτηκόσιν περὶ τῶν ἐνθάδε γιγνομένων, χαίρειν ὁρῶντα τήν τε περὶ αὑτὸν ἐπιμέλειαν καὶ τὴν σὴν μεγαλοπρέπειαν. Πολὺ δ’ ἂν ἔτι πλείω χάριν ἔχοι, εἴ τις δυνηθείη περὶ τῶν ἐπιτηδευμάτων καὶ τῶν κινδύνων αὐτοῦ ἀξίως εἰπεῖν· εὑρήσομεν γὰρ τοὺς φιλοτίμους καὶ μεγαλοψύχους τῶν ἀνδρῶν πάντα ποιοῦντας ὅπως ἀθάνατον τὴν περὶ αὑτῶν μνήμην καταλείψουσιν. Τίς δ’ οὐκ ἂν ἀθυμήσειεν, ὅταν ὁρᾷ τοὺς μὲν περὶ τὰ Τρωϊκὰ γενομένους ὑμνουμένους, αὑτὸν δὲ προειδῇ, μηδ’ ἂν ὑπερβάλλῃ τὰς ἐκείνων ἀρετάς, μηδέποτε τοιούτων ἐπαίνων ἀξιωθησόμενον; Τούτων δ’ αἴτιος ὁ φθόνος· οὕτω γάρ τινες δυσκόλως πεφύκασιν, ὥσθ’ ἥδιον ἂν εὐλογουμένων ἀκούοιεν οὓς οὐκ ἴσασιν εἰ γεγόνασιν, ἢ τούτων ὑφ’ ὧν εὖ πεπονθότες αὐτοὶ τυγχάνουσιν.

 

 

Ερμηνευτικά σχόλια

 

χοροῖς καὶ μουσικῇ καὶ γυμνικοῖς ἀγῶσιν: Από τον λόγο του Ισοκράτη αντλούμε ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις μεγαλοπρεπείς και πλουσιοπάροχες τελετές με τις οποίες ο Νικοκλής τίμησε τον νεκρό πατέρα του: τέλεσε μουσικούς και αθλητικούς αγώνες, καθώς και διαγωνισμούς ιππικής και ναυτικής δεξιοτεχνίας. Η τέλεση αγώνων για να τιμηθεί κάποιος νεκρός ήταν συνήθης κατά την αρχαιότητα (βλ. Ἰλιάδα Ψ).

Όμηρος, «Ιλιάδα» Ψ: Αθλητικοί αγώνες προς τιμήν του Πάτροκλου Όμηρος, «Ιλιάδα» Ψ: Αθλητικοί αγώνες προς τιμήν του Πάτροκλου

 

ὅπως ἀθάνατον τὴν περὶ αὑτῶν μνήμην καταλείψουσιν: Η υστεροφημία παρουσιάζεται από τον Ισοκράτη (όπως και στα ομηρικά έπη) ως βασική επιδίωξη των ανθρώπων που χαρακτηρίζονται από φιλοδοξία και προβαίνουν σε μεγαλειώδεις πράξεις. Άξια προσοχής είναι η παρατήρηση του Ισοκράτη, η οποία απαντά και σε πολλούς άλλους συγγραφείς, ότι οι ζωντανοί προκαλούν τον φθόνο με την ευτυχία τους.

Όμηρος, «Οδύσσεια» α 260 - 265:  Ο Τηλέμαχος για τον πατέρα του Όμηρος, «Οδύσσεια» α 260 - 265: Ο Τηλέμαχος για τον πατέρα του

 

Ερωτήσεις

 

1. Πώς τίμησε ο Νικοκλής τον πατέρα του; Τι θεωρεί ο Ισοκράτης ότι θα ικανοποιούσε περισσότερο τον Ευαγόρα;

2. Πώς λειτουργεί ο φθόνος όταν πρόκειται να τιμηθούν κατορθώματα ένδοξων αντρών;

3. Ο Περικλής στον Επιτάφιο λόγο που εκφωνεί προς τιμήν των Αθηναίων που έπεσαν κατά το πρώτο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου παρατηρεί: μέχρι γὰρ τοῦδε ἀνεκτοὶ οἱ ἔπαινοί εἰσι περὶ ἑτέρων λεγόμενοι, ἐς ὅσον ἂν καὶ αὐτὸς ἕκαστος οἴηται ἱκανὸς εἶναι δρᾶσαί τι ὧν ἤκουσεν· τῷ δὲ ὑπερβάλλοντι αὐτῶν φθονοῦντες ἤδη καὶ ἀπιστοῦσιν (Θουκ. 2.35.2-3: γιατί μέχρι αυτού του σημείου είναι ανεκτοί οι έπαινοι, όταν λέγονται για άλλους, στον βαθμό δηλαδή που ο καθένας νομίζει ότι είναι ικανός να κάνει κάτι από όσα άκουσε· επειδή όμως καταλαμβάνονται από φθόνο για ό,τι τους ξεπερνάει, δείχνουν γι’ αυτό δυσπιστία). Να συγκρίνετε την άποψη αυτή με όσα διαβάσατε στο κείμενο του Ισοκράτη.

Θουκυδίδης, «Ιστορίαι» 2.35 και 2.45.1: Ο φθόνος για τον έπαινο των νεκρών πολεμιστών (παράλληλο κείμενο) Θουκυδίδης, «Ιστορίαι» 2.35 και 2.45.1: Ο φθόνος για τον έπαινο των νεκρών πολεμιστών (παράλληλο κείμενο)

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ηρακλής
Ο Αχιλλέας ξεπερνούσε όλους τους Αχαιούς στην ομορφιά και στην ανδρεία (Ζωγράφος του Αχιλλέα, περίπου 450 π.Χ., Μουσείο Βατικανού) Ο Ηρακλής αποτελεί το πρότυπο του ισχυρού και ακατάβλητου ήρωα. Στην παράσταση αυτή εικονίζεται η πάλη του με το λιοντάρι της Νεμέας (Ζωγράφος του Ανδοκίδη, περίπου 520 π.Χ., Βρετανικό Μουσείο). Ο Θησέας ορμά με το ξίφος του στον Μινώταυρο (470 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Spina Φερράρας)

 

 


 

• Για τον Ισοκράτη ΙΑΕΓ wikipaideia Κατέβασε σύντομο βιογραφικό για μαθητική χρήση: βιογραφία

• Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση / για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του,

Ο Ισοκράτης είναι ένας από τους πιο γνωστούς Αθηναίους ρήτορες. Γεννήθηκε το 436 π.Χ. στον αττικό δήμο Ερχιά και πέθανε λίγο μετά το 338 π.Χ. σε ηλικία περίπου 98 ετών. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και μαθήτευσε κοντά στον σοφιστή Γοργία, στον Πρόδικο, στον Τεισία και στον μετριοπαθή ολιγαρχικό Θηραμένη· θεωρείται ότι ανήκε και στον κύκλο του Σωκράτη. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η πατρική περιουσία του εξανεμίστηκε και ο Ισοκράτης αναγκάστηκε να ασκήσει για κάποια περίοδο το επάγγελμα του λογογράφου.

Γύρω στο 390 π.Χ. δημιούργησε τη δική του ρητορική σχολή και διακρίθηκε ως σπουδαίος ρητοροδιδάσκαλος. Συνέγραψε αρκετούς λόγους, ο ίδιος όμως δεν εκφώνησε ποτέ κανέναν διότι, όπως παραδεχόταν, δε διέθετε τόλμη και δυνατή φωνή· απευθύνθηκε όμως στο κοινό με τον γραπτό λόγο (Ἐγὼ γὰρ πρὸς μὲν τὸ πολιτεύεσθαι πάντων ἀφυέστατος ἐγενόμην τῶν πολιτῶν· οὔτε γὰρ φωνὴν ἔσχον ἱκανὴν οὔτε τόλμαν δυναμένην ὄχλῳ χρῆσθαι καὶ μολύνεσθαι καὶ λοιδορεῖσθαι τοὶς ἐπὶ τοῦ βήματος καλινδουμένοις, Φίλιππος 81).

Κατά την ελληνιστική εποχή αποδίδονταν στον Ισοκράτη εξήντα λόγοι, κυρίως επιδεικτικοί, από τους οποίους 25 θεωρήθηκαν γνήσιοι από τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα και 28 από τον Καικίλιο (ρήτορα και ιστορικό από τη Σικελία). Σήμερα σώζονται 21 λόγοι, με γνωστότερους τον Πανηγυρικόν, τον Παναθηναϊκόν, τον Ἀρεοπαγιτικόν, τον Περὶ ἀντιδόσεως και τον Περὶ εἰρήνης. Έγραψε επίσης επιστολές· αξίζει να αναφέρουμε τη Β' επιστολή του, η οποία γράφτηκε το 344 π.Χ. και απευθύνεται στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β'.

 

 



Το αρχαίο κείμενο, λεξιλογικές επισημάνσεις και απόδοση νοήματος (Μετάφραση)


  • Ερωτήσεις κατανόησης τύπου: σύρε κι άσε doc
  • Απαντώ σε ερωτήσεις κατανόησης τύπου: σωστού λάθους εικ
  • Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου doc
  • Κατέβασε τη μετάφραση doc
  • Άσκηση για τη μετάφραση τύπου: σύρε κι άσε

Δες τη μετάφραση κάθε σειράς πατώντας στο μ ή
εμφάνισε - απόκρυψε όλη τη μετάφραση πατώντας εδώ


μ  Ὁρῶν, ὦ Νικόκλεις, τιμῶντά σε τόν τάφον τοῦ πατρός

μ  ἀλλά καί χοροῖς καί μουσικῇ καί γυμνικοῖς ἀγῶσιν,

μ  ἡγησάμην Εὐαγόραν,

μ  εἴ τίς ἐστιν αἴσθησις τοῖς τετελευτηκόσιν

μ  περί τῶν ἐνθάδε γιγνομένων,

μ  χαίρειν ὁρῶντα

μ  τήν τε περί αὑτόν ἐπιμέλειαν καί τήν σήν μεγαλοπρέπειαν.

μ  ἀξίως εἰπεῖν·

μ  εὑρήσομεν γάρ τούς φιλοτίμους καί μεγαλοψύχους τῶν ἀνδρῶν

μ  πάντα ποιοῦντας,

μ  ὅπως ἀθάνατον τήν περί αὑτῶν μνήμην καταλείψουσιν

μ  Τίς δέ οὐκ ἄν ἀθυμήσειεν,

μ  ὅταν ὁρᾷ τούς μέν περί τά Τρωϊκά γενομένους ὑμνουμένους

μ  αὐτόν δέ προειδῇ,

μ  μηδ’ ἄν ὑπερβάλλη τάς ἐκείνων ἀρετάς,

μ  μηδέποτε άξιωθησόμενον τοιούτων ἐπαίνων;

μ  Τούτων δέ αἴτιος ὁ φθόνος·

μ  οὕτω γάρ τινες δυσκόλως πεφύκασίν,

μ  ἤ τούτων ὑφ’ ὧν εὖ πεπονθότες αὐτοί τυγχάνουσιν.


 



Κατέβασε το αρχείο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου doc

 

O πίνακας που ακολουθεί είναι . Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ὁρῶν, ὦ Νικόκλεις, τιμῶντά σε τόν τάφον τοῦ πατρός 
οὐ μόνον τῷ πλήθει καί τῷ κάλλει τῶν ἐπιφερομένων, 
ἀλλά καί χοροῖς καί μουσικῇ καί γυμνικοῖς ἀγῶσιν, 
ἡγησάμην Εὐαγόραν, 
εἴ τίς ἐστιν αἴσθησις τοῖς τετελευτηκόσιν 
περί τῶν ἐνθάδε γιγνομένων, 
χαίρειν ὁρῶντα 
τήν τε περί αὑτόν ἐπιμέλειαν καί τήν σήν μεγαλοπρέπειαν. 
Πολύ δ’ ἔτι πλείω χάριν ἔχοι ἄν, 
εἴ τις δυνηθείη περί τῶν ἐπιτηδευμάτων καί τῶν κινδύνων αὐτοῦ 
ἀξίως εἰπεῖν· 
εὑρήσομεν γάρ τούς φιλοτίμους καί μεγαλοψύχους τῶν ἀνδρῶν 
πάντα ποιοῦντας, 
ὅπως ἀθάνατον τήν περί αὑτῶν μνήμην καταλείψουσιν 
Τίς δέ οὐκ ἄν ἀθυμήσειεν, 
ὅταν ὁρᾷ τούς μέν περί τά Τρωϊκά γενομένους ὑμνουμένους 
αὐτόν δέ προειδῇ, 
μηδ’ ἄν ὑπερβάλλη τάς ἐκείνων ἀρετάς, 
μηδέποτε άξιωθησόμενον τοιούτων ἐπαίνων; 
Τούτων δέ αἴτιος ὁ φθόνος· 
οὕτω γάρ τινες δυσκόλως πεφύκασίν, 
ὥστε ἥδιον ἄν εὐλογουμένων ἀκούοιεν  
οὕς οὐκ ἴσασιν εἰ γεγόνασιν, 
ἤ τούτων ὑφ’ ὧν εὖ πεπονθότες αὐτοί τυγχάνουσιν. 

 

 


 

ασκήσειςΛεξιλογικός Πίνακας

ὁ πατήρ
[στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο τοῦ πατρός]

 

Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στο λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

    Αρχαία Ελληνική / Νέα Ελληνική Νέα Ελληνική
Ομόρριζα απλά η πατρίς (πατρίδα)
πάτριος (αναφέρεται κυρίως σε νόμους, σε παραδόσεις και σε προγονικά έθιμα)
πατρικός
η πατριά [= η καταγωγή, η οικογένεια]
πατρώος [= αυτός που ανήκει στον πατέρα, στον πρόγονο]
ο πατριώτης
πατριωτικός
πατρόθεν [= από τον πατέρα]
ο πατρυιός (ν.ε. πατριός)
πατρότητα
πατερικός
το πατριωτάκι
πατριωτικά
πατριωτισμός
σύνθετα πατροπαράδοτος
πατροφόνος
πατροκτόνος
ο πατριάρχης [= 1. ο αρχηγός της οικογένειας, 2. ιερατικός τίτλος]
πατρωνυμικός
ο/η απάτωρ [= ο αγνώστου πατρός]
ο προπάτωρ (προπάτορας)
ομοπάτριος
η Κλεοπάτρα [κύριο όνομα = αυτή που κατάγεται από ένδοξο πατέρα]
ο φιλόπατρις
η φιλοπατρία
άπατρις
πατρώνυμο
πατρογονικός
πατρολογία
πατριδογνωσία
πατριδολατρία
Πατριαρχείο

 

Χρησιμοποίησε το σύμβολο * πριν ή μετά από το -πατρ-, ή το -πατερ-, π.χ *πατρ*, *πατερ*, για να βρεις τις παράγωγες και σύνθετες λέξεις, καθώς και τη σημασία τους. Χρησιμοποιώντας τη σύνθετη αναζήτηση μπορείς να βρεις μόνο επίθετα ή μόνο ρήματα κ.τ.λ...

 

Όσες λέξεις δεν ξέρεις τι σημαίνουν πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται αριστερά της λέξης. Αφού τις συγκεντρώσεις όλες πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται δεξιά από το πλαίσιο αναζήτησης. Αντίγραψέ τες σ' ένα έγγραφο του Word ή του OpenOffice. Μελέτησε προσεκτικά τα παραδείγματα.

 

ασκήσειςΑσκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

Πρόσθετες ασκήσεις

 

Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο pdf

 



 

ΘεωρίαΠαραγωγή ρημάτων

 

 

Παραγωγή ρημάτων από ονόματα

 

Τα ρήματα που παράγονται από ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα) σημαίνουν είμαι, κάνω, έχω ή προξενώ αυτό που δηλώνει το όνομα από το οποίο προέρχονται.

Στην παραγωγή ρημάτων από ονόματα χρησιμοποιούνται οι ακόλουθες παραγωγικές καταλήξεις, οι οποίες προέρχονται από αρχική παραγωγική κατάληξη -jω (βάλ-jω > βάλλω, τιμά-jω > τιμάω):

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Καταλήξεις ρημάτων που παράγονται από ονόματα
-(ι)άω
-έω
-όω
-εύω
-σσω / -ττω
-ζω
-άζω
-ίζω
-αίνω
-ύνω
-αίρω
-λω
τιμ-άω, τιμῶ < τιμή, ἐρυθρ-ιάω, ἐρυθριῶ < ἐρυθρός
φθον-έω, φθονῶ < φθόνος
ἀξι-όω, ἀξιῶ < ἄξιος
κινδυν-εύω < κίνδυνος
αἱμά-σσω / -ττω
(= ματώνω) < αἷμα
ἀγορά-ζω < ἀγορά
ὀνομ-άζω < ὄνομα
ἁγν-ίζω < ἁγνός
ὑγι-αίνω < ὑγιής
αἰσχ-ύνω < αἶσχος
καθ-αίρω < καθαρός
ποικίλ-λω < ποικίλος

 

 

ασκήσειςασκήσεις

 

 



 

θεωρία

 

1. Ο αναδιπλασιασμός

2. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων

3. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων

 

θεωρία σχολικού βιβλίου

 

1. Ο αναδιπλασιασμός

 

Κατέβασε την κλίση της ενεργητικής φωνής του ρ. λύω. εικ.

 

Οι συντελικοί χρόνοι, δηλαδή ο παρακείμενος, ο υπερσυντέλικος και ο συντελεσμένος μέλλοντας, έχουν στην αρχή του θέματος αναδιπλασιασμό σε όλες τις εγκλίσεις και στους ονοματικούς τύπους (απαρέμφατο, μετοχή).

 

Στο κείμενο της Ενότητας συναντήσατε τρεις τύπους παρακειμένου με αναδιπλασιασμό: πεφύκασιν, γεγόνασιν και πεπονθότες.

Είδη ομαλού αναδιπλασιασμού

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

  Το ρήμα αρχίζει από: είδος αναδιπλασιασμού
Α.
1. απλό σύμφωνο
(εκτός του ῥ-)
2. δύο σύμφωνα, από τα οποία:
      το πρώτο είναι άφωνο (κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ)
      και το δεύτερο υγρό ή ένρινο (μ, ν, λ, ρ)
επανάληψη του αρχικού συμφώνου + ε
λύω → λέλυκα
γράφω → γέγραφα
Β.
1. διπλό σύμφωνο
(ζ, ξ, ψ)
2. ῥ-
3. δύο σύμφωνα, χωρίς να είναι το πρώτο άφωνο
και το δεύτερο υγρό ή ένρινο
4. τρία σύμφωνα
συλλαβική αύξηση (βλ. Ενότητα 7)
ψεύδω → ψευκα
άπτω → ρραφα (Προσοχή στον
διπλασιασμό του ρ!)
κτείνω → κτονα
στρατεύω → στράτευκα
Γ.
φωνήεν
ή δίφθογγο
χρονική αύξηση (βλ. Ενότητα 7)
λπίζω → λπικα
θροίζω → θροικα

Δες τη θεωρία για τον σχηματισμό του αναδιπλασιασμού σε βίντεο

Παρατηρήσεις

 

1. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον αναδιπλασιασμό που παίρνουν τα ρήματα που αρχίζουν από δασέα σύμφωνα (χ, φ, θ), τα οποία τρέπονται στα αντίστοιχα ψιλά (κ, π, τ):

 

χ→κ χορεύω κε-χόρευκα
φ→π φυλάττω πε-φύλαχα
θ→τ θύω τέ-θυκα

 

 

2. Στα σύνθετα ή παρασύνθετα ρήματα με α′ συνθετικό πρόθεση ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση, π.χ. ἀπο-γράφω → ἀπο-γέ-γραφα.

3. Ιδιαίτερο είδος αναδιπλασιασμού είναι ο αττικός.
Ρήματα που αρχίζουν από α, ε, ο, στους συντελικούς χρόνους επαναλαμβάνουν τους δύο πρώτους φθόγγους του θέματος και συγχρόνως τρέπουν σε μακρό το αρχικό φωνήεν, δηλαδή α → η, ε → η, ο → ω,
π.χ. ἀκούω → ἀκήκοα (<ἀκ-ὰκο-α), ἐλαύνω → ἐλήλακα (<ἐλ-έλα-κα), ὀρύττω → ὀρώρυχα (<ὀρ-ὸρυ-χα).

Συντακτικό

 

 

 

2. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων εικ.

 

Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε τον σχηματισμό της οριστικής έγκλισης του παρακειμένου και του υπερσυντελίκου των βαρύτονων φωνηεντόληκτων ρημάτων στην ενεργητική φωνή.

 

Σχηματισμός οριστικής παρακειμένου ε.φ.

παρακείμενος

 

 

Σχηματισμός οριστικής υπερσυντελίκου ε.φ.

 

υπερσυντέλικος

 

Κλίση

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

οριστική παρακειμένου οριστική υπερσυντελίκου
τε-τόξευ-κα
τε-τόξευ-κας
τε-τόξευ-κε
τε-τοξεύ-καμεν
τε-τοξεύ-κατε
τε-τοξεύ-κασι(ν)
ἐ-τε-τοξεύ-κειν
ἐ-τε-τοξεύ-κεις
ἐ-τε-τοξεύ-κει
ἐ-τε-τοξεύ-κεμεν
ἐ-τε-τοξεύ-κετε
ἐ-τε-τοξεύ-κεσαν

 

3. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων εικ.

 

Παρατηρήσεις

 

α. Ουρανικόληκτα: Σχηματίζουν την οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου με μετατροπή του ουρανικού χαρακτήρα του θέματος σε -χ-,
π.χ. κηρύττω → κε-κήρυχ-α → ἐ-κε-κηρύχ-ειν, τάττω → τέ-ταχ-α → ἐ-τε-τάχ-ειν.

β. Χειλικόληκτα: Σχηματίζουν την οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου με μετατροπή του χειλικού χαρακτήρα του θέματος σε -φ-,
π.χ. τρίβω → τέ-τριφ-α → ἐ-τε-τρίφ-ειν, κόπτω → κέ-κοφ-α → ἐ-κε-κόφ-ειν.

γ. Οδοντικόληκτα: Σχηματίζουν την οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου με τον χρονικό χαρακτήρα -κ-, αφού προηγουμένως αποβάλουν τον οδοντικό χαρακτήρα,
π.χ. πείθω → πέ-πει-κα → ἐ-πε-πεί-κειν, κο-μίζω → κε-κόμι-κα → ἐ-κε-κομί-κειν.

 

 

Θες βοήθεια για να σχηματίσεις τον αναδιπλασιασμό; Πάτα εδώ ή δες το βίντεο

Για τον σχηματισμό του παρακείμενου δες το βίντεο

Δες το βίντεο για τον παρακείμενο και απάντησε σε ερωτήσεις κατανόησης ©Κωνσταντίνα Σάιτ.

Για τον σχηματισμό του υπερσυντέλικου δες το βίντεο.

Δες το βίντεο για τον υπερσυντέλικο και απάντησε σε ερωτήσεις κατανόησης ©Κωνσταντίνα Σάιτ.

 

ασκήσειςΑσκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

  1. Να κλίνετε την οριστική του παρακειμένου και του υπερσυντελίκου των ρημάτων: πράττω, ἱδρύω, κωλύω
  2. Να μεταφέρετε τα ρήματα από την οριστική του ενεστώτα στην οριστική των χρόνων που ζητούνται
  3. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε τον σωστό τύπο της οριστικής του παρακειμένου
  4. Να συμπληρώσετε καθέτως τους αντίστοιχους τύπους των άλλων χρόνων των παρακάτω ρημάτων
  5. Να μεταφέρετε τα υπογραμμισμένα ρήματα στην οριστική του παρακειμένου και του υπερσυντελίκου
  6. Να γράψετε τα παρακάτω ρήματα στην α.ε.

Πρόσθετες ασκήσεις για τον παρακείμενο

  1. 1η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού doc
  2. 2η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού doc
  3. 3η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού doc
  4. 1η Άσκηση για τον σχηματισμό ρημάτων στον Παρακείμενο doc
  5. 2η Άσκηση για τον σχηματισμό ρημάτων στον Παρακείμενο doc
  6. 1η άσκηση σωστού λάθος για τον σχηματισμό του παρακείμενου στα α.ε. doc
  7. 2η άσκηση σωστού λάθος για τον σχηματισμό του παρακείμενου στα α.ε. doc
  8. Κλίνε στα α.ε. τον παρακείμενο του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
  9. Κλίνε τον Παρακείμενο των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω

Πρόσθετες ασκήσεις για τον υπερσυντέλικο

  1. 1η άσκηση για τον σχηματισμό ρημάτων στον Υπερσυντέλικο doc
  2. 2η άσκηση για τον σχηματισμό ρημάτων στον Υπερσυντέλικο doc
  3. Κλίνε στα α.ε. τον υπερσυντέλικο του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
  4. Κλίνε τον υπερσυντέλικο των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω
  5. Βρες στο κείμενο τις 8 λέξεις που είναι τύποι του παρακείμενου και του υπερσυντέλικου. doc

Διαγωνίσματα

 



 

Στο παρακάτω απόσπασμα αποτυπώνεται η αξία της υστεροφημίας για τους πεσόντες στο πεδίο της μάχης.

 

Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι, ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί· οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί, ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν. Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ, καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ' αὐτοῖς ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου, ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι. Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου καὶ ζηλῶ [...]

 

Λυσίας, Ἐπιτάφιος 79-81

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Γλωσσικά σχόλια
τοι βέβαια, λοιπόν
ἀγήρατοι αγέραστες, αθάνατες
ζηλωταί αξιοθαύμαστες, αξιοζήλευτες
ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας (μτχ. παρακ. ρ. τελευτάω, -ῶ) επειδή το αξίζουν αυτοί που έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο
ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι να τιμώνται με τις ίδιες τιμές που τιμούνται και οι αθάνατοι (θεοί)
μακαρίζω θεωρώ κάποιον ευτυχή

 

Μετάφραση

Και βέβαια είναι αθάνατες οι μνήμες τους και αξιοζήλευτες οι τιμές τους απ’ όλους τους ανθρώπους· αυτοί θρηνούνται βέβαια για τη φυσική τους κατάσταση ως θνητοί, εγκωμιάζονται όμως για την ανδρεία τους ως αθάνατοι. Και γιατί βέβαια θάβονται με δημόσια δαπάνη και προκηρύσσονται αγώνες δύναμης και σοφίας και πλούτου για χάρη τους, επειδή είναι άξιοι αυτοί που έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο και οι αθάνατοι να τιμώνται με τις ίδιες τιμές. Εγώ λοιπόν και καλοτυχίζω αυτούς για τον θάνατο και ζηλεύω…

 

 

Ερώτηση

 

Τι κερδίζουν όσοι πέφτουν ηρωικά στο πεδίο της μάχης, σύμφωνα με το παραπάνω απόσπασμα;

 

 


 

γνωμικό

 

Μπορείτε να επεξεργαστείτε μια λέξη ή μεγαλύτερο μέρος του κειμένου.

1. Για έντονα γράμματα, επιλέξτε τη λέξη ή το κείμενο και πατήστε Ctrl+B ή Ctrl+Shif+B, για πλάγια γράμματα πατήστε Ctrl+Ι ή Ctrl+Shif+I και για υπογραμμισμένα γράμματα πατήστε Ctrl+U ή Ctrl+Shif+U.

2. Για τη μετακίνηση μια λέξης ή ενός τμήματος, επιλέξτε τη λέξη ή το τμήμα και σύρτε στη νέα θέση.

. Αλλιώς, για αποκοπή, επιλέξτε τη λέξη ή το τμήμα του κειμένου πατώντας Ctrl+X και για επικόλληση Ctrl+V. Για αντιγραφή πατήστε Ctrl+C

3. Για επαναφορά, πατήστε Ctrl+R.

4. Μπορείτε επίσης να διαγράψετε μια λέξη ή να προσθέσετε δικό σας κείμενο.

Σημ. Στο κινητό ή στο τάμπλετ δεν ισχύει το 1.