• Για τον Ισοκράτη Κατέβασε σύντομο βιογραφικό για μαθητική χρήση:

• Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση / για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του,

Ο Ισοκράτης είναι ένας από τους πιο γνωστούς Αθηναίους ρήτορες. Γεννήθηκε το 436 π.Χ. στον αττικό δήμο Ερχιά και πέθανε λίγο μετά το 338 π.Χ. σε ηλικία περίπου 98 ετών. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και μαθήτευσε κοντά στον σοφιστή Γοργία, στον Πρόδικο, στον Τεισία και στον μετριοπαθή ολιγαρχικό Θηραμένη· θεωρείται ότι ανήκε και στον κύκλο του Σωκράτη. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η πατρική περιουσία του εξανεμίστηκε και ο Ισοκράτης αναγκάστηκε να ασκήσει για κάποια περίοδο το επάγγελμα του λογογράφου.

Γύρω στο 390 π.Χ. δημιούργησε τη δική του ρητορική σχολή και διακρίθηκε ως σπουδαίος ρητοροδιδάσκαλος. Συνέγραψε αρκετούς λόγους, ο ίδιος όμως δεν εκφώνησε ποτέ κανέναν διότι, όπως παραδεχόταν, δε διέθετε τόλμη και δυνατή φωνή· απευθύνθηκε όμως στο κοινό με τον γραπτό λόγο (Ἐγὼ γὰρ πρὸς μὲν τὸ πολιτεύεσθαι πάντων ἀφυέστατος ἐγενόμην τῶν πολιτῶν· οὔτε γὰρ φωνὴν ἔσχον ἱκανὴν οὔτε τόλμαν δυναμένην ὄχλῳ χρῆσθαι καὶ μολύνεσθαι καὶ λοιδορεῖσθαι τοὶς ἐπὶ τοῦ βήματος καλινδουμένοις, Φίλιππος 81).

Κατά την ελληνιστική εποχή αποδίδονταν στον Ισοκράτη εξήντα λόγοι, κυρίως επιδεικτικοί, από τους οποίους 25 θεωρήθηκαν γνήσιοι από τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα και 28 από τον Καικίλιο (ρήτορα και ιστορικό από τη Σικελία). Σήμερα σώζονται 21 λόγοι, με γνωστότερους τον Πανηγυρικόν, τον Παναθηναϊκόν, τον Ἀρεοπαγιτικόν, τον Περὶ ἀντιδόσεως και τον Περὶ εἰρήνης. Έγραψε επίσης επιστολές· αξίζει να αναφέρουμε τη Β' επιστολή του, η οποία γράφτηκε το 344 π.Χ. και απευθύνεται στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β'.

Λεξιλογικός Πίνακας

ὁ πατήρ
[στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο τοῦ πατρός]

Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στο λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς:

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

		Αρχαία Ελληνική / Νέα Ελληνική	Νέα Ελληνική
		η πατρίς (πατρίδα) πάτριος (αναφέρεται κυρίως σε νόμους, σε παραδόσεις και σε προγονικά έθιμα) πατρικός η πατριά [= η καταγωγή, η οικογένεια] πατρώος [= αυτός που ανήκει στον πατέρα, στον πρόγονο] ο πατριώτης πατριωτικός πατρόθεν [= από τον πατέρα] ο πατρυιός (ν.ε. πατριός)	πατρότητα πατερικός το πατριωτάκι πατριωτικά πατριωτισμός
		πατροπαράδοτος πατροφόνος πατροκτόνος ο πατριάρχης [= 1. ο αρχηγός της οικογένειας, 2. ιερατικός τίτλος] πατρωνυμικός ο/η απάτωρ [= ο αγνώστου πατρός] ο προπάτωρ (προπάτορας) ομοπάτριος η Κλεοπάτρα [κύριο όνομα = αυτή που κατάγεται από ένδοξο πατέρα] ο φιλόπατρις η φιλοπατρία άπατρις	πατρώνυμο πατρογονικός πατρολογία πατριδογνωσία πατριδολατρία Πατριαρχείο

Χρησιμοποίησε το σύμβολο * πριν ή μετά από το -πατρ-, ή το -πατερ-, π.χ *πατρ*, *πατερ*, για να βρεις τις παράγωγες και σύνθετες λέξεις, καθώς και τη σημασία τους. Χρησιμοποιώντας τη σύνθετη αναζήτηση μπορείς να βρεις μόνο επίθετα ή μόνο ρήματα κ.τ.λ...

Όσες λέξεις δεν ξέρεις τι σημαίνουν πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται αριστερά της λέξης. Αφού τις συγκεντρώσεις όλες πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται δεξιά από το πλαίσιο αναζήτησης. Αντίγραψέ τες σ' ένα έγγραφο του Word ή του OpenOffice. Μελέτησε προσεκτικά τα παραδείγματα.

Ασκήσεις

Σχολικού βιβλίου

• Να συνδυάσετε τις λέξεις της στήλης Α′ με τις λξεις της στήλης Β′
• Να αναζητήσετε στον Λεξιλογικό Πίνακα λέξεις της ν.ε. συνώνυμες των παρακάτω:
• Σε ποιες περιπτώσεις και με ποια ειδικότερη σημασία χρησιμοποιούνται οι φράσεις;

Πρόσθετες ασκήσεις

• Να αντιστοιχίσετε τους ορισμούς με την κατάλληλη λέξη
• Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις με τις συνώνυμές τους.
• Να αντιστοιχίσεις τις λέξεις με τις αντώνυμές τους.
• Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη
• Να συνδυάσετε τις λέξεις ώστε να δημιουργηθούν ολοκληρωμένες φράσεις
• Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με ένα παράγωγο του ουσιαστικού ὁ πατήρ © Μαρία Χριστοφίδου Γραικού

Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο

Παραγωγή ρημάτων

Παραγωγή ρημάτων από ονόματα

Τα ρήματα που παράγονται από ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα) σημαίνουν είμαι, κάνω, έχω ή προξενώ αυτό που δηλώνει το όνομα από το οποίο προέρχονται.

Στην παραγωγή ρημάτων από ονόματα χρησιμοποιούνται οι ακόλουθες παραγωγικές καταλήξεις, οι οποίες προέρχονται από αρχική παραγωγική κατάληξη -jω (βάλ-jω > βάλλω, τιμά-jω > τιμάω):

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

ασκήσεις

• Να αντιστοιχίσετε τα ονόματα της στήλης Α′ με τα παράγωγα ρήματα της στήλης Β′:
• Να σχηματίσετε παράγωγα ρήματα από τα παρακάτω ονόματα:
• Να γράψετε από ποια ονόματα προέρχονται τα παρακάτω ρήματα:

1. Ο αναδιπλασιασμός

2. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων

3. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων

1. Ο αναδιπλασιασμός

Κατέβασε την κλίση της ενεργητικής φωνής του ρ. λύω.

Οι συντελικοί χρόνοι, δηλαδή ο παρακείμενος, ο υπερσυντέλικος και ο συντελεσμένος μέλλοντας, έχουν στην αρχή του θέματος αναδιπλασιασμό σε όλες τις εγκλίσεις και στους ονοματικούς τύπους (απαρέμφατο, μετοχή).

Είδη ομαλού αναδιπλασιασμού

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Δες τη θεωρία για τον σχηματισμό του αναδιπλασιασμού σε βίντεο

2. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων

Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε τον σχηματισμό της οριστικής έγκλισης του παρακειμένου και του υπερσυντελίκου των βαρύτονων φωνηεντόληκτων ρημάτων στην ενεργητική φωνή.

Σχηματισμός οριστικής παρακειμένου ε.φ.

Σχηματισμός οριστικής υπερσυντελίκου ε.φ.

Κλίση

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

3. Οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων

Ασκήσεις

Σχολικού βιβλίου

1. Να κλίνετε την οριστική του παρακειμένου και του υπερσυντελίκου των ρημάτων: πράττω, ἱδρύω, κωλύω
2. Να μεταφέρετε τα ρήματα από την οριστική του ενεστώτα στην οριστική των χρόνων που ζητούνται
3. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε τον σωστό τύπο της οριστικής του παρακειμένου
4. Να συμπληρώσετε καθέτως τους αντίστοιχους τύπους των άλλων χρόνων των παρακάτω ρημάτων
5. Να μεταφέρετε τα υπογραμμισμένα ρήματα στην οριστική του παρακειμένου και του υπερσυντελίκου
6. Να γράψετε τα παρακάτω ρήματα στην α.ε.

Πρόσθετες ασκήσεις για τον παρακείμενο

1. 1η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
2. 2η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
3. 3η άσκηση για την κατανόηση της θεωρίας του αναδιπλασιασμού
4. 1η Άσκηση για τον σχηματισμό ρημάτων στον Παρακείμενο
5. 2η Άσκηση για τον σχηματισμό ρημάτων στον Παρακείμενο
6. 1η άσκηση σωστού λάθος για τον σχηματισμό του παρακείμενου στα α.ε.
7. 2η άσκηση σωστού λάθος για τον σχηματισμό του παρακείμενου στα α.ε.
8. Κλίνε στα α.ε. τον παρακείμενο του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
9. Κλίνε τον Παρακείμενο των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω

Πρόσθετες ασκήσεις για τον υπερσυντέλικο

1. 1η άσκηση για τον σχηματισμό ρημάτων στον Υπερσυντέλικο
2. 2η άσκηση για τον σχηματισμό ρημάτων στον Υπερσυντέλικο
3. Κλίνε στα α.ε. τον υπερσυντέλικο του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
4. Κλίνε τον υπερσυντέλικο των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω
5. Βρες στο κείμενο τις 8 λέξεις που είναι τύποι του παρακείμενου και του υπερσυντέλικου.

Διαγωνίσματα

• Διαγώνισμα στις ενότητες 4 έως και 9

Στο παρακάτω απόσπασμα αποτυπώνεται η αξία της υστεροφημίας για τους πεσόντες στο πεδίο της μάχης.

Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι, ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί· οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί, ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν. Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ, καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ' αὐτοῖς ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου, ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι. Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου καὶ ζηλῶ [...]

Λυσίας, Ἐπιτάφιος 79-81

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

Ερώτηση

Τι κερδίζουν όσοι πέφτουν ηρωικά στο πεδίο της μάχης, σύμφωνα με το παραπάνω απόσπασμα;