ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ
"Ξ Ε Ν Ι Ο Σ  Κ Ρ Η Σ"
Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΧΕΤΖΟΓΙΑΝΝΑΚΗ
Αρχική σελίδα
Εισαγωγή
Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ
Κρήτη
Ηράκλειο. Ο τόπος που ζω
Το Ηράκλειο του χθες
Ο Άγιος Καπετάνιος
Παιδαγωγική Ακαδημία
Κνωσός
Ανδριάντες και αγάλματα στο σύγχρονο Ηράκλειο
Ξενιάκος.Ο τόπος που γεννήθηκα
Εκκλησίες του χωριού μου
Έργανος
Το φαράγγι
Τοπωνύμια
Δίχταμος
ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Μινωική Κρήτη
Η Μινωίτισσα
Ρωμαϊκή εποχή
Γόρτυνα
Α΄ Βυζαντινή περίοδος
Αραβοκρατία
Β΄ Βυζαντινή περίοδος
Ενετοκρατία
Τουρκοκρατία
1821-1898
Σύμβαση της Χαλέπας - Κρητική Πολιτεία (1877-1913)
Μικρασιατικός πόλεμος
ΝΕΕΣ ΚΛΑΖΟΜΕΝΕΣ- ΑΤΣΑΛΕΝΙΟ
Β΄ παγκόσμιος πόλεμος
Η Μάχη της Κρήτης
Κατοχή
Εθνική Αντίσταση
ΓΛΩΣΣΑ
Κρητική διάλεκτος
Λεξικό ντοπιολαλιάς
Ο Ερωτόκριτος
Ερωτόκριτος (συνέχεια)
Ερωτόκριτος(συνέχεια β)
Ερωτόκριτος (συνέχεια γ΄)
Αλφαβητάρια
ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Χριστούγεννα
Πρωτοχρονιά
Απόκριες
Έθιμα του Πάσχα
Χοροί
Μουσικά όργανα και οργανοπαίχτες
Λύρα
Βιολί
Λαούτο
Μαντολίνο
Χαμπιόλι
Σφυροχάμπιολο
ασκομαντούρα
Νανουρίσματα
Παλιά ποιήματα και τραγούδια
Κλήδονας
Μέτρα και σταθμά
Χαιρετισμοί-βλαστήμιες -ύβρεις
Φταρμός
Βεγγέρες
Η κρητική φορεσιά
Το κρητικό μαχαίρι
Παιχνίδια
Επαγγέλματα που χάθηκαν
ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Διηγήματα
Ποιητικά φτερουγίσματα
Έμμετροι αποχαιρετισμοί
Θρησκευτικά ποιήματα
Παραμύθια
Θεατρικά-Λόγιος
Δημήτρης Λόγιος Α΄
Δημήτρης Λόγιος Β΄
Δημήτρης Λόγιος Γ΄
Δημήτρης Λόγιος Δ΄
Ο ΤΖΑΦΕΡ ΑΓΑΣ
Φυσικά
ΕΚΔΡΟΜΕΣ
Τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
Κι άλλοι όμορφοι τόποι
Σπήλαια
Μοναστήρια αντρικά
Γυναικείες Μονές
Εγκαλειμμένα μοναστήρια και μετόχια Ιερών Μονών
Νέες Ιερές Μονές και Ησυχαστήρια
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Διάφορες
Λουλούδια
ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ ΒΟΤΑΝΑ
Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Θηλαστικά
Άγρια πουλιά
Απειλούμενα είδη
ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΓΡΙΦΟΣ ΑΙΝΣΤΑΪΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΞΕΝΙΑΚΟΥ
ΟΜΙΛΙΕΣ
 

Σπήλαια

Τα σπήλαια αποτελούν μια κατηγορία θέσεων εξαιρετικής σημασίας. H διατήρηση μιας ευρείας ποικιλίας μαρτυριών για τις ανθρώπινες δραστηριότητες, για το τοπικό κλίμα και το περιβάλλον που χαρακτηρίζουν τα σπήλαια συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της ερευνητικής κοινότητας. Σήμερα γνωρίζουμε γύρω στις 3.366 καρστικές μορφές στην Κρήτη.

Πολλά σπήλαια είναι γνωστά από την νεολιθική - προϊστορική εποχή. Κάποια χρησιμοποιήθηκαν ως τόποι κατοικίας, όπως πιστοποιούν τα ευρήματα μέσα σε αυτά. Επίσης εξυπηρέτησαν ταφικές ανάγκες ή χρησίμευσαν ως τόποι λατρείας.

Σπήλαια με αρχαιολογικό ενδιαφέρον: Ειλειθυίας, Αγίας Παρασκευής, Αρκαλοχωρίου, Χωστού νερού, Καμηλάρη, Τράπεζας, Καμαρών, Φανερωμένης.

Σπήλαια με θρησκευτικό, ιστορικό και σπηλαιολογικό ενδιαφέρον: Αγίας Φωτεινής, Σάρχου, Μαρμαρόσπηλιος, Αρκαλόσπηλιος.

Α΄ Σπήλαια με αρχαιολογικό ενδιαφέρον

Σπήλαιο Ειλειθυίας

  


 Στην πλαγιά του λόφου της περιοχής Αμνισσού, πάνω από το δρόμο που οδηγεί στην Επισκοπή, βρίσκεται το περίφημο Σπήλαιο Ειλειθυίας ή νεραϊδόσπηλιος. Το σπήλαιο είναι ένα από τα αρχαιότερα κέντρα λατρείας, αφιερωμένο στη θεά προστάτιδα των τοκετών και κόρη της Ήρας, Ειλειθυία (από το ρήμα ελεύθω = έρχομαι, φέρω, μετοχή εληλυθία = η ερχόμενη προς βοήθεια). Η λατρεία της θεάς ήταν έργο των γυναικών. Πριν από την κρίσιμη ώρα του τοκετού, αλλά και μετά τη γέννηση του παιδιού, της αφιέρωναν εσθήτες και πέπλους, και στεφάνωναν το άγαλμά της με δίκταμο (φυτό που σχετιζόταν με την μαίευση) Το σπήλαιο είναι όμορφο με σταλακτιτικό διάκοσμο, κολόνες και λιμνούλες. Στο κέντρο περίπου του σπηλαίου, υπάρχει ορθογώνιος βωμός γύρω από δύο κυλινδρικούς σταλαγμίτες που μοιάζουν με τις μορφές ενός άνδρα και μιας γυναίκας. Ανάμεσά τους βρέθηκαν τόσα πολλά φυλαχτά, που πολλοί υποστηρίζουν πως θα πρέπει αυτά να παράγονταν μέσα στο σπήλαιο.

Αγίας Παρασκευής

 Ένα από τα μεγάλα σπήλαια του νομού είναι κι αυτό της Αγίας Παρασκευής στο Σκοτεινό. Από τα ανασκαφικά ευρήματα του σπηλαίου επιβεβαιώνεται η λατρευτική χρήση του από το 1900 τουλάχιστον π.Χ. ως τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Από τον 16ο αιώνα μ.Χ. η λατρεία συνεχίστηκε και προσαρμόστηκε φυσικά στις νέες θρησκευτικές αντιλήψεις. Αυτό προκύπτει από τα λείψανα εκκλησίας μέσα στο σπήλαιο, χωρίς να γνωρίζουμε σε ποιον άγιο ή αγία ήταν αφιερωμένη. 

 Αρκαλοχωρίου

 

Στη θέση Προφήτης Ηλίας βρίσκεται το ομώνυμο σπήλαιο. Ήταν από τα σημαντικότερα λατρευτικά κέντρα της μινωικής εποχής που η χρήση του άρχισε από το 2500 π.Χ. Από τα σημαντικά ευρήματα που ήρθαν στο φως και είναι όπλα, μαχαίρια, ξίφη, χρυσοί πελέκεις κ.α. πιστεύεται ότι στο σπήλαιο λατρευόταν άγνωστη πολεμική θεότητα. Η διάσωση τόσων θησαυρών οφείλεται στην κατάρρευση του σπηλαίου από φυσικά αίτια, και η καταπλάκωση των αντικειμένων τα οποία με τον τρόπο αυτό διασώθηκαν.

 

Σπήλαιο Χωστό Νερό

 
 

Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 720μ. στη νοτιότερη κορφή του ιερού βουνού. Το σπήλαιο αυτό αποτελείται από 3 αίθουσες και πολλούς διαδρόμους που τις συνδέουν όλες με την πρώτη αίθουσα μήκους 7μ. η οποία φωτίζεται επαρκώς λόγω του μεγάλου πόρου της. Φαίνεται ότι και εδώ, τα ασβεστολιθικά εξάρματα και οι ανθρωπόμορφοι σταλακτίτες και σταλαγμίτες προσέλκυσαν τους Μινωίτες για να λατρεύσουν τους θεούς. Το σπήλαιο, στο οποίο υπάρχει και η ομώνυμη πηγή, χρησιμοποιήθηκε από τα μινωικά χρόνια μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή ως ιερό, αλλά και ως καταφύγιο σε ώρες ανάγκης.

 Σπήλαιο Καμηλάρη
  


 

 

Το σπήλαιο βρίσκεται στο 12,8χλμ. του παλαιού δρόμου Ηρακλείου - Ρεθύμνου. Η είσοδος είναι μεγάλη (πλάτος 10, ύψος 4,5 μέτρα). Έχει εμφάνιση μεγαλοπρεπούς θόλου με πολύ θεαματικούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες.
   Το ρεύμα αέρος που υπάρχει, δείχνει ότι επικοινωνεί από άλλο σημείο με την επιφάνεια του εδάφους.
    Μέσα στο σπήλαιο έχουν βρεθεί όστρακα υπομινωικά, πρωτογεωμετρικά, γεωμετρικά και πιθανώς ρωμαϊκά, ίσως μάλιστα να ήταν τόπος λατρείας κουροτρόφου θεότητας.
   Σε μικρή απόσταση του σπηλαίου βρίσκεται η περίφημη δολίνη, γνωστή με το όνομα Βουλισμένο Αλώνι, το οποίο έχει σχηματισθεί από την κατάρρευση οροφής μεγάλου υπόγειου σπηλαίου. Είναι ελλειψοειδής με μεγάλο άξονα 95 μ., με μικρό 90 μ. και βάθος 15-38 μέτρα. Ο θρύλος λέει ότι βούλιαξε επειδή μες το αλώνι που υπήρχε εκεί, αλώνιζαν την ημέρα της γιορτής του Προφήτη Ηλία.
   Στα πανεπιστημιακά συγγράμματα αναφέρεται ως κλασικός τύπος δολίνης και είναι από τις πλέον θεαματικές της Ελλάδας.

 Τράπεζας


 Βορειοδυτικά της Τυλίσου και σε υψόμετρο 460 μ βρίσκεται το σπήλαιο Τράπεζα. Το στενό άνοιγμα του σπηλαίου οδηγεί σε μια ευρύχωρη αίθουσα, που γύρω της βρίσκονται χαμηλού ύψους θάλαμοι. Το σπήλαιο είχε λατρευτικό χαρακτήρα και χρησιμοποιήθηκε από τους μεσομινωικούς ως τους υστερομινωικούς χρόνους. Η είσοδος έχει πλάτος 1,20 και ύψος 1,85 μέτρα. Ο εισερχόμενος στο σπήλαιο αντικρίζει αμέσως μεγάλη δίδυμη επιβλητική στήλη και επιβλητικά σταλαγμιτικά συγκροτήματα.

Καμαρών 

 

Πάνω από το χωριό Καμάρες της Μεσαράς βρίσκεται το ομώνυμο σπήλαιο. Κατά τη νεολιθική εποχή χρησιμοποιήθηκε ως ανθρώπινη κατοικία. Στη μινωική εποχή άλλαξε χρήση και καθιερώθηκε ως ιερός λατρευτικός χώρος. Η θεότητα που λατρευόταν πιστεύεται ότι ήταν προστάτης των κτηνοτρόφων και των γεωργών. Τα περίφημα καμαραϊκά αγγεία με τον πλούσιο χρωματικό διάκοσμο και την ωοκέλυφη μορφή βρέθηκαν στο σπήλαιο αυτό. Ήταν τα αγγεία που χρησιμοποιούσαν οι λατρευτές για τη μεταφορά των καρπών ή των υγρών στο λατρευτικό αυτό σπήλαιο.

Φανερωμένης

 Το σπήλαιο βάθους 43 μ βρίσκεται στις παρυφές των λασιθιώτικων βουνών, πάνω από το χωριό Αβδού. Διαθέτει πλούσιο λιθωματικό διάκοσμο και χρησιμοποιήθηκε ως τόπος λατρείας από την υστερομινωική εποχή ως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν σ αυτό έφεραν σε φως αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα.

Β΄ Σπήλαια με θρησκευτικό, ιστορικό και σπηλαιολογικό ενδιαφέρον

 

Αγίας Φωτεινής   

  

 Δίπλα στο σπήλαιο της Φανερωμένης βρίσκεται το αγιώνυμο σπήλαιο της Αγίας Φωτεινής στο οποίο μεταφέρθηκε η λατρεία από το παρακείμενο σπήλαιο, προσαρμοσμένη βέβαια στους τύπους της νέας χριστιανικής θρησκείας. Δύο σταλαγμίτες που λέγονται «γόνατα της Αγίας Φωτεινής», δέχονται τα κεριά των προσκυνητών. Μικρός θάλαμος επίσης στο βάθος της αίθουσας, χρησιμοποιείται ως Ιερό Βήμα.

Σπήλαιο Σάρχου ή Χώνος

 

 Το σπήλαιο είναι περισσότερο γνωστό ως σπήλιος και χώνος Σάρκου. Είναι κοίτη υπόγειου ποταμού που εκβάλλει μεγάλες ποσότητες νερού. Η ιστορικότητα του σπηλαίου έγκειται στη χρησιμότητά του στην επανάσταση του 1866-69, αφού σ αυτό είχαν καταφύγει τα γυναικόπαιδα του χωριού για να σωθούν. Η αποτυχία των Τούρκων να κάψουν το σπήλαιο με τα γυναικόπαιδα, τους ανάγκασε να υπογράψουν τιμητικό πρωτόκολλο με τον επικεφαλής της φρούρησης του σπηλαίου Ι. Φιλιππάκη. Το γεγονός είχε ευνοϊκό αντίκτυπο στον κρητικό αγώνα.

 Χαϊνόσπηλιος


   

Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό Καμαράκι είναι ο Χαϊνόσπηλιος ή Μαρμαρόσπηλιος σε ύψος 550 μέτρων. Έχει μορφή γαλαρίας μήκους 200 μέτρων, που υπήρξε κοίτη υπόγειου ποταμού.
Σε μερικά σημεία βρίσκονται όστρακα Πρωτομινωμικής, Υστερομινωικής Ι, Ρωμαϊκής και Βυζαντινής περιόδου και πολλά των χρόνων της Τουρκοκρατίας.
Είναι από τα σημαντικότερα σπήλαια της Κρήτης από άποψη λιθοματικού διάκοσμου, με σταλακτίτες και σταλαγμίτες ποικίλων σχημάτων. Στην οροφή κρέμονται σταλακτίτες σαν κρυστάλλινοι πολυέλαιοι εξαιρετικής ωραιότητας.
 

Αρκαλόσπηλιος


 Στη θέση Αρκαλοκέφαλο πριν το Μάραθο, βρίσκεται το σπήλαιο Αρκαλόσπηλιος. Στήλες από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, δημιουργούν ένα θαυμάσιο σύνολο. Οι ευρύχωρες αίθουσές του που απλώνονται μετά τη στενή είσοδο πρόσφεραν την προστασία τους στους κατοίκους των γειτονικών χωριών στις διάφορες επαναστατικές περιόδους.

Βαρβακόσπηλιος ή Αβακόσπηλιος – Σπήλαιο Αγίου Αντωνίου


Δυτικά της μονής Κουδουμά σε απόσταση δέκα λεπτών με τα πόδια, βρίσκεται ο Βαρβακόσπηλιος. Το μονοπάτι που οδηγεί μέχρι εκεί είναι δύσβατο, ευτυχώς όμως ο ηγούμενος της μονής έχει σημαδέψει την διαδρομή με ευδιάκριτα κόκκινα βέλη, εξ άλλου η διαδρομή ακολουθεί την βραχώδη ακτή και είναι πολύ ωραία.
Φτάνοντας στο σπήλαιο θα εντυπωσιαστείτε. Υπάρχουν δεκάδες σταλακτίτες και σταλαγμίτες, σε πολλά σημεία ενωμένοι και δημιουργούν υπέροχες κολόνες. Το σπήλαιο προχωρεί και σε δεύτερο διαμέρισμα εξίσου εντυπωσιακό. 

Σύμφωνα με τους ντόπιους στο σπήλαιο ελατρεύετο θεά της γονιμότητας και ότι στο σπήλαιο αυτό έφερναν τις γυναίκες που δεν μπορούσαν να τεκνοποιήσουν και γι' αυτό το πραγματικό όνομα του σπηλαίου είναι Βαρβακόσπηλιος.
Η επίσκεψη όμως στόν Βαρβακόσπηλιο, είναι μια πρόγευση γι αυτούς που θα επισκεφθούν το σπήλαιο του Αγ. Αντωνίου. Το σπήλαιο απέχει μια ώρα από το Μοναστήρι με αργό προσεκτικό σε μερικά σημεία βάδισμα.
Προχωράτε ΒΔ, αφήνοντας πίσω σας την μονή, στο μονοπάτι πού είναι
σημαδεμένο με κόκκινα βέλη.
Η διαδρομή γίνεται ανάμεσα σε πεύκα και χαρουπιές. Μπροστά και δεξιά σας πανέμορφοι γραφικοί απομονωμένοι ορμίσκοι και μικρές παραλίες.
Στο σπήλαιο υπάρχουν σταλλαγμίτες καί σταλακτίτες ενώ ένας σταλακτίτης, με το σχήμα το Αγίου Αντωνίου, σχηματίζει με το τοίχωμα του σπηλαίου κοίλωμα, όπου υπάρχει εικόνα του Αγ. Αντωνίου και καντήλι. Στο σπήλαιο ζούσαν προφανώς ερημίτες καθώς είναι προφυλαγμένο από τις καιρικές συνθήκες και ξεκομένο από τον κόσμο.

Σπήλαιο Απακουγής στο Συκολόγο

 

Στη θέση Απακουγή (δηλ. Υπακοή) υπάρχει μεγάλο σπήλαιο σε υψόμετρο 400μ. και κοντά σε αυτό τα λείψανα του αρχαίου ναού της Αγίας Απακουγής. Η παράδοση αναφέρει ότι την εκκλησία την κατέστρεψαν οι  Άραβες το 824 όταν ξεμπάρκαραν στην Ψαρή Φοράδα και κατέλαβαν την Κρήτη και έπειτα δεν ξανακτίστηκε.Αναφορικά με το σπήλαιο, πρέπει να αναφερθεί ότι επίσημα δεν έχει εξερευνηθεί ακόμα. Οι κάτοικοι το θεωρούν αχανές και λένε ότι κάποτε μπήκε μέσα ένας κόκορας και δεν κατάφερε να ξαναβγεί. Υπάρχει και η πάράδοση που λέει ότι η Αγία Υπακοή έβγαζε το χέρι της από την είσοδο του σπηλαίου και έδινε αντίδωρο στους πιστούς.

Η είσοδος του σπηλαίου βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του υψώματος Βίγλα ή Κέρατο στην Ανω Βιάννο. Διαθέτει στενή είσοδο 45εκ. πλάτους και 80εκ. ύψους. Στη συνέχεια διευρύνεται σε όλο το μήκος του των 90μ., που με τις διακλαδώσεις του φτάνει τα 200μ., με πολλούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε αρκετά σημεία. Χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο στην Τουρκοκρατία και είναι συνδεδεμένο με πολλές παραδόσεις.

Σπήλαιο Δόξα (Δήμος Τυλίσου)



Στο χωριό Μάραθος, 20χλμ. δυτικά του Ηρακλείου συναντάμε το σπήλαιο Δόξα. Η είσοδος βρίσκεται σε υψόμετρο 490μ. και το συνολικό του μήκος είναι 50μ. Παρά το μικρό μέγεθος, ο λιθωματικός διάκοσμος είναι εντυπωσιακός και στο κέντρο του υπάρχει εξέδρα με λεκάνες (gours). Δυτικά του σπηλαίου υπάρχουν δύο μεγάλα βάραθρα, ο 'Τάφος του Λάκκου' και το 'Ξετρύπι'.

Τα Μάταλα

Ματαλα Ηρακλειου, στις σπηλιες των χιπις

    Στη δεκαετία του ΄70 τα Μάταλα δεν ήταν παρά ένας συνοικισμός ψαράδων.Μία αμμουδερή παραλία -με ημικυκλικό σχήμα- 300 μέτρων, που στις δύο πλευρές της υψώνονται χαρακτηριστικοί βράχοι με μία σειρά τεχνητά λαξευμένων σπηλαίων αποτελούν το φυσικό σκηνικό.
Την εποχή εκείνη τα Μάταλα έγιναν κέντρο του διεθνούς χιπισμού, του παγκόσμιου κινήματος για την Ειρήνη, την Απελευθέρωση των σχέσεων,  προϊόν των ανακατατάξεων που  προέκυψαν ως συνέπεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου.

Σήμερα, οι σπηλιές έχουν περιφραχθεί από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και απαγορεύεται εκεί η διαμονή και η διανυκτέρευση.
Μέσα στις σπηλιές βρέθηκαν τάφοι Ελληνορωμαϊκών και Πρωτοχριστιανικών χρόνων. Υπάρχουν ακόμη και σπήλαια, που μπορεί κανείς να τα επισκεφθεί με  βάρκα.

Σπήλαιο Λαβύρινθος

Ο Λαβύρινθος της Κρήτης τον Μεσαίωνα αποτελούσε το σημαντικότερο αξιοθέατο του νησιού, καθώς είχε συνδεθεί με τον μύθο του Μινώταυρου. Σήμερα είναι ένα μέρος γεμάτο μυστήριο, εγκαταλελειμένο από την πολιτεία και ένας τόπος που απαγορεύεται αυστηρά η είσοδος.

Γουμενόσπηλιος

Goumenospilios Cave

Ο Γουμενόσπηλιος είναι ένα μικρό σπήλαιο που βρίσκεται μέσα στο Αγιοφάραγγο, περίπου 80χμ. νότια του Ηρακλείου. Η είσοδος του είναι πολύ μικρή, αλλά μέσα μεγαλώνει και η οροφή έχει μια τρύπα από όπου μπαίνει το φως. Το σπήλαιο δεν έχει διάκοσμο, αλλά παρόλα αυτά είναι ιστορικό.

Σπήλαιο Σπηλιάρα


Πίσω από την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου, στο Αστυράκι, υπάρχει ένα μονοπάτι που περνάει μέσα από τα χωράφια και οδηγεί σ’ έναν χείμαρρο. Αυτός ο χείμαρρος καταλήγει στη Σπηλιάρα, η οποία τον ρουφάει στην κυριολεξία.
Το σπήλαιο είναι δυσπρόσιτο. Για να μπει κανείς μέσα χρειάζεται σχοινί, γιατί στο στόμιο υπάρχει απότομο κατέβασμα 2 μέτρα. Πρόκειται για ένα κλιμακωτό βάραθρο, με συνολικό μήκος γαλαριών 430 μέτρα. Μέσα υπάρχει λίμνη, απ’ ό,τι λένε Γάλλοι σπηλαιολόγοι που έχουν εξερευνήσει τη Σπηλιάρα, και θέλει εξοπλισμό για να τη διαβείς. Πρόκειται για το  δεύτερο σε μήκος σπήλαιο της επαρχίας Μαλεβιζίου. Στη Σπηλιάρα κρύβονταν οι κάτοικοι του Αστυρακίου στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν βομβάρδιζαν οι Γερμανοί.

Σπήλαιο Βίγλας (Δήμος Βιάννου)

Το Σπήλαιο Βίγλας βρίσκεται στο Δήμο Βιάννου. Η είσοδος του σπηλαίου βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του υψώματος Βίγλα ή Κέρατο στην Ανω Βιάννο. Διαθέτει στενή είσοδο 45εκ. πλάτους και 80εκ. ύψους. Στη συνέχεια διευρύνεται σε όλο το μήκος του των 90μ., που με τις διακλαδώσεις του φτάνει τα 200μ., με πολλούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε αρκετά σημεία. Χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο στην Τουρκοκρατία και είναι συνδεδεμένο με πολλές παραδόσεις.