ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ
"Ξ Ε Ν Ι Ο Σ  Κ Ρ Η Σ"
Η ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΧΕΤΖΟΓΙΑΝΝΑΚΗ
Αρχική σελίδα
Εισαγωγή
Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ
Κρήτη
Ηράκλειο. Ο τόπος που ζω
Το Ηράκλειο του χθες
Ο ¶γιος Καπετάνιος
Παιδαγωγική Ακαδημία
Κνωσός
Ανδριάντες και αγάλματα στο σύγχρονο Ηράκλειο
Ξενιάκος.Ο τόπος που γεννήθηκα
Εκκλησίες του χωριού μου
Έργανος
Το φαράγγι
Τοπωνύμια
Δίχταμος
ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Μινωική Κρήτη
Η Μινωίτισσα
Ρωμαϊκή εποχή
Γόρτυνα
Α΄ Βυζαντινή περίοδος
Αραβοκρατία
Β΄ Βυζαντινή περίοδος
Ενετοκρατία
Τουρκοκρατία
1821-1898
Σύμβαση της Χαλέπας - Κρητική Πολιτεία (1877-1913)
Μικρασιατικός πόλεμος
ΝΕΕΣ ΚΛΑΖΟΜΕΝΕΣ- ΑΤΣΑΛΕΝΙΟ
Β΄ παγκόσμιος πόλεμος
Η Μάχη της Κρήτης
Κατοχή
Εθνική Αντίσταση
ΓΛΩΣΣΑ
Κρητική διάλεκτος
Λεξικό ντοπιολαλιάς
Ο Ερωτόκριτος
Ερωτόκριτος (συνέχεια)
Ερωτόκριτος(συνέχεια β)
Ερωτόκριτος (συνέχεια γ΄)
Αλφαβητάρια
ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Χριστούγεννα
Πρωτοχρονιά
Απόκριες
Έθιμα του Πάσχα
Χοροί
Μουσικά όργανα και οργανοπαίχτες
Λύρα
Βιολί
Λαούτο
Μαντολίνο
Χαμπιόλι
Σφυροχάμπιολο
ασκομαντούρα
Νανουρίσματα
Παλιά ποιήματα και τραγούδια
Κλήδονας
Μέτρα και σταθμά
Χαιρετισμοί-βλαστήμιες -ύβρεις
Φταρμός
Βεγγέρες
Η κρητική φορεσιά
Το κρητικό μαχαίρι
Παιχνίδια
Επαγγέλματα που χάθηκαν
ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Διηγήματα
Ποιητικά φτερουγίσματα
Έμμετροι αποχαιρετισμοί
Θρησκευτικά ποιήματα
Παραμύθια
Θεατρικά-Λόγιος
Δημήτρης Λόγιος Α΄
Δημήτρης Λόγιος Β΄
Δημήτρης Λόγιος Γ΄
Δημήτρης Λόγιος Δ΄
Ο ΤΖΑΦΕΡ ΑΓΑΣ
Φυσικά
ΕΚΔΡΟΜΕΣ
Τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
Κι άλλοι όμορφοι τόποι
Σπήλαια
Μοναστήρια αντρικά
Γυναικείες Μονές
Εγκαλειμμένα μοναστήρια και μετόχια Ιερών Μονών
Νέες Ιερές Μονές και Ησυχαστήρια
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Διάφορες
Λουλούδια
ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ ΒΟΤΑΝΑ
Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Θηλαστικά
¶γρια πουλιά
Απειλούμενα είδη
ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
ΓΡΙΦΟΣ ΑΙΝΣΤΑΪΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΞΕΝΙΑΚΟΥ
ΟΜΙΛΙΕΣ
 

Παιχνίδια

       Το “τσουρλί” που αποτελούνταν από το στεφάνι και το γάντζο, την μπαγκέτα όπως την έλεγαν. Το στεφάνι ή τσέρκουλο ή τσέρκι το έπαιρναν από τους βαρελάδες, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τα τσέρκουλα για να σταθεροποιούνται οι ντόγες του βαρελιού. Το τσουρλί ήταν ένα ενοχλητικό παιχνίδι για τους άλλους, λόγω του μεγάλου θορύβου, αφού ο ήχος του στεφανιού ήταν χαρακτηριστικός και εκκωφαντικός.

:  “Το τσελέγκι” που παίζονταν από δύο και περισσότερα παιδιά. Παίρναμε δυο πέτρες και πάνω σΆ αυτές βάζαμε ένα μικρό ξύλο 20-30 εκατοστά, το οποίο είχε διάμετρο 1-2 εκατοστά. Τότε με μια βίτσα το χτυπούσαμε με δύναμη και κερδισμένος ήταν εκείνος ο παίχτης που πήγαινε πιο μακριά το τσελέγκι.

      Οι “σβούρες” για τις οποίες κάναμε έναν κύκλο και τις βάζαμε μέσα σΆ  αυτόν. Όποιος έριχνε τη σβούρα του μέσα στον κύκλο και χτυπώντας κάποια άλλη έξω από τον κύκλο την έπαιρνε δική του.

    ¶λλο παιχνίδι ήταν τα πεντόβολα, ή κισκιντάκι. Παιζόταν με 5 πέτρες που προσπαθούσε να τις βάλει ο κάθε παίχτης κάτω από την  καμάρα του χεριού του ενώ συγχρόνως πρέπει να πετάει και να πιάνει μια πέτρα στον αέρα.

      Υπήρχε ο πετροπόλεμος που παίζονταν ανάμεσα στις γειτονιές, αρκετά βάρβαρο παιχνίδι, που πολλές φορές είχε αρκετές σωματικές βλάβες.

      Οι πιο ήρεμοι και πράοι έπαιζαν ντάμα και τριόδιο ή τριότη, όπως τα έλεγαν. Νικητής ήταν εκείνος που σχημάτιζε μια τριάδα από τρεις πέτρες στην ίδια σειρά.

     Στις διάφορες αλάνες παίζαμε ποδόσφαιρο. Η μπάλα ήταν πάνινη, συνήθως, μια κάλτσα που την γεμίζαμε με κουρέλια και τη ράβαμε. Φυσικά πάντα ξυπόλητοι, αφού τα παπούτσια στην εποχή μας ήταν κάτι το σπάνιο.

     Ο Βεζύρης: είναι κάποιο κόκκαλο που υπάρχει στην άρθρωση του ποδιού των ζώων, κυρίως στα αρνιά ή στα κατσίκια αλλά και στα μοσχάρια, που το μέγεθός τους είναι πιο μεγάλο. Τα παιδιά έριχναν τον “βεζύρη” ο οποίος έπρεπε να σταματήσει με το φουσκωτό του μέρος επάνω, αυτή η κυρτή επίφάνεια ήταν ο “ψωμάς”. Οι στενότερες επιφανειες λέγονταν “βεζύρης” και “βασιλιάς”. Η άλλη πλάγια κοίλη επιφάνεια ήταν ο “κλέφτης” και ο παίχτης έχανε και άρχιζε ο επόμενος.

     Ο μακρύς ποταμός ή η μακριά γαϊδούρα. Τα παιδιά πρώτα - πρώτα καθόριζαν τη σειρά. Στη συνέχεια έμπαινε το ένα πίσω στο άλλο με τα χέρια στα γόνατα και το κεφάλι προς τα μέσα. Πηδά ένας - ένας με τη σειρά στην πλάτη του άλλου. Αυτός που πηδά στέκεται στο τέλος και συνεχίζουν μέχρι να τελειώσουν όλοι. Παίζονταν και από μεγαλύτερους.

    Ο τσούκος. Ήταν ένα παιχνίδι με κέρματα και ανάλογα σε ποιά απόσταση πλησίαζαν στον τοίχο ο κερδισμένος έπαιρνε τα χρήματα που ήταν συνήθως δεκάρες, εικοσάρες και κανένα πενηνταράκι.

     Η τραμπάλα, αφού τοποθετούσαν ένα μαδέρι, πάνω σε ένα βαρέλι ή άλλο σταθερό ψηλό αντικείμενο.  

     Η κούνια δηλαδή που έφτιαχναν κρεμώντας ένα γερό σχοινί από ένα κλωνάρι κάποιου δέντρου κι έβαζαν και ένα σανίδι για να κάθονται άνετα και να κουνιούνται.
   
Το χωστό πουλί  δηλαδή το κρυφτό, που παίζεται ακόμα και σήμερα. Ένας τα “φυλάει” και οι υπόλοιποι κρύβονται. Ένα παιχνίδι με αρκετό ενδιαφέρον.

     Επίσης το παιχνίδι “Αμμάδες”. Τα παιδιά κάτω στο χώμα χάραζαν μια γραμμή. Σε απόσταση πέντε μέτρων έστηναν μια στρογγυλή πέτρα και πάνω της έβαζαν νομίσματα (δεκάρες). Κάθε παιδί είχε το δικό του απαλέτι, - μια μικρή στρογγυλή πέτρα - και σημάδευε την πέτρα με τις δεκάρες. Νικητής ήταν το παιδί που το απαλέτι του βρισκόταν πιο κοντά στα νομίσματα.
     Το μπιζ. Επίσης διασκεδαστικό παιχνίδι. Συνήθως το έπαιζαν τα μεγάλα παιδιά, πολλές φορές και οι ίδιοι οι μεγάλοι. ΣΆ  αυτό το παιχνίδι υπήρχε η μάνα και οι υπόλοιποι παίχτες. Με γυρισμένη την πλάτη η μάνα δέχονταν το χτύπημα της παλάμης των άλλων που φώναζαν τη λέξη: μπίιιιιιζζζ. Αν πετύχαινε ποιός χτύπησε, τότε αυτόν βάζανε “μάνα”, αν όχι τότε συνέχιζαν με τον ίδιο τρόπο μέχρι να βρει η “μάνα” ποιός είναι που της χτυπά την παλάμη. Έτσι συνέχιζαν μέχρι να μπούνε όλοι “μάνα”. Αλλά βέβαια δεν προλάβαιναν όταν οι παίχτες ήταν πολλοί, γιατί τέλειωνε της ελεύθερης ώρας ο χρόνος. Βέβαια υπήρχαν και οι διάφορες συμφωνίες στο παιχνίδι αυτό, κυρίως αφορούσε στη χρήση δύναμης από τους χειροδύναμους προς την “κακοτερένια μάνα”. Ακόμα απαγορεύονταν από τους απέξω τα διάφορα νεύματα προς τη “μάνα”. Μπιζ λοιπόν. Ένα παιχνίδι που σήμερα έχει περάσει πια. Ένα παιχνίδι εύκολο, αλλά και ευχάριστο, όπως ευχάριστες ήταν και οι περισσότερες στιγμές εκείνου του παλιού καλού καιρού!!
      Οι αμάδες: Από πέντε μέχρι και επτά παιδιά μαζευότανε σε κάποιο ανοιχτό χώρο. Εκεί καθόριζαν την γραμμή, την οποία και δεν έπρεπε να παραβιάσουν. Το καθένα έπρεπε να κρατά από μια κάπως μεγάλη πλακουδερή πέτρα μεγέθους είκοσι εκατοστών στην επιφάνειά της, τη λεγόμενη αμάδα. Ο νικητής ήταν εκείνος του οποίου η αμάδα δεν καλύπτονταν από τις άλλες. Όποιος λοιπόν κατάφερνε να μην πλακωθεί η αμάδα του αλλά πλάκωνε τις άλλες, ήταν ο νικητής. Έπρεπε να ξέρει βέβαια ο κάθε παίχτης να σκοπεύει, γιατί μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να πετυχαίνει την αμάδα των διαφόρων συμπαίκτων του.

    
Η Σκλαβιά. Δυο παιδιά τα “έβγαζαν” με τα πόδια. Σταματούσαν σε απόσταση και στη συνέχεια πλησίαζαν βήμα - βήμα. Αυτός που θα πατούσε πρώτος το πόδι του στο πόδι του άλλου, διάλεγε πρώτος παιδί. Έτσι τα παιδιά, μοιραζόταν σε δυο ομάδες. Κάθε παιδί προσπαθούσε να πιάσει έναν αντίπαλο που τον “φυλάκιζε” στο πίσω μέρος του δικού του χώρου. Όποια ομάδα “σκλάβωνε” τα περισσότερα παιδιά, ήταν νικητής.
      Υπήρχαν βέβαια και άλλα παιχνίδια όπως η γουρούνα, παιχνίδι ομαδικό, το λουρί της μάνας,, ο λύκος και τΆ αρνί, γύρω - γύρω όλοι, περνά - περνά η μέλισσα, η τυφλόμυγα, η τσιντσιολέτα, το “δαχτυλίδι”, και το μπουκάλι. Κατάχαμα σΆ ένα μεγάλο κύκλο κάθονται κάμποσα παιδιά. Στη μέση του κύκλου βάζουν ένα γυάλινο μπουκάλι άδειο για να γυρίζει. Ένα - ένα παιδί γυρίζει με δύναμη το μπουκάλι και σΆ όποιο σταματήσει (αυτό που δείχνει ο λαιμός), τότε αυτό αποχωρούσε.

     Ακόμα η χοιρόφουσκα ηταν ένα είδος παιχνιδιού. Πρόκειται για την ουροδόχο κύστη του χοίρου. Η χαρά των αγοριών ήταν να φθάσουν οι γιορτές των Χριστουγέννων. Τις παραμονές συνήθως που έσφαζαν τους χοίρους έπαιρναν τη φούσκα, την φούσκωναν κι έπαιζαν με αυτή.