Αραβοκρατία  828-961 μ.Χ.

    Το 828 μ.Χ. οι Ἀραβες Σαρακηνοί της Ισπανίας αποβιβάζονται στην Κρήτη, την οποία κατακτούν εύκολα αλλά σταδιακά, αφού ούτε ο βυζαντινός στόλος κατάφερε να την σώσει, ούτε οι ντόπιοι, φαίνεται, πρόβαλαν ουσιαστική αντίσταση.

    Οι Άραβες καταστρέφουν τη Γόρτυνα και κτίζουν νέα πρωτεύουσα στη θέση του Ηρακλείου, του αρχαίου επινείου της Κνωσού, που ονομάζουν Χάνδακα και τον οποίο οχυρώνουν με επιμέλεια για να γίνει το φοβερό ορμητήριό τους στις πειρατικές τους εξορμήσεις και τόπος συγκέντρωσης των θησαυρών και των λαφύρων που προέρχονταν απ’ αυτές, Ενάμιση σχεδόν αιώνα η αραβοκρατούμενη Κρήτη ήταν το κέντρο των Σαρακηνών πειρατών εναντίον των νησιών και των παραλίων της Ανατολικής Μεσογείου.

     Βαρύτατες υπήρξαν βέβαια οι συνέπειες για τον κρητικό πληθυσμό που βυθίστηκε σε νύκτα φρικτής δουλείας, αποκόπηκε από τον κορμό της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και αφανίστηκε από το προσκήνιο του πολιτισμού. Πάντως παρά τη δίωξη του χριστιανισμού, αυτός εξακολούθησε να υπάρχει, όπως διασώθηκε η γλώσσα και οι παραδόσεις, ιδιαίτερα στα χωριά.

     Το Βυζάντιο, για το οποίο η απώλεια της Κρήτης σήμαινε ότι έχανε μια μεγάλη και πλούσια επαρχία (θέμα) και δε θα μπορούσε να ελέγχει πια τους θαλάσσιους δρόμους, έκανε πολλές προσπάθειες να την ανακτήσει που όμως κατέληγαν σε αποτυχία.