Σάπες: ο τόπος μας (2)

 Το ελληνικό κράτος, το 1944, μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος ήταν ένας από τους πιο καταστροφικούς πολέμους για την Ευρώπη, αλλά ιδιαίτερα για την Ελλάδα, με το Νομοθετικό Διάταγμα 1370/1944, έδωσε άδειες λειτουργίας περιπτέρων, σε χιλιάδες αναπήρους και θύματα πολέμου, προκειμένου να βοηθηθούν επαγγελματικά και οικονομικά τα δύσκολα εκείνα χρόνια.

  Τα περίπτερα της εποχής εκείνης ήταν μικρές ξύλινες τετράγωνες κατασκευές, που γύρω γύρω είχαν τζαμωτές βιτρίνες. Ο εσωτερικός χώρος ήταν περίπου στο ένα τετραγωνικό μέτρο, ίσως και λίγο παραπάνω, (ίσα-ίσα που χωρούσε ένα άτομο καθισμένο σε μια καρέκλα). Από τη μία πλευρά ήταν η πόρτα εισόδου και εξόδου του περιπτερά. Οι άλλες τρεις πλευρές ήταν γεμάτες εσωτερικά με ράφια, πάνω στα οποία υπήρχαν τα είδη πώλησης. Το βασικό είδος ήταν τα τσιγάρα, με όλες τις τότε μάρκες και τύπους. Τα πρώτα χρόνια τα τσιγάρα ήταν χωρίς φίλτρο. Θυμάμαι μάλιστα ότι πωλούσαν και χύμα καπνό (ταμπάκος) και κάτι ροζ χαρτάκια, μέσα στα οποία οι καπνιστές έβαζαν λίγο καπνό, το τύλιγαν και το κολλούσαν με το σάλιο. Ακόμη θυμάμαι ότι εκτός από τα συσκευασμένα πακέτα υπήρχαν και χύμα τσιγάρα, τα οποία ο ενδιαφερόμενος πελάτης αγόραζε όσα ήθελε.

  Άλλα είδη που πωλούσαν ήταν τα τσακμάκια με την πέτρα και ένα μακρύ φυτίλι. Τα τσακμάκια αυτά είχαν στο επάνω μέρος μια οδοντωτή ρόδα, την οποία χτυπούσαν για να γυρίσει με την κόψη της παλάμης. Η ρόδα είχε επαφή με μια μικρή ειδική πέτρα (τσακμακόπετρα) που έβγαζε σπίθες και που για να ανάψει φωτιά, χρειαζόταν λίγη τέχνη και περισσότερη υπομονή! Αργότερα βγήκαν αυτά του υγραερίου.

 Προσωπικά έτυχε να γνωρίζω πολύ καλά τη λειτουργία ενός περιπτέρου, αφού κυριολεκτικά μεγάλωσα δίπλα σε ένα περίπτερο, μπροστά στο μπακάλικο του πατέρα μου. Ήταν το περίπτερο του Παναγιώτη του Πέτρογλου, ο οποίος από το πρωί μέχρι το μεσημέρι ήταν μέσα στο στενό αυτό χώρο, όπου τις λίγες μεσημεριανές ώρες τον αντικαθιστούσαν η γυναίκα του, η κυρά Δέσποινα ή τα παιδιά του ο Γιώργος και ο Κώστας. Και το απόγευμα πάλι στη θέση του μέχρι το βράδυ. Το καλοκαίρι ήταν καλύτερες οι συνθήκες αφού η πόρτα ήταν ανοιχτή και ο περιπτεράς μπορούσε να κινείται για να ξεμουδιάζουν τα πόδια του. Το χειμώνα όμως ήταν πολύ δύσκολα, γιατί ήταν υποχρεωμένος να μένει για πολλές ώρες στην ίδια θέση. Για να αντιμετωπίσει δε το κρύο υπήρχε ένας μικρός ντενεκές με κάρβουνα! θυμάμαι ένα περιστατικό με το συχωρεμένο τον κυρ Παναγιώτη. Ένα απόγευμα πήγε η μητέρα μου να πάρει τσιγάρα για τον πατέρα μου. Χτυπάει το μικρό τζαμάκι για να ανοίξει η θυρίδα, αλλά αυτό δεν άνοιγε. Το ξαναχτυπάει... Τίποτα!  Σκύβει να δει και τον βλέπει να έχει γερμένο το κεφάλι. Νόμισε πως τον πήρε ο ύπνος". Πηγαίνει από την πόρτα, την ανοίγει του μιλάει, αλλά ο κυρ Παναγιώτης δεν ξυπνούσε!  Της ήρθε μια δυσάρεστη οσμή, βλέπει το μαγκάλι και αμέσως καταλαβαίνει ότι έχασε τις αισθήσεις του από τις αναθυμιάσεις! Κάποια στιγμή, καθώς ο καθαρός αέρας έδιωξε το μονοξείδιο του άνθρακα, άνοιξε τα μάτια, χωρίς να έχει ακόμη καταλάβει τί συνέβη!  Κι έτσι, από ένα τυχαίο γεγονός ο καλός μας γείτονας ξεπέρασε τον κίνδυνο!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Το περίπτερο του Παναγιώτη Πέτρογλου. Παρέα με τη σύζυγό του τη Δέσποινα, με κάποιο εγγονάκι στην αγκαλιά της. Τον κάνουν παρέα δυο ταξιτζήδες από τη διπλανή "πιάτσα". Ένα ουζάκι είναι ό,τι χρειάζεται στις άμέτρητες ώρες δουλειάς!  Μετά το θάνατο του κυρ Παναγιώτη, η άδεια του περιπτέρου μεταβιβάστηκε στη Φωτεινή Χοταμανίδου, ως θύμα πολέμου και αυτή. Σήμερα δεν ζει ούτε η Φωτεινή, το περίπτερο όμως συνεχίζει να λειτουργεί, αλλά δεν γνωρίζω στο όνομα ποιου... 

To περίπτερο του Παναγιώτη Πέτρογλου και ημέρα λαϊκής αγοράς στις Σάπες. Περίπου στα 1980. Φωτογραφία από το αρχείο του Αλ. Χαρισιάδη. Παρατηρώ επίσης ότι υπάρχουν δυο απαγορευτικές πινακίδες στον κεντρικό δρόμο, προς τα κάτω. Σημαίνει ότι για μια περίοδο ήταν μονόδρομος και μάλιστα σε μια εποχή που τα αυτοκίνητα ήταν ακόμη λιγοστά! 

1950: Μια από τις ελάχιστες φωτογραφίες όπου φαίνεται τόσο καθαρό το περίπτερο του Παναγιώτη Τσοφίδη, ηπειρώτη στην καταγωγή. Έλαβε την άδεια περιπτέρου ως μέλος  που συμμετείχε και τραυματίστηκε στον Αλβανικό Πόλεμο...  Δεξιά το άσπρο σπίτι ήταν και τότε Πανδοχείο με το όνομα "Ανδριανούπολις", περιοχή καταγωγής της οικογένειας Χ''Θεοδώρου...

Φωτογραφίες από το περίπτερο του Σπαθιάδη Θεοδόση...

Επάνω:  1958. Ο Θεοδόσης Σπαθιάδης δίπλα στο περίπτερό του, όταν αυτό βρισκόταν στην αρχική του θέση, δηλαδή στη γωνιά του οικοπέδου του Κιρκινέζη. Ο τοίχος που φαίνεται πίσω του ήταν οι αποθήκες του ΤΕΑ Σαπών, όπου φυλάσσονταν τα πυρομαχικά! 

Κάτω αριστερά!   1 Ιανουαρίου 1964. Ο Θεοδόσης Σπαθιάδης με τον εγγονό του Νίκο Κωστόπουλο, γιος του Χρήστου και της Θοδώρας με το ποδηλατάκι του, την πρωτοχρονιά του 1964. Το περίπτερο βρίσκεται ακόμη στην αρχική του θέση. Στο βάθος φαίνεται ο περίβολος του Δημαρχείου. 

Δεξιά:  3 Δεκεμβρίου 1965: Το περίπτερο πλέον έχει μεταφερθεί στον ίδιο χώρο αλλά σε άλλη θέση. Μετακινήθηκε εκεί, λίγο πιο μέσα, όταν έγινε η διάνοιξη του δρόμου. Στη φωτογραφία ο Θεοδόσης Σπαθιάδης με την κόρη του Βάσω και τον εγγονό του το Σάκη Σπαθιάδη, γιο του Λευτέρη.

 (Τις φωτογραφίες μου έδωσε η κόρη του Βάσω).

Τρεις φωτογραφίες του ίδιου περιπτέρου, που αποτελεί συνέχεια του Σπαθιάδη Θεοδόση, από τον Νάκο  Γιάννη, που συνεχίσει τη λειτουργία του με τα δικαιώματα των κληρονόμων του Θεοδόση. Στις δυο από τις τρεις φωτογραφίες βλέπουμε το ίδιο το περίπτερο με την ίδια παλιά κατασκευή του. Στην τελευταία έγιναν σημαντικές προσθήκες με βιτρίνες και ψυγεία.  Η 1η και 3η φωτό, είναι προσωπικές μου και η 2η της Ause Yauas με το Γιάννο στο περίπτερο!

Η ΣΕΛΙΔΑ ΑΝΑΝΕΩΝΕΤΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ