Σάπες: ο τόπος μας

  Για πρώτη φορά έμαθα από το συντοπίτη μας, μακαρίτη πλέον, Γιώργο Λιπορδέζη, να αναφέρει το όνομα του Ιωσήφ Νικολαΐδη.  Στο αυτοβιογραφικό βιβλίο που έγραψε  διαβάζουμε τα εξής: "Το 1931 τελείωσα το δημοτικό, θυμάμαι ύστερα τον Ιωσήφ Νικολαϊδη που ίδρυσε την έγχορδη χορωδία με μαθητές του σχολείου και εξωσχολικούς. Ήταν άξιος δάσκαλος. Ίδρυσε και οργάνωσε τον προσκοπισμό στις Σάπες, ήταν ο πρώτος αρχηγός".  

  Μετά κάποια χρόνια αργότερα, το 2018, έλαβα ένα τηλεφώνημα. Στην άλλη άκρη της γραμμής ο συνομιλητής μου μου είπε ότι λέγεται Γιώργος Νικολαΐδης και είναι γιος του Ιωσήφ Νικολαΐδη. Δεν άργησα να θυμηθώ τα λόγια του κυρ Γιώργη. Μετά από μια εγκάρδια συνομιλία συμφωνήσαμε να συνεχίσουμε την επαφή μας, αφού υπήρχαν σοβαροί λόγοι, ιστορικής αξίας. Η παρουσία του Ιωσήφ στις Σάπες, έχει ιδιαίτερη αξία για μένα γιατί αφορά μια πολύ δύσκολη εποχή, τότε που οι κάτοικοι πρόσφυγες στις Σάπες προσπαθούσαν να ορθοποδήσουν στη νέα τους ζωή σε μια νέα πατρίδα.  Ο Ιωσήφ Νικολαΐδης υπηρέτησε στον τόπο μας ως Έφεδρος Αξιωματικός το 1934, '35 και '36.  Παράλληλα με τη θητεία του συμμετείχε και στα μαθήματα και εκδηλώσεις του Δημ. Σχολείου Σαπών, αφού ήταν και δάσκαλος με πολλές γνώσεις μουσικής.

  Στη συνέχεια δημοσιεύω μερικές σημαντικής αξίας φωτογραφίες από το αρχείο του Ιωσήφ Νικολαΐδη από τις Σάπες της περιόδου 1934, 1935 και 1936. Οι περισσότερες φέρουν ιδιόχειρες σημειώσεις.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΜΕ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΣΕΙΡΑ

18 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1934: Στα σκαλοπάτια μπροστά από την είσοδο του Δημοτικού Σχολείου Σαπών, οκτώ μόλις χρόνια από την ανέγερσή του!  Η ανάγλυφη χρονολογία 1926, στο αέτωμα, διατηρήθηκε μέχρι το 2010, τότε που το διδακτήριο επισκευάστηκε και λειτουργεί πλέον ως ΑΣΠΑΙΤΕ. [Βλέπε εδώ]. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας αναγράφεται το χειρόγραφο σημείωμα του Ιωσήφ Νικολαΐδη. "Φωτογραφία ληφθείσα την 18η Φεβρουαρίου 1934, ημέραν Κυριακήν και ώραν 11.30 π.μ. έξωθι του Δημ. Σχολείου Σαππών. Οι φωτογραφούμενοι: 1) υποφαινόμενος. 2)Ευάγγελος Σουλτάτης,(διδ/λος Μουσ/κού Σχολείου Σαππών), 3) Χρίστος Ζαμπογιάννης (καταστηματάρχης) και 4) Θεοδόσης Βακιρτζής-με το χέρι στην τσέπη- (βιομήχανος).  Ιωσήφ Νικολαΐδης.  

Σάπες 19 Φεβρουαρίου 1934:  Μπροστά στο "Παλλάδιο", στην κεντρική πλατεία. Είναι περίοδος αποκριάς. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας υπάρχει το ιδιόχειρο σημείωμα που γράφει: " Φωτογραφία ληφθείσα την 19 Φεβρουαρίου 1934 Δευτέραν και ώραν 4 μ.μ. έξωθι του καφενείου "Παλλάδιον". Είμεθα μεταμφιεσμένοι, διακρίνονται δε: (εξ αριστερών προς τα δεξιά-όρθιοι: 1) Φωκίων Μπακιρτζής, 2. Δημ. Μπακιρτζής, 3) Παπαϊωάννου, 4) Παπαστεργίου (με την πίπα) 5) Τσιτσώνης (ιατρός), 6) Ποάλας Κ. 7)Θεοδόσης Μπακιρτζής, 8) Χρ. Ζαμπογιάννης, 9) υποφαινόμενος και 10) Γρηγόριος (σωφέρ). Τους άλλους δεν τους γνωρίζω με τα ονόματά των. Εν Σάππαις τη 19 Βεβρουαρίου 1934.

Κάτι ακόμη που παρατήρησα ήταν το όνομα του φαρμακοποιού, που διαβαζόταν καθαρά και το μάθαινα για πρώτη φορά. Λεγόταν Κ. ΦΡΥΣΣΑΣ. Από τη Γαλήνη Κιρκινέζη έμαθα ότι, λίγο καιρό πριν, ο ιδιοκτήτης του φαρμακείου, που ήταν ο Δαμιανός Χαστά, πρόσφυγας από το Λουλέ Μπουργκάς, πέθανε και το φαρμακείο το ανέλαβε ο Κ.ΦΡΥΣΣΑΣ, με τα κληρονομικά δικαιώματα του προηγούμενου κατόχου. Η συμφωνία αυτή έγινε με τον όρο, όταν ο γιος του Δαμιανού Χαστά, ο Στέφανος, έπαιρνε το πτυχίο του φαρμακοποιού που τότε ήταν φοιτητής, θα μεταβιβαζόταν η άδεια σε αυτόν. Όπως κι έγινε...

Σάπες: 25 Φεβρουαρίου 1934: Από τη χειρόγραφη σημείωση του Ιωσήφ Νικολαΐδη διαβάζουμε ότι πρόκειται για ένα αναμνηστικό στιγμιότυπο του Εφέδρου Αξιωματικού Ιωσήφ Νικολαΐδη μετά από την κατάθεση στεφάνων στο τότε Ηρώο των Σαπών την Κυριακή της Ορθοδοξίας (Μνημόσυνο Υπέρ των Πεσόντων).   Πίσω διακρίνουμε τον Ιερό Ναό των Αγίων Κων/νου & Ελένης, ο οποίος ακόμη δεν έχει σοβαντιστεί!

Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας γράφει: "Φωτογραφία ληφθείσα την 25η Φεβρουαρίου 1934 (Κυριακή της ορθοδοξίας). Την 10η πρωινή ετελέσθη υπέρ των πεσόντων μνημόσυνον και μετά τούτα ενώπιον του εικονιζομένου ηρώου κατετέθησαν στέφανοι ομιλησάντων των κ.κ. Ποάλα (προέδρου Κοινότητας Σαπών) Ραΐση Ν. Τζανέα (Ανθ/γού του ενταύθα Εφίππου αποσπάσματος) και τελευταίου εμού (του φωτογραφουμένου). Ημέρα ωραιοτάτη σήμερον επιτρέψασαν εις πάντας να παρακολουθήσουν την συγκινητικοτάτην τελετήν. Εκτός της παρούσης εφωτογραφήθην και μετά των υπ' εμέ προσκόπων._ Ιωσήφ Νικολαΐδης (Διδ/λος Δημ. Σχολείου Σαππών - Αρχηγός Σώματος Ελλήνων Προσκόπων Σαππών. Σάππαι τη 25/2/1934. Κυριακή.

25η Φεβρουαρίου 1934. Την ίδια ημέρα με την προηγούμενη φωτογραφία. Ο Ιωσήφ Νικολαΐδης, φωτογραφίζεται με τους προσκόπους, τους πρώτους των Σαπών. Σχετικό σχόλιο υπάρχει από τον ίδιο στην προηγούμενη φωτο.  Όπως έγραψα και πιο πάνω, ο Ιωσήφ Νικολαΐδης, ήταν αυτός που δημιούργησε την πρώτη ομάδα προσκόπων στις Σάπες και ήταν αρχηγός του Σώματος.

Σάππαι 18 Μαρτίου 1934: Μοναδικής ομορφιάς φωτογραφία στην κεντρική πλατεία με τα χαρακτηριστικά κτίσματα. Εντύπωση μου προκάλεσε και το αυτοκίνητο. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια που γράφει ο ίδιος ο Ιωσήφ Νικολαΐδης στο πίσω μέρος της φωτογραφίας: "Φωτογραφία ληφθείσα την 18 Μαρτίου 1934, ημέραν Κυριακήν και ώραν 2 μ.μ. έξωθι του κέντρου "Παλλάδιον". Εξ΄αριστερών προς τα δεξιά: 1. Ιωάννης Πίνιος (άεργος). 2. Κώστας Παπάζογλου (επί του φόρου εισερχομένων). 3. Κώστας Τριανταφυλλίδης (μέλλων φοιτητής Ανωτάτης Γεωπονικής). 4. Ιωσήφ Νικολαΐδης (υποφαινόμενος), με την άσπρην καμπαρδίνα, κοινοτικός διδάσκαλος Δημ. Σχολείου Σαππών. 5. Χρίστος Ζαμπογιάννης (παντοπώλης) και 6. Κώστας Αγγελίδης (ξυλέμπορος). Ημέρα ωραία σήμερα και κάναμε καλή βόλτα. Ιωσήφ Χρ. Νικολαΐδης - Κοινοτικός Διδ/λος Δημ. Σχολείου Σαππών.  Σάππαι τη 18/3/1934. Δικό μου σχόλιο: Από τα πρόσωπα που αναφέρθηκαν έχω την εντύπωση ότι ο Κώστας Τριανταφυλλίδης, που ονοματίζεται ως μέλλων φοιτητής Γεωπονικής, πρόκειται για τον μετέπειτα συμβολαιογράφο που ήταν και ο υποθηκοφύλαξ.

ΣΑΠΠΑΙ 18 ΜΑΡΤΙΟΥ 1934: Η ίδια παρέα, την ίδια ημέρα με την προηγούμενη φωτογραφία μπροστά στο κλειστό κατάστημα-υφασματοπωλείο του Σωτήρη Καπζάλα. Πίσω από τη φωτογραφία διαβάζουμε το παρακάτω χειρόγραφο του Ιωσήφ Νικολαΐδη: "Φωτογραφία ληφθείσα την 18 Μαρτίου 1934, ημέρα Κυριακήν και ώρα 2 μ.μ. παρά τω καταστήματι του , Καψάλα. Εξ αριστερών προς τα δεξιά: 1. Χρίστος Ζαμπογιάννης (παντοπώλης), 2. Ιωάννης Πίνιος (άεργος), Κώστας Παπάζογλου (επί του φόρου εισερχομένων),  4. Κώστας Αγγελίδης (ξυλέμπορος), 5. Κώστας Τριανταφυλλίδης (μέλλων φοιτητής Ανωτ. Γεωπονικής). και 6. Ιωσήφ Νικολαΐδης -υποφαινόμενος- (με την καμπαρδίνα). Έκανε ωραία ημέρα σήμερα και κάναμε βόλτα καλή._ Ιωσήφ Νικολαΐδης Κοινοτικός δάσκαλος εν τω Δημ. Σχολείω Σαππών. 18-3-1934".  Και μια ενημέρωση για όσους δεν γνωρίζουν. Το κατάστημα-υφασματοπωλείο του Σωτ. Καπζάλα θα το δείτε αν πατήσετε εδώ.(1951) κι εδώ.(1980)..

Σάπες: 25 Μαρτίου 1934: Στην κεντρική πλατεία των Σαπών, πριν ή μετά από την παρέλαση για την Εθνική Επέτειο της 25ης Μαρτίου 1934. Φωτογραφίζονται οι πρόσκοποι, οι μαθητές και δάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου Σαπών. Όπως αναφέρω και σε άλλο σημείο ο προσκοπισμός στις Σάπες οργανώθηκε για πρώτη φορά από τον Έφεδρο τότε Αξιωματικό Ιωσήφ Νικολαΐδη, ο οποίος διακρίνεται με τη στολή του και ήταν ο πρώτος αρχηγός!  Ένα ακόμη πρόσωπο που αναγνωρίζω είναι ο δάσκαλος Τριανταφυλλίδης. Πίσω δεξιά φαίνεται η διόροφη κατοικία της οικογένειας Αγγελίδη, που γύρω στα 1923 λειτούργησε ως Υποδιοίκηση Σαπών (πολιτική υπηρεσία).

Δημοτικό Σχολείο Σαπών: 25 Μαρτίου 1934. Εκδήλωση του σχολείου για την Εθνική Επέτειο. Η φωτογραφία πρέπει να είναι της ίδιας ημέρας με την προηγούμενη. Ανάμεσα στα πρόσωπα της πρώτης σειράς διακρίνουμε τον Ιωσήφ Νικολαΐδη με τη στολή του αξιωματικού και δίπλα του ο διευθυντης του σχολείου Τριανταφυλλίδης. Δεξιά ο Πρόεδρος Κοινότητας Σαπών (1932-34) Στέργιος Παπαστεργίου, ηπειρώτικης καταγωγής και ο διοικητής της Υποδ/σης Σαπών Τουργούτης.  Στα δεξιά η δασκάλα Βενετία Γουναροπούλου.

15 Αυγούστου 1934. Σύνθεση δυο φωτογραφιών σε μια. Με διαφορά λίγων ωρών. Πριν προχωρήσω σημειώνω τα εξής. Τις δυο φωτογραφίες έστειλε στον Ιωσήφ Νικολαΐδη ένας από τους φίλους του στις Σάπες. Ήταν ο Αγγελίδης Κων/νος, πατέρας του Σταύρου ή παππούς του Κώστα και Γιάννη Αγγελίδη.  Η επάνω φωτό είναι τραβηγμένη στο πανηγύρι του 15Αύγουστου 1934 στο Ιάσιο. Μια μεγάλη παρέα Σαπαίων και άλλων προσώπων κάτω από τα πλατάνια του χωριού διασκεδάζουν με τους ήχους της μουσικής από ένα μουσουλμάνο οργανοπαίχτη!  Η κάτω φωτογραφία είναι τραβηγμένη λίγες ώρες αργότερα στις Σάπες, μπροστά στο ΠΑΛΛΑΔΙΟ. Τη φωτογραφία αυτή, την έχω ήδη δημοσιεύσει στη σελίδα μου από το αρχείο του Σταύρου Αγγελίδη, εδώ και χρόνια, όμως τώρα ξεκαθάρισα το ιστορικό της. Το γράφει και πίσω από τη φωτογραφία. Γράφει: "Στον αγαπημένο μου φίλο Ιωσήφ Νικολαΐδη για ανάμνηση. Μετά την επιστροφή από χωριό Ιάσιον [στον?] αποκομίσαντες μαζύ και τα Μαρκό που κερδίσαμεν και φωτογραφηθέντες με τους φίλους εν Σάππαις την ημέραν της Παναγίας τη 15/8/34 έμπροσθεν του καφενείου Παλλάδιον. Κ.Αγγελίδης. Σάππαι τη 12/9/34".  Μερικά από τα ονόματα που υπάρχουν στη φωτογραφία τα σημειώνω από αυτή που υπάρχει στη σελίδα του Σταύρου Αγγελίδη. [εδώ].  Θεοδόσης Μπακιρτζής, (;), Κων. Αγγελίδης, Μαΐς (εβραϊκής καταγωγής), Ευστ.Μπακιρτζής, Χρ.Καπζάλας, Ασσαντούρ (Αρμένιος), και Στεφ. Σκοπιανός.

Σάππαι 18/10/1934: Την πιο πάνω φωτογραφία έστειλε στον Ιωσήφ Νικολαΐδη κάποιος φίλος του, ονόματι Άγγελος, αν διάβασα σωστά την υπογραφή του.Γράφει τα εξής πίσω: "Στον αξέχαστο φίλο μου Ιωσήφ Νικολαΐδην. Για να θυμάται μια ζωοπανήγυρι που έγινε εις τας Σάππας τη 20-28 Σεπτεβρίου 1934. Η φωτογραφία παριστά μια συγκέντρωσιν εις το υπόστεγον των επισήμων παρακολουθούν τους παλαιστικούς αγώνες τη 23η/9/1934.  Σάππαι τη 18/10/1934. _ Άγγελος [?].  Συμπέρασμα: Το 1934 και για 8 ημέρες... έγινε στιον τόπο μας μια ζωοπανήγυρι. Την περίοδο αυτή γινόταν κάποιες δραστηριότητες και αθλητικοί αγώνες. Ένας από αυτούς ήταν και η πάλη. Δυστυχώς η φωτογραφία περιορίζεται στο να δείξει τους επισήμους και θεατές και όχι τους παλαιστές!   

Ηρώο Σαπών: Οκτώβριος 1935. Αναμνηστική φωτογραφία του Ιωσήφ Νικολαΐδη με κουστούμι αυτή τη φορά και με κάποιον ακόμη πολίτη, τον οποίο δεν αναγνωρίζω.  Ένα στοιχείο που εντόπισα στη φωτογραφία είναι ότι η εκκλησία πίσω είναι πλέον σοβαντισμένη, που σημαίνει ότι οι εργασίες επιχρισμάτων ολοκληρώθηκαν μεταξύ 1934 και Οκτ. 1935!  

8 Νοεμβρίου 1935:   Ε' και ΣΤ' τάξεις Σχολ. Σαππών.  Ο Ιωσήφ Νικολαΐδης γυμνάζει τους μαθητές και μαθήτριες των τάξεων Ε΄και ΣΤ΄.  Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας υπάρχει ιδιόχειρο σημείωμα που γράφει: " Φωτογραφία ληφθείσα την 8 Νοεμβρίου 1935, ημέραν Παρασκευήν και ώραν 12 π.μ. εις την αυλήν του Σχολείου Σαππών. Η Ε' και ΣΤ' τάξεις γυμναζόμεναι. Ιωσήφ Χρ. Νικολαΐδης διδάσκαλος. Σάππαι-Κομοτηνής. 8/11/1935".    Σχόλια δικά μου. Η λήψη είναι από Ν.Α. προς Β.Δ.  Δηλαδή ο φωτογράφος έχει στην πλάτη του το σχολείο. Το σχολείο δεν έχει ακόμη περίβολο. Οι πέτρες που υπάρχουν δεξιά είναι αυτές που χρησιμοποιήθηκαν για τον περίβολο της εκκλησίας. Η αριστερή πλευρά είναι αυτή του σημερινού Ηρώου. Κατοικίες δεν υπάρχουν, παρά μόνο στο βάθος στη γειτονιά των αθιγγάνων και μουσουλμάνων....  

ΣΑΠΠΑΙ 10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1935: Μπροστά στο ΠΑΛΛΑΔΙΟ.  Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας διαβάζουμε: " Φωτογραφία ληφθείσα την 10η Νοεμβρίου 1935, ημέραν Κυριακήν και ώραν 10 π.μ. έξωθι του κέντρου "Παλλάδιον" Σεραφειμίδη. Εξ αριστερών: 1) Κων/νος Μπακιρτζής. 2) Παναγιώτης Λιάκος, διδάσκαλος εκ Γραβιάς Στερ. Ελλάδος. 3) Ηλιόπουλος, υπενοματάρχης, εκ Κερκύρας. 4) Ιωσήφ Νικολαΐδης, υποφαινόμενος δάσκαλος εκ Πέπλου Αλεξ/πόλεως. 5) Άγγελος Γερμάνης, διδάσκαλος εκ Κομοτηνής. Σάππαι-Κομοτινής τη 10 Νοεμβρίου 1935. Ωραία λιακάδα_.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΑΠΩΝ: 27/12/1935. Η χρονολογία της φωτογραφίας είναι εντοπισμένη από χειρόγραφη σημείωση του Ιωσήφ Νικολαΐδη. Στο πίσω μέρος της παραπάνω φωτογραφίας γράφει: " Από την επιτυχεστάτη θεατρικήν παράστασιν του έργου: "Η πεθαμένη". Αι λαβούσαι ως ψυχαί και άγγελοι μέρος μαθήτριαι: Όρθιαι: 1) Κοζίδου Καλλιόπη, 2) Κωνσταντινίδου Σμαρώ, 3) Ραΐση Ελένη, 4)Μαλλίδου Μαρίκα. Γονυπετείς: 1) Τριχίδου Καλλιόπη, 2) Ζέρβα Σοφία, 3) Καπέτση Μαρίκα, 4) Πήνιου Στέλλα. Σάππαι 27 Δεκεμβρίου 1935. Ιωσήφ Νικολαϊδης".   Συμπληρώνω εγώ τα ονόματα των μεγάλων. Με το βιολί ο Ιωσήφ Νικολαΐδης. Με την κιθάρα ο Πανγ. Λιάκου και στο μέσον η Βενετία Γουναροπούλου. 

ΣΑΠΠΑΙ 24 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1936: Άλλη μια μοναδική φωτογραφία από το αρχείο του Γιώργου Νικολαΐδη. Μια ομάδα ανδρών φωτογραφίζονται στον κεντρικό δρόμο, στο ύψος που σήμερα είναι το "Γεύση και Υγεία". Δεξιά στο βάθος φαίνεται η κατοικία της οικογένειας Αγγελίδη και μπροστά της το παντοπωλείο του πατέρα μου, που βέβαια τότε ήταν το βιβλιοπωλείο του Φραγκόπουλου. Όπως έγραψα και σε άλλο σημείο, στον τόπο μας, από τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των Θρακιωτών προσφύγων γιορταζόταν ιδιαίτερα οι αποκριές με διάφορες εκδηλώσεις αυθόρμητες με την παρακίνηση μερικών ανθρώπων που κατάφερναν να οργανώνουν ευχάριστες και χαρούμενες γιορτές. Από τη φωτογραφία αυτή, αναγνώρισα εύκολα το δεύτερο από δεξιά άτομο, που είναι ο Δημήτριος Καραθανάσης, μεταπολεμικά δήμαρχος Σαπών, που ο Ιωσήφ Νικολαΐδης, τον αναφέρει με το όνομα "Μήτσος Σιδεράκος". Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας υπάρχει το εξής χειρόγραφο κείμενο: Φωτογραφία ληφθείσα την 23η Φεβρουαρίου 1936, Κυριακή, ώραν 5 μ.μ. υπό του Σταμ. Κεπτσέ. Εξ αριστερών προς τα δεξιά: 1) Κων/νος Μπακιρτζής (κομμένος), 2) Ιωσήφ Νικολαΐδης ( υποφ. με την κιθάρα, 3) Θεοδόσιος Μπακιρτζής 4). Αρτίν Γκιουρεγκιάν 5). Α Βεντούρα, 6). Παναγ. Λιάκου. 7) Μήτσος Σιδεράκος, 8) Ανδρέας Χασομέρης._ Καρναβάλι του 1936. Ντυθήκαμε στου Αβραάμ το σπίτι. Τραγούδια και χοροί ως το βράδυ. Σάππαι τη 24 Φεβρουαρίου 1936. Ιωσήφ Νικολαΐδης.

ΣΑΠΠΑΙ 23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1936:  Πολύ γνώριμο σε μένα περιβάλλον, αφού εδώ έζησαν τα πρώτα 13 μου χρόνια! Πίσω από την παρέα βρίσκεται το σπίτι και μαγαζί που γεννήθηκα. Σ' εκείνο το δωμάτιο με  τα κάγκελα στο παράθυρο! Βέβαια η φωτογραφία αυτή βγήκε 15 χρόνια πριν γεννηθώ. Τότε ήταν βιβλιοπωλείο μπροστά και η κατοικία του Φραγκόπουλου πίσω. Στο δεξί μέρος φαίνεται καθαρά το εστιατόριο του Καβράκου τότε και παραδίπλα το ΠΑΛΛΑΔΙΟ, που δεν φαίνεται. Αριστερά στο βάθος το ξενοδοχείο-πανδοχείο "η Αδριανούπολις"  των Αδελφών Χ'Θεοδώρου. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παρέα, πολλών δε από αυτών αναφέρονται και τα επώνυμά τους από τον Ιωσήφ Νικολαΐδη. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας γράφει ο ίδιος: "Φωτογραφία ληφθείσα την 23 Απριλίου 1936 Τετάρτην και ώρα 10 π.μ. έξωθι του καφεν. Παλλάδιον, υπό του φωτογράφου Κεπτσέ Σταματίου.  Εξ αριστερών: 1. Σκοπιανός, 2. Βαφειάδης, 3.Πασχαλίδης, 4. Χαδόλιας, 5. Χαστάς, 6.Μπακιρτζής Θεοδ. 7. Καψάλας, 8.Μπακιρτζής Ευστράτιος, 9.Καραβοκύρης, 10.Αρτίν, 11.Νικολαΐδης (υποφαινόμενος), 12.Μπακιρτζής Κώστας, 13.Σιδεράκος Δημ. 14.Χασομέρης.     Ιωσήφ Νικολαΐδης Σάππαι τη 23 Απριλίου 1936".

3 Μαΐου 1936: Κάπου βόρεια των Αρριανών, κάτω από ένα τεράστιο πλάτανο. Γράφει πίσω από τη φωτογραφία ο Ιωσήφ Νικολαΐδης: "Φωτογραφία ληφθείσα την 3η Μαΐου 1936, ημέραν Κυριακήν και ώραν 1 μ.μ. εις τα πεύκα, μισή ώρα περ' από το χωριό Αρριανά. Ο Κυνηγετικός Σύλλογος Σαππών με Πρόεδρο τον ιατρόν κ. Τσιτσώνη διοργάνωσε την εκδρομήν εις την οποίαν συμμετέσχον κι εγώ. Πάνω στο χορό όμως μας έπιασε βροχή και φύγαμε, αφού προηγουμένως παρακολουθήσαμε έναν αιματηρό ξυλοδαρμό μεταξύ εκατό περίπου μουσουλμάνων μεθυσμένων._ Ιωσή Νικολαΐδης. Σάππαι 6 Μαΐου 1936.  Από τα πρόσωπα της φωτογραφίας αναγνώρισα το Ζαμπογιάννη Μιχαήλ, Τσιτσώνη Χρήστο, Καπζάλα Σωτήρη, Παπάζογλου Κων/νο, Ιωσήφ Νικολαΐδη. 

Σάππαι 22 Ιουνίου 1936: Άλλη μια σημαντική φωτογραφία της εποχής που για πρώτη φορά δημοσιεύεται.  Είναι ο δάσκαλος Ιωσήφ Νικολαΐδης και από την άλλη πλευρά ο μικρός με το κοντό παντελονάκι είναι ο γιος του Κων/νου Ποάλα, που χρημάτισε Πρόεδρος της Κοινότητας Σαπών εκείνη την εποχή. Γράφει πίσω στη φωτογραφία τα εξής: " Φωτογραφία ληφθείσα υπό του φωτογράφου κ. Κεπτσέ Σταμ. την 22 Ιουνίου 1936, Δευτέραν και ώρα 12 π.μ. Προπαρασκευάζω για το Γυμνάσιο το γιο του κ. Ποάλα, Τάκον._  Ι.Νικολαΐδης. Σάππαι 22/6/36._" . Ιδού και φροντιστήριο και μάλιστα ατομικό εν έτει 1936!!!

Σάππαι 1 Σεπτεμβρίου 1936. Ο Ιωσήφ Νικολαΐδης με το αγαπημένο του βιολί σε μια αναμνηστική φωτογραφία, μάλλον στην αυλή της κατοικίας του. Πολύ θα ήθελα να μάθω ποια ήταν αυτή η κατοικία. Θα προσπαθήσω βέβαια να το μάθω, αλλά δεν είμαι βέβαιος εάν θα τα καταφέρω. Η ημερομηνία είναι χαρακτηριστική. Πρώτη Σεπτεμβρίου, η μέρα που οι εκπαιδευτικοί παρουσιάζονται στα σχολεία τους μετά τις θερινές διακοπές. Δεν γνωρίζω αν και τότε ίσχυε το ίδιο πράγμα. Πίσω από τη φωτογραφία υπάρχει η χειρόγραφη λεζάντα: " Φωτογραφία ληφθείσα την 1η Σεπτεμβρίου 1936, ημέραν Δευτέραν και ώρα 12 π.μ. υπό του φωτογράφου Σταμ. Κεπτσέ.  Σάππαι 1/9/36. Ιωσήφ Νικολαΐδης.". Παρατηρώντας την αυλή του σπιτιού, διακρίνω τις δυο γατούλες, μια αποθηκούλα και στο βάθος το "αποχωρητήριο", όπως το λέγαμε στα παιδικά μου χρόνια, με την τρύπα!!!  (Όσον αφορά την κατοικία στην οποία διέμενε ο Ιωσήφ Νικολαΐδης, μας το περιγράφει ο ίδιος σε άλλη παρόμοια φωτογραφία " Φωτογραφία ληφθείσα την 22 Ιουνίου 1936, εις τον περίβολον του κ. Κώστα Πήνιου στο σπίτι του οποίου κάθομαι από του Οκτωβρίου του 1935._)

ΚΟΜΟΤΗΝΗ 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1936:  Μοναδική και σπάνια φωτογραφία του 1936. Πρόκειται για την ομάδα των προσκόπων των Σαπών, που για πρώτη φορά δημιούργησε ο Ιωσήφ Νικολαΐδης, που τον βλέπουμε όρθιο αριστερά.  Στο δεξιό μέρος της φωτογραφίας ο υπαρχηγός Χρήστος Τσέλος. Πίσω από τη φωτογραφία γράφει: " Φωτογραφία ληφθείσα την 10η Οκτωβρίου 1936 εν Κομοτηνή. Πανθρακικοί Αγώνες. Άφιξις Διαδόχου Παύλου."_ Αλλά και στο εμπρόσθιο μέρος της φωτογραφίας διακρίνουμε το χειρόγραφο κείμενο: "ΚΟΜΟΤΙΝΗ 6-10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ - ΠΑΝΘΡΑΚΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΙΣ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ: ΕΒΡΟΥ, ΡΟΔΟΠΗΣ, ΔΡΑΜΑΣ, ΚΑΒΑΛΑΣ. _ ΑΦΙΞΙΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΜΕΤΑΞΑ ΚΑΙ Α.Β.Υ. ΔΙΑΔΟΧΟΥ ΠΑΥΛΟΥ".

Σάππαι 26 Οκτωβρίου 1936 στο Ηρώο. Πίσω από τη φωτογραφία ο Ιωσήφ Νικολαΐδης γράφει τα εξής: "Από τον εορτασμό της Εθνικής Εορτής της αλώσεως της Θεσσαλονίκης 25 Οκτωβρίου. Σάππαι 25 Οκτωβρίου 1936.  1). Ιωσήφ Νικολαΐδης, αρχηγός προσκόπων. 2). Στέφανος Χαστάς, φοιτητής Φαρμακευτικής. 3). Αθανάσιος Παπαϊωάννου, υπενωματάρχης  4). Χρίστος Τσέλλος υπαρχηγός προσκόπων.    Ι. Νικολαΐδης".     Με αφορμή την παρουσία του Στέφανου Χαστά στην παρούσα φωτογραφία, θέλω να περιγράψω κάποια πληροφορία που πρόσφατα έμαθα. Στις Σάπες υπήρχε το Φαρμακείο του Δαμιανού Χαστά, πατέρα του Στέφανου. Όμως γύρω στα 1932 ή '33 πέθανε και το φαρμακείο δεν μπορούσε να λειτουργήσει. Τότε η οικογένεια Χαστά συνέχισε τη λειτουργία του με  την άδεια κάποιου Κ. Φρύσσα, ο οποίος δούλευε και ο ίδιος. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι να πάρει το πτυχίο του ο Στέφανος Χαστάς, οπότε και αυτό συνέχισε με το όνομά του. Θυμάμαι ότι με το ίδιο όνομα λειτουργούσε με υπεύθυνο τον Ιωάννη Χαστά, που εμείς τότε μικροί γύρω στα 1960, νομίζαμε ότι ήταν ο ίδιος φαρμακοποιός, που για πολλά χρόνια είχε βοηθό το Μητσάκη Λυμπέρη, αδερφό της Σοφίας Χαστά, σύζυγο του Ιωάννη.

Σάππαι: 6 Σεπτεμβρίου 1936. Μπροστά στο Δημοτικό Σχολείο Σαπών. Τη φωτογραφία αυτή την έχω στο αρχείο μου και από το Γιώργο Λιπορδέζη, που ήταν μαθητής της 'Εγχορδης Χορωδίας από μαθητές του σχολείου και από μεγαλυτέρους σε ηλικία νέους. Ο Γ. Λιπορδέζης δεύτερος από αριστερα των ορθίων. Στο μέσον καθιστός με το άσπρο πουκάμισο ο Ιωσήφ Νικολαΐδης και επίσης (χωρίς να γνωρίζω όνομα) μπροστά του ο νέος με την κιθάρα, που υπάρχει και στην προηγούμενη σχολική φωτογραφία.

ΣΑΠΠΑΙ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1937. Αυτή και η επόμενη φωτογραφία είναι της ίδιας ημέρας. Φαίνεται πως εκτός από το Σαψί, προσκόπους είχε και η ΝΕΑ ΣΑΝΤΑ. Έτσι λοιπόν τη μέρα εκείνη συναντήθηκαν στο γήπεδο των Σαπών για μια φιλική συνάντηση. Αν δεν με απατά η μνήμη μου για την ημέρα αυτή, μου είχαν μιλήσει οι συχωρεμένοι σήμερα Γιώργος Λιπορδέζης και Ευάγγελος Σερμπέζης που τότε ήταν πρόσκοποι και που σίγουρα θα βρίσκονται κάπου ανάμεσα στα πρόσωπα της φωτογραφίας.

ΣΑΠΠΑΙ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1937: Γράφει ο Ιωσήφ... "Οι πρόσκοποι ΣΑΠΠΩΝ και ΝΕΑΣ ΣΑΝΤΑΣ στο γήπεδο Σαπών όπου έλαβε χώραν φιλική ποδοσφαιρική συνάντησις. Ο Ιωσή Νικολαΐδης στο κέντρο της φωτογραφίας καθιστός.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΩΣΗΦ ΝΙΚΟΛΑΙΔΗ

(από το Γιώργο Νικολαΐδη, το τρίτο παιδί του).

ΒΙΝΤΕΟ ΠΡΩΤΟ: "Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ"  [ΚΛΙΚ]...

ΒΙΝΤΕΟ ΔΕΥΤΕΡΟ:  "ΒΡΑΔΙΑ ΜΝΗΜΗΣ"  [ΚΛΙΚ]...

Σ' αυτόν τον άνθρωπο, το Γιώργο Νικολαΐδη, το τρίτο παιδί του Ιωσήφ, οφείλω τον πλούτο των φωτογραφιών και πληροφοριών μιας παλιάς εποχής. Ο πατέρας του έζησε αρκετά χρόνια στο Σαψί του 1933, '34, '35 '36 και '37. Κατάφερε να αποτυπώσει μια εποχή όσο κανένας άλλος και που ίσως ούτε και ο ίδιος το φανταζόταν!  Για μένα ήταν ένα απρόσμενο δώρο από το γιο του και τον ευχαριστώ από την καρδιά μου. Του ζήτησα να μου στείλει και μια δική του οικογενειακή φωτογραφία και δεν μου χάλασε το χατήρι. Παραθέτω το κείμενο που συνόδευε την όμορφη φωτογραφία δίπλα στο φάρο της Αλεξ/πολης και του εύχομαι να είναι πάντα γερός, αυτός και η οικογένειά του, να γνωρίζουν πάντα χαρές και να θυμούνται τον άξιο πατέρα και παππού τους... Ιωσήφ...

Γιώργο καλημέρα και καλό μήνα, σου στέλνω σε 2 μέιλς με τις τελευταίες φωτογραφίες του πατέρα μου στο Σαπσί. Επίσης μία με την οικογένειά μου. Είμαστε στον φάρο της Αλεξ/πολης, στις 25 Οκτωβρίου 2015. Το ταξίδι μας έγινε για να παραβρεθούμε στην εκδήλωση που διοργάνωσε ο Σύλλογος "Κοσμοσώτειρα Βήρας" για τον πατέρα μου. Το σχετικό βίντεο το έχεις ήδη αναρτημένο. Εξ΄αριστερών : Ιωσήφ (πρωτοετής στα ΤΕΦΑΑ Θεσ/νίκης), Αρετή (τριτοετής Ιατρικής Θεσ/νίκης), η σύζυγός μου Σταυρούλα, εγώ και ο δίδυμος αδελφός του Ιωσήφ ο Άγγελος (πρωτοετής στο Οικονομικών Επιστημών Θεσ/νίκης). Να είσαι καλά και σ΄ευχαριστώ για το ενδιαφέρον, την επιμέλεια και τις αναρτήσεις. Καλή αντάμωση στην Αλεξανδρούπολη. Με μεγάλη χαρά περιμένω την ξενάγηση που θα μου κάνεις στο Σαπσί, ως τέλειος γνώστης της περιοχής και της ιστορίας της.