Σάπες: ο τόπος μας (2)

 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΑΞΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ  (το θέμα εμπλουτίζεται με νέο υλικό)

  Η πρώτη φορά που η ελληνική πολιτεία έβαλε αρχές και κανόνες στο ταξί ήταν το 1964. Η τότε κυβέρνηση με το Ν.Δ. 4354/1964 άρθρο 4 όρισε ότι το κάθε φυσικό πρόσωπο δεν μπορεί να έχει στην κατοχή του περισσότερες από 2 άδειες Ε.Δ.Χ. Ο νόμος αυτός υποχρέωσε τους μεγαλοϊδιοκτήτες της εποχής να κρατήσουν μόνο δύο άδειες και τις υπόλοιπες να τις πουλήσουν.

  Από τότε μέχρι και σήμερα το κράτος δεν δημιούργησε ποτέ ένα σταθερό νομοθετικό πλαίσιο για την έκδοση νέων αδειών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην επταετία 1967-1974 το τότε καθεστώς χορήγησε μόνο στην Αθήνα 6.200 νέες άδειες ταξί με την προϋπόθεση ο δικαιούχος να είναι επαγγελματίας οδηγός, να έχει ένσημα ως οδηγός και να έχει το απαραίτητο για την εποχή πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων.

  Το 1977 η κυβέρνηση δημιουργεί το νόμο 588/1977 ανταλλάσει τα ιδιωτικά αστικά λεωφορεία που κρατικοποίησε στην πρωτεύουσα με 1.200 νέες άδεις ταξί. Το 1980 η κυβέρνηση του Γεωργίου Ράλλη με νέο νόμο χορηγεί άδειες ταξί σε πολύτεκνους οδηγούς. Σύμφωνα με τον συγκεκριμένο νόμο κάθε χρόνο υποχρεωτικά η πολιτεία έπρεπε να χορηγεί από 1,5% έως 3% του συνολικού αριθμού των αδειών ταξί κάθε περιοχής σε πολύτεκνους. Εκείνη την περίοδο η Αθήνα είχε 12.500 ταξί περίπου. Άρα κάθε χρόνο δίνονταν από 200-400 νέες άδειες ταξί. Ο νόμος αυτός καταργήθηκε λίγα χρόνια αργότερα από τον υπουργό Κώστα Ασλάνη της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου.

  Το 1984 με το νόμο 1437 μπαίνουν κανόνες και όροι χορήγησης νέων αδειών. Αυτές θα δίδονται κάθε δύο χρόνια με απόφαση των κατά τόπους νομαρχιακών συμβουλίων. Τέσσερα χρόνια αργότερα το 1988 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου δημιουργεί το νόμο 1788/88 κεφάλαιο Γ. άρθρο 4, παράγραφος 4 σύμφωνα με τον οποίο για την περιοχή Αθηνών-Πειραιώς και Περιχώρων απαγορεύεται η έκδοση νέων αδειών για περιβαλλοντικούς λόγους. Το 2003 η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Σημίτη με το νόμο 3109 απαγορεύει την έκδοση νέων αδειών σε όλη τη χώρα για μια τριετία. Το 2005 και το 2008 η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή παρατείνει την απαγόρευση μέχρι και το 2011.

   ΤΑ ΑΓΟΡΑΙΑ  ΤΩΝ ΣΑΠΩΝ

  Ακόμη και σήμερα τα οχήματα που μεταφέρουν επιβάτες (ταξί) στις επαρχιακές πόλεις χαρακτηρίζονται ως "αγοραία". Ψάχνοντας στο λεξικό βρήκα ότι αγοραίο ονομαζόταν το αυτοκίνητο που μισθωνόταν από έναν πελάτη για να τον μεταφέρει και το τίμημα καθοριζόταν με συμφωνία ανάμεσα στον επιβάτη και τον οδηγό.Το αγοραίο πρέπει να μεταφέρει μόνο έναν επιβάτη ή μια οικογένεια ή ένα ανδρόγυνο και όχι επιβάτες ξένους μεταξύ τους!   Αυτό ισχύει για να μην βλάπτεται η υπεραστική συγκοινωνία. Με τον τρόπο βέβαια αυτό ο επιβάτης, όταν είναι μόνος επιβαρύνεται με αρκετά μεγάλο κόμιστρο.

   Τα παλιότερα χρόνια, πριν και μετά τον πόλεμο του '40, τα αυτοκίνητα ήταν ελάχιστα και ακόμη λιγότερα ήταν τα ιδιωτικής χρήσης. Γι αυτό και η αναγκαιότητά τους καθώς περνούσαν τα χρόνια άρχισε να γίνεται μεγαλύτερη. Σ' αυτό βοήθησαν η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και η βελτίωση των δρόμων. Μετά το 1950 ολοκληρώθηκε η ασφαλτόστρωση-Κομοτηνής Σαπών- Αλεξανδρούπολης. Σταδιακά και μετά το 1965 και 1970 γινόταν και αυτή στους δρόμους προς τους οικισμούς της Επαρχίας.  Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που σημειώθηκαν ατυχήματα και βλάβες εξαιτίας της ακαταλληλότητας των δρόμων και ιδιαίτερα τους μήνες του χειμώνα. Οι λακούβες και οι λάσπες ήταν συχνό φαινόμενο.

   Την εποχή λίγο πριν και μετά το 1950, τα αγοραία, είχαν πολλή δουλειά. Δεν υπήρχε κανένα ιδιωτικό αυτοκίνητο και οι άνθρωποι μετακινούνταν με τα αγοραία και με τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ, τα οποία ήταν βαριάς κατασκευής, φορτηγά του στρατού, που είχαν μετασκευαστεί σε λεωφορεία. Τα δρομολόγιά τους όμως ήταν ελάχιστα, σε ακατάλληλες ώρες, σε δρόμους κακοτράχαλους! Έτσι η εμφάνιση των αγοραίων (ταξί) κάλυψε ένα τεράστιο κενό για αρκετά χρόνια!  Ένα από τα πλεονεκτήματα του ταξί ήταν ότι το έβρισκες την ώρα που το χρειαζόσουν.    Εξυπηρέτουσαν όλα τα χωριά της περιοχής...τους έπαιρναν και στόλιζαν τα αμάξια για γάμους   χριστιανών ή μουσουλμάνων..

  Ένα ακόμη πρόβλημα ήταν οι επικοινωνίες. Τηλέφωνα στα σπίτια δεν υπήρχαν.  Υπήρχε ένα τηλέφωνο σε ένα και μόνο καφενείο του χωριού, που λειτουργούσε και ως τηλεφωνικό κέντρο. Έπρεπε ο πελάτης να ειδοποιήσει το τηλέφωνο του γραφείου των ΤΑΧΙ. Φυσικά οι μεγάλες δυσκολίες ήταν τις νυχτερινές ώρες, κυρίως του χειμώνα.  Για κάποια χρόνια θυμάμαι μια τηλεφωνική συσκευή να βρίσκεται έξω από το φωτογραφείο του Αλέκου Χαρισιάδη, που όταν κάποιος καλούσε άναβε κι ένα φως, ώστε να γίνεται αντιληπτό. Δε θα ξεχάσω το τρέξιμο που έκαναν οι ταξιτζήδες για να σηκώσουν τη συσκευή. Στις Σάπες, τη δεκαετία του '60 θυμάμαι ως πιάτσα την κεντρική πλατεία, κάτω από τη δροσιά της σκιάς του πλάτανου, περίμεναν οι οδηγοί τον επιβάτη. Αργότερα, όταν τα οχήματα έγιναν περισσότερα ήταν αραδιασμένα στο αριστερό πεζοδρόμιο προς το δημοτικό σχολείο. Σήμερα βρίσκονται στο δρόμο προς τα Αρριανά, μέχρι το φούρνο του Ρούφου. 

  Ένας από τους πρώτους ιδιοκτήτες ταξί στις Σάπες ήταν ο ηπειρώτης στην καταγωγή Γιώργος Τατσίνας. Από το 1946 υπηρετούσε ακόμη στο στρατό, γνώρισε τη Μαριώ Μαλλίδου την οποία και παντρεύτηκε. Το 1947 απολύθηκε κι η πρώτη του επαφή ως ιδιώτης με τα αυτοκίνητα ήταν στην Κομοτηνή, όπου εργάστηκε οδηγός στο Συνεταιρισμό Πληγέντων Οδηγών (ΣΠΑ). Όμως, πολύ γρήγορα όλοι οι οδηγού του ΣΠΑ επιστρατεύτηκαν λόγω του Εμφυλίου Πολέμου. Τον Αύγουστο του 1948, τραυματίζεται από νάρκη. Στο μεταξύ από το 1948 άρχισε να φαίνεται ότι οι αντάρτες είχαν νικηθεί.
  Σε όλα τα χρόνια της επαγγελματικής του πορείας ασχολήθηκε πάντα με τα αυτοκίνητα, ως οδηγός και ιδιοκτήτης ταξί, φορτηγών Δημόσιας Χρήσης.  Τόποι που εργάστηκε ήταν οι Σάπες, η Κομοτηνή, η Νέα Σάντα και η Θεσσαλονίκη.   Μια πληροφορία λέει πως λίγο μετά το '50, ο Γιώργος Μπακιρτζής ως πολεμιστής της Ανατολής έλαβε άδεια κατοχής Αγοραίου στις Σάπες και την ίδια περίοδο και ο Γιώργος Τατσίνας, ως παρασημοφορημένος ήρωας του Αλβανικού Μετώπου. Από συγγενικά πρόσωπα δόθηκε επίσης η πληροφορία ότι με το Γιώργο Μπακιρτζή, συνεταίρος ήταν και ο Χαράλαμπος Μαλλίδης. (πιο κάτω υπάρχει φωτογραφία αυτού το οχήματος). Οδηγός ήταν ο Χαρ. Μαλλίδης και εκ περιτροπής το οδηγούσε και ο Κίμωνας, αδερφός του Γιώργου, αλλά άτυπα, χωρίς επαγγελματική άδεια. Εκεί έκανε τα πρώτα του βήματα στο επάγγελμα.

   Στις Σάπες οι πληροφορίες λένε ότι γύρω στα 1952, πρώτος ιδιοκτήτης ταξί, όχι για μεγάλο χρονικό διάστημα, ήταν ο Δ. Καραμουσαλίδης, χωρίς όμως να διαθέτει κανονική άδεια.  Ένας από τους πρώτους που απέκτησαν άδεια αγοραίου οχήματος (γύρω στα 1955) ήταν ο Γεώργιος Τατσίνας, πρώην οδηγός λεωφορείου με συνιδιοκτήτη το Χαράλαμπο Μαλλίδη, που είχαν και συγγενική σχέση.  Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα η άδεια παρέμεινε εξ ολοκλήρου στον πρώτο. Ο Χαρ. Μαλλίδης αγόρασε δικό του αγοραίο όχημα που το δούλεψε ο ίδιος, αλλά και με οδηγούς, αρχικά τον Αθανάσιο Πορτοκάλογλου και αργότερα τον Αλέκο Πετμεζά.

  Επίσης κάποιος Γκουντόλιας από την Πέραμο Καβάλας και ο Νίκος Τσιρίδης, που υπηρετούσαν στη χωροφυλακή, αποστρατεύτηκαν και έβγαλαν άδειες αγοραίων.  Τον πρώτο δεν το θυμάμαι, θυμάμαι όμως το Νίκο Τσιρίδη, ως "ταξιτζή". Ο Νίκος Τσιρίδης, πήρε ταξί [αγοραίο) γύρω στο 1962-63. Είχε έδρα τα Αρριανά. Ένα πεζώ 7/θέσιο (404). Οι πελάτες του βέβαια ήταν στην πλειψηφία τους μουσουλμάνοι. Τον αγαπούσαν κα τον προτιμούσαν, ειδικά όταν είχαν και γυναίκες μαζί τους. Ήταν ευγενικός και διακριτικός. Πήρε κι έναν οδηγό, επίσης μουσουλμάνο, το Ζινέλ. Την περίοδο μετά το'67, άρχισε να δέχεται πιέσεις από τις αρχές για να απολύσει τον οδηγό, κάτι που δεν το ήθελε ο Νίκος, αφού ήταν τίμιος και εργατικός.  Αργότερα, λίγο η πίεση αυτή σε συνδυασμό με την πτώση της δουλειάς του, λόγω της αναβάθμισης του ΚΤΕΛ Ν. Ροδόπης, πούλησε το ταξί...  Στη συνέχεια, το 1970, οικογενειακώς μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη, όπου και αγόρασε ταξί με συνεταιρική άδεια. Εργάστηκε με αυτό μέχρι τη συνταξιοδότησή του.

  Γύρω στη δεκαετία του 60, ίσως και πριν, θυμάμαι ως ταξιτζή τον Απόστολο Κουκουτόλια. Μετά το '60 έφυγε στην Κομοτηνή.

  Αναφέρω ακόμη μερικά ονόματα, χωρίς χρονική σειρά,  που υπήρξαν ταξιτζήδες στις Σάπες.  Ο Γιάννης Δαγκάλης, οποίος έχασε τη ζωή του σε τροχαίο ατύχημα με το ταξί του. Ο Θανάσης Τσαλισκάνης ...  Ο Κίμωνας Μπακιρτζής,   ο Δημήτριος Μαστροθεοδωρακάκης από το Λοφάριο,  ο Κώστας Ευσταθόπουλος,  ο Παντελής Ελευθερίου, ο Μυλωνάς ..... από το Ιάσιο.

  O Κίμωνας Μπακιρτζής, από σχετικά νεαρή ηλικία, γύρω στο 1956, δούλευε οδηγός στο ταξί του Γεωργίου Τατσίνα. Όταν η πολιτεία έδωσε άδειες χρήσης ταξί σε επαγγελματίες αυτοκινητιστές (μετά το 1968) μαζί με τον Αλέκο Τζανίδη, αγόρασαν συνεταιρικά ένα ταξί, στο οποίο οδηγός ήταν ο Αλέκος. Παράλληλα, ο Κίμωνας είχε στην κατοχή του άλλο ένα ταξί. Αυτό το δούλεψε περίπου μέχρι το 1983. Αρχές του 1983, μετακόμισε στην Κομοτηνή, περιμένοντας να πάρει τη σύνταξή του. Στην Κομοτηνή μετέφερε και την επαγγελματική άδεια χρήσης αγοράζοντας καινούριο αυτοκίνητο, μάρκας μερσεντές, φερμένο από τη Γερμανία. Δέκα χρόνια μετά πούλησε το ταξί και βγήκε πλέον στη σύνταξη. Να προσθεσω κάτι ακόμη. Πριν από το 1952, ξεκινήσε να ασχολείται με τα αγοραία (ταξί) κάνοντας τα πρώτα του βήματα, οδηγώντας το συνεταιρικό ταξί ως άτυπος βοηθός του αδερφού του Γιώργου Μπακιρτζή και Μαλλίδη Χαράλαμπου.

  Ο Αλέκος Τζανίδης δούλευε σαν οδηγός ΤΑΧΙ στον Χαράλαμπο Μαλλίδη και στον Κίμωνα Μπακιρτζή. Όταν το κράτος έδωσε άδειες σε επαγγελματίες οδηγούς, ο Αλέκος Τζανίδης με τον Κίμωνα Μπακιρτζή πήραν ένα ΤΑΧΙ από μισό και το δούλευε ο Αλέκος. Είναι αυτό που φαίνεται στην φωτογραφία από τον γάμο του Σταύρου Αγγελίδη. Ο Κίμων Μπακιρτζής είχε ένα ολόκληρο ΤΑΧΙ και αυτό που πήραν από μισό με τον Αλέκο. Ο Αλέκος το δούλεψε μέχρι που το πούλησε στον Δημήτριο Μαστροθεοδωράκη και αγόρασε με τον Δημήτριο Καραμουσαλίδη φορτηγό Δ.Χ.  Έφυγε από τη ζωή το 2002, σε ηλικία 75 ετών...

  Ο Χαράλαμπος [Λαλάκος] Κώνστας, από το Πρωτάτο, υπήρξε ένας από τους ταξιτζήδες των Σαπών. Γύρω στα 1981 πώλησε το ταξί του αλλά δεν μεταβίβασε την άδειά του και μετέφερε τα δικαιώματα χρήσης στην Κομοτηνή. Σήμερα κάτοχος του ταξί είναι ο γιος του. (περισσότερα, όταν έχω πληροφορίες)...  

   Μετά το 1981 ένα ταξί των Σαπών άλλαξε χέρια. Παλιός ιδιοκτήτης ο Χαράλαμπος (Λαλάκος) Kώνστας, από το Πρωτάτο.   Νέος ιδιοκτήτης ο Λεφτέρης Κολάκης. Επειδή ο ίδιος συνέχισε να λειτουργεί την ταβέρνα, κοντά στη γέφυρα του Αρσακείου, οδηγός του ταξί ήταν ο Βαγγέλης Κολοκοτρώνης και αργότερα ο Αλέκος Τζανίδης. Κάποια στιγμή ο Λεφτέρης αγόρασε κανούριο αμάξι (μερσεντές) κάτι πρωτόγνωρο για την πιάτσα και από τότε, το δούλεψε ο ίδιος, μέχρι το τέλος της ζωής του. (2002).  (Υπάρχουν φωτογραφίες πιο κάτω).

  Ο Βαγγέλης Κολοκοτρώνης ασχολήθηκε με τα αγοραία (ταξί) στον τόπο μας από το 1983.
Στην αρχή εργάστηκε ως οδηγός στο ταξί του Αργύρη Μπαξεβάνη. Αργότερα στου Λευτέρη Κολάκη και του Κίμωνα Μπακιρτζή. Το 1984 σε συνεργασία με το θείο του Βασίλη Κολοκοτρώνη αγόρασαν το ταξί του Κίμωνα από μισό! Το 1986, ο Βαγγέλης αγοράζει όλο το ταξί, ενώ ο θείος του Βασίλης αγοράζει το ταξί του Δημητρίου Μαστροθεοδωρακάκη.
  Το 1996, ο Βαγγέλης πουλά το ταξί του στον Νίκο Γκαλάκη και εργάζεται πλέον στη Δημοτική Επιχείρηση του Δήμου Σαπών. Το 2019, συνταξιοδοτείται. (Ευχαριστώ το Βαγγέλη για τις κατατοπιστικές πληροφορίες)...

  Ο Αργύρης Μπαχτσεβάνης, [+2018],  από το Πρωτάτο, ήταν για 11 χρόνια (1972-1983) ιδιοκτήτης Αγοραίου Ταξί στις Σάπες. Μετά, το ταχί αγοράστηκε μάλλον από το Λεφτέρη Κολάκη. (Θα το σιγουρέψω, όταν το μάθω).  Κατά τη διάρκεια της χρήσης του ταξί από τον Αργύρη, οδηγοί υπήρξαν ο Αλέκος Καζανιάδης, ο Κολοκοτρώνης Βαγγέλης, ο Μπάμπης Κενανίδης, ο Αλέκος Πετμεζάς. (Πληροφορίες: Παναγιώτης Μπαχτσεβάνης).  

  Επίσης ένας ακόμη ιδιοκτήτης ταξί και οδηγός του τον περισσότερο καιρό ήταν και ο Τσαλισκάνης Αθανάσιος. Το 1979 αγόρασε το ταξί, χωρίς να έχω άλλες πληροφορίες. Αξίζει να διαβάσουμε τις αναμνήσεις της κόρης του Γεωργίας, την οποία είχα και μαθήτρια στο Δημοτ. Σχολείο Λυκείου. Μεταξύ των άλλων γράφει η καλή μου Γωγώ... 

"Το 1979 αγόρασε ταξί ο πατέρας μου Τσαλισκάνης Αθανάσιος, καθώς ήρθε από τη Γερμανία. Ήμουν παιδάκι 8 χρονών τότε. Συνέχεια μας μιλούσε κι έκανε παρέα με τον κ. Λαλάκο και τον Κίμωνα. Η πιάτσα ήταν στην κεντρικη πλατεία. Δεν έχω φωτογραφικό υλικό. Θυμάμαι που στολίζαμε συνέχεια το ταξί γιατί είχε συνεχώς γάμους.  Τον πατέρα μου τον έβλεπα ελάχιστα στο σπίτι. Το τηλ 2532022106 δεν θα το ξεχάσω όσο ζω. Ήταν το τλφ της πιάτσας των ταξί. Χτυπούσε όλο το 24 ωρο ασταμάτητα. Όπως και του σπιτιού μέρα - νύχτα. Δεν υπήρχαν πολλά αυτοκίνητα και τα ταξί δεν σταματούσαν λεπτό. Εγώ για να δω τον πατέρα μου, πήγαινα στην πιάτσα των ταξί μετά το σχολείο, να του σκάσω ένα φιλί στο μάγουλο και να πάω στο σπίτι. Μου έλειπε απίστευτα, δούλευε ατελείωτα!"

(Όσοι διαβάζετε προσεκτικά θα καταλάβατε ότι ο Λεφτέρης Κολάκης φαίνεται να αγόρασε δυο ταξί. Και από τον Λαλάκο και από τον Αργύρη). Μένει να  σιγουρέψω ποιος ήταν ο πωλητής)...

(Συνεχίζεται η προσθήκη πληροφοριών).