Διδακτικές ώρες: 6

 

Διδακτικοί στόχοι

1. Να έλθουν οι μαθητές/τριες σε επαφή με ένα απλό ιστορικό / αφηγηματικό κείμενο.

2.Να κατανοήσουν το περιεχόμενό του (το ιστορικό γεγονός, στο οποίο αναφέρεται, την προσωπικότητα του πρωταγωνιστή) και να έλθουν σε επαφή με τη χρήση των ιστορικών χρόνων ως τεχνική ιστορικής αφήγησης.

3.Να γνωρίσουν τη διαδικασία σύνθεσης των λέξεων στην α.ε. και να τη συσχετίσουν με τη ν.ε. γλώσσα.

4.Να εξοικειωθούν με την κλίση φωνηεντόληκτων και συμφωνόληκτων ουσιαστικών της γ’ κλίσης και να αναγνωρίζουν μέσα σ’ ένα κείμενο τους τύπους τους.

5.Να εμπεδώσουν τον σχηματισμό της μέσης φωνής των βαρύτονων ρημάτων και να αναγνωρίζουν ρηματικούς τύπους της οριστικής ενεστώτα, παρατατικού, μέλλοντα μέσης φωνής.

Το κείμενο της ενότητας (σελ. 14 σχ. βιβλίου)

- Με αφόρμηση τις ιστορικές γνώσεις των μαθητών/τριών και με τη χρήση των γλωσσικών σχολίων, ο/η εκπαιδευτικός υποστηρίζει τους/τις μαθητές/τριες για να προσπελάσουν νοηματικά το κείμενο.

- Οι μαθητές/τριες συζητούν τις ιδέες και τα νοήματα του κειμένου, αξιοποιώντας τα σχόλια και τις ερωτήσεις των σελ. 15, 16. - Συνιστάται να γίνει αναφορά στην αφηγηματική τεχνική των ιστορικών κειμένων (χρήση ιστορικών χρόνων, ιστορικός ενεστώτας) μέσα από την αναγνώριση των ρημάτων του κειμένου.

 

1. Ετυμολογικά.

Οι μαθητές/τριες σε ομάδες εντοπίζουν και καταγράφουν τις σύνθετες λέξεις στο κείμενο. Με παράλληλη αναφορά στα συναφή φαινόμενα της ν.ε., καθοδηγούνται στην κατανόηση της σύνθεσης ως δεύτερου, μετά την παραγωγή, μηχανισμού εμπλουτισμού της γλώσσας.

 

2. Γραμματική.

 

Γ΄ κλίση ουσιαστικών.

Με αφόρμηση την επισήμανση τύπων τριτόκλιτων ουσιαστικών που υπάρχουν στο κείμενο (βασιλέως, τοὺς Ἕλληνας, τὴν δύναμιν κ.ά.), ο/η εκπαιδευτικός εισάγει τους/τις μαθητές/τριες στη γ’ κλίση ουσιαστικών, τα γενικά της χαρακτηριστικά και στη συνέχεια, επικεντρώνεται στα:

1.Καταληκτικά διπλόθεμα (-ις, -εως) και μονόθεμα (εύς, -έως). (Ύλη μεταφερόμενη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου, 12^η ενότητα, σελ. 95-96).

2.Συμφωνόληκτα αφωνόληκτα και ημιφωνόληκτα, μονόθεμα και διπλόθεμα.

 

Οριστική ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα απαρέμφατο, μετοχή βαρύτονων ρημάτων μ.φ. και οριστική μέλλοντα του ρ. εἰμί.

Με αφετηρία τύπους μέσης φ. από το κείμενο (διακελεύεται, ταράττονται, ἐβουλεύετο), ο/η εκπαιδευτικός εξοικειώνει τους/τις μαθητές/τριες:

1.με τον τρόπο σχηματισμού της μέσης φωνής των βαρύτονων ρημάτων στην οριστική του ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα,

2.με τον σχηματισμό του απαρεμφάτου και της μετοχής στους χρόνους αυτούς

3.με την οριστική μέλλοντα του εἰμί.

(Ύλη από το βιβλίο της Α΄ Γυμνασίου: 14^η ενότητα σελ. 111-112, 15^η ενότητα σελ. 118: οριστική παρατατικού, 17^η ενότητα σελ 131: απαρέμφατα και μετοχές ενεστώτα - μέλλοντα).

 

Ασκήσεις

Ο/η εκπαιδευτικός έχει τη δυνατότητα να προτείνει δικές του/τις ασκήσεις κατά την κρίση του/της ή ακόμη να χρησιμοποιήσει:

- ασκήσεις του σχ. εγχειριδίου της Α΄ Γυμνασίου: σελ. 97: 1-5 (για τα ουσιαστικά σε -ις, -εως και εύς, έως) σελ. 113: 8 σελ. 119: 6 (εκτός τύπων αορ.)

- ασκήσεις από το σχ. εγχειρίδιο της Β΄ Γυμνασίου: σελ. 16: 1-4 σελ. 19: 1-3 σελ. 20, 21: 1, 2, 4.

 

 

 

(2) ἀλλ' ἐπεὶ τῶν πολεμίων ὅ τε στόλος τῇ Ἀττικῇ κατὰ τὸ Φαληρικὸν προσφερόμενος τοὺς πέριξ ἀπέκρυψεν αἰγιαλούς, αὐτός τε βασιλεὺς μετὰ τοῦ πεζοῦ στρατοῦ καταβὰς ἐπὶ τὴν θάλατταν ἅθρους ὤφθη, τῶν δὲ δυνάμεων ὁμοῦ γενομένων, ἐξερρύησαν οἱ τοῦ Θεμιστοκλέους λόγοι τῶν Ἑλλήνων καὶ πάλιν ἐπάπταινον οἱ Πελοποννήσιοι πρὸς τὸν Ἰσθμόν, εἴ τις ἄλλο τι λέγοι χαλεπαίνοντες, ἐδόκει δὲ τῆς νυκτὸς ἀποχωρεῖν καὶ παρηγγέλλετο πλοῦς τοῖς κυβερνήταις, (3) ἔνθα δὴ βαρέως φέρων ὁ Θεμιστοκλῆς, εἰ τὴν ἀπὸ τοῦ τόπου καὶ τῶν στενῶν προέμενοι βοήθειαν οἱ Ἕλληνες διαλυθήσονται κατὰ πόλεις, ἐβουλεύετο καὶ συνετίθει τὴν περὶ τὸν Σίκιννον πραγματείαν. ἦν δὲ τῷ μὲν γένει Πέρσης ὁ Σίκιννος, αἰχμάλωτος, εὔνους δὲ τῷ Θεμιστοκλεῖ καὶ τῶν τέκνων αὐτοῦ παιδαγωγός. (4) ὃν ἐκπέμπει πρὸς τὸν Ξέρξην κρύφα, κελεύσας λέγειν, ὅτι Θεμιστοκλῆς ὁ τῶν Ἀθηναίων στρατηγὸς αἱρούμενος τὰ βασιλέως ἐξαγγέλλει πρῶτος αὐτῷ τοὺς Ἕλληνας ἀποδιδράσκοντας, καὶ διακελεύεται μὴ παρεῖναι φυγεῖν αὐτοῖς, ἀλλ' ἐν ᾧ ταράττονται τῶν πεζῶν χωρὶς ὄντες ἐπιθέσθαι καὶ διαφθεῖραι τὴν ναυτικὴν δύναμιν. (5) ταῦτα δ' ὁ Ξέρξης ὡς ἀπ' εὐνοίας λελεγμένα δεξάμενος ἥσθη, καὶ τέλος εὐθὺς ἐξέφερε πρὸς τοὺς ἡγεμόνας τῶν νεῶν, τὰς μὲν ἄλλας πληροῦν καθ' ἡσυχίαν, διακοσίαις δ' ἀναχθέντας ἤδη περιβαλέσθαι τὸν πόρον ἐν κύκλῳ πάντα καὶ διαζῶσαι τὰς νήσους, ὅπως ἐκφύγοι μηδεὶς τῶν πολεμίων.

 

 

• Για τον Πλούταρχο Κατέβασε σύντομο βιογραφικό για μαθητική χρήση:

• Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση / για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Πλούταρχος ήταν φιλόσοφος και βιογράφος των αυτοκρατορικών χρόνων. Γεννήθηκε πριν από το 50 μ.Χ. στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας και καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Νεαρός πήγε στην Αθήνα, όπου σπούδασε φιλοσοφία, μαθηματικά και ρητορική. Ταξίδεψε στη Μ. Ασία και στην Αλεξάνδρεια, ενώ επισκεπτόταν συχνά τη Ρώμη, όπου είχε πολλούς φίλους. Διατηρούσε επίσης στενές σχέσεις με τους ιερείς των Δελφών και άσκησε για πολλά χρόνια το ιερατικό αξίωμα. Πέθανε μετά το 120 μ.Χ.

Το εύρος των ενδιαφερόντων του Πλουτάρχου καταδεικνύεται και από τον κατάλογο του Λαμπρία –που χρονολογείται περίπου στον 3ο/4ο αι. και μνημονεύεται στη Σούδα–, ο οποίος περιλαμβάνει 227 τίτλους έργων του Πλουτάρχου. Σημαντικό μέρος της παραγωγής του έχει χαθεί. Το πολυδιάστατο έργο του αποτελείται ουσιαστικά από τα Ηθικά (η συλλογή αυτή περιλαμβάνει πάνω από 80 έργα, τα οποία πραγματεύονται ποικίλα θέματα, φιλοσοφικά, πολιτικά, θρησκευτικά, παιδαγωγικά, επιστημονικά, λογοτεχνικά κ.ά.) και τους Βίους Παραλλήλους (στους οποίους παρουσιάζονται προσωπικότητες της Ελλάδας και της Ρώμης σε ζεύγη βιογραφιών και μερικές μεμονωμένες βιογραφίες).

 

 

Σύρε τον πίνακα, για να δεις και τις υπόλοιπες στήλες.

Κατέβασε το κείμενο με το βοηθητικό λεξιλόγιο, για να γράψεις τη μετάφρασή σου:

 

O πίνακας που ακολουθεί είναι επεξεργάσιμος. Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

Εκτύπωση ή αποθήκευση

 

 

 

Λεξιλογικός Πίνακας

λέγω [= μιλώ, λέω]
θ. λεγ-, λογ-, *Fρη-
[στο κείμενο συναντήσατε τους τύπους: λέγειν, λελεγμένα]

 

Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στο λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Χρησιμοποίησε το σύμβολο * πριν ή μετά από το λογ-, π.χ *λογ*, για να βρεις τις παράγωγες και σύνθετες λέξεις, καθώς επίσης και τη σημασία τους. Χρησιμοποιώντας τη σύνθετη αναζήτηση μπορείς να βρεις μόνο επίθετα ή μόνο ρήματα κ.τ.λ...

 

Όσες λέξεις δεν ξέρεις τι σημαίνουν πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται αριστερά της λέξης. Αφού τις συγκεντρώσεις όλες πάτα το καλαθάκι που βρίσκεται δεξιά από το πλαίσιο αναζήτησης. Αντίγραψέ τες σ' ένα έγγραφο του Word ή του OpenOffice. Μελέτησε προσεκτικά τα παραδείγματα.

 

Ασκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

• Να κατατάξετε τις παρακάτω παράγωγες λέξεις της α.ε. στην κατηγορία που ανήκουν
• Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της α.ε. με τα συνθετικά που δίνονται © Δ. Τσολακίδου
• Να εξηγήσετε τι σημαίνουν οι υπογραμμισμένες φράσεις © Δ. Τσολακίδου

Πρόσθετες ασκήσεις

• Αντιστοίχισε τους ορισμούς με την κατάλληλη λέξη
• Αντιστοίχισε τις λέξεις με τις συνώνυμές τους
• Αντιστοίχισε τις λέξεις με τις αντώνυμές τους
• Συμπλήρωσε τα κενά με την κατάλληλη λέξη

 

Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο

 

 

Εισαγωγή στη σύνθεση

 

Στην προηγούμενη τάξη μελετήσατε την παραγωγή των λέξεων. Στα κεφάλαια που θα ακολουθήσουν θα γίνει λόγος για τη σύνθεση των λέξεων, η οποία αποτελεί τον δεύτερο βασικό μηχανισμό εμπλουτισμού του λεξιλογίου μιας γλώσσας.

 

Σύνθεση είναι η ένωση δύο λέξεων για τη δημιουργία μιας νέας λέξης, της σύνθετης. Οι λέξεις που ενώνονται για να σχηματίσουν τη σύνθετη λέξη λέγονται συνθετικά μέρη και μπορεί να είναι κλιτές ή άκλιτες.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

ασκήσεις

 

1. Να κατατάξετε τις παρακάτω λέξεις του κειμένου της Ενότητας σε απλές και σύνθετες: συνετίθει, ἐπιθέσθαι, ἐκπέμπει, ἡγεμόνας, πολεμίων, εὐνοίας, πραγματείαν, διαζῶσαι, ἐβουλεύετο.
2. Χρησιμοποιώντας τα συνθετικά που σας δίνονται να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της α.ε: ἀ- + κακός, ἀ-(ἀν-) + ἴσος, παρά + λόγος, ἐν + δόξα (επίθ.), ἀνά + ἄγω, εἰς + βάλλω, δυσ- + πιστός, ἡμι- + θεός. © Δ. Τσολακίδου
3. Να χωρίσετε τις παρακάτω λέξεις της α.ε. (βλ. Λεξιλογικό Πίνακα) στα συνθετικά μέρη τους και να δηλώσετε αν αυτά είναι λέξεις κλιτές ή άκλιτες: πολυλογία, ἀντιλέγω, ἀνάλογος, φιλόλογος, ἐτυμολογία, λογοποιός, ἐπίλογος. © Δ. Τσολακίδου

 

 

Η γραμματική και το συντακτικό της ενότητας:

 

Θεωρία γραμματικής
Αφωνόληκτα γ' κλίσης, καταληκτικά μονόθεμα:
α) Ουρανικόληκτα , π.χ. κόραξ, κόρακος,
β) Χειλικόληκτα, π.χ. γύψ -γυπός
γ) Οδοντικόληκτα , π.χ. πατρίς πατρίδος
Ημιφωνόληκτα γ' κλίσης:
α) ενρινόληκτα (π.χ. Ἕλλην)

 

Γ' κλίση ουσιαστικών

 

 

Ύλη από την Α΄ Γυμνασίου
Οι τύποι βασιλέως, τοὺς Ἕλληνας, τὴν δύναμιν, που συναντήσατε στο κείμενο της Ενότητας, ανήκουν σε ουσιαστικά της γ΄ κλίσης.

 

Στη γ΄ κλίση ανήκουν ουσιαστικά και των τριών γενών. Διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:

 

α. Κατηγορίες ουσιαστικών γ΄ κλίσης

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

β. Οι καταλήξεις των ουσιαστικών γ΄ κλίσης

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

γ. Καταληκτικά διπλόθεμα φωνηεντόληκτα σε -ις (γεν. -εως)

 

Στο κείμενο της Ενότητας συναντήσατε το φωνηεντόληκτο ουσιαστικό δύναμις. Τα ουσιαστικά αυτά παρουσιάζουν στα νέα ελληνικά την ονομαστική ενικού σε -η και τη γενική ενικού σε -ης (π.χ. η δύναμη, της δύναμης)· σε ειδικές περιστάσεις όμως χρησιμοποιείται και η γενική ενικού σε -εως, π.χ. Είναι θέμα ηθικής τάξεως / Σχέδιο πόλεως.

 

Τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας χαρακτηρίζονται διπλόθεμα, γιατί παρουσιάζουν:
• ένα θέμα σε -ι (στην ονομ., αιτ. και κλητ. ενικού), π.χ. ονομ. εν. πρᾶξι-ς, αιτ. εν. πρᾶξι-ν
• και ένα σε -ε (στη γεν. και δοτ. ενικού και σε όλο τον πληθυντικό), π.χ. γεν. εν. πράξε-ως, δοτ. πληθ. πράξε-σι.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Παρατηρήσεις
1. Στη γενική ενικού η κατάληξη είναι -ως. Τονίζονται στη γενική ενικού και πληθυντικού στην προπαραλήγουσα, μολονότι η λήγουσα είναι μακρά. Αυτό οφείλεται στο ότι ο αρχικός τύπος γενικής ενικού είχε θέμα σε -η- (δυνάμηος). Αργότερα με αντιμεταχώρηση προέκυψε ο τύπος δυνάμεως. Αυτό δεν επηρέασε τον τονισμό της λέξης.
2. Η κλητική ενικού είναι ακατάληκτη.
3. Τα δίχρονα φωνήεντα στις καταλήξεις των ουσιαστικών της γ΄ κλίσης είναι βραχέα.

 

δ. Καταληκτικά μονόθεμα φωνηεντόληκτα σε -εύς (γεν. -έως)

 

Στο κείμενο της Ενότητας συναντήσατε έναν τύπο ουσιαστικού αυτής της κατηγορίας, βασιλέως. (ὁ βασιλεύς, τοῦ βασιλέως)
Στη νέα ελληνική τα ουσιαστικά αυτά έχουν κατάληξη -ας και γενική ενικού σε -α. Ωστόσο, κάποιες φορές χρησιμοποιείται και η γενική σε -έως
(π.χ. ο γραφέας → του γραφέα / του γραφέως)

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Παρατηρήσεις
• To -υ- αποβάλλεται, όταν ακολουθεί φωνήεν στην κατάληξη.
• Στη δοτική ενικού το -ε- του θέματος συναιρείται με το -ι της κατάληξης σε -ει.
• Η κλητική ενικού είναι ακατάληκτη.

 

ε. Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ΄ κλίσης

 

Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε επιπλέον τα αφωνόληκτα και τα ημιφωνόληκτα τριτόκλιτα ουσιαστικά.

 

1. α. Αφωνόληκτα, οδοντικόληκτα

 

Εφαρμόζοντας όσα γνωρίζετε για τις καταλήξεις της γ΄ κλίσης να συμπληρώσετε τις καταλήξεις που λείπουν και να τονίσετε τους τύπους:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

1. Αφωνόληκτα, ουρανικόληκτα, χειλικόληκτα

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Παρατήρηση
Κατά την κλίση των αφωνόληκτων ουσιαστικών της γ΄κλίσης, όπου ο χαρακτήρας συναντά -σ- ή -ς (στην ονομ. και κλητ. ενικού και στη δοτ. πληθυντικού), όπως γνωρίζετε και από τον σχηματισμό του μέλλοντα των αντίστοιχων ρημάτων, παρατηρείται συγχώνευση σε ξ (ουρανικόληκτα: -κ-, -γ-, -χ-) και ψ (χειλικόληκτα: -π-, -β-, -φ-) ή αποβολή του χαρακτήρα (οδοντικόληκτα: -τ-, -δ-, -θ-), π.χ. κόρακ-σι > κό-ραξι, Ἄραβ-σι > Ἄραψι.

 

2. Ημιφωνόληκτα

 

Μονόθεμα - Διπλόθεμα

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Παρατήρηση
Τα οξύτονα διπλόθεμα ενρινόληκτα σε -ων, -όνος σχηματίζουν την κλητική ενικού όμοια με την ονομαστική σε -ων, π.χ. (ὦ) ἡγεμών, (ὦ) χελιδών.
Τα βαρύτονα διπλόθεμα ενρινόληκτα σε -ων, -ονος σχηματίζουν την κλητική ενικού σε -ον, π.χ. (ὦ) πνεῦμον

 

Θεωρία: Οριστική ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα απαρέμφατο,
μετοχή βαρύτονων ρημάτων μ.φ. και οριστική μέλλοντα του ρ. εἰμί.

Ύλη από την Α΄ Γυμνασίου

 

1. Οριστική ενεστώτα και μέλλοντα μέσης φωνής βαρύτονων ρημάτων

 

Στη μέση φωνή το α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα (όπως και στη ν.ε.) και του μέλλοντα λήγουν σε -μαι. Οι καταλήξεις της οριστικής ενεστώτα της μ.φ. στην α.ε. είναι περίπου οι ίδιες με τη ν.ε. (εκτός από το β΄ ενικό πρόσωπο).

Ο μέλλοντας έχει τις ίδιες καταλήξεις με τον ενεστώτα, μόνο που προστίθεται, όπως και στην ενεργητική φωνή (βλ. Ενότητα 5), ο χρονικός χαρακτήρας -σ- πριν από τις καταλήξεις.

 

Σχηματισμός της οριστικής ενεστώτα και μέλλοντα

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Παρατηρήσεις

1. Η μέση φωνή του ενεστώτα και του μέλλοντα στην α.ε. δηλώνουν τόσο τη μέση όσο και τηνπαθητική διάθεση. Στην α.ε. η μέση διάθεση δε δηλώνει απλώς ότι το υποκείμενο ενεργεί και ότι η ενέργεια γυρίζει στον εαυτό του (όπως στη ν.ε., π.χ. ντύνομαι), αλλά και ότι το υποκείμενο ενεργεί με αυξημένη προσωπική συμμετοχή ή ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ενέργειά του αυτή. Έτσι, πολλές φορές τύποι μέσης φωνής ενεστώτα και μέλλοντα αποδίδονται στη ν.ε. ενεργητικά, π.χ.

• Οἱ Ἀθηναῖοι λύονται τὰς σπονδάς (= οι Αθηναίοι παραβιάζουν τη συνθήκη) καὶ προαιροῦνται μᾶλλον οὕτω κερδαίνειν (= προτιμούν περισσότερο έτσι να κερδίζουν).
• Ὁ παῖς λούεται.

2. Για τα αφωνόληκτα ρήματα ισχύουν όσα γνωρίζετε σχετικά με τον σχηματισμό της οριστικής του μέλλοντα της ενεργητικής φωνής.

Διάθεση του ρήματος [πηγή: Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Α΄ Β΄ Γ΄ Γυμνασίου]

 

Να συμπληρώσετε τον μέλλοντα των παρακάτω ρημάτων:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

2. Οριστική μέλλοντα ρήματος εἰμί

 

Ο μέλλοντας του ρ. εἰμὶ στην οριστική είναι ἔσομαι και παρουσιάζει τις ίδιες καταλήξεις με τον ενεστώτα και τον μέλλοντα μ.φ. των βαρύτονων ρημάτων.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

3. Οριστική παρατατικού μέσης φωνής βαρύτονων ρημάτων

 

Ο τύπος ἐβουλεύετο του κειμένου της Ενότητας είναι τύπος οριστικής παρατατικού μέσης φωνής.

 

Η οριστική παρατατικού μέσης φωνής σχηματίζεται όπως και στην ενεργητική φωνή (βλ. Ενότητα 7 Α' Γυμνασίου), με διαφορετικές όμως καταλήξεις:

 

Σχηματισμός οριστικής παρατατικού μ.φ.

 

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

Ασκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

1. Καταληκτικά διπλόθεμα (-ις, -εως), μονόθεμα (εύς, -έως), συμφωνόληκτα αφωνόληκτα και ημιφωνόληκτα, μονόθεμα και διπλόθεμα (Ύλη 12ης εν. Α' Γυμνασίου)

Κατέβασε τις επόμενες ασκήσεις της 12ης εν.

1. Να εντάξετε τα παρακάτω ουσιαστικά σε κατηγορίες ουσιαστικών της γ΄ κλίσης και στη συνέχεια να τα κλίνετε: τὸ σῶμα, ἡ φράσις, ὁ βασιλεύς, ἡ ἀκρόπολις
2. Να γράψετε τους τύπους των ουσιαστικών που ζητούνται στην παρένθεση
3. Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
4. α. Να μεταγράψετε τις παρακάτω λόγιες φράσεις της ν.ε. σύμφωνα με την ορθογραφία της α.ε. β. Να εντοπίσετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού. γ. Στη συνέχεια να σχηματίσετε με αυτές τις φράσεις προτάσεις της ν.ε.: έχω υπ’ όψιν, εν εξελίξει, κοινή συναινέσει. (Χωρίς απάντηση)
5. Να μεταφέρετε τις παρακάτω προτάσεις στον άλλο αριθμό

Πρόσθετες ασκήσεις

1. Άσκηση συμπλήρωσης καταλήξεων διπλόθεμων φων.σε -ις, (θλίψις)
2. Άσκηση συμπλήρωσης καταλήξεων μονόθεμων σε -εύς (ἱερεύς)
3. Άσκηση συμπλήρωσης καταλήξεων ουδέτερων σε -α (δρᾶμα)

Σχολικού βιβλίου

2. Συμφωνόληκτα αφωνόληκτα και ημιφωνόληκτα, μονόθεμα και διπλόθεμα.

1. Να βρείτε τα ημιφωνόληκτα τριτόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου της Ενότητας και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.
2. Να γράψετε τη γενική ενικού των παρακάτω ουσιαστικών
3. Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
4. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις
5. Να συμπληρώσετε τους τύπους των ουσιαστικών που λείπουν στον παρακάτω μύθο του Αισώπου

Πρόσθετες ασκήσεις

Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις

1. Άσκηση συμπλήρωσης καταλήξεων στα αφωνόληκτα ουσιαστικά της γ' κλίσης
2. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο των ουσιαστικών
3. Άσκηση για τα αφωνόληκτα γ' κλίσης, από τα αρχαία στα νέα ελληνικά.
4. Άσκηση για τα αφωνόληκτα οδοντικόληκτα γ' κλίσης, από τα αρχαία στα νέα ελληνικά.
5. Να μεταφερθούν τα αφωνόληκτα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.
6. Βρες στο πρώτο από τα παρακάτω κείμενα τα 15 χειλικόληκτα και ουρανικόληκτα ουσιαστικά.
7. Βρες στο δεύτερο από τα παρακάτω κείμενα τα 18 οδοντικόληκτα ουσιαστικά.
8. Άσκηση στη γ' κλίση συμπλήρωση κενών © Τεστέμπαση Σοφία
9. Παρουσίαση των ουσιαστικών της γ' κλίσης, © Γεωργία Μουντράκη

 

Σχολικού βιβλίου

3. Οριστική ενεστώτα, παρατατικού και μέλλοντα απαρέμφατο, μετοχή βαρύτονων ρημάτων μ.φ. και οριστική μέλλοντα του ρ. εἰμί. (Ύλη 14ης εν. Α' Γυμνασίου)

(Σχόλιο: Στο σχολικό βιβλίο της Α' Γυμνασίου δεν υπάρχουν ασκήσεις μόνο για τον Παρατατικό ή μόνο για τα απαρέμφατα ενεστώτα μέλλοντα)

Κατέβασε τις επόμενες ασκήσεις

 

1. Να κλίνετε στον χρόνο που βρίσκονται τους ρηματικούς τύπους
2. Να σχηματίσετε τις μετοχές ενεργητικής φωνής και να κλίνετε το αρσενικό γένος των μετοχών του ενεστώτα, του μέλλοντα και του αορίστου του ρ. θαυμάζω.
3. Να μεταφέρετε στο ίδιο πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα μέσης φωνής όσα από τα παρακάτω ρήματα βρίσκονται στον μέλλοντα και το αντίστροφο: ἀποτρέπεσθε, ἀντιτασσόμεθα, φυλάττονται, παιδεύσεται, κόψῃ, πραξόμεθα.
4. Να μεταφέρετε τις παρακάτω προτάσεις στον άλλο αριθμό
5. Να συμπληρώσετε τον σωστό τύπο οριστικής μέλλοντα του ρ. εἰμί στα αποσπάσματα
6. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ρήματος στην οριστική του χρόνου που δίνεται στην παρένθεση:
7. Στο παρακάτω γνωμικό του Μενάνδρου να συμπληρώσετε τον σωστό τύπο οριστικής μέλλοντα του ρ. εἰμὶ και να κλίνετε τις υπογραμμισμένες λέξεις
8. Να μεταφέρετε στην α.ε. τις παρακάτω προτάσεις

Πρόσθετες ασκήσεις

1. Κλίνε στα α.ε. τον ενεστώτα του ρ. πλέκομαι, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
2. 1η Συμπλήρωσε τα ρήματα με τις σωστές καταλήξεις του ενεστώτα μ.φ.
3. 2η Συμπλήρωσε τα ρήματα με τις σωστές καταλήξεις του ενεστώτα μ.φ.
4. Άσκηση σχηματισμού των ρημάτων στον μέλλοντα
5. Συμπλήρωσε τον χρονικό χαρ/ρα, ώστε να μεταφερθούν τα ρήματα από τον ενεστ. στον μέλλ. μ.φ.
6. Φύλλο εργασίας στο λεξιλόγιο και τη γραμματική της ενότητας © Γεωργία Μουντράκη

 

Διαγωνίσματα

• 1^ο διαγώνισμα 1^ης και 2^ης ενότητας
• 2^ο διαγώνισμα 1^ης και 2^ης ενότητας

 

1^ο κείμενο, Ἀλώπηξ καὶ κόραξ.

Κόραξ ποτὲ ἁρπάζει μοῖραν τυροῦ καὶ εἰς κοίλην φάραγγα καταφεύγει. Ἐνταῦθα ἐπὶ δένδρου ἐκαθέζετο. Εν τῆ φάραγγι γῦπες καὶ ἱέρακες καὶ ἱκανὸς ἀριθμὸς κωνώπων, τεττίγων καὶ ἄλλων ὀρνέων διέμενεν. Ἀλώπηξ δὲ παρὰ τὸ σπήλαιον τῆς φάραγγος ἀνεπαύετο. ῾Ως δὲ τὸν κόρακα αἰσθάνεται, σπεύδει ὑπὸ τὸ δένδρον καὶ λέγει αὐτῷ· «Ἀληθῶς ὡς καλὸς εἶ, ὡς καλοὺς ὄνυχας καὶ πτέρυγας ἔχεις· εἰ καὶ φωνὴν εἶχες, βασιλεὺς ἂν τῶν ὀρνέων ἦσθα». Ταῦτα δ’ ἔλεγε πρὸς ἀπάτην. Ὁ κόραξ δ’ ὅμως τὴν τῆς ἀλώπεκος πονηρίαν οὐκ αἰσθάνεται καὶ εὐθὺς ἐκβάλλει τὸν τυρὸν καὶ ἀνακράζει. Ἡ δὲ τοῦτον λαμβάνει καὶ λέγει· «Ὦ κόραξ, ἀληθῶς φωνὴ μὲν ἦν σοι, νοῦν δ’ οὐκ εἶχες».

 

2^ο κείμενο, Οἱ γάμοι Πηλέως καὶ Θέτιδος.

Πηλεὺς καὶ Θέτις ἐν τοῖς γάμοις ἀγαθὰς περὶ τῆς εὐτυχίας ἐλπίδας εἶχον. Διὸ ἐν τῷ δώματι κόσμον λᾳμπρὸν κατεσκεύαζον καὶ τοὺς τῆς Φθίας κατοίκους ὡς καὶ τοὺς θεοὺς ἐδέχοντο πλὴν τῆς Ἔριδος. Προσέρχονται οὖν οἱ μὲν θεοὶ σὺν θώραξι καὶ ἀσπίσι καὶ ἄλλοις ὅπλοις λαμπροῖς εἰς τὸ δῶμα, οἱ δὲ κάτοικοι μετὰ τῶν παίδων εἰς τὴν αὐλὴν τῶν βασιλείων μένουσιν. Ἡ θεὰ δ’ ὅμως Ἔρις ὀργίζεται καὶ ἐν μέσῳ τῷ δώματι μῆλον ῥίπτει. Ἐπιγραφὴ δ’ ἐπ’ αὐτοῦ ἦν «τῆ καλλίστη». Ἐν ταῖς θεαῖς ἦσαν ἡ ῞Ηρα, ἡ Ἀθηνᾶ και ἡ Ἀφροδίτη. Τούτων ἡ μὲν ῞Ηρα τῆ σεμνότητι τῶν ἄλλων διέφερεν, ἡ Ἀθηνᾶ τῆ τῶν γραμμάτων σοφίᾳ καὶ τῇ ὁπλίσει ὑπερεῖχεν, ἡ δ’ Ἀφροδίτη τῇ τῆς ἐσθῆτος πολυτελείᾳ καὶ τῇ τοῦ σώματος χάριτι τὰς ἄλλας ὑπερέβαλλεν. Αὗται οὖν περὶ τοῦ μήλου ἤριζον καὶ τὴν τῆς ἑορτῆς φαιδρότητα διέλυον. Τέλος Πάριδι τῷ τοῦ Πριάμου ἐπιτρέπουσι τὴν κρίσιν καὶ λέγουσιν· «Ὼ Πάρι, ἐπιτρέπομέν σοι τὴν κρίσιν περὶ τῆς καλλίστης». Οὗτος δὲ θαυμάζει μὲν τῆς ῞Ηρας τὸ σχῆμα καὶ τῆς Ἀθηνᾶς τὴν ἀσπίδα καὶ κόρυν, προσφέρει δὲ τὸ μῆλον τῆ Ἀφροδίτη.

 

 

 

Ο Πολύαινος παραθέτει στα παρακάτω αποσπάσματα δύο περιπτώσεις κατά τις οποίες φάνηκε η εξυπνάδα και η στρατηγική δεινότητα του Θεμιστοκλή.

 

Πρώτο παράλληλο κείμενο

 

Τοῦ θεοῦ χρήσαντος τεῖχος Τριτογενεῖ ξύλινον διδοῖ εὐρύοπα Ζεὺς οἱ μὲν ἄλλοι Ἀθηναῖοι τειχίζειν τὴν ἀκρόπολιν ἠγόρευον, Θεμιστοκλῆς δὲ ἐς τὰς τριήρεις ἐμβαίνειν, ὡς ταύτας οὔσας τὸ ξύλινον τεῖχος τῶν Ἀθηναίων. ἐπείσθησαν, ἐνέβησαν,ἐναυμάχησαν, ἐνίκησαν.

 

Πολύαινος, Στρατηγήματα 1.30.2

 

Γλωσσικά Σχόλια

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

Δεύτερο παράλληλο κείμενο

 

Θεμιστοκλῆς ἐναυλόχει περὶ Σαλαμῖνα· τοῖς Ἕλλησιν ἐδόκει φεύγειν, Θεμιστοκλεῖ ναυμαχεῖν ἐν στενῇ θαλάσσῃ. ὡς δὲ μένειν οὐκ ἔπειθεν, ἦν αὐτῷ Σίκιννος εὐνοῦχος παιδαγωγὸς τοῖν παίδοιν, νύκτωρ τὸν Σίκιννον τοῦτον ὡς βασιλέα πέμπει μηνύσοντα κατ᾽ εὔνοιανδὴ ὅτι ἀποδιδράσκει τὸ Ἑλληνικόν· ἀλλὰ ναυμάχει. πείθεται βασιλεὺς καὶ ναυμαχεῖ, καὶ τὸ πλῆθος τῶν τριήρων συνέτριψεν ἡ στενὴ θάλασσα· οἱ δὲ Ἕλληνες ἄκοντες ἐνίκησαν τῇ σοφίᾳ τοῦ στρατηγοῦ.

 

Πολύαινος Στρατηγήματα, 1.30.2-3

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

Ερωτήσεις

 

1. Ποιες ερμηνείες δόθηκαν στον χρησμό για το «ξύλινο τείχος» και από ποιους;

2. Να συγκρίνετε τις πληροφορίες τις οποίες παρέχουν το δεύτερο παράλληλο κείμενο και το κείμενο της Ενότητας. Ποιο από τα δύο κείμενα θεωρείτε πιο περιεκτικό και γιατί;