Μπαγλαμάς

Μικρό τρίχορδο μπουζούκι ψηλότερο κατά μια οκτάβα. Είναι τουρκικής προέλευσης και μεταφυτεύτηκε στην Ελλάδα μετά την καταστροφή του 1922 από τους Μικρασιάτες Ελληνες πρόσφυγες. Για τους Τούρκους μπαγλαμάς είναι ένα σχετικά μεγάλο σάζι ενώ οι Έλληνες το χρησιμοποιούν, για να δηλώσουν μόνο τα πολύ μικρά όργανα.
Ο μπαγλαμάς ήταν ιδιαίτερα αγαπητός σαν όργανο της φυλακής ή του τεκέ γιατί, όντας μικρότερου μεγέθους από το μπουζούκι κατασκευαζόταν και κρυβόταν πολύ εύκολα, έιχε πολύ μεγαλύτερη έκταση, κι ήταν κοντύτερα στην αντρική φωνή ως προς το ύψος. «Ο  μπαγλαμάς συνόδεψε με τους οξείς και διαπεραστικούς ήχους του τους καημούς των καταδίκων σε όλο το 19ο αιώνα και κάμποσα χρόνια από τον 20ο, στα Παλαμήδια, τα Ιτζεδίν και την Παλιά Στρατώνα» (Τασος Βουρνάς).

Χρίστος Μ… «Πως σκάψαμε τον τζουρά στο στρατόπεδο Παύλου Μελά»:

Τον τζουρά (μάλλον μπαγλαμά) ως επι το πλείστον τον έκανε ο Γεώργιος Μπίλιος… Λοιπόν, τον μπαγλαμά τον κάναμε το 1941 στις φυλακές του Παύλου Μελά στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά. Εγώ ήμουνα βοηθός μαγείρου και, επειδής είχα το ελεύθερο, βρήκα ένα κούτσουρο και το δούλευα στο μαγειρείο για σκάφος – να κάνουμε δηλαδή το σκάφος του μπαγλαμά – δηλαδή το δούλευα με φωτιές. Τώρα για να σου δώσω να καταλάβεις επειδής ήμουνα στο μαγειρείο είχα το ελεύθερο και δούλευα, να πούμε, για να φτιάξω το σκάφος. Ναι! έπαιρνα φωτιές και τις έβαζα πάνω στην περιοχή την ίσια. Το άλλο μέρος με το μαχαιράκι το κάναμε κυκλικό. Εβαζα φωτιές και με ένα κουτάλι τόξυνα. Αυτό το βιολί κράτησε μήνες. Οταν τελείωσε το σκάφος το παρέδωσα στον Μπίλιο, ο οποίος έκανε μετά τον μάνικα. Για να κολλήσουμε τον μάνικα όμωςβγάλαμε ψαρόκολλα από τα κρεβάτια. Ξύσαμε όλα τα κρεβάτια της φυλακής. Αυτό δεν ήταν εύκολη δουλιά, γιατί έπρεπε να πάμε σε όλες τις ακτίνες – θαλάμους, σε παρένθεση.  Γιατί ο κάθε θάλαμος είχε από επτά – οκτώ κρεβάτια. Και για να συγκεντρωθεί αυτή η κόλα (πόση κόλα θα βγάζαμε απόνα κρεβάτι;) έπρεπε να πάμε σε πολλούς θαλάμους.
Μετά το κολήσαμε. Κάναμε και τα κλειδιά από ξύλο. Και τάστα βάλαμε από χοντρό σύρμα, το οποίο βρήκαμε τυχαίως. Όλη αυτή τη δουλιά την έκανε ο Μπίλιος. Χορδές πάλι ο Μπίλιος. Εγώ τίποτα δεν έκανα. Μόνο το σκάφος.
Μετά, όταν έγινε ο μπαγλαμάς, πήγα και τον δοκίμασα, τον έπαιξα δηλαδή……..

Για να δείτε και άλλα όργανα πατείστε εδώ.

Για να επιστρέψετε στην εισαγωγή της Μουσικολογίας πατείστε εδώ.