![]() |
![]() |
![]() |
|||||||||||||||||||||||||
![]() |
|||||||||||||||||||||||||||
|
1.4 Χαρακτηριστικά οξειδωτικών και αναγωγικών σωμάτων Ένα σώμα (στοιχείο, χημική ένωση ή ιόν) λέγεται οξειδωτικό όταν προκαλεί οξείδωση ενώ το ίδιο ανάγεται. Τα οξειδωτικά σώματα περιέχουν άτομα που μπορούν να αναχθούν δηλαδή να μειώσουν τον αριθμό οξείδωσής τους. Ένα σώμα (στοιχείο, χημική ένωση ή ιόν) λέγεται αναγωγικό όταν προκαλεί αναγωγή ενώ το ίδιο οξειδώνεται. Τα αναγωγικά σώματα περιέχουν άτομα που μπορούν να οξειδωθούν δηλαδή να αυξήσουν τον αριθμό οξείδωσής τους. Παράδειγμα: Fe2+ / Fe3+ αναγμένη μορφή 2 / οξειδωμένη μορφή 2 Το οξειδωτικό σώμα βρίσκεται με την οξειδωμένη μορφή και μετατρέπεται στην αναγμένη του μορφή. Αντίστοιχα το αναγωγικό σώμα βρίσκεται με την αναγμένη μορφή και μετατρέπεται στην οξειδωμένη του μορφή. Όσο ισχυρότερο είναι το οξειδωτικό σώμα, τόσο ασθενέστερη είναι η αναγμένη μορφή στην οποία μετατρέπεται. Επίσης όσο ισχυρότερο είναι το αναγωγικό σώμα, τόσο ασθενέστερη είναι η οξειδωμένη μορφή στην οποία μετατρέπεται. Αυτά μπορούν να απεικονιστούν στο γενικό σχήμα: Οξειδωτικό 1 + Αναγωγικό 2 → Αναγωγικό 1 + Οξειδωτικό 2
Οξειδωτικό σώμα 1: Προκαλεί οξείδωση - Το ίδιο ανάγεται - Προσλαμβάνει e- - Μειώνεται ο Α.Ο - Βρίσκεται με την οξειδωμένη του μορφή - Ισχυρή οξειδωμένη μορφή 1 Αναγωγικό σώμα 2: Προκαλεί αναγωγή - Το ίδιο οξειδώνεται – Αποβάλλει e- - Αυξάνεται ο Α.Ο - Βρίσκεται με την αναγμένη του μορφή – Ισχυρή αναγμένη μορφή 2 Αναγωγικό 1: Ασθενής αναγμένη μορφή 1 Οξειδωτικό 2: Ασθενής οξειδωμένη μορφή 2 Ένα οξειδωτικό σώμα είναι τόσο ισχυρότερο, όσο μεγαλύτερη τάση έχει για πρόσληψη ηλεκτρονίων, ενώ ένα αναγωγικό είναι τόσο ισχυρότερο, όσο μεγαλύτερη τάση έχει για απόδοση ηλεκτρονίων. Τα οξειδωτικά σώματα περιέχουν κατά κανόνα, στοιχείο με σχετικά μεγάλο αριθμό οξείδωσης, ενώ τα αναγωγικά περιέχουν στοιχείο με σχετικά μικρό αριθμό οξείδωσης. Μια ουσία που περιέχει στοιχείο με ενδιάμεσο αριθμό οξείδωσης μπορεί να συμπεριφέρεται είτε σαν αναγωγικό (παρουσία ισχυρότερου οξειδωτικού) είτε σαν οξειδωτικό (παρουσία ισχυρότερου αναγωγικού) Η οξειδωτική και αναγωγική ισχύς των οξειδωτικών και αναγωγικών σωμάτων εκφράζεται με το κανονικό δυναμικό οξειδοαναγωγής των ημιστοιχείων των οξειδοαναγωγικών ζευγών και μετριέται με μεγάλη ακρίβεια πειραματικά. Παράδειγμα:
Στο ΗΝΟ3 το Ν έχει το μεγαλύτερο αριθμό οξείδωσης και άρα μπορεί να δράσει μόνο σαν οξειδωτικό σώμα δηλαδή να προκαλέσει οξείδωση και το ίδιο να αναχθεί κατεβαίνοντας τη σκάλα οξειδοαναγωγής. Τα κυριότερα οξειδωτικά και αναγωγικά σώματα βρίσκονται στους παρακάτω πίνακες: Πίνακας 1:
Πίνακας 2:
|
||||||||||||||||||||||||||
![]() |
![]() |
![]() |
|||||||||||||||||||||||||
Παράδειγμα:
Στην αντίδραση: Ag+ + Fe2+ → Ag + Fe3+
Ο Ag+ χαρακτηρίζεται ως οξειδωτικό σώμα γιατί προκαλεί την οξείδωση του Fe2+ σε Fe3+ (αύξηση του αριθμού οξείδωσης από +2 σε +3) , ενώ ο ίδιος ανάγεται σε Ag (μείωση του αριθμού οξείδωσης από +1 σε 0).
Ο Fe2+ χαρακτηρίζεται ως αναγωγικό σώμα γιατί προκαλεί αναγωγή του Ag+ σε Ag (μείωση του αριθμού οξείδωσης από +1 σε 0), ενώ ο ίδιος οξειδώνεται σε Fe3+ (αύξηση του αριθμού οξείδωσης από +2 σε +3).
Τόσο τα οξειδωτικά όσο και τα αναγωγικά σώματα εμφανίζονται σε ζεύγη οξειδωμένης / αναγμένης μορφής.