Δημητρακάκης Κων/νος M. ed.
Σύμβουλος Εκπ/σης ΠΕ 70 - τ. Αναπληρωτής Δ/ντής Π.Ε. Φθιώτιδας - τ. Δ/ντής ΠΕΚ Λαμίας
Μπατσιούλας Δημήτρης, Τα ντουρντουβάκια
Περιγραφή:
1941-1944. Βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη από το Στρυμώνα μέχρι τον Έβρο. Οι Έλληνες υπομένουν πείνα, βασανιστήρια, ξυλοδαρμούς και προπαγάνδα για τη Μεγάλη Βουλγαρία του Αιγαίου... Τα γεγονότα και οι σφαγές του άμαχου πληθυσμού στις 29 Σεπτεμβρίου του 1941 στη Δράμα και τα περίχωρά της, το Δοξάτο καθώς και στο Νέο Σκοπό Σερρών. Η ομηρία όλων των παλικαριών από τις κατεχόμενες περιοχές, για να μην υπάρξει αντίσταση κατά των κατοχικών δυνάμεων και η κατάταξή τους στα τάγματα εργασίας του Βουλγαρικού στρατού - στα ΝΤΟΥΡΝΤΟΥΒΑΚΙΑ -.Η καταναγκαστική εργασία μεσ' το λιοπύρι, στα βουνά και στους κάμπους της Βουλγαρίας για να περάσουν δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές, με πενήντα δράμια νερό κάθε δυο ώρες, με ελάχιστο κακοφτιαγμένο φαγητό και άγριους ξυλοδαρμούς. Όλα αυτά βέβαια μπορούσαν να τα γλυτώσουν, έφτανε να απαρνιόνταν την Ελληνική τους υπηκοότητα και να γραφόταν Βούλγαροι...
Η ζωή στο χωριό για το Στέργιο Αλεξανδρή, λοχία στους Παληουριώνες, ένα από τα οχυρά της γραμμής Μεταξά κατά την εισβολή των χιτλερικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, επιφυλάσσει οδυνηρές εμπειρίες. Η πάλη ανάμεσα στο χρέος για την πατρίδα και την αγάπη για την οικογένεια και τους φίλους, ο έρωτας και η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πνιγμένη υπερηφάνεια μπροστά στον αγώνα για προσωπική επιβίωση και το φόβο για αντίποινα στην οικογένεια, η δοκιμασία των προσωπικών σχέσεων μέσα σε ένα περιβάλλον προπαγάνδας και καχυποψίας και η συγκλονιστική αλληλεγγύη των κατατρεγμένων...
Μια δυνατή ιστορία βασισμένη πάνω σε πραγματικές μαρτυρίες και ιστορικά γεγονότα, μια κατάθεση ψυχής και ένας φόρος τιμής για μια από τις σκοτεινότερες περιόδους της Γης των Μακεδόνων.
Λουντέμης Μενέλαος, Οι κερασιές θ? ανθίσουν και φέτος, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2007.
"Τον Απρίλη του '40 ένα γράμμα ήρθε να με βρει... αποστολέα δεν είχε... Ήταν γραμμένο με απόγνωση -ένα χέρι που υψώνεται απ' το νερό ζητώντας βοήθεια... Με παρακαλούσε να σώσω όλα τα σαν και κείνην πλάσματα που χάσανε τον ελπίδα τους, να ρίξω λίγο φως στο δρόμο που πήραν ολομόναχα...
Την αντάμωσα το άλλο πρωί. Ήταν ένα πουλί με λερωμένα φτερά, που με περίμενε να σπάσω τα κάγκελα του κλουβιού του.
Την έλεγαν Φούγια...".
Δικαίου Ελένη, Αναζητώντας τους χαμένους ήρωες, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 1998.
Δυο νέοι άνθρωποι ερωτεύονται την ώρα που όλα γύρω τους γκρεμίζονται μέσα στη δίνη ενός εμφύλιου πολέμου. Αλλά ακόμα και μέσα στην αδικία, στο μίσος και στο αίμα η αγάπη ξέρει όχι μόνο να επιβιώνει, αλλά και να στέλνει το δικό της μήνυμα ειρήνης.
Μάρρα Ε., Το άδειο μπουκάλι, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 1996.
Το άδειο μπουκάλι κρύβει ένα μεγάλο μυστήριο. Αλλά ποιο; Δύο αδέρφια ζουν μαζί με τη μητέρα τους στην Πλάκα, στα χρόνια της Κατοχής. Ο Παντελής καταλαβαίνει πολλά. Μα ο μικρός Γιώργος δεν καταλαβαίνει καθόλου γιατί γίνεται πόλεμος... (Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου 1996)
Σακελλαρίου Χάρης, Αντιστασιακά διηγήματα, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1996.
Τα διηγήματα του βιβλίου αυτού δεν είναι προϊόν της φαντασίας του συγγραφέα, αλλά ένα απειροελάχιστο μέρος από πραγματικά περιστατικά, απ? όσα συντελέστηκαν στην περίοδο της γερμανοϊταλικής Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης.
Και οι ήρωες των διηγημάτων ? παιδιά ή νέοι ? είναι πρόσωπα πραγματικά, που με το δικό τους τρόπο έδωσαν το «παρών» τους στη μεγάλη υπόθεση του Αγώνα για την απελευθέρωση. Η δράση κι η τύχη τους άγγιξαν το συγγραφέα, όπως θ? αγγίξουν και θα συναρπάσουν και κάθε ευαίσθητο μικρό ή μεγάλο αναγνώστη.
Δεϊμετζή-Καλιότσου Α., Τα γκρίζα Χρόνια, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 1996.
Πρόκειται για το ημερολόγιο που κρατούσε ένα κορίτσι (η ίδια η συγγραφέας) στα δύσκολα εκείνα χρόνια της ιταλικής και έπειτα γερμανικής Κατοχής. Από τα μικρά αποσπάσματα μέχρι εκείνα τα εκτενέστερα είναι περισσότερο από έκδηλη η ανάγκη να καταγραφούν όλα τα μικρά και μεγάλα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην πρωτεύουσα. Με όχημα την απλή μα καθόλου απλοϊκή γραφή (φαντάζομαι θα ήταν λίγες οι επεμβάσεις της συγγραφέως πριν την έκδοση του βιβλίου), ο αναγνώστης ζει από την αρχή στιγμές αγωνίας, φόβου, εθνικής ανάτασης, ελπίδας. Το βιβλίο προορίζεται για παιδιά ηλικίας 11 ετών και άνω, μα διαβάζεται και από κάποιον ενήλικα που θέλει να έχει μια γρήγορη και άμεση καταγραφή της ιστορίας, έστω και αν η γλώσσα ανήκει σε ένα κορίτσι που πριν πέσει για ύπνο καθόταν και κατέγραφε όσα χωρούσε το μυαλουδάκι της κι όσα δεν μπορούσε αυτό να συλλάβει. Το φωτογραφικό υλικό που βρίσκεται σχεδόν ομοιόμορφα κατανεμημένο, κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρουσα την ανάγνωση αυτού του βιβλίου, το οποίο βρίσκεται στην όγδοη έκδοση.
Ζαραμπούκα Σ., Φίλοι, φίλοι, καρδιοφίλοι - ο Λίνος, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 1995.
Αθήνα, 1950. Η γερμανική κατοχή έχει λήξει, ο εμφύλιος πόλεμος επίσης. Ωστόσο, οι μνήμες είναι ακόμα πολύ νωπές και οι πληγές ανοιχτές. Μια δωδεκάχρονη κοπέλα, μας μεταφέρει το βαρύ μεταπολεμικό κλίμα της εποχής εκείνης. Μας μιλάει για τον πατέρα της, τους φίλους της, το σχολείο της και για τα εμπόδια που έχουν βάλει οι δύο πόλεμοι στις ανθρώπινες σχέσεις. Η ηρωίδα του βιβλίου όμως είναι θαρραλέα, αισιόδοξη και έτοιμη να αντιμετωπίσει κάθε δυσκολία.
Σαρή Ζωρζ, Οι νικητές, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 1995.
«Μικρέ μου αναγνώστη, αν θέλεις να μάθεις τι έγινε το 1945, τι έγινε μετά το 1945, ψάξε να το βρεις και γράψε μόνος σου τη συνέχεια...» Οι τελευταίες γραμμές ενός μυθιστορήματος που μιλά για τα χρόνια του Εμφυλίου.
Βογιατζόγλου Σ., Καβάλα σε δυο φεγγάρια, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1994.
«Μου ερχόταν εκείνη τη στιγμή να τριφτώ επάνω της σαν μωρό. Να γκρινιάξω για τα πιο απίθανα πράγματα. Να, το μεσημέρι πεινούσα πολύ. Οι μερίδες του φαγητού ήταν τόσες, όσο και εμείς τα παιδιά. Και τι έκανε η φαγού, η Ιφιγένεια; Έφτυσε επίτηδες μέσα στο πιάτο μου. Κι εγώ σιχάθηκα να το φάω, παρ? όλη την πείνα μου. Και τότε στρώθηκε, η καλή σου, και μου το έφαγε όλο...»
Σαρή Ζωρζ, Κόκκινη κλωστή δεμένη, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 1992.
Ιστορίες απλές, καθημερινές, με θέματα παρμένα απ' τα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης. Διηγήματα που αναπλάθουν το κλίμα μιας ολόκληρης εποχής.
Περγιάλης Νότης, Το κόκκινο πουλί, εκδ. Σύγχρονη εποχή, Αθήνα, 1990.
Ραβάνης-Ρέντης Δ., Παιδιά της Αθήνας, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1988.
Ο Φωτάκης, ένα μικρό παιδί που ζει μόνο του στην Αθήνα, πολεμά μαζί με τ άλλα παιδιά της συνοικίας του τους Γερμανούς. Με θάρρος αναλαμβάνουν παράτολμες αποστολές όπως είναι η ίδρυση μυστικού αρχηγείου και ο εντοπισμός ελεύθερων σκοπευτών, που σπέρνουν το θάνατο στην περιοχή τους. Ο Φωτάκης διακρίνεται για την παλικαριά του, αφού κατορθώνει να μεταφέρει και να παραδώσει ένα σημαντικό μήνυμα στους Έλληνες που αγωνίζονται για την ελευθερία. Ο αγώνας είναι ατελείωτος και κουραστικός, όμως η φλόγα για τη λευτεριά παραμένει άσβεστη στην καρδιά όλων.
Ροδοπούλου Σούλα, Το σύνθημα: 40 κόσκινα, εκδ. Μόκας, Αθήνα, 1988.
Το βιβλίο αναφέρεται στο 1940, την περίοδο που οι Ιταλοί κηρύσσουν τον πόλεμο στην Ελλάδα. Σε ένα ήσυχο χωρίο στην Κορινθία, οι άντρες επιστρατεύονται και με τον ερχομό των Γερμανών αργότερα πολλοί εκτελούνται. Οι ήρωες του διηγήματος είναι μικρά παιδιά που αγωνίζονται να προσφέρουν στην πατρίδα τους ότι καλύτερο μπορούν. Μέσα δε από το παιγνίδι τους «Σαράντα κόσκινα» που το χρησιμοποιούν ως σύνθημα, κάνουν αντίσταση στους κατακτητές. Αργότερα, όταν έρχεται η απελευθέρωση, τα παιδιά ακολουθούν το καθένα το δικό του δρόμο. Δεν ξεχνούν όμως τη φιλία που τα είχε ενώσει εκείνη τη δύσκολη εποχή.
Σαρή Ζωρζ, Όταν ο ήλιος, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1987.
Η Ελλάδα, και κυρίως η Αθήνα, μετά το θρίαμβο του '40, στην Κατοχή. Η Ζωή είναι δεκάξι χρονών, εύθυμη, ζωηρή, ξένοιαστη. Όμως ο πόλεμος, η Κατοχή και η Αντίσταση θα δώσουν μια άλλη διάσταση στα όνειρά της.
Ζέη Άλκη, Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1987.
Ο Πέτρος, ένα αγόρι εννιά χρονών, είναι πολύ λυπημένος γιατί πέθανε το τριζόνι του. Η μεγάλη αδελφή του, η Αντιγόνη, θέλει να του δώσει το κουτί από το βραχιόλι της να το θάψει. Ο Πέτρος συλλογιέται να το χώσει στη χαραμάδα ενός δοκαριού. Δεν πρόλαβε όμως. Το άλλο πρωί τον ξύπνησε απότομα η μαμά του.
-Σήκω, να' σαι ντυμένος. Έγινε πόλεμος! Δεν ακούς σειρήνες;
Ήταν 28η Οκτωβρίου του 1940.
Ο Πέτρος ξέρει τον πόλεμο μέσα από τα βιβλία του. Τον μαγεύουν οι ήρωες, οι ασπίδες, τα ξίφη, οι νίκες. Άραγε, έτσι να' ναι και στ' αλήθεια; Ο Πέτρος ζει τον πόλεμο, την κατοχή, την αντίσταση, μαζί με τους γονείς του, την αδελφή του, τον παππού του και τη χελώνα του, το Θόδωρο. Κι εμείς παρακολουθούμε στο μεγάλο του περίπατο μ' όλες τις αληθινές του πια περιπέτειες, από τον Οκτώβρη του 1940 ως τον Οκτώβρη του 1944 που η Ελλάδα ελευθερώθηκε.
Ψαραύτη Λ., Το διπλό ταξίδι, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 1987.
Το βιβλίο αναφέρεται στο Β Παγκόσμιο πόλεμο. Ένας ανελέητος βομβαρδισμός ξεθεμελιώνει τη Σάμο και αναγκάζει μια οικογένεια να πάρει το δρόμο της προσφυγιάς και να κατοικήσει στην Παλαιστίνη. Σαράντα χρόνια αργότερα η ηρωίδα της σκληρής δοκιμασίας αυτής, μεγάλη πια, θα ξαναβρεθεί στα ίδια μέρη και θα ξαναζήσει το δράμα της προσφυγιάς ενός άλλου λαού, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν.
Ένα μυθιστόρημα για παιδιά και μεγάλους που συγκινεί...
Κορνήλιος Μανόλης, Πολύ ωραίο το όνομά σου ελευθερία, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, 1987.
Σφαέλλου Κ., Μικροί αγωνιστές, εκδ. Εστία, Αθήνα, 1979.
Χρόνια κατοχής. Χρόνια πικρά, γεμάτα στερήσεις κα βάσανα. Χρόνια γεμάτα πόνο. Μα μέσα στη βαρειά κατάθλιψη που πλάκωνε τα στήθη, υπήρχε κα κάτι άλλο πολύτιμο, δυσεύρετο: Ένα αγωνιστικό πνεύμα αδάμαστο σε νέους, γέρους και παιδιά. Μια εθνική ενότητα που καταργούσε κάθε διαφορά. Κάτω από τη μπότα του κατακτητή, κανείς δεν έσκυβε κεφάλι. Οι ψυχές μέναν ορθές μέσα στα σκελεθρωμένα σώματα. Κι αυτό το πνεύμα το αδάμαστο, που μαρτυρούσε λεβεντιά χωρίς επίδειξη και στύλωνε τ' αδάμαστα κορμιά, θα βρούμε μέσα στο βιβλίο "Μικροί Αγωνιστές". Πρέπει να ξέρουν τα παιδιά ότι, κι αν τότε πεινάσαμε, πονέσαμε, βασανιστήκαμε, πάντως κι αλυσοδεμένοι κρατήσαμε το κεφάλι ψηλά.