• Για τον Ξενοφώντα Κατέβασε σύντομο βιογραφικό για μαθητική χρήση:

• Για τον Τισσαφέρνη μπορείς να διαβάσεις από τη Βικιπαίδεια από το Ακαδημαϊκό λεξικό

• Για τον Φαρνάβαζο μπορείς να διαβάσεις από τη Βικιπαίδεια, από την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού

• Λεξικά νέας ελληνικής: για απλή αναζήτηση, για σύνθετη αναζήτηση

• Bασικό λεξικό της αρχαίας

• Λεξικό της αρχαίας Liddell & Scott

• Λεξικό αρχαίας, σχολικό εγχειρίδιο

• Κατάλογος ανωμάλων ρημάτων

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Ξενοφών γεννήθηκε γύρω στο 430 π.Χ. Ήταν γιος του Γρύλλου και καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Πιθανότατα υπηρέτησε στο αθηναϊκό ιππικό και συνδέθηκε με τον Σωκράτη, χωρίς ωστόσο να ενταχθεί στον κύκλο των μαθητών του. Δέχτηκε να λάβει μέρος στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδερφού του Αρταξέρξη. Κατά τη μάχη στα Κούναξα–στις όχθες του ποταμού Ευφράτη, κοντά στη σημερινή Βαγδάτη– το 401 π.Χ. το στράτευμα του Κύρου με τη βοήθεια των Ελλήνων μισθοφόρων νίκησε, ωστόσο ο ίδιος ο Κύρος έχασε τη ζωή του. Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα βρέθηκε σε δυσμενή θέση, ιδιαίτερα μετά τη δολοφονία των αρχηγών του από τον Πέρση σατράπη Τισσαφέρνη. Τότε ο Ξενοφών ανέλαβε ως αρχηγός του να το οδηγήσει πίσω στην Ελλάδα. Πέρασαν από τη Μεσοποταμία και την Αρμενία στη Μαύρη Θάλασσα, στο Βυζάντιο και μετά στη Θράκη, όπου ο Ξενοφών παρέμεινε παρακολουθώντας τις επιχειρήσεις των Σπαρτιατών, οι οποίοι με επικεφαλής τον Θίβρωνα διεξήγαν πόλεμο εναντίον του Τισσαφέρνη στο πλευρό των ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας το 399 π.Χ. Ο Ξενοφών προσχώρησε στον σπαρτιατικό στρατό, αλλά για την περίοδο εκείνη δεν έχουν διασωθεί πολλά στοιχεία σχετικά με τη δράση του και τη στάση του απέναντι στον Θίβρωνα. Μετά την ανάκληση του Θίβρωνα από τους Σπαρτιάτες, ανέλαβε δράση ο Δερκυλίδας και στη συνέχεια ο Αγησίλαος, για τον οποίο ο Ξενοφών έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση. Η νικηφόρος πορεία του Αγησιλάου διακόπηκε το 394 π.Χ., όταν έλαβε διαταγή από τη Σπάρτη να επιστρέψει με τον στρατό του στην Ελλάδα.

Το 394 π.Χ. στη μάχη της Κορώνειας βρέθηκαν αντιμέτωποι οι Αθηναίοι (και οι σύμμαχοί τους Βοιωτοί, Αργείοι και Κορίνθιοι) με τους Σπαρτιάτες, των οποίων επικεφαλής ήταν ο Αγησίλαος. Ο Ξενοφών, που ακολουθούσε τον στρατό του Αγησιλάου, κατηγορήθηκε για τις σχέσεις του με τη Σπάρτη και εξορίστηκε από την Αθήνα. Εγκαταστάθηκε τότε στον Σκιλλούντα της Ηλείας και έγινε πρόξενος των Σπαρτιατών στην Ολυμπία.

Μετά τη μάχη στα Λεύκτρα το 371 π.Χ. κατέφυγε στην Κόρινθο και για κάποια περίοδο συμφιλιώθηκε με την Αθήνα. Εξάλλου, δύο έργα του, ο Ιππαρχικός και ο Οικονομικός, προϋποθέτουν εξοικείωση με τον αθηναϊκό τρόπο ζωής. Ο γιος του σκοτώθηκε το 362 π.Χ. στη Μαντίνεια πολεμώντας στο πλευρό των Αθηναίων ιππέων.

Ο θάνατος του Ξενοφώντα τοποθετείται μετά το 355 π.Χ. Τα πιο γνωστά έργα του είναι η Κύρου Ανάβασις και τα Ελληνικά, όπου στην ουσία συνεχίζει το έργο του Θουκυδίδη έως τη μάχη της Μαντίνειας. Εκτός από ιστορικά έργα συνέγραψε και πολλά φιλοσοφικά και τεχνικά (τέχναι, πραγματείες), στα οποία περιέχονται συμβουλές και πρακτικές οδηγίες για διάφορες δραστηριότητες (π.χ. Κυνηγετικός, Πόροι).

 

 

 

Λεξιλογικός Πίνακας

ἡ γῆ
[στο κείμενο συναντήσατε τον τύπο γῆ]

 

Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στο λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Τριανταφυλλίδη) στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Ασκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

• Να εξηγήσετε τη σημασία των παρακάτω φράσεων της ν.ε. και να τις χρησιμοποιήσετε σε προτάσεις:
• Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από τον Λεξιλογικό Πίνακα

Πρόσθετες ασκήσεις

• Ταίριαξε τους ορισμούς με την κατάλληλη λέξη
• Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις με τις συνώνυμές τους.
• Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις με τις αντώνυμές τους.
• Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη

Κατέβασε τις πιο πάνω πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο

• Να αντιστοιχίσεις τις παρακάτω φράσεις με τις σημασίες τους © Δέσποινα Τσολακίδου

 

 

Παραγωγή ουσιαστικών από ουσιαστικά (β′ μέρος)

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

ασκήσεις

 

• Να καταγράψετε εθνικά ουσιαστικά της ν.ε. που σχηματίζονται με τις καταλήξεις που διδαχτήκατε.
• Να γράψετε τις παράγωγες λέξεις που ζητούνται συμπληρώνοντας τη σωστή κατάληξη στα παρακάτω ουσιαστικά με βάση τους πίνακες:
• Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α′ με την κατηγορία στην οποία ανήκουν από τη στήλη Β΄:
• Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τις παράγωγες λέξεις που ζητούνται:

 

 

 

1. Τα παρεπόμενα του ρήματος

2 Προσωπικές αντωνυμίες

3. Oριστική ενεστώτα και μέλλοντα ενεργητικής φωνής των βαρύτονων ρημάτων

4. Oριστική ενεστώτα του ρήματος εἰμί

5. Οριστική μέλλοντα αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων

 

1. Τα παρεπόμενα του ρήματος

 

Τα παρεπόμενα (ή συνακόλουθα) του ρήματος στην α.ε. είναι τα εξής:
 
α. Τα γνωστά από τη ν.ε. πρόσωπα (α′, β′, γ′).
 
β. Οι αριθμοί (ενικός, πληθυντικός, δυϊκός).
 
γ. Οι εγκλίσεις (οριστική, υποτακτική, ευκτική, προστακτική) και οι ονοματικοί τύποι (απαρέμφατο, μετοχή).
 
δ. Οι χρόνοι (ενεστώτας, παρατατικός, μέλλοντας, αόριστος, παρακείμενος, υπερσυντέλικος και συντελεσμένος μέλλοντας). Αξίζει να σημειωθεί ότι η α.ε. δε διαθέτει χωριστό τύπο μέλλοντα για τη δήλωση του στιγμιαίου και του εξακολουθητικού. Έτσι, π.χ., ο τύπος μέλλοντα λύσω μπορεί να αποδοθεί με τις φράσεις «θα λύσω» ή «θα λύνω».
 
ε. Οι φωνές (ενεργητική και μέση).
 
στ. Οι διαθέσεις (ενεργητική, μέση, παθητική, ουδέτερη).
 
ζ. Τέλος, τα ρήματα της α.ε., ανάλογα με τον τρόπο που κλίνονται, εντάσσονται σε συζυγίες. Στην α′ συζυγία ανήκουν τα ρήματα που στο α′ ενικό της οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής λήγουν σε -ω (π.χ. λέγω) και στη β′ συζυγία όσα λήγουν σε -μι (π.χ. τίθημι).

 

 

2. Προσωπικές αντωνυμίες

 

Ακολουθεί η κλίση του α′ και β′ προσώπου (το γ′ πρόσωπο δεν απαντά συχνά στα πεζά κείμενα):

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

3. Οριστική ενεστώτα ρήματος εἰμί

 

Το εἰμί (= είμαι, υπάρχω) είναι βοηθητικό ρήμα της α.ε., όπως το είμαι και το έχω της ν.ε. Στην οριστική του ενεστώτα κλίνεται ως εξής:

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

4. Οριστική ενεστώτα και μέλλοντα ενεργητικής φωνής βαρύτονων ρημάτων
Κατέβασε την κλίση της ενεργητικής φωνής του ρ. λύω

 

Σε αυτή την Ενότητα θα διδαχτείτε τον σχηματισμό της οριστικής έγκλισης του ενεστώτα και του μέλλοντα στην ενεργητική φωνή των βαρύτονων ρημάτων, δηλ. των ρημάτων που δεν τονίζονται στη λήγουσα. Η οριστική έγκλιση φανερώνει κάτι βέβαιο, πραγματικό.

 

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

Παρατηρούμε ομοιότητα στις καταλήξεις της οριστικής του ενεστώτα και του μέλλοντα ε.φ. με τις αντίστοιχες της ν.ε. (υπάρχει μικρή διαφοροποίηση μόνο στο α′ και το γ′ πληθυντικό πρόσωπο).

 

Ο μέλλοντας έχει τις ίδιες καταλήξεις με τον ενεστώτα, μόνο που προστίθεται ένα -σ- (ο χρονικός χαρακτήρας) πριν από τις καταλήξεις:

 

Σχηματισμός οριστικής μέλλοντα ε.φ.

 

5. Οριστική μέλλοντα ενεργητικής φωνής αφωνόληκτων βαρύτονων ρημάτων

 

Τα αφωνόληκτα ρήματα τα οποία έχουν χαρακτήρα άφωνο σύμφωνο, δηλαδή ουρανικό, χειλικό ή οδοντικό, σχηματίζουν την οριστική του μέλλοντα όπως τα φωνηεντόληκτα, με τη διαφορά ότι από τη συγχώνευση του χαρακτήρα των ρημάτων αυτών με τον χρονικό χαρακτήρα -σ- προκύπτουν τα ακόλουθα:

 

 

Ασκήσεις

 

Σχολικού βιβλίου

1. Να συμπληρώσετε τον σωστό τύπο του ρ. εἰμί στις παρακάτω φράσεις:
2. Να αντιστοιχίσετε τις φράσεις των δυο στηλών
3. Να γράψετε τον ίδιο τύπο της οριστικής μέλλοντα των ρηματικών τύπων: παρέχουσι, κηρύττει
4. Να κλίνετε στην οριστική ενεστώτα και μέλλοντα τα ρήματα: καταλύω, πείθω, τρέπω, λήγω
5. Να μεταφέρετε τους ρηματικούς τύπους στο ίδιο πρόσωπο του άλλου αριθμού
6. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω φράσεων από τον ενεστώτα στον μέλλοντα
7. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων από τον μέλλοντα στον ενεστώτα

για τις προσωπικές αντωνυμίες

1. Να αντιστοιχίσετε τους τύπους προσωπικών αντωνυμιών της στήλης Α′ με τη γραμματική τους ταυτότητα στη στήλη Β′:
2. Να υπογραμμίσετε τις προσωπικές αντωνυμίες των παρακάτω φράσεων και να τις αναγνωρίσετε γραμματικά

Πρόσθετες ασκήσεις

για το ρήμα εἰμί

1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο στον ενεστώτα του ρ. εἰμί, 1η
2. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο στον ενεστώτα του ρ. εἰμί, 2η
3. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο στον ενεστώτα του ρ. εἰμί, 3η
4. Άσκηση για το ρήμα εἰμί, φόρμα google, © Κατερίνα Ζαχαροπούλου

για τον ενεστώτα

1. 1η άσκηση, διάκριση φωνηεντόληκτων συμφωνόληκτων
2. Κλίνε στα α.ε. τον ενεστώτα του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
3. Κλίνε στα α.ε. τον ενεστώτα του ρ. λέγω
4. Κλίνε στα α.ε. τον ενεστώτα του ρ. γράφω
5. Αντιστοίχισε τους τύπους του ενεστώτα του ρ. λύω με τους τύπους της προσωπικής αντ.
6. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τους τύπους του ενεστώτα του ρ. διδάσκω
7. 1η. Συμπλήρωσε τα ρήματα με τις σωστές καταλήξεις του ενεστώτα
8. 2η. Συμπλήρωσε τα ρήματα με τις σωστές καταλήξεις του ενεστώτα

για τον μέλλοντα

1. 1η άσκηση για τον σχηματισμό του μέλλοντα
2. 2η άσκηση για τον σχηματισμό του μέλλοντα
3. 3η άσκηση για τον σχηματισμό του μέλλοντα
4. 4η άσκηση για τον σχηματισμό του μέλλοντα
5. Άσκηση σωστού λάθους στον σχηματισμό του μέλλοντα ενεργ. φ. στα α.ε.
6. Κλίνε στα α.ε. τον μέλλοντα του ρ. πλέκω, συγκρίνοντάς τον με τα ν.ε.
7. Άσκηση για κλίση μέλλοντα του ρ. λέγω
8. Κλίνε τον μέλλοντα των ρημάτων διώκω, γράφω, πείθω
9. Κλίνε τον μέλλοντα ενεργητικής των ρ. ἀκούω, καταγράφω, θύω, διώκω © Μαρία Σκαρλάτου
10. Να μεταφέρεις τους τύπους του ενεστώτα στον μέλλοντα
11. Άσκηση για τη διάκριση του ενεστώτα από τον μέλλοντα © Εύη Διαμαντίδου, φιλόλογος-γλωσσολόγος
12. Άσκηση για τη διάκριση του προσώπου του ρήματος © Εύη Διαμαντίδου, φιλόλογος-γλωσσολόγος
13. Μπορείς να ξαναγράψεις το παρακάτω κείμενο αλλάζοντας τον χρόνο των υπογραμμισμένων ρημάτων από τον ενεστώτα στον μέλλοντα; Θα σε βοηθήσει και η μετάφραση που δίνεται δίπλα. © Παπαθανασίου Βασιλική

για τον ενεστώτα και τον μέλλοντα

1. Να γράψετε τους τύπους των ρημάτων που σας ζητούνται στον ενεστώτα και στον μέλλοντα * © Αναστασία Κοτζανάκη
2. Να συμπληρώσετε με τους κατάλληλους τύπους στον ενεστώτα και στον μέλλοντα * © Αναστασία Κοτζανάκη

για τις προσωπικές αντωνυμίες

1. Άσκηση στο Πάτερ ἡμῶν για την προσωπική αντωνυμία
2. 1η άσκηση στις προσωπικές αντωνυμίες
3. 2η άσκηση στις προσωπικές αντωνυμίες
4. Βρες στο κείμενο τους 16 τύπους της προσωπικής αντωνυμίας.
5. Να αντιστοιχίσεις το πρώτο μέρος των προτάσεων με το δεύτερο με βάση το υποκείμενο της κάθε πρότασης. © Παπαθανασίου Βασιλική

 

 

 

Πρώτο παράλληλο κείμενο

 

[...] δεῖ δὲ τῆς πόλεως κατεσκευασμένης ἱκανῶς τοῖς ἀναγκαίοις πρὸς τὸν πόλεμον, εἰς ταῦτα τὴν εὐπορίαν τρέπειν αὐτῆς ἀφ' ὧν δόξα μὲν γενομένων ἀί̈διος, εὐπορία δὲ γινομένων ἑτοίμη παρέσται, παντοδαπῆς ἐργασίας φανείσης καὶ ποικίλων χρειῶν, αἳ πᾶσαν μὲν τέχνην ἐγείρουσαι, πᾶσαν δὲ χεῖρα κινοῦσαι, σχεδὸν ὅλην ποιοῦσιν ἔμμισθον τὴν πόλιν, ἐξ αὑτῆς ἅμα κοσμουμένην καὶ τρεφομένην.

 

Πλούταρχος, Περικλῆς 12.4

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

Δεύτερο παράλληλο κείμενο

 

[20] ἢν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα καὶ τοιούτους ἡμᾶς αὐτοὺς παράσχωμεν οἵους αἱ κοιναὶ συνθῆκαι προστάττουσι, μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ ταραχῆς, εἰς ἣν νῦν πρὸς ἀλλήλους καθέσταμεν, καθ’ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν, ἀναπεπαυμένοι μὲν τῶν εἰσφορῶν καὶ τῶν τριηραρχιῶν καὶ τῶν ἄλλων τῶν περὶ τὸν πόλεμον λειτουργιῶν, ἀδεῶς δὲ γεωργοῦντες καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις ἐπιχειροῦντες αἳ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν. [21] ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν διπλασίας μὲν ἢ νῦν τὰς προσόδους λαμβάνουσαν, μεστὴν δὲ γιγνομένην ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ μετοίκων ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν.

 

Ἰσοκράτης, Περί εἰρήνης 20-21

Σύρτε στον πίνακα για να δείτε όλες τις στήλες

 

 

Ερωτήσεις

 

1. Με βάση το πρώτο παράλληλο κείμενο, πώς μπορεί η Αθήνα να αυτοσυντηρηθεί κατά τον Περικλή;

 

2. Σύμφωνα με τον Ισοκράτη, πώς μπορεί η Αθήνα να διπλασιάσει τα έσοδά της;

 

3. Ποιος είναι, κατά τη γνώμη σας, ο κοινός θεματικός άξονας που εντοπίζεται ανάμεσα στα παραπάνω αποσπάσματα και στο κείμενο της Ενότητας;