Μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του Γιώργου Λιπορδέζη...

  Το 2002, έγραψε το βιβλίο με τίτλο: "Τρεις αιώνες, 6 γεννεές, μια ιστορία". Μέσα στις σελίδες του διαβάζουμε τα σημαντικά γεγονότα της εποχής του 1900 και τις περιπέπειες που έζησε με την οικογένειά του.

   Ο Γιώργος Λιπορδέζης γεννήθηκε στην Αδριανούπολη, στις 29 Δεκεμβρίου 1917. Μέσα σε 15 ημέρες έγινε και η βάπτισή του. Πήρε το όνομα Γιώργος από το όνομα του γιου του παππού του Χατζηπαναγιώτη Μουζά. Το 1901, ο παππούς του πήγε για 2η φορά στους Αγίους Τόπους. Πήρε μαζί του και το Γιώργο, τον "αμούστακο" γιο του, για να προσκυνήσει. Όταν γύρισαν, κάποια μέρα σε μια ταβέρνα τρεις Βούλγαροι έπιναν κρασί. Φώναξαν να κεράσουν και το νεαρό Γιώργο. Αυτός μόλις γύρισε στο σπίτι ένιωσε έντονους πόνους στην κοιλιά, ενώ από το στόμα έβγαζε αφρούς. Σε λίγο πέθανε. Η τούρκικη αστυνομία δε βρήκε τίποτα. Ήταν γνωστό το μίσος των Βουλγάρων κατά των Ελλήνων!  

  Με τα τραγικά γεγονότα του 1922, η οικογένεια με τους γονείς και τα τρία αδέρφια, το Γιάννη, το Γιώργο και τον Απόστολο, έφυγαν από τα χώματά τους και βρέθηκαν πρόσφυγες στην Ελλάδα. Αρχικά έμειναν στο Αχυροχώρι Ορεστιάδος, μετά στην Κομοτηνή και από εκεί κατέληξαν στις Σάπες. Δύσκολα χρόνια γεμάτα πείνα και στερήσεις. Ο πατέρας του Κώστας ήταν σιδεράς. Έκανε πέταλα και καρφιά για τα ζώα. Συνεργαζόταν με δυο ακόμη καροποιούς. Το 1931 όμως αρρώστησε και πέθανε, τη χρονιά που ο Γιώργος τελείωνε το δημοτικό σχολείο.

  Ακολούθησαν χρόνια δύσκολα. Ο μεγαλύτερος αδερφός του ο Γιάνη δούλευε εδώ κι εκεί, ίσα ίσα για να συντηρείται. Η μάνα με ένα μικρό μεροκάματο κι αυτό όχι καθημερινό αγωνίστηκε σκληρά να τους θρέψει. Κι αυτό ποτέ δεν το ξέχασε ο Γιώργος, μέχρι κι αυτός να κλείσει τα μάτια του.

  Τα χρόνια πέρασαν και ήρθε το 1939. Ο Γιώργος ντύνεται στρατιώτης στο 29ο Σύνταγμα Πεζικού στην Κομοτηνή. Σε λίγο αρχίζει ο Μεγάλος Πόλεμος. Η μονάδα του πολεμάει τους Γερμανούς στο οχυρό της Νυμφαίας. 

 Το ίδιο διάστημα, συμβαίνει ένα τραγικό γεγονός. Ο μεγάλος του αδελφός, ο Γιάννης πέφτει νεκρός στον πόλεμο της Αλβανία. Στις 6 Δεκεμβρίου 1940, στη μάχη του Μπόγραδετς. Ο Γιώργος φεύγει με τη Μονάδα του στην Αίγυπτο για να συνεχίσει την αντίσταση κατά των κατακτητών.

  Εκεί, κάποια στιγμή συναντιέται με τον αδερφό τον Απόστολο, που ήταν κι αυτός στρατιώτης. Τριά αδέρφια στρατιώτες κι ένας νεκρός, ήρωας στο πεδίο της μάχης. Το παράπονο της ζωής του ήταν που η πατρίδα δεν βοήθησε ποτέ τη φτωχή μάνα του! 

  Τον κυρ Γιώργη τον θυμάμαι κι εγώ. Ήταν φίλοι και ισνάφια με τον δικό μου πατέρα. Είχε μανάβικο λίγο παρακάτω από το δικό μας. Ήταν τεχνίτης στην κατασκευή τουρσιών, τέχνη που την ήξεραν όλοι όσοι κατάγονταν από την Αδριανούπολη. 

  Στις Σάπες παντρεύτηκε τη Μαρίκα το γένος .......  Έκαναν τρία παιδιά. Την Αικατερίνη (Κατίνα), τον Κώστα και την Αναστασία (Σούλα).

  Ο αδερφός του Απόστολος, μετακόμισε στην Κομοτηνή. Έκανε δύο παιδιά, το Γιάννη (ταχυδρομικός) και τον Αθανάσιο (Σάκης), γνωστός μαθηματικός στην Κομοτηνή.

  Λίγα βιογραφικά στοιχεία. Ο Γιώργος Λιπορδέζης, γεννήθηκε στην Ανδριανούπολη, το 1917. Το 1922, σε ηλικία 5 ετών ήρθε με την οικογένειά του πρόσφυγας στον τόπο μας. Φοίτησε και αποφοίτησε από το Δημοτικό σχολείο Σαπών το 1931. Σχετικό απολυτήριο δημοσιεύω παρακάτω. Ο ίδιος περιγράφει τα παιδικά του χρόνια ως εξής στην εκδήλωση που έγινε το Μάιο του 1996, για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του Δημοτικού Σχολείου Σαπών: "Συγχαίρω και ευχαριστώ όλους όσους είχαν την ωραία έμπνευση και πρωτοβουλία για την απόφαση να πραγματοποιηθεί η όμορφη σημερινή γιορτή. 

Ευχαριστώ το συντοπίτη μας δάσκαλο, τον κ. Γεώργιο Κεραμυδά και τους άξιους συνεργάτες του που παρουσιάζουν αυτή τη γιορτή. 1926 - 1996. 70 χρόνια, μια ζωή χείμαρρος οι σκέψεις και οι θύμησες. Τι να θυμηθεί κανείς και τι να πει σε λίγη ώρα! Θυμάμαι το 1926 που άρχισε να λειτουργεί για πρώτη φορά το σχολείο, στην Α και στη Β τάξη, δασκάλα ήταν η Βενετία Γουναροπούλου, η άξια παιδαγωγός που μας έβαλε γερές βάσεις, με πλάκα και κονδύλια στα πρώτα μαθήματα. Απόψε έχουμε την τιμή και τη χαρά να είναι κοντά μας, η κόρη της η κα Αλκμήνη, που και αυτή υπηρέτησε και δίδαξε άξια σε αυτό το σχολείο. Στην Γ’ και Δ τάξη ήταν ο σεβάσμιος Αρχιμανδρίτης Ιωαννίκιος, που ήταν παπάς στην εκκλησία και δάσκαλος στο σχολείο. Δεν ξεχνώ τον Τριανταφυλλίδη, πόντιος στην καταγωγή, πείσμων στη μάθηση. Απαιτητικός το 1928 ήρθε ο Λεόντιος Κεφαλάς, από τους κορυφαίους δασκάλους που πέρασαν από τις Σάπες. Απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, δίδασκε με ευχέρεια, με ευφράδεια, με γλαφυρότητα, τα τόσα πολλά που κατείχε. Όσοι πέρασαν από τον Κεφαλά ωφελήθηκαν, μάθανε πολλά, ήταν σε όλα άφθαστος. Ανάγνωση, Αντιγραφή, Ορθογραφία, Γραμματική, Αριθμητική, Γεωμετρία, Ιστορία, Θρησκευτικά, Φυσική Ιστορία, Φυσική Πειραματική - Χημεία, Ζωολογία, Ανθρωπολογία, Φυτολογία, Χειροτεχνία, Ωδική, Γυμναστική, σε καθαρεύουσα γλώσσα, άγνωστες λέξεις, μετάφραση Αρχαίων κειμένων, αυτός ήταν ο πλούτος των γνώσεων που επιθυμούσε να έχουμε. Αμούστακα παιδιά τότε εμείς, σχεδόν ρακένδυτοι και ξυπόλυτοι οι πιο πολλοί.

  Ήταν πρόσφατα ακόμη τα προβλήματα της προσφυγιάς, Ανατ. Θράκη, Μικρά Ασία, Πόντος. Η Μάνα Ελλάδα μάζεψε τα παιδιά της και φρόντισε για τη μόρφωσή τους. Με λαχτάρα πηγαίναμε πρωί και απόγευμα στο σχολείο και Κυριακή στην εκκλησιά. Το 1931 τελείωσα το δημοτικό, θυμάμαι ύστερα τον Ιωσήφ Νικολαϊδη που ίδρυσε την έγχορδη χορωδία με μαθητές του σχολείου και εξωσχολικούς. Ήταν άξιος δάσκαλος. Ίδρυσε και οργάνωσε τον προσκοπισμό στις Σάπες, ήταν ο πρώτος αρχηγός. Εφηβεία, στράτευση, πόλεμος, κατοχή, απελευθέρωση, ιστορία του καθενός βαριά. Και τώρα, αυτή η σημερινή γιορτή. Μας αναζωογονεί, μας ανανεώνει τις θύμησες, χαρά που βλέπουμε παλαιούς συμμαθητές και λύπη γι αυτούς που δεν είναι κοντά μας. Προτείνω όλοι όρθιοι, να κρατήσουμε σιγή ενός λεπτού, για τους αείμνηστους δασκάλους μας και για τους πεθαμένους συμμαθητές μας”.

Φωτογραφίες από τη ζωή του Γιώργου Λιπορδέζη

[υπάρχουν και άλλες σε άλλα θέματα π.χ. προσκοπισμός]

Σάπες γύρω στα 1933: Τα τρία αδέρφια: Γιάννης, Απόστολος και Γιώργος Λιπορδέζης. Ο Γιάννης, στις 6/12/1940 σκοτώθηκε στη μάχη του Μπόγραδετς και το παράπονο του κυρ Γιώργη, για όλα τα χρόνια της ζωής του, ήταν που η πολιτεία δεν βοήθησε τη φτωχή μάνα του.

Ο Γιώργος Λιπορδέζης το 1934, όταν ήταν μαθητής στην έγχορδη χορωδία της Κοινότητας Σαπών που οργάνωσε ο δάσκαλος της εποχής Ιωσήφ Νικολαίδης από τον Πέπλο.

Σάπες 1935: Πάσχα. Μοναδική και σπάνια φωτογραφία από το 1935. Τη φωτογραφία μου έδωσαν τα παιδιά του Γ. Λιπορδέζη. Στη φωτογραφία εικονίζονται με τη σειρά: Όρθιοι από αριστερά: Γεωρ.Μπακιρτζής - Γεωρ. Λιπορδέζης- Ιωαν. Ν.Πίνιος- Διογένης Τζανίδης- Κων.Ζαμπογιάννης-Αγγ. Βραδέλης, Κάτω σειρά: Κιουργιάν - Ευστ.Μπακιρτζής- Σαβ.Κοζίδης- Θεοδ.Βαφειάδης-Ιωαν.Μιχεμπάς- Ιωαν.Α.Πίνιος.  

1937. Έγχορδη Χορωδία. "Το 1934", γράφει ο Γ. Λιπορδέζης, "ήρθε στις Σάπες ο Ιωσήφ Νικολαΐδης, δάσκαλος από τον Πέπλο και οργάνωσε έγχορδη μουσική της Κοινότητας". Η φωτογραφία είναι του 1937. Ο Γ.Λιπορδέζης όρθιος δεύτερος από αριστερά.  Βιολιά, κιθάρες και μαντολίνα στις Σάπες του 1937...

Επάνω: Συνάντηση των προσκόπων των Σαπών και της Νέας Σάντας στις 21/2/1937. Αδελφωμένοι για πάντα έγραφε ο Γ.Λιπορδέζης πίσω από τη φωτογραφία.

Σάπες 1937:  25 Μαρτίου 1937.  Μετά από την παρέλαση των προσκόπων. Διακρίνονται από δεξιά  οι:  Νίκος Μαυρίδης, Γιώργος Λιπορδέζης, Θωμάς Τρικούπης, Γεώργιος Μπακιρτζής και Βασίλειος Καραμιχαηλίδης (ήταν θείος της Κούλας Σταυρίδου, που μετά απο τρία χρόνια, το 1940, σκοτώθηκε απο τους Γερμανούς) με τον υπαρχηγό τους Χρήστο Τσέλο (φωτογραφία αρχείο Γ. Λιπορδέζη)

1939:  Τα δυο αδέρφια Γιάννης και Γιώργος, σε μια αναμνηστική φωτογραφία το 1939. Ένα χρόνο μετά, ο Γιάννης έπεφτε νεκρός στη μάχη του Μπόγραδετς. Ο αδερφός του Γιώργος, μετά από την ηρωική άμυνα των συμπολεμιστών του στο οχυρό της Νυμφαίας, έφευγε για την Αίγυπτο με τη Μονάδα του.

Παζάρι Σαπών 1950: Παρέα φίλων και συναδέλφων στο παζάρι των Σαπών το 1950 σε μια αναμνηστική φωτογραφία. Στα πρόσωπα θυμάμαι αυτές τις φυσιογνωμίες, αφού κι εγώ μεγάλωσα μέσα στα παζάρια, όπως δε θυμάμαι τα ονόματά τους. Εκτός του Γ. Λιπορδέζη, οι υπόλοιποι δεν ήταν κάτοικοι Σαπών.

1960: Από τις γυμναστικές επιδείξεις του Δημο. Σχολείου Σαπών. Οι μαθήτριες με το δάσκαλο Ευάγγελο Κοναξή. Πολλά γνωστά πρόσωπα. Η Κατίνα Λιπορδέζη, 5η όρθια από αριστερά. (Αρχείο Κατίνας Λιπορδέζη).

Αυτή τη φωτογραφία (είναι από το βιβλίο του Γ. Λιπορδέζη), προσπάθησα να τη διορθώσω όσο καλύτερα γινόταν. Η ποιότητά της στο βιβλίο ήταν κάτω του μετρίου. Θα επιδιώξω να τη βρω καλύτερη. Χρονικά την προσδιορίζω γύρω στα 1960. Από αριστερά η Μαρίκα (φαίνονται τα χέρια της), η Σούλα, η γιαγιά Κατίνα και μετά η εγγονή της με το ίδιο όνομα. Ο Γιώργος Λιπορδέζης και στα πόδια του ο γιος του Κώστας. Μάλλον πρόκειται για κάποια πρωτομαγιάτικη οικογενειακή έξοδο.

10 Απριλίου 1966. Ο Γιώργος Λιπορδέζης με την οικογένεια του μουσικού της Φιλαρμονικής του Δήμου Σαπών Αθ. Μαλετσίδη. Η παρέα βρίσκεται σε μια πασχαλιάτικη γιορτή στο στρατόπεδο της ΠΑΠ. Τότε, το Πάσχα ο στρατός οργάνωνε χαρούμενες γιορτές με μουσική, ψητά αρνιά και κόκκινα αυγά. Η συμμετοχή των κατοίκων ήταν μεγάλη. Κι αυτό φαίνεται από τη φωτογραφία.

Γύρω στα 1980. Παρέα φίλων. Από αριστερά ο Απ. Λιπορδέζης, αδερφός του Γιώργου, ο Νίκος Τσαβδάρης, ο Γιώργος Λιπορδέζης, ο Χαράλαμπος Σεραφειμίδης και κάτω ο Λάκης Σταυρίδης.

Σάπες 2004: Στο σπίτι του Γιώργου Λιπορδέζη: Ο Γιώργης ήταν εξαιρετικός τεχνίτης στην κατασκευή τουρσιών. Επάγγελμά του για πολλά χρόνια ήταν η μαναβική, αλλά έφτιαχνε και τουρσιά. Τουρσί από λάχανο και πολλά άλλα είδη λαχανικών. Ακόμη και σε μεγαλη ηλικία έκανε μικρές ποσότητες και τα πωλούσε στη Λαϊκή Αγορά, τις Παρασκευές. Πολλοί που τον ήξεραν πήγαιναν και αγόραζαν από το σπίτι του. Έτσι συμπλήρωνε τη σύνταξή του. Η φωτογραφία με τα παιδιά του δημοτικού σχολείου ήταν μια αναμνηστική στιγμή μετά από μια ενημέρωση που έκανε στους μαθητές για τον τρόπο κατασκευής των τουρσιών. Ήταν ένα μέρος μιας εργασίας με τον τίτλο: "Επαγγέλματα και τέχνες που χάθηκαν ή χάνονται στον τόπο μας". Έκδοση βιβλίου 2005". 

Μια αναμνηστική φωτογραφία που κοσμεί και το εξώφυλο του βιβλίου με την αυτοβιογραφία του. Ο "κυρ-Γιώργης" έφυγε από τη ζωή στα 94 του χρόνια, άφησε όμως πίσω του ένα έργο που μπορεί να κάνει τους απογόνους του να νιώθουν υπερηφάνεια. Υπερηφάνεια για έναν άνθρωπο, που τίμησε την πατρίδα, την οικογένεια, τους φίλους. Εγώ δεν τον ξεχνώ ποτέ, γιατί είχαμε μεταξύ μας μια ιδιαίτερεη συμπάθεια. Δεν παρέλειπε ποτέ να με επισκέπτεται στο γραφείο του σχολείου, κάθε φορά που πήγαινε στο Κέντρο Υγείας για τα φάρμακα και την υγεία του. Και τα λέγαμε για αρκετή ώρα... Να είσαι καλά αγαπητέ Γιώργη, εκεί που βρίσκεσαι κοντά στη μανούλα σου και στα αδέρφια σου!!!

Διαβάστε το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Γιώργου Λιπορδέζη:  "Τρεις αιώνες - 6 γενεές-Μια ιστορία"-