Το όνομα "Σταύρος"  στην οικογένεια των Αγγελιδαίων είναι το πιο σύνηθες και αν δεν αναφέρεις τον πατέρα δεν θα βρεις εύκολα άκρη!  Δεν γνωρίζω πόσο  παλιά στο παρελθόν εμφανίζεται, όμως στη δική μου αφιέρωση αρχίζει από το Σταύρο Αγγελίδη, που γεννήθηκε στο Ορτάκιοϊ της Ανατολικής Ρωμυλίας με δικούς μου υπολογισμούς γύρω στα 1870. 

  Ο Σταύρος Αγγελίδης παντρεύτηκε την Ευδοκία Κατσάνου...με καταγωγή από τα Γρεβενά. (Αργότερα, το επώνυμο του πατέρα της άλλαξε σε Κατσανόπουλος). Λέγεται ότι η οικογένεια μετακόμισε στον τόπο μας με τη θέλησή της και κάτω από ομαλές κοινωνικές συνθήκες. Ο λόγος της μετακόμισης οφειλόταν στην άποψη ότι ο τόπος στο "Σαψί" ήταν ένας "παράδεισος"!

   Απέκτησαν επτά [7] παιδιά. Ήταν: ο Άγγελος, ο Δημήτριος, η Κατίνα, ο Κωνσταντίνος, ο Λεωνίδας, ο Αλέξανδρος και ο Παναγιώτης. Από τα παιδιά αυτά η Κατίνα πέθανε σε ηλικία 16 ετών!  Όλα τα παιδιά του γεννήθηκαν στο Ορτάκιοϊ και η οικογένεια ήρθε και εγκαταστάθηκε στις Σάπες.   Στη συνέχεια τα παιδιά του Σταύρου δημιούργησαν δικές τους οικογένειες.

  Ο Άγγελος, (1897-1942)παντρεύτηκε την Αγγελική Χριστοφορίδου. Απέκτησαν δυο παιδιά, το Σταύρο και την Ευδοκία [Κίτσα]. Ήταν από τα δραστήρια άτομα και γρήγορα αναπτύχθηκε οικονομικά. Αγόρασαν σύγχρονα για την εποχή μέσα γεωργικής εκμετάλλευσης (τρακτέρ-πατόζα και αγρούς). Πέθανε όμως σε ηλικία μόλις 45 ετών, χτυπημένος από καρκίνο!  Οι παλιοί Σαπαίοι θυμούνται τον μεγαλόπρεπο σκαλιστό σταυρό στα πρώτα χριστιανικά νεκροταφεία που ήταν βόρεια του Γυμνασίου Σαπών, που τότε ήταν το πρώτο κοινοτικό πάρκο, προ της Βουλγαρικής Κατοχής.

  Ο Δημήτριος,[1899-1972], παντρεύτηκε (1932) τη Χρυσάνθη Πασχαλίδου [1910-2001]. Απέκτησαν δυο παιδιά, το Σταύρο και την Κατίνα.

  Ο Κωνσταντίνος παντρεύτηκε τη Χρυσούλα, το γένος Καπέτση. Απέκτησαν δυο παιδιά, την Κατίνα και το Σταύρο. Ο Σταύρος ζει στις Σάπες και είναι ο πρώτος που άρχισα τις συζητήσεις μου.

   Ο Λεωνίδας [1901-1977], παντρεύτηκε την Ελισάβετ, το γένος Κεσετζή, που καταγόταν από τη Βίγα. Ήταν αδερφή της Άννας, σύζυγο του Στέργιου Πάππου. Απέκτησαν τρία παιδιά, την Ευδοκία, το Σταύρο [1932] και τη Βασιλική. (Ο Σταύρος ζει σήμερα στην Κομοτηνή, τον οποία συνάντησα το Δεκ. 2018 και τον Ιούνιο 2019.).

  Ο Αλέξανδρος [1908-1963], παντρεύτηκε τη Χρυσούλα Τζάκη. Απέκτησαν δυο παιδιά, το Σταύρο [1951-2001], (ο παιδικός μου φίλος) και το Θανάση (Σάκης).

  Ο Παναγιώτης, παντρεύτηκε τη Ζωή [το γένος ......]. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά, το Σταύρο (Λάκης), το Λευτέρη, το Βαγγέλη και τον Άγγελο.

   Ήταν από τις πιο δυναμικές και δραστήριες οικογένειες της εποχής εκείνης στις Σάπες. Από όσα γνωρίζω όλοι τους ασχολήθηκαν με το ελεύθερο εμπόριο, εμπορικά καταστήματα υποδημαποιΐας, ξυλουργεία, παντοπωλεία και γεωργικές ασχολίες. Διέθεταν ό,τι πιο σύγχρονο μηχανικό εξοπλισμό υπήρχε τότε. Τρακτέρ, πατόζες κλπ. Απέκτησαν μεγάλη γεωργική περιουσία. Τα τρία αδέρφια Άγγελος, Δημήτρης και Παναγιώτης δημιούργησαν ένα είδος οικογενειακού συνεταιρισμού και για πολλά χρόνια συνεργάστηκαν μέχρι το θάνατο του Άγγελου, από την απάρατη νόσο!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ από το αρχείο του Σταύρου Αγγελίδη του Κων/νου

1925: Το ξυλουργείο του Κων/νου Αγγελίδη με δυο από τους βοηθούς του. Ήταν στην ίδια θέση με το σημερινό κατάστημα πώλησης εργαλείων και ειδών βαφής και συντήρησης. Για πολλά χρόνια το δούλεψε ο γιος του Σταύρος και σήμερα τα παιδιά του Κώστας και Γιάννης (2020). Αριστερά είναι το μαγαζάκι (για τότε δεν ξέρω) του Σαδήκ Μπερμπέρ, με Ψιλικά Είδη (δεν ζει σήμερα και είναι κλειστό). Πιο πέρα του Αδαμίδη Μάρκου το παντοπωλείο και σησαμελαιοτριβείο και μεταπολεμικά του Δημ. Παπαδημητρίου. 

Σάπες 25 Μαρτίου 1927. Από τη γιορτή του Δημοτικού Σχολείου Σαπών. Αποτελεί τμήμα μιας  φωτογραφίας, όπου υπάρχουν όλα τα πρόσωπα, γονείς, συγγενείς κλπ που παρακολούθησαν στη γιορτή του σχολείου. Μετά από έρευνα διαπίστωσα ότι υπάρχουν αρκετά πρόσωπα της οικογένειας Αγγελίδη σε μικρή απόσταση. Από αριστερά, βλέπουμε τον Κωνσταντίνο, το Λεωνίδα, τον Άγγελο, τον Παναγιώτη και την Αγγελική, σύζυγο του Άγγελου. Νομίζω πως πρόκειται για μοναδικής φωτογραφία της εποχής. Για την αναγνώριση των προσώπων, με βοήθησε η Βάσω Αγγελίδου, κόρη του Λεωνίδα! ... [Αρχείο: Βενετίας Γουναροπούλου]...

ΣΑΠΕΣ 3 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1925:  Από τις παλαιότερες φωτογραφίες του οικογενειακού αρχείου του Στ. Αγγελίδη. Είναι από το ξυλουργείο του παππού   Σταύρου Αγγελίδη, πρόσφυγα από το Ορτάκιοϊ, όπου μπροστά από την ολοκαίνουργια ξύλινη πρέσα φωτογραφίζεται μαζί με κάποιο φίλο του! Είναι από τις σπάνιες και μοναδικής αξίας φωτογραφίες.

ΣΑΠΕΣ 1925: Μεγάλη παρέα σε κάποιο από τα καφενεία της εποχής. Κατά μία μαρτυρία πρόκειται για το καφενείο του Κων. Τζατζόπουλου, χωρίς να είμαι σε θέση να το επιβεβαιώσω. Ανάμεσα στα άλλα έχω παρατηρήσει την άσχημη κατάσταση του πεζοδρομίου που μοιάζει να είναι χειροποίητο, αλλά επίσης ψηλά και αριστερά ένα κρεμασμένο φωτιστικό. Την εποχή εκείνη υπήρχαν σε κεντρικούς δρόμους λάμπες με φωτιστικό πετρέλαιο! Το 1927, ξεκίνησε η παροχή ηλεκτρ. ρεύματος από το εργοστάσιο του Θεολόγου Εξηντάρη. Από την παρέα αναγνωρίστηκαν ο Κων/νος Αγγελίδης που τσουγγρίζει το ποτήρι με τον κουρέα Κωνσταντινίδη Γιώργο. Ο Λεωνίδας Αγγελίδης (3ος από δεξιά).

Σάπες 1925. Εποχή αποκριάς στις Σάπες. Οι πρόσφυγες κάτοικοι έφεραν μαζί τους και τα έθιμά τους από τις πατρίδες, προκείμενου να κρατήσουν ζωντανές τις μνήμες και τις παραδόσεις τους. Θαυμάζω τη φωτογραφία αυτή, αλλά ταυτόχρονα λυπάμαι γιατί δεν μπόρεσα να βρω πληροφορίες για τα πρόσωπα και την ακριβή τοποθεσία της φωτογραφίας. [Αρχείο: Στ. Αγγελίδη]...

 Γύρω στα 1980. Παρέα στο καφενείο για λίγη κουβεντούλα με ένα δροσιστικό ποτό. Ο Σταύρος Αγγελίδης με τους Φώτη Φωτακάκη, ξυλουργό, Αδαμακίδη Προκόπη, δημοτικό υπάλληλο και τον Παύλο Εμμανουηλίδη.

 Φωτογραφία από τον Ιούλιο του 1952. Έξω από το κατάστημά του πατέρα του με υλικά οικοδομών και συντήρησης ο Κων/νος Αγγελίδης, με μέλη της οικογένειάς του, μαζί με το συνέταιρο και κουνιάδο του Νίκο Καπέτση. Το κατάστημα λειτουργεί στην ίδια θέση στον κεντρικό δρόμο με το σημερινό, ενώ λειτουργεί κι ένα δεύτερο, κοντά στο ΚΤΕΛ, από τα εγγόνια του Κώστα και Γιάννη. Το μαγαζάκι που φαίνεται δεξιά γύρω στα 1930 και μετά, ήταν παντοπωλείο του Παγώνη Κων/νου. (Πληροφορίες εδώ)

 Γύρω στο 1924. Το καφενείο, του Ιωάννη Ασπροΐτη, το στέκι των επαγγελματιών των Σαπών. Ήταν ηπειρώτης στην καταγωγή. Πρόσωπα που αναγνωρίστηκαν είναι  του Θόδωρου Μουχταράκου (2ος από αριστερά), του Βασίλη Χαριτόπουλου (3ος), του Γιάννη Κιρκινέζη (4ος) του Ποάλα Κων/νου (6ος) και του Αγγελίδη Κων/νου (όρθιος με το κοστούμι). Δανείζομαι ένα τμήμα περιγραφής της Ζωής Χατζηθεοδώρου :"Ο Γιάννης ο Ασπροΐτης, ήταν ένας φοβερός χιουμορίστας και πλακαδόρος. Όλο σκάρωνε πειράγματα στους φίλους του. Είχε στο καφενείο του έναν τεράστιο πίνακα όπου είχε τοποθετήσει φωτογραφίες 45 Σαπαίων, που έφεραν το όνομα “Γιάννης" και στην κορυφή τοποθέτησε έναν κόκορα. Η λεζάντα από κάτω έγραφε “ 45 Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση". Το κεφενείο βρισκόταν στον κεντρικό δρόμο της αγοράς, στο οίκημα όπου για πολλά χρόνια, στον επάνω όροφο λειτούργησε για πολλά χρόνια το Ειρηνοδικείο Σαπών. Εγώ θυμάμαι την περίοδο του 1960, να υπάρχει εδώ ακριβώς το καφενείο του μπαρμπα Θόδωρου Γεωργιτσόπουλου και αργότερα υπήρχε εκεί ένας ραδιοτεχνίτης μουσουλμάνος π  ου μου διαφεύγει το όνομα.  Επειδή τα κτίσματα αυτά σήμερα έχουν γκρεμιστεί, ενημερώνω τους σημερινούς Σαπαίους ότι το καφενείο αυτό βρισκόταν δίπλα ακριβώς από το σημερινό συμβολαιογραφείο της Γεωργίας Αγαλλιανού, λίγο πιο κάτω από το καφεκοπτείο του Ζαμπογιάννη. Και για να έχετε μια καλύτερη ενημέρωση, ρίξτε μια ματία στη 10η φωτογραφία της σελίδας αυτής, με θέμα: "1951:στον κεντρικό δρόμο", πίσω ακριβώς από το Γρηγόρη Χαριτόπουλο.

Σάπες 1925: Μοναδική φωτογραφία από την οποία αρκετά πρόσωπα δεν είναι αναγνωρίσιμα.  Έξω από κάποιο κλειστό μαγαζί, μια παρέα, πιθανόν να είναι Κυριακή ή κάποια γιορτή αφού κάποιοι είναι με τα καλά τους ρούχα ντυμένοι, πίνουν το ποτό τους. Από τα πρόσωπα που έχω εντοπίσει είναι οι: (καθήμενοι) Άγγελος Αγγελίδης (2ος), Γιάννης Κιρκινέζης (3), Παναγ. Αγγελίδης (5), Κων/νος Αγγελίδης (7), Κων/νος Παγώνης (πίσω από τον Κων. Αγγελίδη, Κατσανόπουλος, επισκέπτης από την Κομοτηνή.

  Σάπες 1925: Μοναδική επίσης φωτογραφία με πρόσωπα της οικογένειας Παναγιώτη Αγγελίδη. Αμέσως μας τραβάει την προσοχή το εξαιρετικό τρακτέρ Lans με τις σιδερένιες οδοντωτές ρόδες. 'Ολοι φανταζόμαστε τί ίχνη θα άφηνε στους χωμάτινους βέβαια δρόμους. Το τρακτέρ αυτό χρησιμοποιήθηκε και με την πατόζα, την εποχή του αλωνισμού. Τα μικρά παιδιά είναι τα αδέλφια (από αριστερά) Βαγγέλης, Λευτέρης και Σταύρος (Λάκης)... (με ψηφιακή επεξεργασία).

 Σάπες  γύρω στα 1934, Μοναδικής αξίας φωτογραφία. Μπροστά στο σιδηρουργείο του Ι. Κιρκινέζη με την οικογένειά του και φίλους. Μαζί και ο Κων. Αγγελίδης. Προσέξτε την πινακίδα του εργαστηρίου: "Σιδηρουργείον Ο ΗΦΑΙΣΤΟΣ". Εδώ γινόταν τότε τα σιδερένια εξαρτήματα των κάρων, αλλά και αγροτικά εργαλεία. Πίσω από τον Ιωάννη Κιρκινέζη η γυναίκα του Βασιλική και στα πόδια του ο γιος του Τάκης!  Δύο ακόμη πρόσωπα που αναγνώρισα μετά από αντιπαραβολή με άλλη φωτογραφία είναι ο Στέφανος Σκοπιανός (αριστερά ο πρώτος)  και  ο Αγγελίδης Αλέκος, με το ποδήλατο (ο 2ος). (με ψηφιακή επεξεργασία)...

  15 Αυγ. 1932. Παρέα φίλων μπροστά στο Παλλάδιο. Τα ονόματά τους από αριστερά Θεοδ. Μπακιρτζής, (;), Κων. Αγγελίδης, Μαΐς (εβραϊκής καταγωγής), Ευστρ. Μπακιρτζής, Χρήσ. Καπζάλας, Ασσαντούρ (αρμενικής καταγωγής) και Στέφ. Σκοπιανός. Αυτή η φωτογραφία είναι η συνέχεια μιας άλλης, που δείχνει την ίδια παρέα να είναι στο πανηγύρι της Παναγίας στο Ιάσιο. Εκεί κέρδισαν σε λούνα παρκ τα ποτά που είναι πάνω στο τραπέζι. (με ψηφιακή επεξεργασία)

  Σάπες: 1934. Μοναδική φωτό από το γάμο του Κων/νου Αγγελίδη με τη Χρυσούλα Καπέτση. Η φωτογραφία είναι παρμένη πάνω από το μπαλκόνι του σπιτιού του Πασχαλίδη. Πίσω φαίνεται το σπίτι του Καραμουσαλίδη και στο βάθος η νεόδμητη εκκλησία των Σαπών. Η φωτο έχει ενδιαφέρον γιατί δίνει μια καθαρή εικόνα το πώς ήταν οι Σάπες στο χώρο αυτό. Μεγάλη δε και η συμμετοχή των Σαπαίων στο γάμο.

Φωτογραφία ψηφιακά επεξεργασμένη

Περίπου στα 1953 - Aλώνια Σαπών. Από το 1945 την πατόζα είχαν τα αδέλφια Παναγιώτης και Δημήτρης Αγγελίδης.  Στο μεταξύ [1943] ο μεγαλύτερος αδερφός Άγγελος είχε πεθάνει από την επάρατη νόσο και στη θέση του μπήκε ως μέτοχος η χήρα Αγγελική, η οποία και ενίσχυσε τον οικογενειακό συνεταιρισμό με τη σύνταξη του ανδρός της. Η πατόζα δούλευε και κατά την περίοδο της κατοχής, αλλά κάτω από τον αυστηρό έλεγχο των Βουλγάρων, που έπαιρναν και το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής! Η φωτογραφία από το αρχείο του Α. Χαρισιάδη. Ο ίδιος δουλεύει και ως ζυγιστής!

Σάπες 28/10/1966: Από το γάμο του Σταύρου Κων/νου Αγγελίδη με τη Χρυσούλα Πετμεζά.  Μετά το τέλος του γάμου, επιβιβάζονται στο ταξί του Τζανίδη Αλέκου, προφανώς για την καθιερωμένη φωτογράφιση.  Και οι δυο σήμερα [2018] ζουν στις Σάπες. Και είναι ο μοναδικός από τους απογόνους της οικογένειας που ζει στον τόπο που γεννήθηκε. Ο Σταύρος εγγονός του πάτερ φαμίλια είναι συνταξιούχος και τη θέση του στην επιχείρηση που είχε με Οικοδομικά κλπ Υλικά, τη συνεχίζουν τα δυο του παιδιά, ο Κων/νος και ο Γιάννης. (Φωτογραφία: Αλ. Τζανίδη).

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΑΓΓΕΛΙΔΗ