Ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, είναι ο καθεδρικός ναός, όπως θα λέγαμε της πόλης μας. Βρίσκεται στα ανατολικά όρια των Σαπών, απέναντι από το Δημοτικό Σχολείο.   Άρχισε να κτίζεται από το 1931 με την επίβλεψη του τότε εργολάβου Αλέκου Σταυρίδη, πρόσφυγα από την Ανατολική Θράκη. Ο ναός ολοκληρώθηκε το 1933. Χτίστηκε στη θέση που πριν υπήρχε μια βουλγαρική εκκλησία (ένα κτίσμα όμως που δεν έμοιαζε με εκκλησία). Ο ναός έχει σχήμα σταυρού με τρεις τρούλους στη σκεπή του, με μεγαλύτερο τον κεντρικό. Σημαντική ιστορική αξία έχει το θαυμάσιο ξύλινο χειροποίητο γλυπτό τέμπλο του. Αυτό το μετέφεραν κομμάτι κομμάτι οι πρόσφυγες πόντιοι το 1922, από την Ανατολική Θράκη. Συγκεκριμένα από το χωριό "Λίτσασα". Αρχικά τοποθετήθηκε στο ναό των Κασσιτερών, όπου είχαν εγκατασταθεί οι πόντιοι πρόσφυγες. Μετά όμως από τη λήξη της βουλγαρικής κατοχής και το φόβο των κατοίκων από τα γεγονότα του εμφύλιου πολέμου επακολούθησε μαζική εγκατάσταση στις Σάπες.

 Το τέμπλο τοποθετήθηκε από τον ικανό τεχνίτη μαραγκό Φώτη Φωτακάκη, σε συνεργασία με τον Αλέκο Σταυρίδη, που έκαναν εξαιρετική δουλειά.  Σήμερα σώζεται σε άριστη κατάσταση το σκαλιστό τέμπλο. Εκτός όμως από αυτό στο ναό υπάρχουν και πολλές εικόνες Αγίων παλιές που τις μετέφεραν οι ίδιοι πόντιοι πρόσφυγες από τον Πόντο. Οι εικόνες αυτές έχουν τοποθετηθεί σε σε ειδικές θέσεις, προστατευμένες με τζάμια για να προστατεύονται από τη φθορά του χρόνου και τη μανία των αρχαιοκαπήλων! Σήμερα ο ναός συντηρείται άριστα με δαπάνες των κατοίκων και του Δήμου, ενώ σημαντικά τμήματα των τοίχων του έχουν αγιογραφηθεί από τον Τάσο Σταυρίδη, γιο του εργολάβου που έχτισε την εκκλησία. 

  Η εκκλησία μας γιορτάζει στης 21 Μαΐου, που είναι και επίσημα τοπική θρησκευτική γιορτή. Τα σχολεία και τα καταστήματα τη μέρα αυτή έχουν αργία συμμετέχοντας κατά κάποιο τρόπο στις θρησκευτικές εκδηλώσεις.

  Την παραμονή της γιορτής γινόταν ο Μέγας Εσπερινός μετ' αρτοκλασίας. Σε αυτή συμμετείχαν  οι επίσημες αρχές του τόπου και μεγάλο πλήθος πιστών χριστιανών. Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με το τελετουργικό πρόγραμμα μετά τον Εσπερινό ακολουθεί η λιτάνευση της ιερής εικόνας των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Η πομπή που αναχωρεί από την εκκλησία, συνήθως συνοδεύεται από κάποια φιλαρμονική. Αρκετά παλιά, όταν δεν υπήρχε η αυτή του Δήμου, ερχόταν η φιλαρμονική του Γ' Σώματος Στρατού από την Κομοτηνή, ταυτόχρονα με κάποιο στρατιωτικό άγημα. Ανάμεσα στο άγημα υπήρχε η ιερή εικόνα που την κρατούσαν δύο πολίτες. Ακολουθούσαν οι ιερείς,  οι επίσημες αρχές του τόπου καθώς και οι προσκεκλημένοι επίσημοι από άλλες περιοχές. Παλιότερα στην πομπή συμμετείχαν και τμήματα μαθητών από το Γυμνάσιο και το Δημοτικό Σχολείο. Μετά ακολουθούσε το πλήθος των χριστιανών από τους ντόπιους κατοίκους, αλλά και μεγάλο αριθμό πιστών από άλλες περιοχές.  Η όλη πομπή ακολουθούσε τους πιο κεντρικούς δρόμους της πόλης και κατέληγε πάλι στον Ιερό Ναό.

  Πιο παλιά, θυμάμαι ότι η λιτανεία γινόταν την ημέρα της γιορτής των Αγίων, μετά τη Θεία Δοξολογία. Η εναλλαγή του προγράμματος οφείλεται συνήθως στην εκκλησιαστική κοινότητα σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς.  

  Τα τελευταία χρόνια, στην προσπάθειά του ο τοπικός Σύλλογος Πολιτισμού και  Ανάπτυξης Σαπών, προκειμένου να δώσει ένα πιο έντονο γιορταστικό τόνο στον τόπο, οργανώνει παράλληλα και άλλες εκδηλώσεις, στις οποίες συμμετέχουν οι κάτοικοι, αλλά και όσοι από τους επισκέπτες το επιθυμούν.

Σάπες γύρω στα 1966. Από τη λιτανεία της Ιερής Εικόνας των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Η φωτογραφία είναι από το βιβλίο του Χρήστου Τσιτσώνη "αι Σάπαι". Τη δανείστηκα από τη σελίδα με θέμα: "Θρησκευτικαί Εορταί".  Η πομπή ακολουθεί τον κεντρικό δρόμο από δυτικά προς ανατολικά (ακριβώς μπροστά στο σπίτι του Σταύρου Αγγελίδη). Αναγνωρίζω τον Απόστολο Κρυστάλλη, ως έναν από τους δύο ανθρώπους που κρατούν την Ιερή Εικόνα των Αγίων. Πίσω ακολουθεί ο δήμαρχος Σαπών Χρήστος Τσιτσώνης, ο δημοτικός σύμβουλος Γεώργιος Παπαδόπουλος, πρώην Πρόεδρος της παλιάς Κοινότητας Σαπών, ο Σταύρος Σμυρνόπουλος, έμπορος και αξιωματικοί του στρατού και της αστυνομίας. Μπροστά από την εικόνα προπορεύεται ένας κληρικός τον οποίο δεν αναγνωρίζω. Αναγνωρίζω όμως τον παλιό μου συμμαθητή πρόσκοπο Τάσο Χατζεϊπίδη και δίπλα του το Νίκο Φραγκάκη, σήμερα κτηνίατρο. Πίσω από τους επισήμους ακολουθούν οι πιστοί χριστιανοί των Σαπών.

Σάπες 21 Μαΐου 1971. Από τη λιτανεία της Ιερής εικόνας που έγινε την 21η Μαΐου 1971. Στη φωτογραφία αυτή η πομπή βρίσκεται στον ίδιο δρόμο, μόνο που ακολουθεί αντίθετη πορεία, προς τα κάτω. Η αρχή της  βρίσκεται μπροστά από την παλιά κατοικία του πρώτου αιρετού δημάρχου Σαπών Δημητρίου Καραθανάση. (σήμερα η κατοικία αυτή έχει πωληθεί). 

Σάπες 21 Μαΐου 1971: Η λιτανεία της εικόνας  την ίδια ημέρα με την προηγούμενη φωτογραφία. Μια όμορφη φωτογραφία στην οποία διακρίνονται: η φιλαρμονική του Γ' Σώματος Στρατού, τα τμήματα των μαθητών του Γυμνασίου και μετά του Δημοτικού σχολείου. Η πομπή βρίσκεται στην οδό Αλεξανδρουπόλεως, μπροστά από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, ενώ οι πιστοί βρίσκονται ακόμη στο ύψος της Δημαρχίας.   Και στις 3 φωτογραφίες που δημοσιεύω φαίνεται, από τη θέση του ήλιου, ότι οι λιτανείες έγιναν πρωινή ώρα, άρα την ίδια μέρα της γιορτής.

Σάπες 21 Μαΐου 1972:  Από την περιφορά της εικόνας την ημέρα της τοπικής γιορτής το 1972. Στην πομπή προπορεύονται μαθητές και Μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου, μαθήτριες του Γυμνασίου με στολές ''Αμαλίας" και την κλασική μαθητική στολή και τέλος τιμητικό στρατιωτικό άγημα ...

Σάπες 21 Μαΐου 1974 ή 75.  Από την περιφορά της εικόνα το 1974 ή 75... Αυτή τη φορά απουσιάζει το στρατιωτικό άγημα και στην πομπή υπάρχουν μαθήτριες με τις στολές "Αμαλίας" και την κλασική στολή παρέλασης. Την εικόνα κρατούν οι Βασίλειος Μαλλίδης και Λουκάς Βοσνίδης. 

Παρακαλώ, όποιος έχει φωτογραφίες από τη γιορτή των Αγίων Κων/νου και Ελένης να μου τις παραχωρήσει για λίγο, για την ανάρτησή τους στη θέση αυτή.