Στο φωτογραφικό αρχείο που έχω στη διάθεσή μου υπάρχουν πολλές φωτογραφίες που δεν μπορώ να τις κατατάξω σε κάποια ενότητα. Βασικός λόγος είναι η έλλειψη στοιχείων για τα πρόσωπα που εικονίζονται. Επειδή όμως μέσα από τις εικόνες αυτές ξεχωρίζει το ύφος και το χρώμα μιας παλιάς εποχής αποφάσισα να δημιουργήσω μια σελίδα έτσι... χωρίς θέμα!

  Όμως, αν κάποιος από σας γνωρίζει κάποια από τα πρόσωπα ή έχει οποιαδήποτε πληροφορία, θα ήμουν ίδιαίτερα ευτυχής αν με ενημερώνατε... για να τα προσθέσω εδώ...  Για να δούμε...

Πλιθιά ή κερπίτσια

Σάπες γύρω στα 1946. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Αλέκου Χαρισιάδη. Δε γνωρίζω κανένα από τα εικονιζόμενα πρόσωπα, ούτε και πιστεύω ότι πρόκειται για κάποιο από τα κεραμιδαριά των Σαπών. Εδώ βλέπουμε να γίνονται αποκλειστικά τα λεγόμενα "κερπίτσια", δηλαδή τούβλα φτιαγμένα από χώμα και άχυρα. Στις αρχές του 1900 τα περισσότερα σπίτια γινόταν με αυτόν τον τρόπο.Το χώμα ήταν καλά διαλεγμένο. Έπρεπε να είναι αργιλώδες, «βαρύ» όπως το χαρακτηρίζουνε οι γεωργοί. Η διαδικασία για να φτιαχτούν οι δομικοί πλίνθοι, τα ‘κερπίτσια’ ήταν απλή αλλά κουραστική. Αφού διέλυαν και το παραμικρό σβόλο από το «βαρύ» αργιλώδες διαλεγμένο χώμα, μαζεύονταν σε κούπα και ρίχνοντας νερό με το ποτιστήρι μούσκευε. Κατόπιν έριχναν πάνω άχυρα ψιλοκομμένα. Απ’ αυτά που στοίβαζαν στον αχερώνα για να ταΐζουν τα ζώα το χειμώνα. Τα άχυρα λειτουργούσαν όπως τα σίδερα στο μπετόν. Τότε έβρεχαν και πάλι την σωρό με τα άχυρα από πάνω και αφού μούσκευε καλά άρχιζε το ζύμωμα της λάσπης. Ξυπόλητα δυο-τρία άτομα άρχιζαν να πατούν, όπως τα σταφύλια- για να ανακατευθούν καλά χώμα και άχυρα. Σιγά-σιγά χώμα και άχυρα γινόταν λάσπη, σαν ζυμάρι. Σε ένα ανοικτό, ηλιόλουστο μέρος καθαρό και σκουπισμένο, έστρωναν πολύ λίγα άχυρα κάτω και άρχιζε το κόψιμο των πλιθιών. Ένας κουβαλούσε με το τενεκέ στο ώμο, ή με το ξύλινο καρότσι τη λάσπη και την έριχνε μέσα στα ξύλινα καλούπια. Ένας άλλος με το μυστρί ίσιωνε και πατούσε τη λάσπη στη φόρμα για να βγει συμπαγές. Κατόπιν, τραβούσε την ξύλινη φόρμα και άφηνε τα κερπίτσια στον ήλιο. Συνήθως κάθε φορά που γέμιζε η φόρμα έβγαζε δύο διπλά κερπίτσια και οκτώ μονά. Κατόπιν με μια πατσαβούρα έβρεχε την φόρμα και επαναλαμβανόταν η ίδια διαδικασία μέχρι να τελειώσει η λάσπη. Ανάλογα με την ηλιοφάνεια σε μια εβδομάδα ήταν έτοιμα να χρησιμοποιηθούν. Αν πάλι ο καιρός προμηνούσε βροχή, τότε όλοι ήταν σε εγρήγορση. Μη τυχόν και μουσκέψουν πριν στεγνώσουν και πάει ο κόπος χαμένος.

Σάπες, γύρω στα 1950. Δυστυχώς δε γνωρίζω κανένα από το εικονιζόμενα πρόσωπα. Τέσσερις κύριοι με γραβάτες και κοστούμια φωτογραφίζονται με ένα αρκετά μεγάλο συγκρότημα αθίγγανων λαϊκών οργανοπαικτών με τις πίπιζες και τα νταούλια, τα οποία παίζουν μικρά παιδιά. Συμπεραίνω ότι είναι από κάποιο γάμο. Η φωτογραφία ανήκει στο αρχείο του Ανδρέα Καφετζή.

Σάπες γύρω στα 1950... συγκρίνοντας τις δύο παραπάνω φωτογραφίες θα συμφωνήσετε πιστεύω ότι τραβήχτηκαν την ίδια ημέρα, με τη διαφορά ότι στη δεύτερη οι κύριοι με τα κοστούμια πήραν τα νταούλια, προφανώς όχι για να παίξουν, αλλά για να φωτογραφηθούν. Παρατήρησα ότι στο βάθος που είναι το ΠΑΛΛΑΔΙΟ είναι στολισμένο με κλαδιά δάφνης ή κουμαριάς. Άρα πρόκειται για κάποια γιορτή. Επίσης δίπλα διακρίνεται το φαρμακείο του Στέφανου Χαστά, του γνωστού στην κοινωνία των Σαπών ως Τέτη. Σ' αυτό δούλευε ο Ιωάννης Χαστάς, πατέρας του συμμαθητή μου Δαμιανού.

Σάπες γύρω στα 1960... Μια ιδιαίτερα χαρακτηριστική φωτογραφία για την εποχή της. Μου την έστειλε ο Δημήτρης Πανδρακλάκης και εικονίζεται ο πατέρας του Κωνσταντίνος. Είναι η ώρα που τακτοποιεί προσεκτικά τα αυγά (αβγά), πριν ξεκινήσει κάποια Παρασκευή για το παζάρι των Σαπών. Την εποχή εκείνη ήταν συνηθισμένη τακτική οι άνθρωποι που ζούσαν στα χωριά και είχαν δικά τους ζώα και πουλερικά, να συγκεντρώνουν κάτι από την παραγωγή τους και με τη σειρά τους να την ανταλλάσσουν με τους εμπόρους ώστε να αγοράσουν άλλα προϊόντα. Θυμάμαι τον πατέρα μου που τη δεκαετία του '50 και '60 είχε παντοπωλείο και μανάβικο, γύριζε με το κάρο  και το άλογο (το μαύρο), στα χωριά για να πουλήσει την πραμάτια του. Σχεδόν όλοι οι χωριανοί, αντί για χρήματα έδιναν προϊόντα από την παραγωγή τους.   Όμως να ξέρετε ότι ακόμη και σήμερα γίνεται κάτι τέτοιο στα παζάρια και προβλέπω ότι τα επόμενα χρόνια θα αυξηθεί το φαινόμενο. Και για να επιστρέψω στη φωτογραφία παρατηρώ  στα αριστερά της φωτογραφίας   τα χερούλια ενός γεωργικού εργαλείου. Ένα άροτρο με το οποίο όργωναν τότε οι γεωργοί τα χωράφια τους με τη βοήθεια των βοδιών!   

Σάπες γύρω στα 1960, μπροστά στο σπίτι του Χαράλαμπου Μαλλίδη. Ο φωτογράφος Αλέκος Χαρισιάδης φωτογραφίζει τον άνθρωπο αυτό με τη χαρακτηριστική παλιά ενδυμασία των μουσουλμάνων. Μου είναι άγνωστα τα στοιχεία του προσώπου, που η ηλικία του είναι γύρω στα 70. Η φωτογραφία ανήκει στο αρχείο του Ανδρέα Καφετζή.

Σάπες πριν το 1970 σε δρόμο της αγοράς. Πάλι ο Αλέκος Χαρισιάδης αποτυπώνει στο φωτογραφικό φιλμ το χαμόγελο του συμπαθητικού γεράκου με τη σακούλα και το μπαστουνάκι.  Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Ανδρέα Καφετζή.

Σάπες γύρω στα 1975 και πάλι ο Αλέκος Χαρισιάδης, φωτογραφίζει έναν αθίγγανο Σαπαίο, ο οποίος απολαμβάνει το ούζο του. Είναι στην κεντρική πλατεία των Σαπών και πίσω φαίνεται το ΠΑΛΛΑΔΙΟ, το ΠΡΟΠΟΤΖΗΔΙΚΟ του Καραϊωσηφίδη Θεοδόση και παραδίπλα η οικία του Καλογιαννίδη που βρίσκεται στο στάδιο του γκρεμίσματος. Αυτό έγινε την εποχή που έγινε η διεύρυνση της οδού Μπακάλμπαση, προς τα Αρριανά. Επίσης φαίνεται και μέρος της νέας διαμόρφωσης της πλατείας.