Σάπες 2013: Τμήμα της οδού Μπακάλμπαση. Το κομμάτι αυτό είναι ίσως ένα από αυτά που έχουν τις περισσότερες νεοανεγειρόμενες κατοικίες των τελευταίων χρόνων. Η μοναδική κατοικία που παραμένει ίδια είναι η πρώτη, ιδιοκτησίας Κοσμά Τουρουνίδη. Η επόμενη ανήκει στο γιατρό Χουσεΐν Μουαζήρ,  ο οποίος και την έκτισε. Η αρχική παλιά οικοδομή άνηκε στο  Μιχάλη Ζαμπογιάννη και στη συνέχεια πωλήθηκε στο Γιώργο Πομπουρίδη (Ρούλα Καριώτη). Η ροζ οικοδομή κτίστηκε από τον Ιδρίζ Αχμέτ, στην πατρική του παλιά κατοικία. Οι επόμενες δυο, που τώρα χτίζονται ανήκουν σε μουσουλμάνους που δε γνωρίζω τα ονόματά τους και που αγοράστηκαν από τον αρχικό ιδιοκτήτη Λάκη Αγγελίδη, γνωστό στους παλιούς ως ''Φαρούκ''. Η τελευταία οικοδομή, επίσης νεοανεγειρόμενη, ανήκει σε μουσουλμάνο, ο οποίος αγόρασε την  παλιά οικοδομή από τους κληρονόμους του Στέφανου Θεοδωρίδη.  Ο πρώτος ιδιοκτήτης αυτής (προπολεμικά) ήταν κάποιος Ασσαντούρ, αρμενικής καταγωγής που επάνω είχε κατοικία και κάτω υφασματοπωλείο. (Τον Ασσαντούρ τον έχω στην έκτη φωτογραφία της σελίδας. (εδώ). Μεταξύ του Ασσαντούρ και του Θεοδωρίδη, μεσολάβησε και ο Γιώργος Μουχταράκος, όχι ως ιδιοκτήτης, που ήταν ράφτης.

Η κατοικία αυτή, που σήμερα δεν κατοικείται ανήκει στους απογόνους του Ελευθερίου Κεραμιδά, δηλαδή του υποφαινόμενου και της αδερφής του Πηνελόπης Κεραμιδά. Αγοράστηκε από τον Ηλία Καβράκο, περίπου το 1957 αλλά κατοικήθηκε από την πατρική μου οικογένεια το 1966 περίπου. Μέχρι τότε νοικιαζόταν σε άλλες οικογένειες. Πρόκειται για πολύ παλιό κτίσμα, από αυτά που είχαν χοντρά τοιχώματα από πηλό και πέτρα. Κατά το πέρασμα των χρόνων έγιναν βελτιώσεις και μικρές προσθήκες στη στέγη και στα κουφώματα. Δε γνωρίζω την εποχή της κτίσης του.

Το κτίσμα αυτό βρίσκεται στην οδό Μπακάλμπαση και ανήκει στους απογόνους του Θανάση Κιουπτσή. Για πολλά χρόνια, μετά το 1950, το μέρος αυτό ήταν κατοικία της οικογένειας και εργαστήριο όπου κατασκευαζόταν από το Θανάση Κιουπτσή στάμνες και άλλες πήλινες κατασκευές. Το παλιό κτίσμα που σώζεται και φαίνεται στη φωτογραφία ήταν αυτό το εργαστήριο. Το υπόλοιπο κτίσμα δε σώζεται αφού γκρεμίστηκε μετά τη διάνοιξη της οδού Μπακάλμπαση. Για αρκετά χρόνια και φυσικά σε καλύτερη κατάσταση, λειτούργησε ως κομμωτήριο.

To σπίτι αυτό είναι από τα παλιότερα που σχεδόν διατηρούν την αρχική τους μορφή. Οι ελάχιστες παρεμβάσεις που έγιναν αφορούν κάποιες αλλαγές στα κουφώματα και σε εργασίες συντήρησης. Είναι ιδιοκτησίας της Ολυμπίας Ψημενίδου και βρίσκεται στην οδό Αγησιλάου, από ΚΤΕΛ προς το Αστυνομικό Τμήμα.

Iανουάριος 2012 - Η φωτογραφία αυτή θα μπορούσε να ήταν τραβηγμένη αρκετά χρόνια πριν. Είναι στα γνωστά "τσαγκαράδικα". Στα περισσότερα μαγαζάκια δούλευαν οι τσαγκαράδες, χριστιανοί και μουσουλμάνοι. Μετά το 1946 εδώ γινόταν τα περισσότερα παπούτσια, Όλα χειροποίητα και κατά παραγγελία. Εδώ, το 1975, περνούσα αρκετές ώρες παρέα στο τσαγκαράδικο του Θύμιου Ουρεϊλίδη, τον πάντα χαμογελαστό και πρόσχαρο φίλο μου (νάναι καλά εκεί που αναπαύεται). Στη γειτονιά αυτή που βρίσκεται δίπλα στον κεντρικό δρόμο θα μπορούσε να γίνει μια παραδοσιακή αρχιτεκτονική παρέμβαση, ώστε να χαίρεται ο επισκέπτης το άρωμα ενός κόσμου που χάθηκε. Υπήρχαν κτίρια και κτίσματα που θα έπρεπε να αναπαλαιωθούν, να γίνουν πεζόδρομοι. Μια γειτονιά, σαν ένα μικρό Πλακιώτικο αντίγραφο!  Μήπως τώρα είναι αργά; Μήπως είναι ακόμη καιρός να σωθεί κάτι;

Mάρτιος 2012: Από τα ελάχιστα προπολεμικά παλιά κτίσματα που σώζονται στο κέντρο των Σαπών. Βρίσκεται στα γνωστά "τσαγκαράδικα". Εδώ, στο ισόγειο είχε το γραφείο "αιτήσεων και δικαιλογητικών" ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, που ήταν από τους λίγους εγγράμματους της εποχής του 1930 και πέρα. Ο Παπαδόπουλος χρημάτισε την πριν από το 1940 εποχή Πρόεδρος της τότε Κοινότητας Σαπών. Τον Ιανουάριο του 1946 διορίσθηκε  Πρόεδρος της Κοινότητας μέχρι το 1949. Στις εκλογές του 1951, όταν για πρώτη φορά καθιερώθηκε ο Δήμος Σαπών, έχασε τις εκλογές από το Δημήτριο Καραθανάση. Αυτό λοιπόν το κτίσμα ήταν το γραφείο του και στο επάνω δωματιάκι καθόταν, όταν ήθελε να ξεκουραστεί. Η φωτογραφία είναι πρόσφατη και την αναρτώ για να υπάρχει έστω και σαν ιστορία, αφού σίγουρα κάποια μέρα κάποιος θα το γκρεμίσει για να μην υπάρχει τίποτα που να μας θυμίζει το παρελθόν!

Σάπες 1988: Αυτή την όμορφη φωτογραφία την οφείλω στο Θεόδωρο Μ. Ζαμπογιάννη. Είναι τραβηγμένη από τον ίδιο το 1988. Δεν φωτογράφισε απλά τα συγγενικά του πρόσωπα, αλλά αποτύπωσε ένα κομμάτι από την ιστορία των Σαπών. Πίσω διακρίνονται τα κτίσματα, που σήμερα δεν υπάρχουν, του Κωνσταντίνου Ποάλα. Εδώ ήταν για πολλά χρόνια η κατοικία του γιατρού και δημάρχου Σαπών Χρήστου Τσιτσώνη. Μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να μελετήσει τον τρόπο κατασκευής των σπιτιών στις αρχές του 1900. Εγκληματική η αμέλεια όλων μας. Να μη βρεθεί ούτε ένας να προτείνει και να αγωνιστεί ώστε όλα αυτά τα κτίσματα να μη γκρεμιστούν, αλλά να γίνουν κάτι παρόμοιο με την "Πλάκα" των Αθηνών. Αυτή ήταν η ιστορία μας!

Σάπες 1988 - Φωτογραφία Θεόδωρου Μιχ. Ζαμπογιάννη

Σάπες 1988: Φωτογραφία Θεόδωρου Μιχ. Ζαμπογιάννη: Αρκετοί, ίσως οι περισσότεροι, να απαντούσαν αρνητικά στην πρόταση αυτά τα παλιά σιδεράδικα να μην γκρεμιστούν, αλλά να γίνουν πόλοι έλξης τουρισμού για τον τόπο μας. Όχι για την αρχαία ιστορία, αφού τέτοια δεν έχουμε, αλλά από τη νεώτερη του 1900, τότε που άρχισε να διαμορφώνεται ένας νέος κόσμος στον τόπο αυτό. Βέβαια, τώρα είναι άχρηστο να συζητάμε τέτοιες υποθέσεις, αφού δεν υπάρχουν πλέον. Αφιερώνω αυτές τις φωτογραφίες σε όλους όσους δεν έζησαν και δε γνώρισαν τα μαγαζάκια αυτά, όπου άνθρωποι φτωχοί, μεροκαματιάρηδες, αγωνιστές της ζωής δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί. Ήταν αυτοί που εμείς τους αποκαλούσαμε "γύφτους". 

Φωτογραφία γύρω στα 1950.  Αριστερά το πρώτο σπίτι το έχτισε ο Αλέκος Σταυρίδης περίπου το 1924. Το κληρονόμησε ο γιος του Τάκης (Δημήτρης Σταυρίδης). Μετακομίζοντας στην Αλεξανδρούπολη περίπου (1974-75) το πούλησε στη οικογένεια του Πουμπουρίδη Γιώργου και Ρούλας (Καριώτη). Στην κατοικία αυτή έγιναν μερικές πρόσθετες εξωτερικές παρεμβάσεις, κυρίως στην κατασκευή μικρής περίφραξης και στα κουφώματα. 

  Το επόμενο είναι χτισμένο το 1935  και ο πρώτος ιδιοκτήτης ήταν κάποιος Χατζόπουλος Λάμπρος, μηχανικός στον μύλο του Εξηντάρη, ο οποίος και σκοτώθηκε σε εργατικό ατύχημα!  Από το 1989 ανήκει στον Δημήτριο Μπεκιαρίδη. Σήμερα διατηρεί την αρχική του κατασκευή με παρεμβάσεις ανακαίνισης και συντήρησης στους τοίχους, τα κουφώματα και τον αύλειο χώρο.

(θα προστεθούν και άλλες πληροφορίες για τα υπόλοιπα και νέα φωτογραφία)

  Συνέχεια στην επόμενη σελίδα