ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΦΕΤΖΗ 

  Ονομάζομαι Ανδρέας Καφετζής, γεννήθηκα στις Σάπες στις 1/4/1939, γονείς μου ήταν ο Δημοσθένης Καφετζής, ταχυδρομικός υπάλληλος και η Παναγιώτα Καφετζή το γένος Παπαδοπούλου από τα Άμφια Σαπών.
  Ο πατέρας μου ήταν πρόσφυγας από τη Μικρά Ασία και συγκεκριμένα από την Μπίγα, όπως πολλοί άλλοι Σαψιώτες (Μπακιρτζής, Καραβασίλης, Πορτοκάλογλου, Βογδανίδης, Κηπουρός κλπ.).
  Τη χρονιά του 1939 εγεννήθησαν στις Σάπες επίσης ο Σταύρος Αγγελίδης του Κωνσταντίνου, ο μακαρίτης Πασχάλης Κωνσταντινίδης του Αθανασίου, ο Πέτρος Θεμελής του Γρηγορίου, η Σεραφειμίδου Αρτεμισούλα. Oλοι αυτοί είμαστε συμμαθητές στο σχολείο (Δημοτικό και Γυμνάσιο).
-Πρωτοπήγα στο Δημοτικό σχολείο Σαπών το έτος 1946, η πρώτη μου δασκάλα ήταν η κα Τσιρίδου Ελένη, μια αδύνατη ψηλή λεπτή κυρία που έγραψε στον πίνακα το 1946.
    Τη ρωτούσαμε όλοι τι σημαίνει αυτός ο αριθμός και προσπάθησε να μας εξηγήσει ότι σήμαινε 1946 χρόνια μετά τη γέννηση του Ιησού Χριστού.
  -Στην Δευτέρα δημοτικού δασκάλα ήταν η κ. Αλκμήνη Γουναροπούλου - Ψαθά εξαίρετη παιδαγωγός και πολύ καλός άνθρωπος ως χαρακτήρας (ήταν μητέρα του Νίκου Ψαθά γιατρού, του Γιώργου Ψαθά εξαίρετου ποδοσφαιριστή, του Β. Ψαθά δικηγόρου). Οι δασκάλες μας, μας φερόταν σαν μητέρες μας. Όλοι γνωριζόμασταν καλά στην τότε μικρή κοινωνία των Σαπών.
  -Στην Τρίτη δημοτικού είχαμε έναν πολύ αυστηρό δάσκαλο, τον Χατζηαντωνίου (δεν θυμάμαι το μικρό του όνομα) ο οποίος έδερνε ανελέητα τους αμελείς μαθητές, ως επίσης και τους άτακτους.
  Ο αριθμός των μαθητών ήταν μεγάλος και η ηλικία εκυμαίνετο από 8 ετών έως 20 (είκοσι) λόγω του ότι είχε προηγηθεί η Κατοχή αφ’ ενός και ο Εμφύλιος αφ’ ετέρου με αποτέλεσμα να συρρεύσουν στις Σάπες τα γύρω χωριά και έτσι να αυξηθεί πολύ ο αριθμός των μαθητών (Κασσιτερά- Αρσάκειο- Χαμηλό- Συκορράχη- Μέστη).
Για να επιβληθεί ο δάσκαλος έπρεπε να εφαρμοσθεί το «όπου δεν ακούγεται ο λόγος πίπτει ράβδος».  Το ωραίο ήταν ότι όποιος τις έτρωγε στο σχολείο, τις έτρωγε και στο σπίτι με το σκεπτικό ότι για να τον δείρει ο δάσκαλος κάτι άσχημο και κακό θα έκανε και ακολουθούσε το δεύτερο μπερντάκι.
  Ο Χατζηαντωνίου είχε μεγάλη εκτίμηση στον Πυθαγόρειο πίνακα (προπαίδεια) με αποτέλεσμα εάν ο εξεταζόμενος μαθητής δεν την ήξερε να κάθεται τιμωρία (όρθιος στη γωνία της τάξης ή γονατιστός στην αμμοδόχο).  Γεγονός ήταν ότι όλοι ξέραμε την προπαίδεια νεράκι.
  -Στην Τετάρτη είχαμε την κ. Χρυσάνθη Τσίκουτα εξαίρετη δασκάλα, πολύ καλή και πονετική γυναίκα.
  Θυμάμαι επίσης ότι, τις χρονιές αυτές, μας δίνανε να πίνουμε γάλα (που γινόταν από γάλα- σκόνη) και υποχρεωτικά μουρουνέλαιο.
 Ήταν ταγγισμένο και βρωμοκόπαγε ψαρίλα. Ο δάσκαλος το έβαζε σ’ ένα αλουμινένιο σκεύος και έπρεπε ο κάθε μαθητής να πιεί ένα κουτάλι σούπας από το ταγγισμένο μουρουνέλαιο, που ήταν όμως για μας σωτήριο λόγω των πολλών βιταμινών που περιείχε και που λόγω της τότε φτώχειας δεν μπορούσαμε να τις πάρουμε από άλλες τροφές.
Έτσι πολλοί από εμάς πιθανόν γλυτώσαμε από αρρώστιες όπως η κύφωση(καμπούρα) φυματίωση κλπ, ασθένειες λόγω του υποσιτισμού.
  Επίσης τότε με το λεγόμενο σχέδιο Μάρσαλ εκτός από ρούχα πρωτοφάγαμε σοκολάτες, κορν-μπιφ, κρέας με πατάτες ή κρέας με μήλα που εδίδοντο σε κονσέρβες στους κατοίκους.
  Το σχολείο μας ήταν ένα ωραίο κτίριο σε νεοκλασικό στυλ, που στην είσοδο είχε σκάλες και έγγραφε αν καλώς ενθυμούμαι την χρονολογία 1926 (προφανώς χρονολογία που οικοδομήθηκε).
  Είχε αίθουσες ψηλοτάβανες και θρανία ξύλινα στα οποία μπορούσαν να κάθονται μέχρι τρείς μαθητές.   Στο επάνω μέρος κάθε θρανίο είχε, ένα ημικυλινδρικό χάραγμα για την τοποθέτηση μολυβιών, κονδυλοφόρων, ήταν επικλινές και από κάτω είχε ένα ράφι για να τοποθετούν οι μαθητές τα βιβλία τους.  Τα θρανία αυτά ήταν κατακρεουργημένα στην επιφάνειά τους, γιατί ο κάθε μαθητής σκάλιζε με τον σουγιά ή τα αρχικά του ονόματός του ή ότι άλλο του κατέβαζε.
 Επίσης μια άλλη βλακώδης συνήθεια ήταν κάθε καλοκαίρι να σπάζουμε όλους τους υαλοπίνακες των παραθύρων με πέτρες. Οι υαλοπίνακες ήταν μακρόστενα μικρών διαστάσεων τζάμια, το σπάσιμο γινόταν ή με πέτρες που ρίχναμε με τα χέρια ή με τα λάστιχα (έτσι ονομάζαμε τις σφενδόνες).
  Σε κάθε τάξη υπήρχε το λεγόμενο αριθμητήριο (άβακας), μαυροπίνακας και ο σπόγγος κατασκευασμένος από χονδρό ύφασμα πλάτους 2-3 εκατοστών, που το τύλιγε από ένα κεντρικό σημείο γύρω - γύρω και έπαιρνε σχήμα στρογγυλό.  Για να μην σηκώνεται σκόνη από το σβήσιμο της κιμωλίας, βρέχαμε τον σπόγγο.
  Τα πατώματα ήταν ξύλινα και υπήρχε κάτω από αυτά ο χώρος γύρω στο 1 μέτρο και 1,50 το λεγόμενο υπόγειο, στο οποίο είχε πρόσβαση ο πάσα ένας είτε άνθρωπος είτε ζώο.
  Υπήρχε ένα κουδούνι μπρούτζινο μεγάλο, για να σημαίνει διάλειμμα ή τέλος του διαλείμματος και είσοδος για το μάθημα.  Για όλα αυτά (σπόγγος βρέξιμο, καθάρισμα του πίνακα και στοίχισμα θρανίων) φρόντιζε ο λεγόμενος «επιμελητής».
  Αλλά ας συνεχίσω με τους εκπαιδευτικούς.
 -Στην Πέμπτη τάξη είχαμε δάσκαλο τον μακαρίτη Εφραιμίδη Γεώργιο, έναν μελαχροινό ασπρομάλλη κύριο.  Το μότο του ήταν «άνθρωπος αγράμματος ξύλο απελέκητο», επίσης μας έλεγε «ίδε την Λισσαβόνα και ύστερα να αποθάνεις».
 Αυτός ο άνθρωπος, αν δεν με απατά η μνήμη μου, κατηγορήθηκε ότι διενεργούσε κατασκοπία υπέρ των ανταρτών και κατά του κράτους, ότι ήτο αριστερός (Κουμουνιστής) και εξαφανίσθη.
  Επίσης ονόματα άλλων διδασκάλων ήταν: Βασιλάκης, μια κυρία Έλλη με ωραία μακριά μαλλιά αγνώστου επώνυμου, Κόρακας ψηλός με σγουρά μαλλιά, και η ωραία δις Κούλα Δημητριάδου.
  Μετά την αποφοίτηση μας από το Δημοτικό δώσαμε εισαγωγικές εξετάσεις για το Γυμνάσιο.
Αφού πετύχαμε άρχισαν τα μαθήματα.
 Στα αρχαία είχα καθηγήτρια την εξαίρετη φιλόλογο Στεργιοπούλου Αικατερίνη, μετέπειτα Αθανασοπούλου λόγω του γάμου της με τον θεολόγο καθηγητή μας Αθανασόπουλο Αθανάσιο.
Η κ Στεργιοπούλου έμενε στο σπίτι του Λεωνίδα Αγγελίδη πατέρα του Σταύρου Αγγελίδη που τον είχαμε αρχηγό στους προσκόπους, στην κατασκήνωση προσκόπων στην Αγία Παρασκευή Μάκρης.  Επίσης θυμάμαι την αδελφή του Βασιλικούλα οδοντίατρο σήμερα.
  Ο μακαρίτης Γεώργιος Πολυχρονιάδης (Τζώτζης) στην κατασκήνωση της Αγίας Παρασκευής ήταν λίγο ζωηρός.  Υπήρχε ένα καφενεδάκι (Ψαροταβέρνα) του Κίκηρα, στο κάτω μέρος της ταβέρνας κοντά στην θάλασσα υπήρχε μια βρύση που έτρεχε νυχθημερόν, στην δε γούρνα της βρύσης αυτής ο Κικήρας έβαζε το βράδυ του Σαββάτου μπουκάλια αναψυκτικών (γκαζόζες) για να είναι κρύες την Κυριακή που θα ερχόταν κόσμος για να κάνει μπάνιο και να δροσιστεί.
Ο Τζώτζης (που ήταν και συμμαθητής μου στο Δημοτικό) και εγώ ήμασταν σκοποί στην κατασκήνωση, μου λέει «Ρε Ανδρέα δεν πάμε στη γούρνα της βρύσης του Κίκηρα να πιούμε καμιά γκαζόζα;».  Φυσικά συμφώνησα και σιγά σιγά πήγαμε, και ήπιαμε τράκα από μια γκαζόζα.
Ο Κίκηρας όμως είχε ρίξει κάτι πετονιές με αγκίστρια, σε μια δε απ’ αυτές είχε πιαστεί ένα ψάρι, ο Τζώτζης τράβηξε την πετονιά και πήραμε το ψάρι για να το ψήσουμε την Κυριακή.
Ο Κίκηρας μας αντιλήφθηκε και την άλλη μέρα μας ανέφερε στον αρχηγό Σταύρο Αγγελίδη του Λεωνίδα, λέγοντας «Δεν φθάνει που μου ήπιανε τις γκαζόζες, μου πήραν και την πετονιά».
Οι ανακρίσεις δεν έδειξαν του ενόχους, το εξομολογούμαι μετά από εξήντα δύο (62) χρόνια διότι αυτό συνέβη το 1952.
  Επίσης φιλόλογο είχαμε την κ. Πανδώρα Ιωαννίδου (είχε συγγένεια με τον Πρασίδη στο σπίτι του οποίου διέμενε).   Αργότερα και αυτή παντρεύτηκε τον επίσης φιλόλογο καθηγητή μας κ. Τρεμόπουλο Γεώργιο.
  Εξαίρετος φιλόλογος (από τον οποίο εγώ προσωπικά διδάχθηκα πάρα πολλά) ήτο και ο αείμνηστος Μαρκόπουλος Γεώργιος. Μας μιλούσε για πολλά για τον φιλόλογο Συκουτρή, για τον Ισππανό Λοπέντ Βέγκα, για τον νεοελληνιστή και Βυζαντινολόγο Κάρολο Κρούμπαχερ, για τον νικητή της ναυμαχίας της Ναυπάκτου Χουάν Ντ’ Αούστρια, για τον Λουντοβίκο Αριόστο που έγραψε το έπος «Ορλάνδος ο Μαινόμενος» που ήταν Ιταλός, για τον Λοπέ ντε Βέγκα (Ισπανό ποιητή) για τον Πίκο ντε Μιραντόλα (Ιταλό ανρθωπιστή και φιλόσοφο).  Ο Χουάν ντ’ Αούστρια ήταν αρχηγός του Χριστιανικού στόλου που με εντολή του πάπα Πίου του Ε’ στις 7-10-1571 καταναυμάχησε τον Τούρκικο στόλο και τον κατέστρεψε.  Ήταν η τελευταία ναυμαχία που έγινε με κωπήλατα πλοία και ήταν η αρχή της καταρρεύσεως της κατά θάλασσαν ισχύος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Σημαντικότατη ήταν η συμμετοχή των Ενετών στην παραπάνω ναυμαχία.
  Άλλοι καθηγητές στο Γυμνάσιο ήταν: Λουρίκας γυμναστής παντρεύτηκε την Κατίνα Αγγελίδου του Κωνσταντίνου, Καλλιφατίδης Γεώργιος ζωγράφος φιλόλογος και συλλέκτης γραμματοσήμων, Μουζάκης Διονύσιος διέμενε στην οικία Παπαθεοδοσίου εκεί κατεύθαναν τα καλάθια με αυγά, και άλλα καλούδια που ανεκύρητταν, τους πρώτους μαθητές, ήταν φυσικός.
Κατούλης Άγγελος θεολόγος εκ Θεσσαλονίκης, Μαυραγάνης από Κόρινθο θεολόγος, Χατζημουρατίδης μαθηματικός.


1949. O Ανδρέας Καφετζής σε ηλικία 10 ετών (2ος από αριστερά κάτω) με τη μητέρα του και τα δυο αδέρφια του Σάκη και ζωή στην Αλεξανδρούπολη...