Ο καιρός

O καιρός σήμερα

Μερικά από Πόρτο Ράφτη

Μερικά από Λέχαιο

Σουζινάκ

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: suzinak

Κύριες συγχορδίες: I βαθμίδα:  re-
IV βαθμίδα:  #sol dim
VII βαθμίδα:  do+ (do aug)
Δευτερεύουσες συγχορδίες: II βαθμίδα:  mi+
III βαθμίδα:  fa+
Vl βαθμίδα:  la-
Για το δρόμο Σουζινάκ αναφερθήκαμε και στον Πειραιώτικο όσον αφορά τη συγγένεια αυτών των δύο δρόμων.
Επ’ ευκαιρία θα αναφερθούμε σε κάτι σημαντικό όσον αφορά τα ταξίμια με βάση τη Μελωδική γραμμή αυτού του δρόμου.
Οταν αναλύσουμε από την Ι βαθμίδα στη IV βαθμίδα η σύνδεση (re-) – (#sol dim) θεωρείται ατελής και είτε επανερχόμαστε στη συγχορδία της Ι βαθμίδας (re-) είτε προχωράμε στην συγχορδία της V βαθμίδας (la-).
Στη συνέχεια ακολουθάμε τη Μελωδική γραμμή μέχρι και την VII βαθμίδα οπότε και καταλήγουμε στην συγχορδία της VII βαθμίδας (do+).
Αν αναπτύξουμε τα διαστήματα του δρόμου και μάλιστα με τονικό κέντρο την αυξημένη IV  βαθμίδα (#sol) τότε στην VII βαθμίδα θα εναρμονίσουμε (do aug).
Θα μπορούσαμε βέβαια να ακολουθήσουμε την εξής αρμονική γραμμή: Να καταλήγαμε δηλαδή στην συγχορδία της VII βαθμίδας (do aug) κατ’ ευθείαν μετά από την συγχορδία της V βαθμίδας (la-).
Η συγχορδία της IV βαθμίδας (#sol dim) είναι εναρμόνια με τη συγχορδία της VI βαθμίδας (si dim).
Ο δρόμος Σουζινάκ ονομαζόταν Πειραιώτικο Μινόρε, καθώς επίσης και Ρουμάνικο Μινόρε.

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Σαμπάχ

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: sabax

Κύριες συγχορδίες: I βαθμίδα:  re-
IV βαθμίδα:  sol+ (sol aug)
VII βαθμίδα:  do+
Δευτερεύουσες συγχορδίες: II βαθμίδα:  mi- b3/ b5 (bsol+7)
III βαθμίδα:  fa+
Vl βαθμίδα:  la-
VI βαθμίδα:  b si+
Ο δρόμος Σαμπάχ συγγενεύει μ’ όσους δρόμους συγγενεύει και ο δρόμος Ουσάκ.
Η συγχορδία της IV βαθμίδας ( b sol aug) αντικαθίσταται κατά την εναρμόνιση τόσο στα Ρεμπέτικα όσο και στα Συγχρονα λαϊκά τραγούδια από την συγχορδία ( b sol+).
Στο δρόμο Σαμπάχ διακρίνουμε ένα ξέχωρο άκουσμα που δημιουργείται κατά την αρμονική σύνδεση των συγχορδιών των βαθμίδων I-IV-VII-I.Δηλαδή: (re-) – ( b sol+) – (do+) – (re+).
Για τη συγχορδία (mi- b3/ b5) συμβαίνει ότι αναφέραμε και στους άλλους δρόμους (όπως στη συγχορδία της IV βαθμίδας στο δρόμο Νιαβέντ).

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Νιαβέντ

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: niavent

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Μελωδικό μινόρε

Ο δρόμος Μελωδικό Μινόρε έχει διαφορετική ανιούσα από κατιούσα κλίμακα. Μάλιστα δε η κατιούσα κλίμακα του έχει τα ίδια χαρακτηριστικά μελωδικά διαστήματα με τούς δρόμους Διατονικό Μινόρε και κατιούσα κλίμακα του δρόμου Κιουρντί.
Επειδή η εναρμόνιση του δρόμου Μελωδικό Μινόρε είναι πολύπλοκη θα αναφερθούμε ξεχωριστά για την ανιούσα από την κατιούσα κλίμακα.

Ανιούσα κλίμακα Μελωδικού Μινόρε

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: minormel

Κύριες συγχορδίες: I βαθμίδα:  re-
ΙV βαθμίδα:  sol+
V βαθμίδα:  la+ ή la+7
Δευτερεύουσες συγχορδίες: II βαθμίδα:  mi-
III βαθμίδα:  fa- (fa aug)
VI βαθμίδα:  si dim
VII βαθμίδα:  #do dim
Η προέλευση της Ανιούσας κλίμακας του Μελωδικού Μινόρε έχει την εξής ιστορία:
Στην Δ.Ευρώπη επειδή ήταν κακόγουστο το άκουσμα τριημιτονίου (δευτέρας αυξημένο) ανάμεσα στην VI και στην VII βαθμίδα, γι’ αυτό κρατώντας στο ίδιο τονικό ύψος την VII βαθμίδα, αύξησαν την VI βαθμίδα κατά ένα ημιτόνιο.
Ετσι κατόρθωσαν από τη μία να έχουν ένα Μινόρε δρόμο με κατάληξη όπως ο Ματζόρε και από την άλλη να αποφύγουν το δυσάρεστο (γι΄ αυτούς) άκουσμα του τριημιτονίου ανάμεσα στην VI και στην VII βαθμίδα.

Κατιούσα κλίμακα Μελωδικού Μινόρε

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: minorml2

Κύριες συγχορδίες: I βαθμίδα:  re-
V βαθμίδα:  sol-
IV βαθμίδα:  la-
Δευτερεύουσες συγχορδίες: VII βαθμίδα:  mi dim
VI βαθμίδα:  fa+
III βαθμίδα:  b si+
II βαθμίδα:  do+
Στην κατιούσα κλίμακα του δρόμου Μελωδικο Μινόρε είναι επιτρεπτό να εναρμονίσουμε όπως και στο δρόμο Αρμονικό Μινόρε όσον αφορά τις κύριες συγχορδίες.
Βέβαια, σαν συνέχεια της παραπάνω σημείωσης, είναι επιτρεπτό να εναρμονίσουμε και με τις κύριες συγχορδίες που προκύπτουν από τα μελωδικά διαστήματα του δρόμου.

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Αρμονικό μινόρε

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: minorarm

Κύριες συγχορδίες: I βαθμίδα:  re-
IV βαθμίδα:  sol-
V βαθμίδα:  la+ ή (la+7)
Δευτερεύουσες συγχορδίες: II βαθμίδα:  mi dim
III βαθμίδα:  fa+ (fa aug)
VI βαθμίδα:  b si
VII βαθμίδα:  #do dim
Από το Μελωδικό Μινόρε και το Διατονικό Μινόρε εκείνο που συγγενεύει περισσότερο με την πλειοψηφία των δρόμων είναι το Αρμονικό Μινόρε. Αυτό συμβαίνει γιατί όλοι σχεδόν οι δρόμοι χαρακτηρίζονται από μελωδικά διαστήματα τριημιτονίου αυξημένης δευτέρας και ο δρόμος Αρμονικό Μινόρε χαρακτηρίζεται από τριημιτόνιο αυξημένη δευτέρα που δημιουργείται ανάμεσα στη VI βαθμίδα του και VII βαθμίδα του.
Ο δρόμος Αρμονικό Μινόρε {δανείζει} τις συγχορδίες που προκύπτουν από τα μελωδικά διαστήματα του στην εναρμόνιση του δρόμου Μελωδικό Μινόρε.
Ο δρόμος Αρμονικό Μινόρε προέκυψε από το δρόμο Διατονικό Μινόρε. Εκεί μεταξύ των βαθμίδων VII – VIII υπάρχει  μελωδικό διάστημα τόνου δευτέρας μεγάλο.
Αυτό το διάστημα των βαθμίδων VII – VIII αλλοιώθηκε σε μελωδικό διάστημα ημιτονίου δευτέρας μικρό.
Ετσι δημιουργήθηκε μία {ελλάσσων κλίμακα} (Μινόρε δρόμος) που όμως η VII βαθμίδα απείχε διάστημα ημιτονίου από την VIII βαθμίδα όπως ακριβώς συμβαίνει στο δρόμο Ματζόρε.

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Διατονικό μινόρε

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: minordia

Κύριες συγχορδίες: I βαθμίδα:  re+
IV βαθμίδα:  sol-
V βαθμίδα:  la-
Δευτερεύουσες συγχορδίες: II βαθμίδα:  mi dim
III βαθμίδα:  fa+
VI βαθμίδα:  b si+
VII βαθμίδα:  do+
Γενικά έχουμε να παρατηρήσουμε ότι ο δρόμος Διατονικό Μινόρε ξεχωρίζει από τους δρόμους Μελωδικό Μινόρε και Αρμονικό κατά την αρμονική σύνδεση των συγχορδιών των βαθμίδων I-VII-I, δηλ. (re-) -(do+) -(re-).
Ο δρόμος Διατονικό Μινόρε έχει χρησιμοποιηθεί και σε Ρεμπέτικα τραγούδια και σε Σύγχρονα Λαϊκά. Κατά μια άποψη η συγχορδία της ΙΙ βαθμίδας του δρόμου Διατονικό Μινόρε αποτελεί το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στους δρόμους: Διατονικό Μινόρε – Μελωδικό Μινόρε – Αρμονικό Μινόρε – Κατιούσα κλίμακα του δρόμου Κιουρντί. Πρόκειται για την συγχορδία  (mi dim) που συναντάται:
α: Στη ΙΙ βαθμίδα του δρόμου Αρμονικό Μινόρε και στην VII βαθμίδα του ιδίου δρόμου ως (do dim) που είναι εναρμόνια συγχορδία με την (mi dim).
β: Στη VII βαθμίδα της ανιούσας κλίμακας του δρόμου Μελωδικό Μινόρε ως (do dim) και στην II βαθμίδα του ίδιου δρόμου ως (mi dim).
γ: Στη ΙΙ βαθμίδα της κατιούσας κλίμακας του δρόμου Κιουρντί ως (mi dim).
Σύμφωνα με τα προηγούμενα, αν με βάση την συγχορδία (mi dim) αναπτύξουμε τα μελωδικά διαστήματα ενός από τους παραπάνω δρόμους, τότε κρατώντας την ίδια συγχορδία (mi dim) και ακολουθώντας την μελωδική γραμμή ενός άλλου δρόμου μπορούμε να περάσουμε σ’ αυτόν τον άλλο δρόμο χωρίς ακουστικά χάσματα.
Ο δρόμος Διατονικό Μινόρε λέγεται και Σχετική Ελλάσσονα Κλίμακα ή Σχετικό Μινόρε γιατί σχετίζεται με το δρόμο Ματζόρε έχοντας τον ίδιο ακριβώς οπλισμό. Δηλαδή ο δρόμος re σχετικό μινόρε έχει τον ίδιο ακριβώς οπλισμό με το δρόμο fa Ματζόρε. Μια άλλη ονομασία του δρόμου Διατονικό Μινόρε είναι η εξής: ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ. Πολλά δε νησιώτικα τραγούδια ακολουθούν τη μελωδική γραμμή του δρόμου αυτού.

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Ραστ

Ο δρόμος Ράστ έχει ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα. Αν κοιτάξουμε την ανιούσα και την κατιούσα κλίμακά του θα παρατηρήσουμε ότι σχηματίζονται όμοια (σχεδόν) διαστήματα ανάμεσα στις αντίστοιχες βαθμίδες σε σχέση με τον δρόμο Ματζόρε. Πράγματι αν παραλείψουμε τους φθόγγους (#mi) και (#sol) καθώς και την VII βαθμίδα (do) της κατιούσας κλίμακας θα έχουμε ένα δρόμο Ματζόρε.
Σαν συνέπεια αυτού προκύπτει ότι ο δρόμος Ματζόρε έχει μεγάλη συγγένεια με τον δρόμο Ράστ αλλά και είναι αρμονική σκάλα του δρόμου Ράστ. Αυτό σημαίνει πως οι βασικές αρμονικές σειρές του δρόμου Ματζόρε συνοδεύουν και τον δρόμο Ράστ.
Οσον αφορά την αυξημένη IV βαθμίδα (#sol) μπορούμε να πούμε πως άλλοτε χαρακτηρίζει μελωδικά και άλλοτε αρμονικά τον  δρόμο Ράστ. Στην περίπτωση που χαρακτηρίζει αρμονικά τον δρόμο Ράστ θα ακολουθούμε τις βασικές αρμονικές σειρές που σημειώνονται παρακάτω.
Η μελωδική γραμμή του δρόμου Ράστ μπορεί να ακολουθήσει τις εξής μορφές:
3α ανιούσα κλίμακα:  re    mi   #fa   sol   la    si   #do   re
κατιούσα κλίμακα:    re    do    si   la    sol  #fa    mi   re
3β ανιούσα κλίμακα:  re   #mi   #fa   sol   la    si   #do   re
κατιούσα κλίμακα:    re   do     si   la   sol   #fa    mi   re
3γ ανιούσα κλίμακα:  re   mi    #fa  #sol   la    si   #do   re
κατιούσα κλίμακα:    re   do     si    la  sol   #fa    mi   re

Ράστ ανιούσα κλίμακα:

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: rastup

Στην ανιούσα κλίμακα του δρόμου Ράστ οι κύριες συγχορδίες καθώς και οι δευτερεύουσες είναι πανομοιότυπες με αυτές του δρόμου Ματζόρε. Η διαφορά παρουσιάζεται με την προσθήκη της αυξημένης IV βαθμίδας (#sol) οπότε θα έχουμε τα εξής:
Κύριες βαθμίδες: I βαθμίδα: re+
IV βαθμίδα: #sol dim
V βαθμίδα: la+ (la+7)
Δευτερεύουσες συγχορδίες: II βαθμίδα:  mi-
III βαθμίδα:  #fa-
VI βαθμίδα:  si-
VII βαθμίδα:  #do dim
Πρέπει να σημειώσουμε πως η περίπτωση της προσθήκης της αυξημένης IV βαθμίδας (#sol) μπορεί να μην αποκλείει την ύπαρξη και της μη αυξημένης IV βαθμίδας (sol). Αυτό σημαίνει πως μπορεί να έχουμε και εμφάνιση της συγχορδίας #sol dim αλλά και εμφάνιση της συγχορδίας (sol-).

Ράστ κατιούσα κλίμακα:

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: rastdn

Κύριες συγχορδίες: I βαθμίδα:  re+
II βαθμίδα:  do+
IV βαθμίδα:  la- (la+, la+7)
V βαθμίδα:  sol+
Δευτερεύουσες συγχορδίες:
III  βαθμίδα:  si-
VI  βαθμίδα:  #fa dim
VII  βαθμίδα:  mi-
Στην κατιούσα κλίμακα του Ράστ έχουμε να παρατηρήσουμε ένα φαινόμενο παρόμοιο με εκείνο που σημειώνεται στο δρόμο Μελωδικό Μινόρε (στην ανιούσα κλίμακα), στην IV βαθμίδα. Συγκεκριμένα στην IV βαθμίδα της κατιούσας κλίμακας του Ράστ, σύμφωνα με τα μελωδικά διαστήματα του δρόμου, παρ’ ότι προκύπτει η συγχορδία  (la+), δεν εναρμονίζουμε με αυτήν αλλά με την συγχορδία (la+) ή (la+7) (αρμονική συγχορδία).
Παρ΄ ότι, στην κατιούσα κλίμακα του δρόμου Ράστ θεωρείται αρμονική σκάλα ο δρόμος Ματζόρε, θεωρείται απαραίτητο και χαρακτηριστικό η προσθήκη της συγχορδίας της II βαθμίδας (do+) (και μάλιστα σαν κύριας συγχορδίας) στις αρμονικές ζεύξεις.
Και στην κατιούσα κλίμακα του Ράστ προστίθεται (μερικές φορές αντικαθιστώντας την μη αυξημένη V βαθμίδα sol) ή αυξημένη V βαθμίδα #sol όπως συμβαίνει και στην ανιούσα κλίμακα.
Στην περίπτωση της προσθήκης της αυξημένης V βαθμίδας #sol  θα έχουμε σαν κύρια συγχορδία και την συγχορδία #sol dim.

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Σενγκάχ

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: sengax

Κύριες συγχορδίες: I βαθμίδα: re+
IV βαθμίδα: sol-
V βαθμίδα: la- (la aug) ή la+7
Δευτερεύουσες συγχορδίες:II βαθμίδα: (b mi- bb3/b5 sol+7)
III βαθμίδα:  #fa-
VI βαθμίδα: b si+ (b si aug)
VII βαθμίδα: ( #do+/b5) sol-7 b5
Ο δρόμος Σενγκάχ έχει μελωδική και αρμονική συγγένεια τόσο με το δρόμο Χουζάμ όσο και με το δρόμο Ανιούσα κλίμακα του Ράστ (περισσότερο με την α΄ παραλλαγή του Ράστ).
Επίσης συγγενεύει και  με το Αρμονικό Μινόρε.
Δεν έχει ακουσθεί πολύ σαν δρόμος. Μπορεί όμως η μελέτη του να αποτελέσει το ερέθισμα για ένα πιο πλούσιο ταξίμι σε δρόμους που συγγενεύουν μαζί του.
Η συγχορδία (#mi- bb3/ b5) είναι εναρμόνια με την συγχορδία (sol-7). Μάλιστα δε η συγχορδία (#mi- bb3/ b5) είναι η α’ αναστροφή της συγχορδίας (sol-7) (παρ.5). Επίσης η συγχορδία (#do+/ b5) είναι εναρμόνια με την συγχορδία (sol-7 b5)(ΣΟΛ μινόρε εβδόμη ελλατωμένη πέμπτη). Μάλιστα δε η συγχορδία (#do+/ b5) θεωρείται κατά κάποιον τρόπο σαν την β΄ αναστροφή της συγχορδίας (sol-7 b5) (παρ.6).
Συγκρίνοντας τις συγχορδίες της IV βαθμίδας (sol-), της βαθμίδας (sol-7) και της VII βαθμίδας(sol-7 b5) παρατηρούμε ότι πρόκειται για την ίδια συγχορδία με  προσθήκη απλώς της εβδόμης και της ελλατωμένης πέμπτης. Αυτή η αρμονική ζεύξη (sol-)-(sol-7)-(sol-7 b 5) μας προσφέρει μια σπουδαία δυνατότητα στην εναρμόνιση του δρόμου αυτού.
Αν παρατηρήσουμε π.χ. στον δρόμο Νιαβέντ της συγχορδίας της II βαθμίδας (mi+/ b 5) την θεωρούμε εναρμόνιση με την μείζονα (ματζόρε) πεντάφωνη συγχορδία (b si+7 b 5). Αυτό όμως δεν συμβαίνει και στο δρόμο Σενγκάχ. Δηλαδή την συγχορδία της VII βαθμίδας (#do+/ b5), που είναι ίδιας μορφής, την θεωρούμε εναρμόνια με την ελάσσονα (μινόρε) πεντάφωνη συγχορδία (sol-7 b5).
Η εξήγηση του φαινομένου αυτού είναι η εξής:Η τρίτη της συγχορδίας (sol-7 b5),  που την χαρακτηρίζει αν είναι μινόρε ή ματζόρε, είναι η VI βαθμίδα του δρόμου (b si).
Το μελωδικό διάστημα μεταξύ της θεμελίου (sol), της συγχορδίας (sol-7 b5) και της τρίτης (si) της συγχορδίας είναι τρίτη μικρή που χαρακτηρίζει τις ελάσσονες (μινόρε) συγχορδίες.
Ετσι εναρμονίζοντας με την συγχορδία (sol-7 b5) και όχι με την (sol+7 b5) κατορθώνουμε να αποδίδουμε και την VI βαθμίδα (b si) που χαρακτηρίζει την μελωδική γραμμή του δρόμου Σενγκάχ.

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Πειραιώτικος

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: pirea

Κύριες συγχορδίες:   Ι βαθμίδα        re +
II βαθμίδα      b mi + /#3 (b mi + 4) b mi +
IV βαθμίδα      # sol-b3 /b5 (b si + 7)  # sol dim
Δευτερεύουσες συγχορδίες:  V βαθμίδα       la + /b5 (b mi + 7 b5)
III βαθμίδα       # fa -
VI βαθμίδα      b si +  (b si aug)
VII βαθμίδα      # do – /b3 (# sol + 4)

Η συγχορδία της ΙΙ βαθμίδας (b mi + /#3) είναι εναρμόνια με την συγχορδία (b mi + 4) που η ονομασία της είναι Μι ύφεση προστιθεμένη τετάρτη. Η συγχορδία της IV βαθμίδας (# sol-b3 /b5) είναι εναρμόνια με τη συγχορδία (b si + 7) και θεωρείται κατά κάποιο τρόπο σαν την α’ (δες παρακάτω παρτιτούρα) αναστροφή της συγχορδίας (# sol-b3 /b5).

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Ματζόρε

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: majore

Κύριες συγχορδίες:I βαθμίδα: (re+)
IV βαθμίδα: (sol+)
V βαθμίδα: (la+) ή (la+7)
Δευτερεύουσες συγχορδίες:II βαθμίδα: mi-
III βαθμίδα: (#fa-)
VI βαθμίδα: (si-)
VII βαθμίδα: (#do dim)
Ο δρόμος Ματζόρε είναι ίσως ο πιο προσιτός στο μουσικό μας αυτί γιατί συμφωνεί περισσότερο με την βίωση μας σε Δυτικοευρωπαϊκά ακούσματα. Ως εκ τούτου μπορούμε να κινηθούμε άνετα τόσο στην μελωδική γραμμή όσο και στην αρμονική ζεύξη των βαθμίδων του δρόμου αυτού.
Για την αρμονία του δρόμου περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στα βιβλία Αρμονίας. Πάντως με χρήση μόνο των συγχορδιών των βαθμίδων:I-IV-V μπορούμε να αποδώσουμε αρμονικά ενα δρόμο Ματζόρε.
Οσον αφορά τις δευτερεύουσες συγχορδίες του δρόμου σημειώνουμε πως μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε είτε σαν συγχορδίες που προκύπτουν από βαθμίδες του δρόμου που θεωρούνται διαβατικοί φθόγγοι ή φθόγγοι από καθυστέρηση είτε σαν ανεξάρτητες συγχορδίες που αναπληρώνουν τις κύριες συγχορδίες.

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Χουζάμ

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: xouzam

Κύριες συγχορδίες:   Ι βαθμίδα        re +
IV βαθμίδα      sol -
V βαθμίδα       la + (ή la +7)
Δευτερεύουσες συγχορδίες:  II βαθμίδα       mi dim
III βαθμίδα       # fa -
IV βαθμίδα      b si +  (b si aug)

Ο δρόμος Χουζάμ έχει μελωδική συγγένεια με το δρόμο Χιτζαζσκιάρ.
Η μελωδική συγγένεια καθορίζεται από το γεγονός ότι οι δύο αυτοί δρόμοι έχουν πανομοιότυπα μελωδικά διαστήματα μεταξύ των βαθμίδων τους εκτός από τα μελωδικά διαστήματα που δημιουργούνται μεταξύ της ΙΙ και ΙΙΙ βαθμίδας τους.
Στο δρόμο Χουζάμ δημιουργείται μελωδικό διάστημα τόνου δευτέρας μεγάλο (της μορφής mi – # fa) ενώ στο δρόμο Χιτζαζσκιάρ δημιουργείται μελωδικό διάστημα τριημιτονίου, δευτέρας αυξημένο (της μορφής b mi – # fa).

Ο δρόμος Χουζάμ έχει αρμονική και μελωδική συγγένεια με το δρόμο Ματζόρε.
Οσον αφορά τη μελωδική συγγένεια παρατηρούμε ότι τα μελωδικά διαστήματα μεταξύ των βαθμίδων των δύο δρόμων είναι (αντίστοιχα) κοινά εκτός από το μελωδικό διάστημα που δημιουργείται μεταξύ της VI βαθμίδας και VII βαθμίδας τους. Αυτό προκύπτει από τους πίνακες στις σελίδες.
Οσον αφορά την αρμονική συγγένεια μπορεί να θεωρηθεί μεταξύ των δύο δρόμων στην περίπτωση που εναρμονίσουμε κάνοντας χρήση μόνο των συγχορδιών της Ι βαθμίδας: (re +) και της V βαθμίδας (la +).

Καλό θάταν να κάνουμε μια παρατήρηση ακόμα. Πρόκειται για τη σύνδεση της συγχορδίας της VII βαθμίδας (# do dim) με τη συγχορδία της Ι βαθμίδας (re +).
Αν η σύνδεση ακολουθήσει την αρμονική γραμμή VII – V – I δηλαδή (#do dim) – (la +) – (re +) τότε μας δημιουργείται η εντύπωση της τέλειας πτώσης.  
Αν όμως συνδέσουμε τη συγχορδία της VII βαθμίδας κατευθείαν με τη συγχορδία της Ι βαθμίδας τότε μας δίναται η εντύπωση μιας πλάγιας πτώσης, παρόμοιας με εκείνης που στην Βυζαντινή μουσική ονομάζεται εκκλησιαστική πτώση.

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Χιτζασκιάρ

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: Χιτζασκιάρ

Κύριες συγχορδίες:

Ι βαθμίδα        re +
IV βαθμίδα      sol -
II βαθμίδα     b mi +
Δευτερεύουσες συγχορδίες:  III βαθμίδα     #  fa -
V βαθμίδα      la + / b5 (b mi + 7 b5)
VII βαθμίδα      # do – b3 /b5  (b mi + 7)
VI βαθμίδα      b si + (b si aug)

Ο δρόμος Χιτζασκιάρ συγγενεύει με το δρόμο Χιτζάζ.
Η διαφορά μεταξύ των μελωδικών γραμμών των δύο δρόμων σημειώνεται στη VII βαθμίδα τους. Στο δρόμο Χιτζασκιάρ η VII βαθμίδα είναι αυξημένη (# do) ενώ δε συμβαίνει το ίδιο και στο δρόμο Χιτζάζ που συναντάται σαν (do).
Η συγχορδία της V βαθμίδας (la + /b5) είναι εναρμόνια με την συνοδό (b mi + 7 b5).

Μάλιστα δε η συγχορδία (b mi + 7 b5) θεωρείται κατά κάποιον τρόπο σαν τη β’ αναστροφή της συγχορδίας (la + /b5) με προσθήκη της τρίτης της συγχορδίας.

Η συγχορδία της VII βαθμίδας (# do – b3 /b5) είναι εναρμόνια με τη συγχορδία (b mi +7). Μάλιστα δε η συγχορδία (b mi +7) θεωρείται κατά κάποιον τρόπο σαν την α’ αναστροφή της συγχορδίας (# do – b3/b5)

Οπως στο δρόμο Νιαβέντ έτσι και στο δρόμο Χιτζασκιάρ οι συγχορδίες των βαθμίδων II – VII – V δηλαδή (b mi +) – (b mi +7) – (b mi +7 /b5) ακούγονται σαν «συνέχεια» και προετοιμάζουν την πτώση στην Δευτερεύουσα συγχορδία της VI βαθμίδας (b si +).

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Χιτζάζ

Αναπαραγωγή της κλίμακας σε αρχείο midi: xitzaz

   Hicaz: είναι το όνομα μιας περιοχής στα παράλια της Ερυθράς θάλασσας, που διετέλεσε υπο τούρκικη κατοχή.

Κύριες συγχορδίες:   Ι βαθμίδα       re +
IV βαθμίδα       sol -
VII βαθμίδα       do -
Δευτερεύουσες συγχορδίες:  II βαθμίδα       b mi +
III βαθμίδα       # fa dim
IV βαθμίδα      b si aug  (b si +)

Ο Χιτζάζ είναι από τους «εύκολους» δρόμους γιατί έχει χρησιμοποιηθεί σε πάρα πολλά τραγούδια (ρεμπέτικα – έντεχνα – σύγχρονα λαϊκά) και συνεπώς έχει περισσότερο ακουσθεί με αποτέλεσμα να είναι πιο «προσιτός» ακουστικά.

Το «παλιό» άκουσμα (και αναφέρομαι στα ρεμπέτικα τραγούδια) δεν απαιτούσε τη χρήση της αυξημένης συγχορδίας στην IV βαθμίδα (b si aug) αλλά όσες φορές η μελωδία εκινείτο με άξονα (τονικό κέντρο) την IV βαθμίδα εναρμόνιζαν είτε με τη συγχορδία της ΙΙ βαθμίδας (b mi +) είτε με τη συγχορδία της IV βαθμίδας (sol -) είτε, εξαιρετικά, με τη συγχορδία της VI βαθμίδας αλλά μη αυξημένη, δηλαδή με (b si +).
Το «σύγχρονο» όμως άκουσμα (έντεχνα – σύγχρονα λαϊκά) απαιτεί κάπως τη χρήση της αυξημένης συγχορδίας στη ΙΙ βαθμίδα (b si aug), που λύνεται η διαφωνία της είτε στη συγχορδία της ΙΙ βαθμίδας (b mi +) είτε στη συγχορδία της Ι βαθμίδας (re +).

Η ελαττωμένη συγχορδία της ΙΙΙ βαθμίδας (# fa dim) είναι εναρμόνια με την ελαττωμένη συγχορδία της V βαθμίδας (la dim). Μάλιστα δε ισχύει γενικά ότι μια ελαττωμένη συγχορδία είναι εναρμόνια με όλες τις ελαττωμένες συγχορδίες που προκύπτουν με βάση τους φθόγγους που την αποτελούν. Αυτό εξακριβώνεται κοιτάζοντας τον παρακάτω πίνακα:

Συμβολισμός συγχορδίας :  # fa dim           la dim            do dim             re dim
Βάση της συγχορδίας      :  # fa (= b sol)    la                   do                 # re (= b mi)
Τρίτη της συγχορδίας     :     la                   do               b mi (= # re)     # fa (= b sol)
Πέμπτη της συγχορδίας   :    do               b mi (= # re)    b sol (= # fa)       la
Εκτη της συγχορδίας       :  # re (= b mi)  # fa (= b sol)      la                     si (= b do)

Όπως φαίνεται κι από τον παραπάνω πίνακα μια ντεμινουίτα (ελαττωμένη συγχορδία) είναι τετράφωνη συγχορδία.

Η ογκμεντάβα (αυξημένη συγχορδία) είναι τρίφωνη συγχορδία και ισχύει όπως και για τη ντεμινουίτα ότι έχει τόσες ονομασίες όσες και οι νότες που τη σχηματίζουν. Ετσι για παράδειγμα η ογκμεντάβα (si aug)  μπορεί και να ονομασθεί και (re aug) και (fa aug). Αυτό φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως η ογκμεντάβα προκύπτει αν αυξήσουμε την πέμπτη μιας ματζόρε συγχορδίας.

Συμβολισμός συγχορδίας :  b si aug           re aug          # fa aug
Βάση της συγχορδίας      :  b si                  re                 # fa
Τρίτη της συγχορδίας     :      re              # fa                  # la (= b si)
Πέμπτη της συγχορδίας   :  # fa               # la (= b si)      x do (= re)

Για να δείτε και τους υπόλοιπους δρόμους…

Share

Μουσικοί δρόμοι

Οι κυριότεροι μουσικοί δρόμοι που χρησιμοποιούνται στα ρεμπέτικα τραγούδια είναι:

Share

Σμύρνη

Share

Αθήνα

Οταν το 1833 η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, ήταν ένα χωριό με αμπελώνες, λιγοστά σπίτια, κάποιες εκκλησίες και σωρούς από ερείπια που άφησε στο διάβα του ο αγώνας για την ελευθερία του τόπου. Αυτό το χωριό ανέλαβαν να κάνουν πόλη δύο νεαροί τότε αρχιτέκτονες, οι Κλεάνθης και Σάουμπερτ. Δυστυχώς το σχέδιο Κλεάνθη-Σάουμπερτ δεν ακολουθήθηκε για οικονομικούς κυρίως λόγους.
Η Αθήνα φιλοξενεί τους ρεμπέτες κατά την τρίτη κυρίως περίοδο (1942 -1955). Γύρω στο 1940 οι πρόσφυγες είχαν κιόλας στήσει αρκετά καφενεία όπου άντρες και γυναίκες μπορούσαν να ακούσουν μουσική. Αρκετά από τα καφενεία, όπου έπαιζαν ρεμπέτες μουσικοί, ήταν επιχειρήσεις προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Αυτά τα καφενεία έδειξαν μια τάση για μεγαλύτερες ορχήστρες και περισσότερα όργανα. Ενώ οι μπουζουκτσήδες έβρισκαν δουλιές στα καφενεία, τα νυκτερινά κέντρα έψαχναν να βρούν κιθαρίστες, πιανίστες μουσικούς που έπαιζαν τύμπανα ή σαντούρι για να συμπληρώσουν τα συγκροτήματά τους.

Share

Πειραιάς

Ο Πειραιάς χτίστηκε μετά την επανάσταση. Ηταν ο τόπος εγκατάστασης φτωχών ανθρώπων από τα νησιά του Σαρωνικού και του Αργολικού, από την Αρκαδία, τη Μάνη αλλά και τα νησιά του Αιγαίου.
Στα 1852 ο Πειραιάς είναι ένα μεγάλο χωριό με πολλά καταστήματα και καμπαρέ. Οι κάτοικοί του είναι 5.000 περίπου. Ο δρόμος που τον συνδέει με την Αθήνα, περνάει από τα έλη του Φαλήρου, από συστάδες με λεύκες, από αμπελώνες, κι ύστερα ο Κηφισός, ένα μεγάλο ρυάκι. Μετά τον Κηφισό, ο μεγάλος ελαιώνας, το μόνο πράσινο της Αθήνας.
Ο Γάλλος περιηγητής About διηγείται πως η διαδρομή ήταν ωραιότερη το χειμώνα, γιατί το καλοκαίρι τα πάντα τα σκέπαζε η ανυπόφορη σκόνη. Λέει πως το λιμάνι είχε καλή προκυμαία, ευρύχωρες αποθήκες, ωραία λιθόκτιστα σπίτια και υπογραμμίζει το γεγονός ότι απείχε λίγο από την πρωτεύουσα, προνόμιο που το έκανε να κερδίζει συνέχεια έδαφος στο σκληρό ανταγωνισμό με τη Σύρα, κατά πρώτο λόγο, αλλά και την Πάτρα και το Γαλαξίδι κατά δεύτερο.
Στις αρχές του αιώνα και γύρω στο 1920, ο Πειραιάς ήταν ένα ανοιχτό λιμάνι γεμάτο αλητεία, φονιάδες, χαρτοπαίχτες, πόρνες και χασίσι. Μια από τις μεγαλύτερες τρέλες της εποχής ήταν το να κάνει κανείς άοπλος ή χωρίς αρκετή συντροφιά το γύρω της Πειραϊκής χερσονήσου. Στα βράχια, στα λιμανάκια της μαζεύονταν οι χασικλήδες και «κάθε καρυδιάς καρύδι», έτσι που πολλά αποτρόπαια εγκλήματα της εποχής να είναι συνδεδεμένα στενά με τα «βράχια της Πειραϊκής».
Οταν οι φωνές του Μάρκου, του Στράτου και του Παπαϊωάννου πλησιάσαν τους ανθρώπους σχεδόν όλης της Ελλάδας, οι ρεμπέτες τραβήχτηκαν έξω από τους τεκέδες και τις σπηλιές του Πειραιά με δόλωμα τα καφενεία και τα νυκτερινά κέντρα της Αθήνας. Την ίδια στιγμή η αστυνομία της Μεταξικής δικτατορίας τσάκιζε τους χασικλήδες και η παλιά πειραιώτικη γειτονιά, όπου έμεναν πολλοί απ’αυτούς, γκρεμιζόταν.

Share

Θεσσαλονίκη

Η Θεσσαλονίκη υπήρξε πόλη ελληνιστική στους πρώτους αιώνες της και χαρακτηριστικά βυζαντινή στους αιώνες της ακμής της. Ιδρύθηκε το 315 π.Χ. από τον ηγεμόνα της Μακεδονίας Κάσσανδρο. Η εκλογή της τοποθεσίας της Θεσσαλονίκης αποδείχθηκε εξαιρετικά επιτυχημένη και η νέα πόλη σε μικρό σχετικά διάστημα εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες της τότε Οικουμένης.
Στις 22 Ιουνίου του 168 π.Χ. τα μακεδονικά στρατεύματα υπό τον Περσέα συντρίφτηκαν κοντά στην Πύδνα, από τις λεγεώνες του ύπατου Αιμίλιου Παύλου. Η Μακεδονία έγινε μια ακόμα ρωμαϊκή επαρχία. Το 54 μ.Χ. έρχεται και κηρύσσει ο Απόστολος Παύλος. Το Βυζάντιο αρκετά γρήγορα έγινε μια τεράστια Ελλάδα και η Θεσσαλονίκη ήταν η δεύτερη πόλη της αυτοκρατορίας, η συμβασιλεύουσα.
Το 1430 ήρθε η σειρά της Θεσσαλονίκης να υποκύψει στις επιθέσεις των Τούρκων. Η σκλαβιά κράτησε ως το 1912, 482 χρόνια. Στο τέλος του 19ου αιώνα το πιο σπουδαίο λιμάνι της Μακεδονίας ήταν η «Σαλονίκη». Μετά την πόλη ήταν το δεύτερο λιμάνι και κέντρο μεταφορών και εμπορίου της Ευρωπαϊκής Τουρκίας. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα υπήρχε κλίμα ηρεμίας μεταξύ Ελλήνων και Μουσουλμάνων, όπως σημείωναν και παρατηρούσαν όλοι οι ταξιδιώτες, περιηγητές και οι έμποροι. Από διάφορα ντοκουμέντα βλέπουμε την ανάπτυξη του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια των ετών 1840-80.

1840 1860 1880
Εβραίοι 25000 30000 40000
Μουσουλμάνοι 20000 22000 25000
Ελληνες 13000 16000 25000
Share

Οι περιοχές κέντρα εξέλιξης του ρεμπέτικου

(απο το βιβλίο της Μαρίας Κων/νίδου «Κοινωνιολογική ιστορία του ρεμπέτικου». Δες πηγές)

Μετά την επανάσταση του 1821 οι έλληνες που ζούσαν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος δεν αποτελούσαν παρά ένα μέτριο ποσοστό, σε σχέση με το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού. Στις 750 χιλιάδες κατοίκους του αντιστοιχούσε ένα τριπλάσιο νούμερο ελληνικού πληθυσμού που ζούσε ακόμη σε περιοχές κατεχόμενες από τους τούρκους. Ετσι, μετά την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, το 1829, με σύνορα περιορισμένα στην άκρη της Βαλκανικής χερσονήσου – περιοχή αποτελούσα άλλοτε την αρχαία Ελλάδα – ο ελληνικός πληθυσμός χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες:
α) εκείνη που ζούσε μέσα στα σύνορα του νέου ελληνικού κράτους,
β) εκείνη που ζούσε στο έδαφος της οθωμανικής αυτοκρατορίας και
γ) στους έλληνες της διασποράς, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων ζούσε, στις διάφορες πόλεις των βαλκανικών κρατών και στη Βόρειο Αμερική.
Όλη η Ανατολική Μεσόγειος – εκτός του νέου ελληνικού κράτους – ήταν κάτω από την κυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και, παρ’ όλο που οι δύο χώρες βρίσκονταν σε διαφορετικές συνθήκες, πολιτικές και οικονομικές, είχαν σαν κοινό παρονομαστή τη γεωγραφική τους θέση στην Ανατολική Μεσόγειο και την κοινή εμπειρία της επίδρασης από την Ευρώπη: πολιτικές και οικονομικές μεταλλαγές και μεταρρυθμίσεις βασισμένες στα ευρωπαϊκά μοντέλα, μια κυβερνητική πολιτική για κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, ενημέρωση και πληροφόρηση στις καινούριες καλλιτεχνικές και μορφωτικές κινήσεις.
Αναγνωρίζοντας τις κοινές εμπειρίες των δύο χωρών, παύει κανείς να δίνει τόση σπουδαιότητα στα σύνορα που χωρίζανε τους Έλληνες του ελεύθερου ελληνικού εδάφους από τους Έλληνες των κατεχομένων εδαφών από τους Οθωμανούς. Για ένα λόγο παραπάνω, επειδή αυτή η κατοχή ήταν σχετική, γιατί οι Τούρκοι δεν επέβαλλαν στους διάφορους πληθυσμούς που ζούσαν στο έδαφός τους να αλλάζουν κουλτούρα, γλώσσα και θρησκεία. Τουλάχιστον όχι τόσο όσο το επέβαλαν, όπως είναι γνωστό, οι Γάλλοι, οι Ολλανδοί, οι Πορτογάλοι και λοιποί.
Πρέπει να αναφερθεί ότι περισσότερες πιέσεις είχε δεχτεί ο πληθυσμός της λεγόμενης κυρίως Ελλάδας από κείνον της Μ. Ασίας, όπου οι ελληνικές κοινότητες ήταν πιο ανεπτυγμένες οικονομικά.

Α) Στο νέο ελληνικό κράτος είχαν αρχίσει, στο διάστημα του πρώτου μισού του αιώνα, να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια ενός μοντέρνου πολιτικού συστήματος, μιας σύγχρονης οικονομίας και μιας κοινωνίας με καινούριες αξίες από πλευράς κουλτούρας, (όπως ήδη έχουμε πει, με τον όρο κουλτούρα εννοούμε: ήθη, έθιμα, τρόπο ζωής κ.λπ.). Δημιουργούνταν δηλαδή μια καινούρια ισσοροπία ανάμεσα στη συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού και στις αιφνίδιες αλλαγές που επέβαλλε η ραγδαία κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης, η ίδρυση του νέου Ελληνικού Κράτους και η συνεχής αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αρχίζοντας από την περίοδο της μοναρχίας του Όθωνα (1833-1863), στο εσωτερικό της κυρίως Ελλάδας προείχε η καλλιέργεια της γης με τα παραδοσιακά μέσα σαν βάση της οικονομικής ζωής, ενώ στα λιμάνια και στα νησιά του Αιγαίου επικρατούσε μια ανεπτυγμένη οικονομία, βασισμένη στο εμπόριο και στις μεταφορές μέσω θαλάσσης. Η πλεονεκτική θέση των τελευταίων είχε επηρεάσει πολύ τη σχέση ανάμεσα στα λιμάνια και το εσωτερικό της Ελλάδας.
Οι αγροτικές κοινότητες που, ως εκείνη την εποχή, ήταν αυτάρκεις και αποκομμένες από το κέντρο, άρχισαν να είναι εξαρτημένες από τις λειτουργίες του. Παρουσιάστηκε έτσι μια βαθμιαία αλλαγή ισσοροπίας μεταξύ της οικονομικής ζωής της αγροτικής και αυτόνομης κοινότητας και της εμπορευματικής και ναυτιλιακής οικονομικής ζωής του κέντρου.
Παρατηρήθηκε δηλαδή αποδυνάμωση της πρώτης και ενδυνάμωση του δεύτερου με αποτέλεσμα τη διαφοροποίηση, από πλευράς κοινωνικής ζωής και κουλτούρας, των πληθυσμών που υπεισέρχονταν σ’ αυτήν τη διαφορετική ισσοροπία σχέσεων κέντρου – υπαίθρου.
Η μεγαλύτερη ευκολία της επικοινωνίας μέσω των θαλάσσιων δρόμων σε σχέση με το εσωτερικό της Ελλάδας, όπου τα μέσα μεταφοράς και επικοινωνίας ήταν περιορισμένα, συνέβαλε στην καλύτερη λειτουργία του εμπορίου και στην ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας, η οποία, μετά την καταστροφή της κατά τη διάρκεια της επανάστασης του ’21, κατόρθωσε να ξαναποκτήσει τη δραστηριότητα που είχε σε παλαιότερα χρόνια.
Το πιο σπουδαίο λιμάνι της κυρίως Ελλάδας βρισκόταν στη Σύρο, νησί των Κυκλάδων. Η Σύρος γνώρισε μια γρήγορη ανάπτυξη από το 1821 και μετά. Ο ρυθμός αυτής της ανάπτυξης αυξάνεται μετά το 1833. Το νησί δεν υπέστη τις καταστροφές που είχαν υποστεί τα άλλα νησιά κατά τη διάρκεια του ’21 γιατί η Γαλλία το είχε κάτω από την προστασία της, καθότι οι κάτοικοι του νησιού ήταν καθολικοί στο θρήσκευμα.
Η Ερμούπολη ήταν το λιμάνι του νησιού, όπου δημιουργήθηκαν σχολεία, θέατρα, τράπεζες, ναυπηγεία, κυβερνητικές υπηρεσίες, τελωνείο, ασφαλιστικές εταιρείες, ναυτιλιακές εταιρείες κ.λπ. Εκείνη δε την εποχή, αποτελούσε το γεφύρι για τις εμπορικές και λαογραφικές – ηθογραφικές ανταλλαγές μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Παρ’ όλα αυτά, όμως, η επίσημη κυβερνητική πολιτική ήταν υπέρ της ανάπτυξης της Αθήνας, της πρωτεύουσας, και του λιμανιού της, τον Πειραιά. Έτσι δημιουργήθηκε μια βαθμιαία συγκέντρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων σ’ αυτό το πολιτικοοικονομικό κέντρο, δηλαδή Πειραιά και Αθήνα. Στη δεκαετία του 1870-1880 ο Πειραιάς ξεπερνά, σε δραστηριότητα και επιρροή στην οικονομική ζωή της χώρας, τη νήσο Σύρο και γίνεται το πρωτεύον λιμάνι του νέου Ελληνικού Κράτους.

Β) Αλλά ο βαθμός της επίδρασης των Ελλήνων στο εμπόριο και στην οικονομική ζωή των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής δεν αντιπροσωπευόταν μόνο από τη δραστηριότητά τους μέσα στα σύνορα του καινούριου κράτους αλλά και την πέρα απ’ αυτά, εκεί που ζούσαν και δούλευαν περιισσότεροι από 100.000 έμποροι. Μόνο το 5% απ’ αυτούς είχαν έδρα στην κυρίως Ελλάδα και μόνο το 20% από αυτούς αναφερόταν στην εσωτερική αγορά του καινούριου κράτους, με ετήσιο τζίρο 300.000.000 φράγκων. Τα 2/3 αυτού του συνόλου περνούσαν από το λιμάνι της Σύρου.
Το 80% των εμπορικών και ναυτιλιακών επιχειρήσεων είχαν σημείο αναφοράς τη Μικρά Ασία, την Αίγυπτο, τη Νότια Ρωσία και τη Δυτική Ευρώπη, την ίδια χρονική στιγμή που τα αγροτικά προϊόντα και οι πρώτες ύλες από την Ανατολή ανταλάσσονταν με τα βιομηχανικά προϊόντα της Δύσης.
Η ευκολία της επικοινωνίας και των μεταφορικών μέσων μεταξύ των παραλιών των ελληνικών νησιών και των μεγάλων λιμανιών προσέφεραν ένα έδαφος ευνοϊκό στις εμπορικές συναλλαγές ανάμεσα στην Ελλάδα και στις χώρες της Ευρώπης.
Ουσιαστικά το ελληνικό εξωτερικό εμπόριο γινόταν με τις περιοχές της οθωμανικής αυτοκρατορίας, περιοχές με υψηλό ποσοστό ελληνικού πληθυσμού, γεγονός που αποδεικνύει τις στενές σχέσεις ανάμεσα στον ελεύθερο ελληνικό πληθυσμό και τον πληθυσμό υπό την κατοχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Όπως έχει λεχθεί, τα μεγάλα οικονομικά κέντρα των Ελλήνων, η Κωνσταντινούπολη, η Σμύρνη, η Θεσσαλονίκη, βρίσκονταν έξω από τα σύνορα του νέου Ελληνικού Κράτους. Στην πραγματικότητα, πρωτεύουσα του ελληνικού πληθυσμού ήταν η Πόλη και όχι η Αθήνα.
Ο αριθμός του ελληνικού πληθυσμού στην ευρωπαϊκή πλευρά της οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες κάτοικοι. Στη Μικρά Ασία ζούσαν 1.500.000 κάτοικοι Έλληνες και στα μη απελευθερωμένα νησιά του Αιγαίου συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης και της Κύπρου, 600.000 κάτοικοι.
Το γεγονός ότι ο πληθυσμός του νέου Κράτους αντιπροσώπευε μόνο το 1/4 του συνόλου του ελληνικού πληθυσμού, περιορίζει την επίδραση που αυτός ο πληθυσμός θα μπορούσε να εξασκήσει από πλευράς οικονομικής, κοινωνικής και εθιμολογικής στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας κατά την υπό εξέταση περίοδο.

Share

Γαβριήλ Μαρίνος ή Μαρινάκης

Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1919. Στο πάλκο, σαν τραγουδιστής και μπουζουξής,  ανέβηκε σχεδόν παιδί, το 1936, και γι’ αυτό έγινε γνωστός με το όνομα «Μαρινάκης«.  Παράλληλα ασχολήθηκε με το γράψιμο ρεμπέτικων. Σαν τραγουδιστής, μουσικός και συνθέτης ακολούθησε τη σχολή του Μάρκου Βαμβακάρη. Είναι αυθόρμητος και πηγαίος.
Τα τραγούδια του όλα πάνω σε δικούς του στίχους ανήκουν στα κλασσικά δείγματα του ρεμπέτικου. Τραγούδησε με πάθος τους καημούς του λαού μας, τα βάσανα και τους αγώνες του στην Κατοχή, την αγάπη, τον πόθο για μια άσπρη μέρα. Ο Μαρίνος Γαβριήλ είναι χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της «λεβέντικης» νοοτροπίας στο ρεμπέτικο.
«Το σπίτι μου ήταν φτωχό κι έτσι αναγκάστηκα από πολύ μικρός να μπω στη βιοπάλη. Τότε έμενα στην οδό Κανελλοπούλου, στη συνοικία Καλοκαιρινού, λίγο παραπάνω από τα Βούρλα.  Ήμουν δεν ήμουν δέκα χρονών όταν άρχισα τη δουλεία.  Σαν γίνηκα 15 χρονών, δούλευα σ ένα χοντροχασάπη, τον Γιάννη Φάνη, που ήταν και ο πρώτος δάσκαλός μου.»

Συνθέσεις του:

  • Απόψε περιμένω
  • Βάλε μυαλό
  • Βαρυχειμωνιά
  • Βήμα, βήμα
  • Δε σε φοβάμαι Γερμανέ
  • Διπλό παιχνίδι
  • Ε.Α.Μ.
  • Είμαι ένα παλιόπαιδο
  • Έλλη
  • Η αγάπη δεν πουλιέται
  • Η ζωή κυλά σαν το νεράκι
  • Η ιστοριά του λαϊκού τραγουδιού
  • Θρέμμα του Πειραιά
  • Κάνε κουράγιο μάνα μου, κι εγώ θα έρθω πάλι
  • Κάπελα καταραμένε
  • Κι αν ξεκλαρήσαν το δενδρί εμείνανε οι ρίζες
  • Λεμονίτσα
  • Μαζί σου που ΄χω μπλέξει
  • Μανωλάκη μου Μανώλη
  • Μες στη ζωή μου την διπλή
  • Μποέμικα θα ζήσω την ζωή μου
  • Να ΄μουνα τα να ΄μουνα
  • Ν.Α.Τ.Ο.
  • Νυχτοπούλι
  • Ξημερώνω και βραδιάζω
  • Ο Αγαθοκλής
  • Ο διαβάτης
  • Ο κολπαδόρος
  • Ο κυρ-Ανδρέας
  • Παράτα το παλιό βιολάκι
  • Περιπλανώμενος
  • Σε μιά γωνιά της ταβέρνας
  • Σκουφιά
  • Τα καλά παιδιά
  • Τα πάντα μου εχάρισες
  • Τον Γαβαλά τον σκοτώσανε
  • Το κλειδάκι
  • Το παλικάρι θα φανεί
  • Το παράπονο του Τσιάνο
  • Φτώχεια
  • Χανουμάκι
  • Χάρε, άχαρε
  • Χιλιάδες τόνους σίδερα
Share

Βιβλία

Share

Μάρκος Βαμβακάρης

Γεννήθηκε στην Άνω χώρα της Σύρου το 1905 από πολύ φτωχούς γονείς και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά το 1917, όπου έζησε πάνω από 50 χρόνια.
Πέθανε το 1972. Μπουζούκι άρχισε να παίζει γύρω στα 1925 όταν έκανε το στρατιωτικό του. Σύντομα έγινε ασυναγώνιστος μπουζουξής και πριν το 1930 έγραψε τα πρώτα του τραγούδια. Ο Βαμβακάρης μαζί με τον Μπάτη, τον Ανέστη Δελιά και τον Στράτο Παγιουμτζή αποτέλεσαν το πρώτο ατόφιο λαϊκό μπουζουξίδικο συγκρότημα που εργάστηκε σε κέντρο στην Ανάσταση του Πειραιά, στου Σαραντόπουλου (φωτογραφία).
Ο πρώτος του δίσκος κυκλοφόρησε στα τέλη του 1934 από την «Odeon». Aυτός είναι ο πρώτος δίσκος που τυπώθηκε στην Ελλάδα που στην ηχογράφησή του χρησιμοποιήθηκε μπουζούκι.
Ο Βαμβακάρης είναι ο μεγαλύτερος συνθέτης του Ρεμπέτικου τραγουδιού. Mέχρι τα τελευταία του παρέμεινε ένα μεγάλο παιδί. Άκακος, μπεσαλής, φίλος.

Συνθέσεις του:

Share

Δημήτρης Ατραίδης

Γεννήθηκε στο Κασαμπό -κωμόπολη κοντά στη Σμύρνη- το 1900. Η οικογένειά του ήταν αγροτική και μέχρι το 1922 ασχολιόταν με τη γεωργία.
Μετά την κατάρρευση του Μικρασιατικού μετώπου βγήκε αντάρτης στα βουνά της πατρίδας του. Στην Ελλάδα έφτασε αργά, το 1923, και έμεινε στο εργοστάσιο του Κλωναρίδη στα Πατήσια, όπου είχαν εγκαταστήσει προσωρινά πολλούς πρόσφυγες. Εκεί γνώρισε τη γυναίκα του Ευαγγελία και επειδή οι δικοί της δεν τον θέλανε πήρε μια βραδιά μερικούς φίλους του και την έκλεψε.
Τον πρώτο χρόνο για να ζήσει έκανε πολλές δουλειές όπως, οικοδόμος, μικροπωλητής, κατασκευαστής σάμαλι κ.ά. Το 1924 αποφάσισε να μάθει σαντούρι. Πήρε τα πρώτα του μαθήματα από τον Βαγγέλη Σαλάβαρη, παλιό Μικρασιάτη μουσικό. Ήταν τέτοιο το μεράκι του για να μάθει σαντούρι που για πολύ καιρό έπαιζε είκοσι ώρες τη μέρα.
Στο τέλος του 1924 ανέβηκε στο πάλκο σαν τραγουδιστής και μουσικός. Από την ημέρα εκείνη μέχρι το θάνατό του, 12/9/1970, δε σταμάτησε να δουλεύει με είδους λαϊκό συγκρότημα.
Μετά το 1930 αντικατάστησε το σαντούρι με κιθάρα που στο μεταξύ είχε μάθει. Παρ’ όλον ότι δεν πήγε ούτε μια μέρα σχολείο κατάφερε, χωρίς τη βοήθεια κανενός, να μάθει να διαβάσει και να γράφει κι ακόμα να γράφει μουσική.
Πολλά από τα τραγούδια του έχουν κυκλοφορήσει στο όνομα άλλων. Όλα του τα τραγούδια είναι πάνω σε δικούς του στίχους και τα τραγούδησε σε δίσκους ο ίδιος, με ελάχιστες εξαιρέσεις.

Συνθέσεις του:

  • Αλεξάνδρεια
  • Απ΄ ένα αμπέλι πέρασα
  • Βαριά είναι τα ξένα
    Δερβίσης και Ρίτα με Αμπατζή, Μοντανάρη (1934)
  • Έγιν΄ αλανιάρης
  • Είσαι της καρδιάς μου τ΄ αγόρι
  • Έτσι το θελ΄ η τύχη μου
  • Ζεμζέμ μανές
  • Ζωντοχήρα
  • Η μικρή τσιγγάνα
  • Θα κλειστώ στον εαυτό μου
  • Θα πιάσω φιλενάδα
  • Μανές ραστ μαχούρ
  • Μένα με λένε Κωνσταντή
  • Ο γιατρός χτυπάει την πόρτα
  • Όλα τα χάδια σου ήταν ψέμα
  • Όλη η γη είναι δική μου
  • Όσα έχω θα τα φάμε
  • Ο φθισικός
  • Ο χάρος είναι ο γιατρός
  • Σαμπάχ μανές
  • Τι  είν΄ αυτό που μου ζητάς
  • Το καλό κορίτσι
Share

Γρηγόρης Ασίκης

Γεννήθηκε στην Πόλη το 1890. Μέχρι το 1922 που ήρθε στην Ελλάδα έφτιαχνε κρεβάτια και δεν είχε ασχοληθεί με την μουσική και το τραγούδι. Έμαθε ούτι όταν ήρθε εδώ και ανέβηκε στο πάλκο τιο 1925. Εργάστηκε με Σμυρνέικα και Λαϊκά συγκροτήματα συνέχεια μέχρι το 1960 όταν αναγκάστηκε να διακόψει μετά από μια σοβαρή εγχείρηση. Πέθανε το 1967.

Ο Ασίκης παρ όλο που ασχολήθηκε μεγάλος με το λαϊκό τραγούδι -35 χρονών- υπήρξε αξιόλογος μουσικός, τραγουδιστής, και συνθέτης. Εκτός από τα δικά του τραγούδια όλα σε στίχους του, έγραψε τη μουσική και σε αρκετά που θεωρούνται του Λάμπρου και του Τομπούλη.

Συνθέσεις του:

  • Αννίτσα
  • Άπονη κακιά
  • Απόψε πιά δε βάσταξα
  • Γυαλό γυαλό
  • Δύο ορφανές
  • Η ορφανή
  • Η τραγουδίστρια
  • Καλλιοπάκι
  • Οι σπαγγοραμένοι
  • Οι τρεις ορφανές
  • Τα ξημερώματα
Share

Μπάτης

Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1890 όπου και πέθανε τα 1967. Έπαιζε πάρα πολύ ωραία μπαγλαμά και είχε δικό του χοροδιδασκαλείο (κάτι σαν Ωδείο) στη Δραπετσώνα, γύρω στο 1925. Στη ζωή του έκανε πολλές δουλειές. Μέχρις ότου καεί του Καραϊσκάκη το 1937 διατηρούσε εκεί καφενείο – τεκέ, όπου σύχναζαν όλοι οι μάγκες της εποχής.
Είχε χοροδιδασκαλείο, καφενείο – τεκέ, πουλούσε φάρμακα γιά τους κάλους και τα δόντια, έκανε το μικροπωλητή, είχε ενεχυροδανειστήριο κ.ά. Στη ζωή του έκανε πολλές δουλειές. Εκτός από το χοροδιδασκαλείο και το καφενείο – τεκέ, πουλούσε φάρμακα για τους κάλους και τα δόντια, έκανε το μικροπωλητή, είχε ενεχυροδανειστήριο κ.ά. Είχε ανεπτυγμένο το αίσθημα του χιούμορ και έχουν αφήσει εποχή τα καλαμπούρια του και οι «πλάκες» πού ‘χε σκαρώσει σε πολλούς, χωρίς την παραμικρή δόση κακίας. Χαρακτηριστικοί είναι και μερικοί τίτλοι τραγουδιών του.
Δύο περιστατικά δίνουν την εικόνα του θυμόσοφου Μπάτη:
Το 1935 με τον Βαμβακάρη… (Περιστατικό 1)
Και το δεύτερο που συνέβη πάλι στο Ηράκλειο, λίγες μέρες μετά το πρώτο, την ημέρα που θα γύριζαν στον Πειραιά. (Περιστατικό 2)
Σαν καλλιτέχνης είναι από τους πρώτους σημαντικούς ρεμπέτες μουσικούς και από τους σημαντικότερους συνθέτες της προπολεμικής εποχής. Από το 1915 έπαιζε μπαγλαμά και τραγουδούσε στους τεκέδες και τα ταβερνάκια και, μαζί με τον Βαμβακάρη, τον Ανέστη και τον Στράτο αποτέλεσε το πρώτο ρεμπέτικο συγκρότημα που εμφανίστηκε στην Ανάσταση του Πειραιά, στο μαγαζί του Κωνσταντόπουλου, του 1934 (δύο μπουζούκια, μπαγλαμάς, τραγουδιστής) (φωτογραφία). Μέχρι τον θάνατό του έπαιζε και τραγουδούσε πότε με συγκροτήματα και πότε μόνος του, γυρνώντας στα καφενεία και στις ταβέρνες. Ήταν πραγματικά ο αντιπροσωπευτικός τύπος του ρεμπέτη καλλιτέχνη. Οι παλιοί τον θυμούνται πάντα καλοντυμένο να παίζει στα λεμονάδικα, καθισμένος πάνω σ’ ένα καρότσι, με το μικρό οργανάκι του, που έκρυβε στη μέσα τσέπη του σακακιού του. Ο πιο όμορφος χαρακτηρισμός που γίνηκε για τον Μπάτη είναι αυτός που έκανε ο  γερο-Τσακιριάν που τον γνώριζε καλά:
«Ήταν ο Ρήγας του Πειραιά.» Είναι ένας χαρακτηρισμός που μαζί του συμφωνούν όλοι όσοι τον γνώρισαν. Όταν θάψανε το Μπάτη τον βάλανε μαζί τον αγαπημένο του μπαγλαμά πούχε φτιάξει ο Τσακιριάν (δες φωτογραφία).

Συνθέσεις του:

Share